Skip to main content

Full text of "Syntagma musicum Bd.1 1615"

See other formats 


SYNTAGMATIS 

M US I C I 

TOMUS PRIMUS 

Compltttens 

D U A S PARTES: 

tpidrunu 

PRIMA agit 

DE MUSICA SACRA 

VEL ECCLESIASTICA, 

Religionis exerckioaccommodata : 
& 

QjUATUOR MEMBRIS 

eomfrehenJtLi. 

I. Atdvota, five Difcurfus de Mufica Chorali Sc 
veterum Pfalmodia^. 

II. 'T^flWjtAo/afiveCoramcntarijdcMiflb- 
dia vel Lwturgia fumma_» 

I I I. 'E£ij'yt]<ri$ five Explicatio Matutinae & vc- 
fpcrtinx Lwturgodiae : cum alijs annexis. 

IV. <s)e wficifwc Contemplatio Muficx Inftru- 
mentalis Ecclefiafticst,cumin Veteris 9 
turn Novi Teitamenti Ecclefia ufitatse. 

A U C T R E 

MICHAELE PR/ETORIO C. 

WITTEBERGJE* 

E Typography Johannis RiCHTERi,Annoi6if. 



^r^r.v^A?^s-r 



Reverendifsimis, Uluftrifsimis, Re- 

verendis, NobilifsimisjExcellentifsimis., Cla- 

rifsimis> Doftifsimisq; 

episcopis,Vbbatibus, 

PRi£POSITIS,CANONICIS, DOCTO- 

ribus, &Ecclefiarum Infpe&oribus 

SAXONICO, BRANDEBURGICO, 

MAGDEBURGICO,HALBERSTADENSI, 
BRUNSVICENSI, 

%Archi--Eltttoratu & EpifiopatH^Ducattt: 

LEITURGI^£ SACR/E 
Xtstarchis, 

^Domini* Patronis (? Fautoribptt 

fuiscolaidis 

Hanc facram Syntagma tisMufici partem^ 
In SccleJiajlk&DigMtaHs Honor enu 

Dcdicat& confecrat 
cumSdl. Pi 

Michael Pratorius C. 




REVERENDISSI 

Ml, ILLUSTRISSIMI,REVE- 

RENDI, NOBILISSIMI, EXCELLENTIS- 

SIM I, CLARIS SI MI, DOCTISSIMIQVE D.D. EPI- 

fcopi , Abbates,Patres, Praepofiti, Canonici , Do- 

dores, & Ecclcfiarum Infpe&ores, Domini 

Patroni&fautorcs colendi. 

VO Reverendifsima Celfitudo, Reverendafy 
ReverentiaVeftramecum fatebiturrequiri ad 
integram abfolutamfy Lyturgia:divina?,in pu- 
bliris Ecclefi* congrelsibus adminiftrandae , 
perfe&ionem exercitia; Cwcionem videlicet & 
Cantionem; quarum conjun&ionem confecravit fan&ionis 
myfticadignitas, frequetavit intentionis dogmaticautilitas, 
redintegravit fun&ionis paradigmaticafeduhras. 

Er certe genuinacdivinicultus exercitationi deftinat ac 
devovet hominern ultimus &fummusfinis , quem ipie cum 
beacis Angelis habet communem. Si cnim actionem (pe- 
&*mxxs,duj>[ex tfo finis Hominis : nempe Veritatis inquifit'to a- 

gmtio- 




Epistol a Dedjcatoria. 
gnmoque; 8c Ifirtutis eleEiio. At cum fumma Veritas fit No- 
ticia Dei, & fumma Virtus fitDeurn vcro cultu celcbrare:Se- 
quicur,quod finis Hominis fit Agnitio Dei 8c ejusdem cele- 
brario , q uarum ilia notifsimum per facras Condones ; h x c 
per Canciones in Ecclcfiaaccipitur 8c redditur. 

Ad hiinckaqueflnern geminum humanum genus ante 
Japfumin ivTafciq. conditura eft; ad hunc poft lapfum in 
Gratia repaiatum eft; ad hunc denique poft vi tarn mortalem 
in Gloria reiufckandum,& Angelorum confortio immortali 
aflociandum eft,ut/fcxw in omni ffatu Bonitatis iiia:,divini- 
tusc-ommunicata:, nihil aliud fit,quam Templum Dei ?,facro- 
fanctum Triados numen celebrans. Et hue non fine di vino 
inftinctu fpec"tant iymbolicacultusParadifiaci,ritusLevitici, 
&visusPropheticimyfteria,quac Exercitationum L&turgi- 
carum conftitutionem ad oculos 8c aurcs numero definijue , 
8c ad manus uno complexu exhibuifle, quis eft, qui non, vei 
nemine admonenteintelligat. 

Prima Scckfia, ex Adamo & Eva in Paradifo conflatse, ad 
cultus L&tutgicos j>ro/>o/ttum 8c appofitum erat ArborunL* 
duarunt Sact amentum : Unum erat Probationis , fcilicet Ar- 
bor fiientia bon'ttf mafyfiib quainftituenda fuerattheoria& 
meditario difcretionis inter bonum expetendum; 8c malum 
fugiendum,a Cr eatore infitac ; Alterum erat Arbor vita, fub 
qua col end a fuiflet homini, in errorem non prolapib, pra&i- 
ca celebratio Immortalitatis,& in terreftri & ccelefti Paradilb 
cum Angelis arternum decantandx,&»m/Ti. 

Atquenenobfcure,im6 multiformis adumbrationis lu- 

a } cede 



BflSTOLA DSDICATORIA. 



. 



cede colore,inter alios rkus Leviticos 6c Sacerdotis ornatus, 
iliuftrayitxluo L«turgix officia illud Summi Pontificispe- 
ctorale Epbod, quod nonfolum auro 6c gemmis,pro numero 
tribuum > (edecum duabusilluftribusnotis infignitum &di 
ftin<aumfuit;URIM&THUMIM,quodLXXII./^ 
w^f/winterprctanturJWAaJO'/i'^/^A^wflti/jPerfpicuita 
tcm 8c Vcritatem : Cbald&us lervavit dvepfxweuTac: Hebrai 
r*URLM LuminafiveClaritatem/THUM IMPerfeaio 
ncm five Integritatem : Lutberus vertit,fca$ $ C$t t>Httt> t<& 

Jguemadmodum cnimcongruitConcioni perfpicua ora- 
cioadauditovumcntcSjin myfteriorum cognitioneillumi- 
nanda : Ita convenit certc Cantioni veriisima Deo debitac 
Jaudis conlefsio,infideiperfe&ionern non alij,nifi Deo,inni- 
x^j qui pro ratione juftiti*,luum cuique tribuentis, fibi fbli 
propriamvendicat, &abEcclefiaexigit Invocations &Gra- 
tiarum a&ionis gloriam. Quam,ubi prius condone per luce 
S San&i tntus illuminata f ueric Ratio,Ac yog 6 'itrooj poft , ra- 
dioruminftarexierit &diffunditin San&uario publico Can- 
tionts oratio, Aoyoc 6 £%a : ut hoc modo to Xoyeiov rm U- 
RIM&THUMI M,cui pectorale Chriftiani^^o (p6px, 
quern geftat in fide profe&um., 6c quam ilia fcilicet fides in 
di vinae voluntatis 6c juris cceleftis oraculis perfectafit,publica 
religion? proficeri geftiat. 

£t quemadmodum URIM&THUMIMa fummo Sa- 
cerdote in Aoynty conjun&a geftabantur \Jk quibus fumma 
credkur Ecdettarum inlpectio, cavendum omnino, ne alter- 



utr 



Epistola Dedicatoria. 
utra,autConcio,autCantio,inRationali L&turgix publics 
Ecdefiaftico divellatur aut leparetur unquam ; utvefat in u- 
croqjfinu pectoris pectorale incumbit integrum : #*l«tur- 
gia duobus, concionandi videlicet 8c cantandi , officijs pcrfe- 
cta 8c abfoluta confiftat. Nam U R I M fignificat {plendo- 
rem mentis five Rationisjucem^; adcogitandum & perfpi- 
ciendum: THUMIM vero harmonica orationis fivecan- 
tionis perfectionem,ad integre incorrupteque laudandum. 
Uty, puro auro, gemmis pretiofis, 8c nods facratiisimis illu- 
ftre fuit Xoy&ov °.Jic nullis humanifbphiirnatis iiKminamen- 
tis mixtajed fincerae fideiintegritate,doccndi canendiq;l«- 
turgia conftat perf ecta & fliis numeris abfoluta. 

PerURIM be THUMIM,veIut perfects abfolutx 
fapienriae vias, petita oracula in f acris Uteris memorantur \Jic 
certe fumma & infinita Bonitas 8c Sapientia Dei per laturgi- 
cas exercitationesimplorator,donec exauditionc benigna, 8c 
benedictione gratuitacoelitus refpondeat. 

Abjathar, Achimelechi filius, Davidis exili j individaus co- 
mes & fbcius, Davidem exEphodomonuit,ut Ceiladitcc- 
deret,quoniam Ceilarfieum Sauloeflentdedituri^.iJ^.ij. 
•S/rll R I M <Sc T H U M I M,hoc eft,l«turgicaeConcionis 8c 
Cantionisdevotiofidelis& devota fidelitasin pijs Ecclefiar 
miniftris nos mi(eros,in hujns vita? exilio circumvagantes, 
advcrsusperfecutionemTyrannorum,pradentiapra?munit, 
8c pracmonet caute 8c tut6, ne quando infidelium 8c harreti- 
ticorumfraudecircumventi,Satan«eadexcidium 8c exitium 
animar tradamur. 

ji i _ i 

Rurfus 



Epistola Dedicatoria. 



Rurluscum Amalechitae Siceleg urbem diripuiilent,& 
ingentem.praedam multo ante abduxiflent , Ephodi oraculo 
Julius David cum 6"oo.viris eos perfecutus cecidit, pracdam^; 
rcccpitji.^^a./Z^lwturgia oraculis copiofos & validos ho- 
lies Ecclefiar,numeri exiguifideles cum glorioia victoria va- 
lentpropulfare&perfequi, donee opimis Jpolijs& theiauris 
pretiofilsimis potiantur. 

Et, quod Sutdas teftatur,Saccrdos Dcura interrogaturus 
collecto Ephodoinfernemanusfupponebar,&in Ephodin- 
tuens rogabat Deum; quae interrogatio fi Deo placuifTet,fta- 
tim fulgurabac Adamas, cmifsisq; radijs lucebat; fin dilplicu- 
iflec,fuo loco manebac. Ad eundemmodum manustaclu, 
vultus geftu,fideiq- r contuiTu devote ac interne dirccta,ac ob- 
fervataL«turgia,SpintusSan(5tiig.neaccenlbsmotusediref- 
ficaciisime, &perfidemplacenceperfona, fi non adutilita- 
tem,certeadfalutem Deusannnit,& refpondetbenigna ex- 
auditione. 

Qmaetiam^dJwwafjfipopulum Deus occidendum datu- 
rus CTHtfiftgutne^Qn pefte afli&urus niger fiebat; convenit 
fimiliter Lwturgiae Conciones & Cantioues temporibus 
belli,pacis;& perns accommodarc,ad Dcigratiamimpctran- 
dam,&pcenas pcenitudine avertendas. 

Denique coniulenti Deum fi non edebariir refponfiim, 
ir* divinaefuitfignificatio: quamobrem Sauli, cum abje&us 
tKztfSam.\%. nihil refpofum eft,ut necProphetia & fomno, 
itaneq ue per Urim & Thumim : Sic certe nulla fide & pceni- 
tentiampatam,fedimpietate &hypocrifiadminiftratam 1«- 
"*"*^* turgiam 



Epistol a Dedicatoria. ' 

turgiam Dcusaverlatur,utindignationejuitilsirna commo- 



cus hominem ad arternam rcprobationem abjiciat,6c vultum 
cum lilentio abfcondat. 

Porro cum Concio & Cant'to unius fidci orthodoxo con- 
fenfu acharmonia,ejusdem confefsionisdoctrinam de Chri- 
fto,& per ejus fanguinem facta propitiatione; prardicet ac ce- 
lebret: non inconveniens eft hxc duo Ecc/efiaftic* L&turgti 
crura adumbrare induabus,inporticu templi a Salomone e- 
rec~tis,& coronarum malogranatorumq;ferie ornatis, colu- 
mnis <£«^;quarum dextra dicebatur Jacchin (hoc eft, appro- 
bates live ftabilit aut ftabiliec) finiftra Booz aut Bohaz (id eft, 
in ipfo virtus five fortitudo ) \.Reg.7.i. Provj. Quippe Ec- 
ciefiae plus quam aheneum columen&robur eft concio & 
cantio,quoftabiliturregnum Chris r/in homiliam &co- 
gregationem fidelium, aui, ceu grana,unius mali punici cor- 
tice conclula, cumPropnetis & Apoftolis una eademq; fide 
fideiq; confefsione juncti pendent a Chrifti cruore , exfpe- 
<5tantes coronam immarcefsibilem. Nam,ut Poeta canic : 
Fitter e qui Cbrdtonovere viri/iter, illos 
lllanguefcentifronde corona manet. 
i.Timotb.^. x.Petri*). 

Pracclarein(uperconcionum& cantionum Adminiftros 
notant, cum ifti duo Cherubim florentes Sxod.ij. turn duo 
Seraphim urentes,£yS. 6. quorum Illi mutuo conta&u ala- 
rum, contuitu^; in propitiatorium, quod Aaronisvirgam, 
mannx urnam,& Decalogi tabulas contincbat,conver(o, re- 
feruntutriusq;L«turgiac cognatione & harmoniam omni- 

b bus 



Spi stola Dsdicatoria. 

bus Hierarchijs Chrifto conciliatis utilem 6c gratam : Hi ve 
ro,qui Tgio-dyiov tectis vultibuspedibuscj;,advolatum ac- 
cindti concinebant, denotant cum modeftam 5c humilem, 
tumexpeditam 6c officiofam L^turgia, qua Trinunius ado- 
randiconfefsiomyfticaexconfonodocendi 6c canendi cor- 
ded, ore celebretur gloriofiisime. Sic Angelo Domini, Na- 
tivitatem Chriftiin reftivofulgoredocenti ac Evangelizanti, 
conjungitMuficamfuavifsimamglorificasille excrcitus cce- 
leftis,ut optima Concio dc Cantio connexam & mutuam fe- 
fto foleant folennitatem. 

DeniquequasMofesdivinojufTuparavitad ccetum clan* 
gore five taratantara convocandum,argenteae tubarduxdu- 
plicia L&turgix unanimis munia congrue indicant, Num. 10, 
t v*^7- Etenimvocem,quamConcionatores 6c Cantores 
adinftar tubae^ctun harmonica concionum & cantionum 
confonatia,6dncorrupufinceritate,exto11unt,fignificatcum 
inuluEcclefiafticoadconcionem cogendam editus tuba? u- 
triusque clangor ilmplex&acqualis,uve hdrovo^tvan expu? 
( ro fblido 6c dudtili argento conflatamateries. 

Tot divinis Pf otypis , quibus L«turgia? cTuplicis conjure 
&ione fan&ionismyfticaaignitas confecravit, acceditporro 
intentionis dogmatica utihtas,6c cum hac conjun&a fundi o* 
nisparadigmaticafedulitas, qua L«turgia fubinde frequen- 
tata,celebrata 6c ad noftram usque Ecclefiam propagata eft. 

InVeterisTeftamenti feftis 6c fblennitatibus celebre eft 
Davidis,SalomonisaIiorumque ftudium , ad exercendam 

\ ~ ~" ~ ~~~ ~ L«tur- 



Epistola Dedicatoria. f 

L«r.urgiam,cum per Levitas^ cjui fubiacrificijs Meisiam do- 
cebant,tum per Cantores, qui viva & inftrumentali cantione 
eundem Chriftum eelebrabant. 

In Novo Teftamento exftat Apoftoli ex totPialmis peti- 
ta, ad L«turgiae foSacniaXiciv hcj\ vudecriav exhortatio, Epb. 
5. Colofc. InprimitivaEcclefiapoft Apoftolorum tempo- 
raobfervationeL«turgiae scmula exarferunt Chriftiani Im- 
peratores,Regcs,Epifcopi,Patres, Do<5toresqj Eccledarum. 

L«turgiaecuItunomenobtinuerunt immortale Tbeodo- 
fius , Conjlantmus , PipmuSj Caroltis Magnus , Ludovicus &c. 
qui L«turgijs in honorem Majeftatisdivinae vacantes, lefe 
choris plallentium junxerunt cum devotione intima. Ex 
quibus Const a ntinusiWc Magnus pit & graviter 
pronunciabat, ad fe fpectare curam cum Religionis, turn Re- 
ligionis,cumRegni,tumEcclef]3e: cujusnon intra earn, ut 
Saccrdotes,(ed extra earn a Deo conftitutus eiTetEpifcopus : 
Ludovicus III. Dux Bavaria; dicere fblitus eft : Malo 
in templo concinere y quamprecularu murmure^quas nullus Supe- 
rum,ne Ego quidem tntelligo. Divum aurcs obtudere, (£Deum 
adiracundiain'vitare. [H. Henrimgm in Geneal.)Quo nomine 
laudem meriti (lint iniignem Flacianus, Diodoruf, Damafiu, 
AmbroJiuf,Gregorius,Vitalianus2\\)Cfij\urzs j quorum pietas 
in Ltttutgiae cantu inftituendo & connrmado, cum expraefa- 
tionibusmea? L«turgodiae(nimirum Miflbdiae, Hymnodiar, 
Megalynodia: &Evlogodia»)tum ex SyntagmatisMufici Ec- 
clefiafticahac parte paisim & fparfim occurret cognoicenda , 

b i memo- 



EP 1ST OLA DEDICATORIA. 



& Bed& deniq; orationes o8.fuper eadem,qui anno yp.xw An- 
glia defunctus eft. Reperies inde,ipfos, qua: tempori cer to 
deftinata legimus,Evangelia legifTe olim eadem. 

Fidem itaque meretur, quod Guilelmus Durandus fcribit 
lib.). Rational divinor.cap.de comp/etorio y <\uod Imp. Theodo- 
fius e Damafo Epifcopo Romanenfi efflagitaveric, ut per do- 
ctum & orthodoxum quedam certas le&iones, precationes, 
live Collectas & Cantiones, fingulis diebus feftis & Domini- 
cis convenientes,conftitueret. Damafiimitaque,addit,hunc 
laborem docto <3clinguarum peritifsimo, Hicronymo , tunc 
Bethlehemi ad cunasChrifti habitant!, demandafle circiter 
Annum Chrifti 440. Islaborehocrecepto& effecto, ut po- 
ftulationipiaeiatisfieret,feriem textus,ordine certodiftincta, 
perannicircumcontexuit, quae poft Ecclefiarum l«turgijs 
publicis eft injuncta. 

Quidver6. ? conceflbetiam,inPapatu L«turgicas lectio- 
nes& cantiones fuiflfeconquifitasjcongeftas &uiuipari cce- 
ptas: an hoc nomine eas neceflario contemnendas &abro- 
gandaseffefanus quisputetfEquidemnon isero,qui partes 
Pontificiorum defendam; led mecum optimos quosqj arbi- 
trorin^/^^w/fententiam facile defcenfiiros, qui /iki.dct 
DoBr. Cbrtji. cap.\%.xz&t affirmat: Quisquis bonus verus^ 
ChriflianuseB, Domini Juiejfe inteltigat, ubicun^inveniat veri- 
tatem. Et £pift.i%. A quocun^ vcrum diciturjllo donante di- 
citur,qui eB ipja Veritas. 

Atque hie locum habet,quod jura adftruunt. Confietu* 
dinem,qua Religionicon , venit i quadifciplin& congruit, quafiluti 



Epistola Dedicatoria. 

memorariquippe digniisima; cum indc per manus craditam 
Lwturgiam Ecclefiar noftrae, depofita inftar prctiofi , accepe- 
rint,& confervarint fidiGime. 

Atquireperiuntur,quiL«turgiaeofficiainfringerc&tol- 
lcrcftimmeclaborantjcum eorumferat opinio, annvvcrfari- 
as Dominic arum Lefiiones & cant tones ex Papatu originem 
duxifle primam; quas tamen vetuftiftima confuctudine , 8c 
q uidem hngo ante Ponttficios abufis tempore, receptas attefta- 
tur Ecclcfix hiftoria. 

Sunt, qui tradunt Lectionum Ecclefiafticarum exercitia, 
imperantc Carolo M. primumcfle inftituta, & Ecclefiz ad 
(criam obfervationem demandata, inftin&u 8c opera do&ik 
limorum virorum, Pauli Aquilegienfis Diaconi, 8c Alcuini 
AbbausTorunenfis,venerabilisBed«e quondam auditoris, 
circa annum a Chrifto nato goo. At idipfum verifimile non 
fit exmulto vetuftiori hujus inftituti calculo* Siquidem ex 
ScriptisPatrum,quiaetatem Caroli M.prarcefTerunt, liqui- 
ds conftat in certatempora jamdudum divifas mine le&io- 
nes&hiftorias. 

Vide quxfb ejus rei gratia Orationes Ambropj tomo 3. 
qui vixit circa annum Christ 1 400. Cbry/oftomitomo 2. 
8c 3. qui [circa annum Chrim' 405. floruit ; Leonis I.tomo 1. 
qui anno 440. ad Epifcopatum Ecclefiz Romans evectus 
hiit ; Auguftmi tomo 10, qui anno 430. Ecclefia? Hipponen- 
fi in Africa praefuit: Gregory Magni orationes 40. uiper Ev- 
angel, qui anno 500. RomaeEpikopus fuit : & ifo&deruque 

" — -— - oratio- 



Epistcla Dedicatoria. 



proficit,pro Lege e£e habendum. C. ConJmtudodiftmB.^ Et 
congruit hue aflertio Augufi'mi epift. up. cap. 1 8. Jgua enim* 
nonfttnt <ontrafidem, nec^ contra Bonos mores >& babent aliquid 
ad exhort ationem vitamefioris , ubicun^ infhtui videmus , vel 
mjtituta cognofimus, nonfolum nonimprobemus^fidetiam lau* 
dando & imitandafeBemur. 

Quid quod L&turgia Ecclefiar urn rcformatarum plane 
confona fit canoniApoftolorum * cum quibus ea cognacionem 
hzbttydoBrina confanguinitate ,ut TertuUiantts loquitur//^. 
i.depr&fcript. adverf.H&rctic. cum recineat traducem fidei & 
feminado&rinae, ab Apoftolis traditac. 

Quanquamnegari non poteft, monacbos ,\eiturgiam in 
ludicrum&fccnicumacliumpervertenteSj/Sr^^r^Miflx 
abominabilisblaiphemia,profana(Teolim hodieq; profana- 
re,&fuperrationisacidololatrix inquinamentis confpurca- 
re,adeoque latturgica melodia, velut incantatione,aures ideo 
opplere,uttetris corruptelis 8c crafsis erroribus dcMhTa: la- 
crihcio& Sanctorum invocarione animos falcinent.-tamen 
conflat a fiiperrariofb vanoo: euleu per Dei gratiam vindi^ 
catoscancu^&inlftturgijsrerormatis ad Dei venerationem 
religiofam & yeram rectifsime translatoseflejnon aliter ac 
(pofia/Egyptiorum, quibusillifuerantabufi, in veriorcm 
Sanctuarij ufiim conferre didicerant Ifraelitae. Ad quern mo 
dum legitur HarmonwSyrus y mxg\\ lllius Ephraimi difcipu- 
lus, patrias voces Jegitimis modis, Mufiso^ numeris incluias , 

ordine 



Bpistol a Dedicatoria. 



ordine circular! cam inftituifle,utpaternam haerefin lyricis 
modulisafpergerct; quibusmulti ex Syris, propter vcr bo- 
rum venuftatem, & fonorum numeros demulfi,paulatim o- 
pinionibusBardeianx Patrisrecipiendisfunt afluefa&i. Qua 
re cogrtita, D. Ephraim Harmonij numeros moderatus eft, 
atqueejusmodimodulis carroinibus Ecclefiafticse fententix 
confonis adjectis>Syris canenda dedit. A quo tempore hue 
ufqueSyripfallentes, non quidem carminibus ipfis, ficuti 
flint ab Harm onio prodita , fed ibnis tantum eor um , utun- 
tur,quoties Deum inprimis celebrant, 

Atquiomnis, qui aequo animoattendet, fatebitur, lit 
Concionum,fic Cantionum,in noftris Ecclefijs receptarum, 
L&turgiam efle purat & incontaminatac Confc(sionis,#/»r£ in 
Sacrojan&a Tr'mitatis gbriam , ejusque operumac merito- 
rum laudes conditam. Nullus hie locus eftcelebrationi Pon- 
tificia?, qu3r,cum fuperftitione & idolomaniaicateat,dudum 
impugnata eft>& noftris eliminata Ecclefijs. Quar noftris a 

{>rimitivarecepta eft Ecclefijs Cantioin pfalmodijs Relpon- 
brijs,Hymnis,Anriphonis&c. nihil fonat,nifi quodconcio- 
num Propheticarum & Apoftolicarum veritati conlbnat, 
quod fldei canoni analognm eft,quod cum facra Scriptura ad 
amufsim cottgruir,quodque ab ea minime difcrepat. Quic- 
quid hi c voce & organis canitur,gratam de Deo famam Ipar- 
git,Religionis Chriftianx fincericatem conficendo fpirat, 
& verifsimum Deo culture fupplicando &c glorificando 
praeftat. 



18 



am 



Episto la Dedicatoria. 






Mam icaque cum concionis , turn cantionis l&turgiam 
primacvae pietatis propagine den vatam Ecclefiar rcpurgaue in 
templis&chorissWctxro^K, iv<r^v}fJL6vcug retinentac fre- 
quentant cum voce, turn organo,feftiva congrcgationis facrae 
gaudiarkefufcitandi,&annivcrfariam folennicacem religio- 
se celebrandi gratia. 'Ptjfia ya% irt 3-e£ xcfi iv&vfXHfJLsvov, 
t(gjj ciMfievov,)^ dvaitqiiOfievov-, Verbum enimDei eft five 
mence cogitetur,five canatur,fi ve pulfu zfaxxix^Jufhntu Mar- 
tyr in quajiiombus ad ortbodoxos , pronunciat ; Id quod quis- 
queA«Ttf/>yo(P*Acc 3-eo(PtAi?a.To$ (uffragio irrefragabili 
comprobecnecefliim eft. 

EquidemiftamL#turgic«e (an&ionis dignitatem, inten- 
tionis utilitatem,funcl:ionis fedulitatem accurate dimetiens, 
quid mearum partium eflet,quidq; fuppeteret,quod L«tur- 
ejixCoNciONi, & Cantioni in Ecclefix ac Schola- 
rum emolumentum, pro talento divinitus mihi conceflb, 
conferrem,(bUicite cogitare ccepi Monente itaque me ok 
ficio,quoadDei&Magiftratus clementifsimi nutum beni- 
gnum.in Illuftri aulaDucis Brun{vicennperfungor,nonmo* 
do Germanicostum Lutheri turn aliorum Hymnosper 
MufasSionias ad choris Melodise canonem harmonice con* 
cinnavi,(qua: tamenipfx Primitive, mihi hoc quidem tern* 
pons per omnia non probantur : Ideoq; eas de integro reco* 
gnitas &accuratiusemendatas,l}£0 me bene juvante, ite* 
rum aliquando prselo fubjiccre conftitutum habeo)verumi; 
etiamuniverfieL«turgiacanniver(aride:Cantiones Larinas ex 
chorali dla.ypa<Ptj five prxfcripto, Harmonieis vocum nu* 



mens 



Epistola Dedicatoria. ~~ 

merisaftri6tas,adChori,Organialiorum^;Inlirumcntorum 
conccntuSjMotedtaruminibraccommodarc 8c per armyut- 
rowoUav in unum fafciculum colligere inccpi. Iftarum irt 
Le<turgijsutitatarum Cancionum aiftin<SHoncm fub Titulo 
generali (videlicet L«turgodia Sionia Latina edita Anno 
1611.) Synopfis five Tabella j 8c in earundem compofitione 
fcopum & nnem Autoris eidem Tabelbe liibjecta obferva* 
tio,commonftravk : quam, etiam huicprimo Tomo repeat 
to fubjicere, & quaii Appendicislocoannectere, non fuper 
vacaneum putavi. 

Quemadmodum autem in Concionibus facris tur- 
peeft,non cum ScripturaIoqui,aut verbis fanis,canoni con- 
grius, non uti : Sic qui vult canerein templis, cum Ecclefia 
cum oportere canere,non incongrue dixero. Neq; enim in 
eorumnumeroMelopaeorum haberi volo, qui Ecclefia? ali- 
quam navaturi operam,rcceptas in templis melodix choralis 
normasprorfus alpernantur le ponuntq; fuounice* genio 8c 
ingenio indulgentes. Sua Ecdefiae mento conftare debet 8c 
majeftatica fuavrtas 8c fliavismajeftas. Hue itaq; totis con* 
nitor viribus,u t facros decantaturus liymnos , altero Temper 
oculo ufurpatam ab Ecclefia choralem melodiam, altero ve- 
ro meam ipfius qualemcun^; harmoniam refplciam. Quo 
ipfo confilio,praeter Mufas Sionias antehac editas,fuperiori 
biennio, dum Dresdzin aula Electorali Saxonica Mufico 
choroprxfui,cantiIenasEcclefiafticasnon paucas turn Ger 
manicas turn latinas in plures diffudi voces, ita quidem ut 
ipfam choralis (ceu vocant) modulationem, przfertim in 

" ~*~ ~ ' "~"~ X "" *~ Germa. 



Epistola Dedicjtoria. 
Germanicisattenderimnontamurn,fed& diligcmer cxcui* 
Ierim,& in varios, partim mea ipfuis, partim ab kalis modern 
nisfumptainventione>vultusverfaverim. Has cantilenas 
in duos digeisi Tomos * & horum aherum Germanicum ni? 
mirum ve I hoc curi ente anno,fi vitam & vires fuffecerit Do> j 
minus,publici juris facere decrevi. \ 

Ut autem Cantionum,Organi, aliorumq; Tnftrumentoru 
genera ad Lwturgiar ritus Dtogratos^lk focictati public* uti- 
!es,{ancita>atq; cum in veteris turn in hodiei nx Ecclcfia: cartu 
ufurpata,pie commendarentur, dilucidarenturq; non alienu 
ab officio meo laborem fufcipi arbitratusfum, (imprimis e^ 
jusreiftudio,cxveterum& recentiorum Eccleliafticoru au* 
torum lectione, Polyhiftorum confignatione , vai iarum lin- 
guarumnotatione,hodiernifeculiufurpatione, ipfius deniq, 
Muficxartisobfervatione digeftumconftruerem Syntagma 
Muficum. 

In quatuor illud enatum Tomos,a Pietate exorditur To- 
miprimiPrimam partem -,in qua Muficam SactamfeuEc? 
cIeuafticam,Religionis five L«turgica? exercitio fervienrem, 
(ficuti ex Tabella& Indicegenerali operi praefixo, videre eft) 
illuftrant ierie capitum diftin&a haec qtiatnor membra : 

Aidvot&yCivc Difcurius de Plasmodia. 
"TwoyLVvifictra-i five Commcntarij de Miflodia. 
'E^^yjf(r/c,fiveExplicatioMatutinae ficvefpertinac L«- 
turgodix. 

_ „______„ _ » 0g&>- 



EtlSTOLA DEDIC ATORIA. 



® *«£<<*» five Contemplatio inftrumentalis Ecdefiafti- 
carMuficsc 

Hac pia Syntagmatis inftitutione fore confido,ut ingenia, 
abufu arris ieculari ad facrumufum converfa, antiquamin 
cantilenisEcclefiar Majeftatem,myiticam divinkate & Spi- 
ritus plcnam devotionem cum laudabili Religionis fructxi 
fufpiccre 6c venerari incipiant. Spero indc A«T«flyo<p/Aoif 
3-eo(PiX£?a,Toi$hoc Syntagmatis laborcita (arisfadtumiri, 
utduntaxat Studij pij & promt* crga Sacram Muficam vo- 
luntatis teftimoniumnonprorfus fine dencgacuri. Mihini* 
hil imprudenter arrogo : Gloriolam nullam aucuporjquam 
ne videarhac opera vellcmcreri,aut afFe&are, in opufculo 
pafsim & (parfim nominavi Patres & Hiftoricos, ex quorum 
| monumentiscum Centur'iarum Magdeburg. Autoribus,cum 
Tetro Marty re t StephanoSz^egedmo, Salomon* Gejhe- 
ro , Chriftophoro Pelargo , Joachimo (jotcm , Guilielmo 
Terkin/Oy Tolydoro Vtrgilio , Guilielmo Durando, Theo- 
dore Zuingero Be compluribusalijs,haufiantiquitatem :aiq; 
fodTctZivncHfoaKOO-fitja-iv di(pofitionemacordinem hujus 
Mufici Syntagmatis me concinnafle & cxtruxi(fe,non fine 
OptAmicorumadminiculo, qui, mod6 per valetudinem 
mcam modoperaulicafimul & domeftica negocia impedi 
to operi manus porrcxerunt auxiliatrices, aperte fatcor. 

Intelligat velim alij, quib. abudatior dodtrina &c locupletior 
___ __— Biblio- 



Epistola Dedicjtoria. 



Bibliocheca eft,calcar Cbi additii Ecclefiafticac L«turgodiae 
& Mufic* Organic* antiquitatem dignitaremq; fufius or? 
natiuso^ ediiTercndi: ut meam aliorumque 0iAo(Juj trov 
Muficorum juvent QikopdQ&av ae difcendi cupidica? 
tern. Id vero ubi eos iuppudet autcaedet facere, ca- 
veantnccum exprobrationedefedici queat , quod Ptole- 
masusPhiladdpnusrefcripfitadJudaeos , cum abijs fcripta 
characteribus Hebraicis impetraflet Biblia : fycraupii ks- 
KpvfJLfJLeva Hffjf *KYfyv\q ka0^ayi(r[Livr\c rig ei.0iX.eta iv ctfx- 
o Tepoic; Tbefauri occulti ofontis obfignat'hqua eSutilitas in 
utris^? Idem enim apophtegmaSiracidescum imperante 
PtolemariPhiladelphinlioEvergete,in i£gyptum veniflet, 
accommodavitadeos,quinHidiafua,quibuspoflent alijs u- 
tilicer infervire, plane abdunt,actantum non ieipios etiam- 
num vivi fepeliunt; quos itaafFatur cap.io. ver.32; 
1o0ia neKpvfifJLevt] ii6rj<rauga$ d0avlc tic e)0iXeta. dfi- 
0OT€(>ot$ \Sapientiaahfconfa $ thefaurus in t vifiis,qu& utilitas 
in utrisc^ ? Quod in invidos aut ignavos, auttimidos ncc ia- 
ciscupidosutilia communicandi Muiicosmaxime quadrat; 
quos etiamhuic conlonum coarguit Graecorum proverbiu , 
quodNcroapud Sueconium hb^jactaflelegitur : 

Occulta Mufic a nullum effe rejpeclum*. Ubi Cafau- 
bonus annotat GrxcumSenariumfuifle: 

Trig Xavdavdcrtjc (Axcrutrjc V&fc Aoy^. 

Nullus latent is Mufic a re (pe ft us es7~ 

Ovid : Nonerttignotagratiamagna Lyra. 
Lucianus in Harmonide paulo alicerpronunciavit ; xdiv 0- 

4m@- 



SPISTO LA DSDICAtORJA. 

(peA®d7roppiJT8t(gya4)av£$ (jluj-ikHj^. Gcllius lib.!}, c. 
lo.vertit: Egregiam Muftcam^uAfitdbfcondltA^effenuUiusrei. 
Nunc uc ad RRdfsma fcllluftrifs. VV.CC.atq; ad RRdam 
VV. DD. ^o<r(P^^<nmoddtam ac humilem cum pace 
veftrameconvertam,hujusdc L«turgiavocali & Organic* 
Syntagmatispatrocinium& tutela necefTarioflagitat. 

Nam vos Ecdcfiarum An tirades, & Patroni , adeoque in 
Templis&chorisofricij iacri fupcriores 6c fummos curato- 
resinijpe<5torcs&dire6toresEgo,Choriminiftcrhumi]is,vc- 
nerorcVagnoko,quosmeumalloquiumnonavcrfaturosek 
ie,mihl pollicetur RR.CC. & DD. VV. iniignispictas & L«- 
turgizobfervantiisimaiedulitas. 

Quid enim Sedcs & yEdes Cathcdrales,quid Domus funv 
mx,quidTemplacollegiata,quid Ccenobiafint, commoner 
faciunt RR. CC. & D D. V Vrx Ecclefiafticamunia 6c nomi- 
na cum Epifioporum, Abbatum, Praepofitorum turn Deca- 
norum,Cantor um &c Indicant ca omnes animorum vc- 
ftrorumcogitanones,ornnescj; vitae a&iones in banc curam 
efleintentas &intendendas, ut Cathedra Religionis (labile 
ta & immota confiftat,ut Domus Summa videlicet Pietatis , 
Prophetamm 6c Apoftolorum fundamentoinnixa,harreti- 
corum fubftructione ne corruat,ut Collegia Pacem 6c Con- 
cordiam in do&rina 6c cultu orthodoxo confocient fblid£ 
confirmentjUt Chori clcTemplaunt (jLeAtTf[£UL,<$pcvriV*i- 
§tay<r£fiv€ia,,dyv£VTtfpiayd(rHV}Tijpia i qua: exercitijs L«tur- 
gicisConcionis &Cantionis devote & religiose intonenc 8c 

~~" " "" ~~ A } p erfo- 

^^—— 1 . - ., ■■■ in II M M— .^^— 



Epjstcla Dedicatoria. 

perfonent in Nominis diviniisimi glorificationem &hdei fib 
vificaexonfelsioncm. 

VosfidosEcdcfiarum Gubernatores Dens exiiifcitavit 
exChryfoftomiaureoore(inPfal.4}.Joh.6.) Tubis fimiles, 

Suorum clangore muri Jericho corruerunt. Fadt enim ve- 
rainobcudofan6tomunere,ad quodvocati& eve&i eftis, 
Sedulitas,neEccleiix Romans doctrina, multis licet poten- 
tum propugnacuIis,ceu muris altifsimis , circumvallata vige- 
at,ied ut fan&ifsimo illo clangorc Evangelic* Concionis& 
Cantionis everfis doctrinz pontificia? fulcimentis , tanq uam 
muris Jerichunticis dirutis,Ecdefi a: Romans corrupcelac,ab- 
ulus errores^; Jam omnium oculis pateant. Inenarrabile 
hoc Dei beneficium eft,quodin Saxonia 8c fuperiori 8c infe- 
riori, Barbariei Errorum & Religionis cenebris dilcufsis, 8c 
pontificizfervitutis jugo illo fcrreo excuflb, tot veftras colle- 
giatas Ecclefias in libertatem Chriilianam feliciter aflcruerk; 
in quibusmeritovosveraracfincerae Religionis aflertores 8c 
vindices atq; L&turgix Xyftarchos k^yohMctq probatis 
conftantifsimos 5c munificetifsimos. Nee enim tantum mo- 
do Conjlantinum, Tbeodofium ^Flavianttm aliosq; exprimitis 
semula L«turgicaefun(5tionisilcdulitate,verum etiaerga De- 
um,&perfonasacresfacras magnificalibertatispropefione : 
atq; utverbi diviniinterpretcsiidilsimos,Chri{ti^; praecones 
difertifsimos, ita et/am Cantores, qui facras L&turgodiae vi- 
ces prxftant,liberaliter foveas & in magno habetis precio. 

Vositaq; Chrtftianae L«turgiae obftridtos 8c juratos pro- 
pugnatores arbitror efle dignifsimos, quoru Patrocinio tuto 

~~~~~~ ~"~ credi- 



Epistola Dedicatoria. 

credatUr hoc Lftturgictt Syntagmatis Mofiti opulculu,quo<d 
eo maxime^ndiget his prefer tim temporibus,inquibus cum 
Concio turn CatioL&turgtx totundiq;habet inrenfifsimos 
hoftes,qui nihil n on tentatum relinquuc, quo vel per violen- 
tos 0.(1X0-8$ concreditii Laturguc, inpnmis Organicae, the- 
faurumEcclefixeripiamacfupprimant, vel per virulentos 
Kcutoyuio-tis corrumpunt ac tie pra vent, pie rus fuperftitionc 
crrore concionibus obtrofis. 

Etcerte totteftimonijsde veftro erga Lwturgicos mini* 
ftrosaffcc1tupalamcditis,raequoq;infpemoprimam de ve* 
ftromei L&turgici Syntagmatis patrocinio &przfidio con* 
cipiendam adduxiftis & invitaftis* 

Quamobrem erga tammagnificos6cfidifsimosL«tur- 
godiaePatronosgratianimimei indicium, cum aliud dandi 
defit copia , pagellas hafce Syntagmatis Mufici primarias & 
L«turgicas, velutpublicum grata: prardicationis teftimoni- 
um,in publico famae theatro & fano f ufpendere , & fimul eas 
veftra* tutelar commendare,volui. 

Quod U5 cum pace veftra ftat,qua par eft,animi fubmHsio- 
nc contendere non define Pro tarn eximio veftri prarfidij 
& patrocinij officio & beneficio cum nihil,nifi votum repen- 
dendum fuppetat, omnium Moderatorem, Agonothetam 
Patrem,XyftarchumFilium& EpiftatenSpiritu S.precibus 
orodevotis,utconatus,proReligione& reb.facris fuicipien; 
dos,feliciter iccudet,€xercitia Religionisfalva & integra con* 
fervet;utq; illius gratia & du<ftu,vos indefeflb ftudio, infra&a 
conftatia>& inviSa pietate fpaciu vobis propofitu decurretes. 



Epistola Dedicatoria. 
L«curgittefan£tioms dignitatem propugnerisantenrionisu- 
tilitatem propagetis,fundtionis fedulitatem Ecclefiae per ma- 
nustradatis,atq; conjun&asLwtureicas cum Concionis ad- 
vcrsus Pfallianos, Prodicianos Meiulianos, turn Cantionis 
adversusineptcmurmurantes , vcl hypocritico gutture bo- 
antes^ contra Organorum & Chororumvaftatorcs & di- 
ftruc"tores,qua decet,officij fide,ftrenue aftruatis. 

Quod ratum firm umq; e(Te jubeat Rcligionis auror & au- 
ctor, dator & confervator; Is RRimam & llluftrifs. V V» CC. 
8c RRdam V V. DD. in fincera Religionc conftante, in tran- 
quilla pace florcntem,in longacva felicitate vigentem, clem eV 
tertueatur,muniat,acroboret in Tpuray in cultum glorio- 
fum& Ecclefia: augmentum (alvificum, per Christum 
Immanuelsm Amen. 

GveJferbjti Anno Chrjfti 

IVDICIVM Inftansplosnonterreat: 
cCCcVenloCItdCItdj dnVnC MIChrlfto. 

4M>ihi]? atria Coelunu. 



PARS 



SYNTAGMA MuSIGuM 

VETERuM 

& 
RECENTIORUM 
Ecclefiafticorum autorum lc&ione, 
Polyhiftorum confignationk, 
Variarum linguarum notationc, 
Hodierni feculi ufurpatione, 

ipfius denique 
Mufioe artis obfervatione: 
In 

Cantorum,Organiftaruni, Organo 

poeorum > carterorumcji Muficam (cientiam aman- 
tium & tra&amium grariam collc&um j 

Et 
Secundum huncgcneralemlndiceoi 
toti Open prsefixum, 
JN SluATttOR TO MO S DIST RlBuTuM, 

a 

Michaele Practorio Crcutzbergenfi,CSno- 

bii Ringelheimcnfis Priori ,8c in aula Brun- 

fviceufi Chori MuficiMagiitro. 

Anno 

«K — ' ■ " ■ *» 

IVD1CIVM phs mn tent a t nam 
MINI ADIVtor ChrinjJ. 



ew a- g. £ 2 

is 8 S»g\g 



r-S 





INDEX CENERALIS, 

PRIMARIORum MEMBRORum, 
quxiu 

Sjnt*gmatuhH\its M*ficidiftin&isqtuttur Tunis 
cmtinentur. 

TOMuS PRIMuS 

ComfUttitwr ituu ptrtes, 
I. PARS agit 
Be M*fic*f*crMvelEccUJi*jtU4, ReligionuexeraM&tomtHtdas&t 

CuJuS MEMBRA SuNT QgATuOR. 

I. 
N primo tradatur Dianoca, five difcurfus , dc Chorali 
1 Mufica & Veterum Pfalmodia, in Judaicis, AEgyptiacis, 
1 Afiaticis, Grxcis 5c Latin is Ecclefiis recepta (c. /♦ 

quo modu land igencrefrequenrata, - - (.<■*, 

quam devote ficrevcrenterhabita, - - (c.j. 

quam convenienter cuilibet rei.quibus mod is.quibusqj melo- 
peeis coaptata merit; ubi non vulgaiia de Hcbcaeoium accen- 
tibu$ inferta font - (r./, 

De U S U cjusdem , in affeftibus piis excitandis - (r. /. 

ininftitutioneorthodoxa, - (cjf. 

dedicationeTcmplorum* .... (c.?» 
fuisq;ipfiuspropriisanimimotibuscxptimcndis, - (c.t. 
& quomodo ea ufi fint pii in veritatis aflertionc ad vcrfiis tyran- 
nos&hsreticos, - • . - {c.f* 
adconvertehduminfidcerMutcs, - - (c.jr* 

itemq'iinaulis - - - (<*//. 

&quarationecamufurparintineonviviis - » (cm. 
afomnofurgcntes&cubitumcuxite? - » (*.//. 

(uboperisdiuxnis - * (r./*. 

a 2 &d«- 



&drnrq;m?pfis mortis anguftiis ... (e.r/. 

&adextremum,quomodoadhibirafTierrtinlu&ufunebri (c. xS. 

Inaltero proponuntur KssrojULVnfJLOUcL five Com tnentarii dc Miflb- 
dia vcl Lcirurgia fumma Ubi primum Mi(T*& Miflbdiasnomcnex 
plicaturjdeinde quibus partibtis ram apud vctcres.quam apad noftra 
resconftct,<5c quomodoquxlibet parsaddita & indigitata fucrir. 

III. 

In tertio habctur ifyyyfJUt-Si ve explanatio Lciturgodix matuti 
nx 5c vefpertinae : quibus ex partibus, quo ordim fordinis fimul ratio- 
ne annotati ) content: ubide Antiphonis,Pfalmismajoribus& mi- 
noribus,eorumq;Tonis, Refponforiis ,Hymnis,Cantico B. Marix 
Virginis,& guAoyffl^/afinalhnonquibusvisnota, producuntur. 

Corontdisloco fubjiciturhuic parti ,tra&atusde Snpplicationibus 
publicist vc Litaniismajoribus & minoribus , de HorisCanonicis, fit 
de PfaltcrioB. Marix Virginis: quibus quxqjauftoribus,quo tempo- 
re,quaoccafioncintrodu£U omnia. 

1V * 

In quarto cxhibetur QeugicL 0^flU'i^,fivecontemplatioMufi- 

cxInftrumcmalisEcclcfumcx.inEcclcfiatamVctcris.quamNov 1 
Tcftamcnri ufurpatx. Ncmpc dc prima ejusadinventione,& ad re- 
ligioniscxerciriumtranslatione - - ' - (<*•'• 

deChoroMuficoinTcmploHierofolymitano,4cMuficisLevitis(r.2. 

coram xtatc&numcro - - • {c.j. 

officii* - - - - - r (c.4. 

fuftentatione ..... (r./. 

d c Ti tu lis pfa 1 mis Da vidici J prefix i* • - ('•'• 

quxq^Inftrumentorumfpccicscxrtliscliciantur - (07. 

deOrgano - (<"•'• 

dcQthara&Chordis^deNablo&Cymbalis. 

& PfaJterio Dccachordo .... (c.p. 

deTym- 



dcTympano - - - (at 

deTuba&Buccina .... {c.jj. 

deTintinnabuIis>Nolis&Campanis: quorum omnium ufus&no- 
minis non do traditur,& cum Vcteris potiulmam tint Tefta* 
menti.fuisallegoniscxplicanrur , - - (c.n. 

m Novo Teftamento, & Patribus Inftrumcntalcm Muficam ad Ter- 
ra mcrtc ..... {c.jj. 

maxime veronoftro feculofrequcnrariOrganaEcclcfiaftica veread- 
mirandiartifiai .... (c.14. 

qux facta tc£U confervanda - - (<"•//• 



©meval SXcgfftcr 

fcer wrnembften &tMm I 

QBdcfof in ton 

C33i<rTomis fetcfir* SynragmatisMufici 

begrfflfenwrfcen. 

TOMuS PRIMuS 

fcegmfff fit ftcrj$roem £!jcrt : 

£on Dcr efciftticfceti' tmt> &f refcett* Mufic , Mc fluff t>m 

® ottcefcioiff 3c tittyt t/vnt> tor^tittn/wit autf) nod} )$un* 

^cr jumtljfil toirbro grtratidjr tonb. 

EnbMefrr <£r|J< Zbttt t>tlt in (id) 

SUter ©ttkf*. 
I. 
Sft erflr n ©tficf ftn'rt> ge^an^rr / $or£ crfle efn Di- 

fcurs vnna ^mrmcfctrem^rfprungticeC horal 0rfangee/ 
»n&fc<r3lun£ircr^n$PMo&qcn;^ic Mcfcftciiicfy «Ucin brr. 

A nj torn 




to cm 3<g»pttfdjen/3rabifc&m/©riedjifc|en imb iammfdjen flirdjen 
ftblicfcen gewefen 

I I. 3!Birbgef<iget/<«tff waflertep $frt vrtbSflefobeflen biefelbe gefungfc 

II I. SJJW »eM>er grofjen 3leoeren*/<»irt} ©eiftreidien vnb Q^rijllidjee 
$nb<ubt bfefelbe ge^alf rn ; 

I V. ^Btc f ugltcf><r n*f fe fit einem )<bm JDinge / nadj «gmt(tcf?cr ge* 
(lalt/nut weldjen modismtb t>on tt>e(d}en Muficis vnb 6kfangmeifiern/ 
bie SJWobeoen cfncm feben @ef«ng$ugeorbnet : 

v. C3on berofelben $tw vnbSrafft /©ottfeiige ©eband 1 en juerwe/' 
rfenvflbjubeuKgen; 

VI. 3m ©touben $tt onterrid?* en/vnb in QfyifUidjer ie$r ittvwerwefe 

VII. 5»Sempeliimbfttrc$en<£ro»e»&Migen: (f<« ; 
Vili.3fod}feinfelbft eigne Qtaoegungen bee ©emftwanirag jugeben: 

I X. ^CreWegft>rau4twojr&<n5tt^<fr<ffh3un8i«r@dttficften 3ar- 
§«t vnD £$rifHidjen Qotttfoimfl/ wieber bie $&q<r vnb Xpran wn .- 

X. 3Bie baburd? tic 2frrigen vnnb TOerfiigrf en von torn wtittn bob 
breiten 3rro<3</ttH<ftmmmb aujf bmfecfy enSteg »nb SBeg Dee ©fau* 
benegebradjtworben..- 

XL SBie Diefctttge/Mifogroffemvnbwert^eni^ebratt^an^nigt^ 

djen vnnb mddjtiger Potcnraten.$d7en:3u$ XlIinfroftd5en*Ju* 
fammenfimffeen/tmb ©ajlerepen gewefen : 
X1U. <3fc Die e&rifien 3bent>» vnb S&orgene: CEnb X I V. 2£emt 
fie $u jfcrer 2lrbeif gangen/fidj tomtit bemiiebtn ©Ott befofclen .• 
XV. 3«aue&inberU*ten2:obe*3(ngftfid} fceffhg barnrit geflercFef.- 
XV I ^nb wie fie be» leidj^egengnilffm in ftdtftgem ©ebraudj getoc* 
fern 1 1. 

t&SH 2fnbern@*adVairb wwfiirbieattgengeflent/ eine griinbue&e <£r* 
^!ferun9»nb^ebeutttn3b«§9Ctt>d^nUcben^ir^enChoral0ef«n3<e/ 
fobq ber QRlfia wib 'Sormietage prcbtgf / vnb bq> ben |o$en Smptim 
g^braudjgewefm. 5)o erfMfdjbew(i^»nbau^rirc^/wfl§ba5 < 5a3drt«' 
(eta Miff* bebeof c/ ober in fid? $«be / wib wo(>er/ auf? wckfeer ©pr«d? <* 
feinen Er (prong ne^me ober &«be/ «#<« »jrbi, £«»* 



3mi»wnb<mChoroMuGco irnXmytlw 3<rufai<m/wutb 
von (en @4ngtnt wtb Lcviten. 

3, < 3CBtc wc( bafclbm in f (jrer <inia^( gtttxfcn. 

4. ttfenftran 2fotpj tmb &unftm ro »ntc rfdjwbfo^fr .Orbntmg. 

/. ^?on ifiwrn Zuffrvnft COm<r£aU/tm6p*«firn tm& ^Uibungi'JOfc 

tic MMicfytKomgt tm QUten X<jtamr nt nut reiser winb ttii(Dcr J^anb 

bar$u gcgcbtn tmbgmigttrorbnctgabm. 

<$, SOonbcn Xtfcln/ fo vorben pfaunenwrgcrgefeft. 

7, 93nbttcW)crtc93l«inftrumcntenbaraii6Wft(n crarfcfaiwerbtm 

S>4bannf enter »on ntandjerfep Inftrumemcn g<$anbc(f »trb/wo§<r 

fuftrm^amtn/nucfu ge&ntudjt worben/ wtb biircfc na$(tcfe< Alleges 

rien gdjUicftcr wetfe aufjgdcgt nxrbm f c*nncn* 

«. <2)on bcrOrget 

p. 93on <Ett$crmmb©4rt<n/Nablo, Stymbdn vnb Pfafecr vongw 

fat 64trtn. 

10. 'jConbcrPattrfc/wwbjefcrN redfef gfbr<jitdfe«/attc| m^debratt^t 
irorben. 

11. 93onbcr2!romm«m twtb Pofaun<n/t0er*U0fieg<itM$e/ttu<bt<' 
fcftm gcbraitd&t roorben/tn bm fonberurfcengeftenber^ftbtn: ba fc^r 
fdjdnc Alkgorica annotirct wtb angebcutet fewt/ wtb wcllcicfy ntc|f 
wtanmiifsg tulcfcn» 

i2» $}onbcn @(o(fcn/©WdPWtt/DWtti(^<n»nb©d&<ttiic^<n/tt)icbic* 
fetbe aud} jn t>o(f dmhdjcr pcrfcaion b^ Xentfxfe ober Xabcrnafefc gc* 
braucbt worben/ba aucfc totct nfoMic&ee £>tng« vorfelt. 

13. COnbwtrbaucfj fcrn<r<rwtcfm/b<ipbK^ircl)t>4tertm^<n?mI^ 
^amcnt/btclnftrumcntaufc^c Muficam ntefcttxrworffen fcabm. 

14. Wntiwit te»gtr $<ifbtc tfunft fe£ocfc gcjhfgcn/ farwmKcfien tn 
botfftn|tliri}<nOrg<ltPcr<f cn/bw manager tctttn ben tfirc&ai®cb<w- 
ben fcat. 

if- 2)arbf 9 fe*«d& erne gut&<r$tgc Q9mna^nung/ba$ man btcfdbe m 
tyrnn Eflecn)altat/wib ju ©Ottc*£&r<ng(&rauck<nwMc, 

II.Pa« 



gum anbern/nnrb in Nmfetoettnacf} ber If nge ttytytt/ wkbitftibe 
MiflTam iufyalttn tlbltc^ v»D gebreucfcftrlj getvefen ; W*$ fur©efange b * 
fcep gcfungen > 2ludj mit tt>etcf?cr Orbnung em* auff Dae anbe r crfolgce/ 
9iio tvelcfje Ceremonien D«bep gc fatten vnb in arbjr genommen/ vnb eitt 
febeegeneitnettporben-. 

III. 

?T3m Written i baben tvir Mfy in bemfeibm (Jrfte n ££ei( riiw fttafttv 
rf rfentng »onDen anbern ©efange n/rocMjc m Der <Tf>nfMtcl?cn.fttrd>m 
3)af ariHutigm/ fo wot )ur CWwtr n ale Vcf per ;ei(/vnb in Den 33etffhin* 
ben gefungen verbai/wic biefelben abgetf^fiJet f«pn/ vnb erne auffbae att- 
tKt erfolgcn : £)o Denn aucl} von Anriphonis, Pfal m is ma joribus 6c mi- 
noribus.vn Derefelben manrfcerfepen vnb wmcrjtfjubhcfjmTonis.-^tm 
bmRcfponforns, Hymnis, Cantico B. Virginis Mariz, Magnificat, 
vnb Bcnedkra mus nu^firfyr mb ndtiger SBe ridjt getgan wirb, 

^um^efifyujjtvirb (jfnan gehengt von ben aflgfmrinenvnbdffenf* 
licljen SSirrijen Litancyen , ober flffmrticfjen Supplicationcnju ©Off/ 
fur dk aflgemein07o(>t Der ga wjen <£f)rttf cn£eif /wenn vnb von tvem Die** 
fetor f|r«n ^rfprung genommem &ic Dafelbjten mdjt wentg bencfc 
wiirbigc Bac^en mit a nnotiret vnb anffytytic itntt fepn. 

gii bem awl? em Turner 33nterrkbt bcpgtff w / von ben Horn Ca- 
nonicis vnb Pfaltcrio B. Mariac Virginis. welcfjee fbnftenem Pater no- 
fler gene nnef nrirb ; von tvem/ ju welder &cif vnb mit toaegeiegengrtf tit* 
felbigje emg«fe$f t vnb angtorbnet fcpn. 

IV. 

?^mQ?ierbett/tvH-b vneeme ntteu'crjeSrrfierung vnb SJeftyreiburig 
atferberer Muficaftfcfjm Inftrumcmen vergefrf)ricben/tw[c$r voral- 
tere $u ber Plater itiun/imaitmXtpamttwvnb $crnacfe aucfy im ncwen 
Xejlanwrtt in ber kmtyn ®&tut gebreuc^iicfj geroe fe n. 

Q9nD jwar tm iCaviKcitmrbgefagft/vontpelrfjen Autoribuson* 
fenafaben naclj ber ^anbffaf biefe tbtg« »|ren SXprung gefcab t/tmb arft 
fie erfunben roor oen/wnb wit fwrnac^ |nni <£§ri(Wcf}en® otte jjbienft ber? 
fttben (Scbrauclj bracf}ttvorDcn. 

3m 2. von 



II. PARS 

Ctntinet 

Hiftoriam de Mufica vetcrum Politica , in ufu & lufu extra 

Ecclcfiar limitcs ingcnuo & liberal! : 

CuIuS DuO SuNT DfST INCTA MEMBRA. 

Prius agit 

Dt Mufica Vocali & gcncrtlwri Mxfictscognutonejtfy ufmfieq»entat'to» 

nc,tkm Voi*li,qukm Injjtrumentxli fere ctmmuni. 

Pofterius 

Dc Mu/ic4 vctcr urn Org*nic»>\n Organis, ve! Inftrumenti* 

Muficisconfiderata. 

PRIUS MEMBRUM 

tb/blvitur 

XXIL Capitibus. 

QVorum I. tra&at D e M u s i c a ci vili extra Ecclefiam, 
ab Ecclcfiaftica generaliter nominibus diftin&a ,cjusdcmqj 
primis ac genera lioribus principiis. 
%. De artis Muficae Inventoribus 3c inventione ex calamo* 
rum,chordaturn,malleorum,& fonorum propomonc. 

3. DcDoftoiibus,fcriptoribus,cultoribus,difcipuIisq; Mufices 
eximiis* 

4. Dc inventione in Harmonixgenoribucin Tetrachordis $ Ubi 
de Chordarum, five Clavium , five Vocum numrro aufto & ad 

dV <Picl TTCtQav apudvctcrcSjhodicpJusultraconftitutc&c 

5. DcMclodiarumquarnndatn,quasVctcresModosfcuTonos 
yocarunt > Inventoribus. 

6. Dc diverfoiftorum Modorum feu potius Mclodiarum alfe- 
&u&efFc&u,corundemq; fclcftu. 

7. Dc voce & pronunciatione in Cantu : dcq > vods utili , necef- 
fariodecoroqjcxcrcitio.docili imitationc ac fuavi audiendi volu- 
ptatc* b S.D« 



8. Dc Muficcs cognatione cum Ethica,Phyfica&Mathefi, 

9. DeMufica:vi«Sc«fficacia,atq;ufu7rot5«/W6) » adaffe&uscum 
pUcide fcdandos, turn rapid c cxcitandos. 

10. Dccificacia ac afu 7T0Amx^j(g[f ^oXifJUKff^ civili ac mili- 
tari,infirmandanim:pacc Rcip. A: virtutcbcllicacoraparanda. 

11. Dc ufu Muticcs fylOLfJLf&DtWy in pornpa & folennitatc tri- 
umphali. 

Ii. Dc ufu & efficaciaMuficcsErhrciad mores honcftc compo- 
nendosfic feritatemcomprimendam. 

1 1. Dc virtuic Muficcs Uti£tKn, five Medicaid pcllcndos cor- 
poris moibos. 

14- Dc ufu Muficcs Philofophico , inftimtioni & rcfeftioniin- 
fcrvicmc 

i j. Dc adtnicanda vi Scctficacia in Brutis. 

16. De ufu & excrcitio Muficcs li£mpyuuf> in Saerisfc facri- 
ficiis Dcoium Ethnicorum > Dcarumq; peragendis. 

\7> Dc ufu Muficcs avfl7T0(rtOUCuyin epularibus & coxLviviali- 
bus hi/aritatibus. 

18. Dc ufu Muficcs ogXYffjUtluufi) fivefaltatorio,deq;quibus- 
dam Salrationum prxcipuarum fpecicbus, varioq; carundem ufu. 

19. DcufuMufices0ectT£tftw*inludis fccnicis&Thcatricis. 

20. Dc ufu Muficcs cLyOH/lf M&zd ccruminajubific dc quibus- 
dam ccrtantium &. vi&orum prxmiis,& dcvi&orum poem's. 

21. Dc ufuMufices VgwnTlKto in funexum & cxequiarum dc- 
du&ionibus atq> pompis. 

ii. Dc variis vctcrum Cantioaibus* 

POSTE- 



POSTERIuS MEMBRuM, 

de 

Mtt SIC A r*/«w»ORGANICA vel Inftrumtntis Muficu » 

quod XXL pertrafittur Cifp. 

QUotum i?agitur de MuSISSc Apoflinc , omnis harmo* 
nici concentus autoribus & prarfidibus, deq;caromnumcro. 
2> DegcncraliMuficorum Inftrumcntorumdjftin&ionc. 

3. Dc FISTuLAE notatione>matcria,ftru&uravclfigura,in- 
ventione , fpecicbus atq; ufu. 

4. Dc T I B I A, ejus Etymologia, defcriprione, inventione 
arquc partibus, variisqj cjusdem ab mvenroribusdenominatis gene- 
fibirt,. 

5. Dc virus TIBIARuM fpeciebusfe appeliationibus.are- 
gionibusSt gentibus defumptis. 

6. De van is I" I B I A R u ra gencribus,! varia apud varias gen- 
Ccs materia. 

y Dc multiplici Tibiarum ufu aiqj ab eodem dedu&is Tibia- 
rum QVOfJUtfioas Cc denominationibus , dctjs fingulanbus quibus- 
dam Tibiarum tnodis & cancu Tibictnum. 

8. DcHarmoniis & modis Tibicuiuta Mufitis. 

9. Dc periris quibusdam Tibicinibus & Aulcticcs ftudioGs. 

to. Dc impcritis quibusdam Tibicinibus, dcq;Tibiarum Q?wyed- 

gicf. & con tern ptu. 

1 1 DcCitharx&Lyrarnorationc, in ventione, parribns, chorda* 
rum numcro Sc circa ilium dcLacedacmoniommfeveritarc, modis 
item& Ci haratcantu,&.(quas vocant)Tabularurls. 

1 it De variis lnflru mentis L vrar proximis, Scindapfo, H. iiconc, 
Barbito,Trigono,Sambuca,Phoenice,Nablo,Panduw, 

ij. Dc Magadi, Pc&ide, Pulterio,Epigonco, Ti jpodc > Sionico 
Organot &c. 

b % i4.Dc car- 



14- Decarm'mibus Lyrlcis , qux Lyrx accincbantur. 

i s* Dc peritis quibusdam Citharoedjs corundcmq; invcntis, tc 
artis Cith'aroedicz fautoribns. 

i6» Dc Tubxnotatione, invcntionc , materia , figura , gcncribus 
atq; ufu. 

17. DcLituo,Comibus& Buccina, corundcmq; defcriptionc> 
diftinftionc atq; ufu. 

1 8. Dc Inftrutncntis tinnitu quodam obftrcpcntibus, ut Siftro, 
Crembalo, Crepitaculo, Cymbalo 3c Tintitinabulo. 

ip. De Tympani dcfcriptione>notationc,ufu,uru&ura apud In- 
dos>&aliis quibusdam notatu digniffimis. 

20 Dc Hydra vlici Organi invcntorc atq; ftru&ura. 

3\. Hue accept cJmfihtifJLOL-iJive CtroUariwn, de Injtrumentorum 
Mujicorum^oftro t em fore ujitdtorutndejiripmne faflcniori diftribut'wnt. 

©<r Slntw Ztyil 
U&nifft in fufc 

<£tne.$iftortfcfie SSefdjrrifcuns Ut SCfeen fo>< 

Wttfc^cn tm& 932eftlic&m Mufic,wefc&c auffcrga(6 tor gtyifc 

Jidjm tftrcfccfl nur m iufi wt> Summit/ itn fr<^m tffc 

iKfym ©etowefc jfftrfteffwrtttc- 

fan. 

2tot>trtrt> Mcfctotfn iw$ etftcf a&$«r)crt<f. 

JD«* «ffr Stuct (anfteff *>on alfeatftfmr SBtffinfdjrtfft tcr Mufic »n^ tafttbfem 
©dmwdj/fo wot mir SR<nfcWtd)<r eflm/altfauff3nflru»mnmi/|otm 
Muficiren faff flttTKtn jttrt. 

3m an&ern ©tftrt wto wrmdMf / 9EBir S<ij &m 2(mt tic Mufica o«|f JOrgdn / 3n* 
ffrurarotm wt> Aflkrl^ ©4w<nfjw(m srirotxtyr wortcn. 




<$<& <£r|U &tM Weft * Stofcrn Zl)tH* 

(Kit in |(d) 
XXI i. SaputcC. 

'SJ1 r + £»»pfw( wnrD qe^an&crt ton torn tmttrfcfcfDt 

itwifcQcit tor @cffi(i$cn tfirdjett Mufic , mnt> tor ppfitiftytt 
^ftBcttlitftfti Mufic, aileron bfrfelbm^rfprimg. 
3m 2. (Ea^ wfrb gc&mtbclt von ber @rrfinbung mb Sriftntxm b«? M u, 

ficaufi genawcr Stuflfrticrcftmg/ wiefic^ bk 2(jon tit b<« OWfcrw/ 

©tiptm tmb gdmnumttumanber fcabcn ftyitfcn wtmmcn wcUtn* 
3m 3 &»p-- ^on ton »ottrefflli^m^^rern/5K«f?crn/Scrib«mcn, 

tmb @c (jitlcrn btr Wtt$at iM u fie. 
3m 4 Q3on^r(inbtttt3&ermatic^r^^>armint^/oNriufflmm<n* 

fUmmung > <5Bk ncrulufj K9 &m 2Ut«t Die Tcrrachorda,Clavcs,t>n& 

Voces Muficalcs (tfmiton/wbmittoVimbibanitiQvtrmtbrttwb 

Sffiiftrf. 
3»n f-^CBic eidcfce SRtfobcptn t>fi 2frfm suftngm fc<p bm TUm trfunbi, 
3m 6. '•Swi wurfrfycblitUr QSciregurtg wib ^Mridjfuitg btrftlbcft 

QJWobqxn/otw b<r2lwn wtb ©dfdnbcrt@5«fartgm. 
3m 7- Wonbtt&tim/wbwitmantotf(lUimfin$m/nut)Utf} vnbar* 

tig $nring«tvmu£/tmb ufxn foil. 
3m8. < 2)onb« ,< S?<rw<«ibniJ$/wuWcMuricbfrEthic2,Phyfic*»«b 

belt MathcraaftfcljM JUbtficn $u$(t£<m fep. 
3m p. ^on tor burefcbrmgatbett ©cmu|>fe fr«w gtmg/babtircfc bieMu- 

ficbie95fg:frbmlmb Affcftcn fcpttterjt^n/vntaitdjnrictervmfr 

{fgmvnbfttlfcnfan. 
3m io t <X)imR\i$<\tf<ittor Muficwftritbm* Mb Sttiwfctitm* 
3m 11 * Womqtbrauditor Mufic tn £riump(jegfprdngm. 
3m 12. SBtt bK Mufic $«r £wgtnbtwb tyfflttftit bunt »nb an(<t* 

lunggrtc. 
3m 13, 3Bit bit Mufic n&t}li$Ui>iuUf$rtom&tottti1>ti$ ©tfimbJjcif. 
3nt i4»^D«bw Muficbm 6toburmbcn wr COnfcrwtfimg »nb £r# 

JfttypngMnftftcgftp. b 3 3m u. 



3*n if- COonbff »unb«r^r«iJtrfl|ffMnb?BJfr*iii4b«rMuficfti 

Dm vmxrnttnffcigen Xfytvttu 
3«« i<5 336m braudj bcr Mufic &<$ bm ^cibmfcfcen Opffcrn vtmb 

(£pweDienjlcn* 
3m '7- Worn branch ber Mufic mConviviis,@a|tmi?en vnbattbmt 

frdlidjcn gufammenfunffien. 
^m 1 8. <2)om braudj Dcr Muficin!£4n0ert ;25arte» oucbbcricbf $tt» 
~ ftnben von mancfcerlcp 2(rf/ ^amto vnb ftit&barf en oer $coen/ oDcc 

£4n$c. 
3m ip SOom bwucfeber Mufic in Comoedicn »nb anbern Scfynw 

foielcn. 
3m 20, SOomtMttc^bClfcfbminCertaminibnsvttnbefrtttfampf* 

fen : Stornefcen autf) von Dew 3Mo$nungen / weldjc Den €:icg t w 

$a((en/vnD oon bir Straff Dcr er/fo »berttninDcntporDcn/rur8c an* 

mciDung gefdjidje. 
3m 21. 3?on bem !ftu$ be* Mufic in QXgrfl * vnnb icictf&egeng* 

nuflcn. 
3m 22. 93©n mandjerten ©cfang* grim vnnb 9T«|mw ben Dm 

Slttcit. 

©a* antor@tfof fetf 9nfern3$ctf* 

fcegrciffttnfid) 
X X. e«pftteL 

[SB i. ffopffttf nrtrfc gcr)ani>e(t wrt tm Muffs DtiT> 

, Apolline , <rt*Dcn '.Jnfdngcrn MiD23orfJcfcfrnaDcr jufammen 
i (iimmenben #armono wib @c|dngcn •• 93nfc »irD Dabep gc* 
rndDct/wic vtel M u S A E fmD. 
3m 2. Qf<jp roirb cine genuine abtfcciUmg bejr MuGcafifrfjcn Infira- 
menten Cingefil^rcCW 




3«W $• ^itbbU(Stfk^m^Mitery t Stttiekatmb^nUnUfM^mm0 

fyitUy 2lrteniMH>®ebrmtefe t>er ftWten/fo &ep benSUfen Fiftuiage* 

nanb worben/ f ttrfcltdj bcfcbrtcbcn. 
3m 4. SBirb won Der Pfeiffen/ wlfy Tibia £e»*fiet/»nb won berfelben 
*~ £rftnbern tunO iii<)<$drig<n ©tucf en gegonbelt . 
^m f. ^onmanc^erleBPfeiffmvnn&^rfc^enOl^mm/fofiewrt 

Dot XdnDcrn »nnb QOdfcf em/ bey benen fte wWtcfe gtwcftn/ vUr* 

fommen. 
gfm <$, y)onmatKl)<rl<y%ttmtery}f<ifimm\}UtftlUnaiitctyUy 

trnterfrtjieDUcfyen 3talctern. 
3m 7. v29onaacrk9tf?am«nt>nD\)nferf^crtf&rrPf«*ffm/nac^\)n«r- 

fc^fMicfjfmbrauc^fiangunb^lwbrr SOfenfcljen * SOnnD von etlt> 

cften fonoerbajjren 2lrcen tmnb 3Beifen / fo im pferffen gebrattdjf 

toorben . 

firljeiben. 
3m 9. s39cn e &de$en (jodje rfa^rnm Pfeiff ern/»nb wie f« mit |d(^(l(m 

tfei|? Duff r ibnft ob&elegen . 
3m io» ^onetltljenonerfa^rnfnpfeijfemAmbwe |b(f£c$un(Hn 

defpeft tm& veracljturtjj geraten. 
3m n. ^on^rftnbun^ &ct leper /(Jtt^rob<r^)atT?ff<n;»nnb»on 

^ren;uge^rtgenftucfen vnt))«i^('t>er@diten ^owol micfjuoit 

Den Car minibus, trie tit naty ber leper gemaefcf worben : 3iu-fc eric 

tmbnwmannacljbcr Tabularur vff &er J^arffenfrfjlaaenfan. 
3m 12 vrib 13, 93on ben 3nftnimewen / fo Der ^arpjfen feljr na^t 

§uget§an finb/vnbanberit bergleicfcen me$r. 
3m 14. vOon benCarminibusLyrias,w(rQe man in bie&premit 

eingefungen. 
3m if. ^onetlKfiettvorrreffftc^en J^flHfemjlen/rnbwaebiffefben 

erfunben two auljgefomun i2udj »onbcnen(b biefen Jtitofttern mie 

gutcr Affeftion jiifletfcan gewefen. 

3m io% 



3ttt i<? WontttXtmmtteUt Tuba, tMfcftfetitffrflftbtmg /Mate- 

jy> ©<ft alt /manefc«rlq> 2trf«t/ t>n& nu^agrtm ©(braudj, 
3m i7&toft fcrntfrMmpWrwrn/gmefcri wiDpofaiiimv&crofcf&M te 

fer^ctNn^ufaratuftg/ArtrAiicfc vnO vmcrffy At- 
3«« ift 1 2?o«@IdcfIetn/©c§4tt«n/CpmbcIn»n6^(apptm. 
3m io.S3on ttt "Pm&m/UtftiUn iu&erwung top Dm ^nMutcns/ 

^«& urftftc ge&rauefctttnrt : 2tu$ fowt ttljcfctn anion Dcntf wtrDigm 

©acr^n. 
3m 2o. < 23ont»<m3«ffrum<m/ tP((c^« &<? tonZltm Hydraviicura 

gmatu roorbm. 
Sum ©tfctyufj wtr> <fn< General S&ffdjrci&uttg mnbTlbfytilun&alltt Mufica* 
,jif<*cn lnftrumcntcn,wld)< iu w»f<r j«tfgcn£ctr in* <$cbrauc& fdn&/mte 



TOMuS SECuNDuS, 

in quo 

pertra&aror 

ORganorum pnevmaticorum, & rcliqiiorum Jnfirumen- 
torum MuHcorum fere omnium,nofko tempore ufuatorum, 
accurate diftinftorum ,&elcgantcrdcpittorum , Nom«ncla- 
fura,Sciagraphia,&opcroft.acartificiofa eoxundem intonatio ac 

uiurpatio. 

©arfw 




I. 

|$>(cr Muficatifc&ett Inftrumenten ( fo &U Mlfcr Jc&gfft 
>tfitim gebrauerj) Diftribution t>nbQ3egriff m MUerfcfycbenm 
> 2tfo&<ilun8<n/fampt berofttbm^atwn oba^mmitig wit $9* 
gefattrTabcll. 

n. 

2W<r93lafmben »mtb QkfdDKKn Inftrumenten tttdnd&erffp 
©f tinmen tm& berofetben £§on/ rwcfj j^rcr @5rdfle tmb ©genfcfjaflFc 
muglidjer #d&c tmt> Uteff e juerjwinaen : 3n emer Tabcll vnb (met- j<* 
&cn inftmments mfonberfeeit bcpaefuaterQrrtttfrunfp 

31* ntmbftct}/ 
i. 3Bl*e We SBfoKtV Inftrument Mb Inftrurnentift , Accorr, Sor- 

ten n>nb Falfctt Gtimmcn/tii Pfctfm tmb anbern inftrumenten jit- 
*erfte§en fcpn* 

2. •XJom re cfytn £&on ber Orcein Mb anbewf 3n|tnimem<u/ 
attrtjberCWenfcrjen-@etmm:wib<><>m vwerfdjeib b«£j&or<wib&nn* 
mer-Xrjoiw, 

3.4, llnivcrfalTabcll, b«rinnen tie Clavcs Signati /Die Claves 
in fcak Tabulaturz,bieftaimn»nbg?a§i berju/fe/iwcfc Orgebttt; 
c^cr 3rf / »jf aaen^nftrumewen suffnbem 

III. 

"33onb<rSrjlcn Invention ber^ftm^rgefn/^rerDifpofition 
ber Clavircn,Xat><n/S3(ajjb4(8en »nb was fonfien mefcr baritt'gegfrig: 
aucf> wie bae aileron emer ieitjur anber »erme§w tmb wrbefferf /tm* 
b^4utn/e§i3m6tanb<g(brat^tt»orbe«. 

IV + 

S3ot07en>entmb MfVrcr je#gen.Or$«fo ©aenfefafff vntimm* 
rfyrfe»©timmen:2y?rt mefcrererm unb ferneremQ3ertcrrf/tra$ bey j<* 
ber ©ftmme in Specie tmb befonber* {u aifim von n^tui ftp, 2f udj 
<W0e§<tt3Kr3prm Mb 333<tfe/ eftRegahl tfw Clavicymbcl vmft 

c Sympho- 



Symphonv Att/id^ f<tt|t Mm Mftinmot tmb tinfutfcgm : ©o ttJotairdj 
wis man mmlKffmmg&cr .oractovorQflftm .Hnnc* 

V. 
^tftdje Dlfpofitiones tormfc ^fraeic&tttU aH<r Stimmcn wnnt> 
Rtatfton/fb in t>m fttman&fiai OrgetoXcutfify* iantw gcfimbcn 
rocr&cn. 

3ucfr wti man cinPfriffUin jum £$erX&ott wrf ertigcn toffm 
f*5nnc 

VI. 

^»3«ntfic^<3l6(ontraf<puttjein<ej<JjmMuaca(tf^rn/ ktt Him 
mid ^cwcnZugUnfcifc^cn *nb ©itgcimiTcfccn 3n£rtimcnf<n ©rdflfe / 
-icngc »n& £)fcfc/«ar |uft naefc btm $to&(tob< m rtticfcm Shcrtfg 6f & 
rf tn Mb |>0f eDftfftn gwtcfywt tmb afcgrt £eibt. 

TOMuS TERTIuS. 

Continet 
trcs Partes* 

I. 

^G-fictToXQyicLh five dtferiptioncs Etymological Cantio- 
numexoticarum,apud ltalos> Anglos& Gallos.Ethico, Politico 
& Occonomico uflii dicatarum : 

gsarinrtm Mr t&ctatumgArit aud& aii^tf* tmb95<ftm*wi«;faft «fc 

^fcrftammtKr^taffomfd^n/Sr^ 

*efc inEcutfctyanb grtraucfc! tefcm ©e f3n$c : 2ttf*/Concerten, Mo- 
tetcn , Madrigalien , Canzonen, ViliandJcn,Mcflamzcn,Toca»- 
tcn,3cc. I I- 

Tfxyo&oytcLV Muficam, fire admonitiones dc quibusdam pr«- 
ccptis.Muficx ftudiofis apprimc ncccflariis: Qua etiam rationc 
difficiliores quatdam vetccum Muficorum RcguJx & modi in 
canendo ad longi facii'iorem & mcliorem pro incipicntibusca- 
ptum transferrin tutius ufurpaii poffint* $ii$uV 



Wfeffty £t ffc$r> tm& 2 nf eftting •• <$$«$ im fin$m top fcm Kotcn, 
Paufco ttnfe Ta&u , Modis, Signis »nt> TranipoJGtione , Partibus 
feu Vocibus vntlD vWcrj$tc&cMnGhoris , 3fat$ frf? t>ctt Unifonis 
9tlt> O&a vL< ^tt obfer vircn . 

111. 

Xitjo^ywyicxv, feu manudu&ioncm Muficam j Sive peculiarem 
rationcm Cantioncs»quas CONCERT vocant,& idgenusalias, 
per Choros vaciis modisdifponcndi & diftnbuendi: Ux in Ecclc- 
fiafticis convcnnb.us J & in magoatimi conviviis, majori cumgca- 
tia, fuavitate acvolupratcadhibcri& aufcultaripoflint. 

3Bpl0«wiitt< Znl<imn$/mt man Concert rnD atrtcr* Dtralctcfcm 
©efdnge mif ^njirMmmfm vjt& 2&?mfdj<n*(gfmimm/ tmnbaudj} 
lortccrfc^teMtc^cn Choris mff aUtxky 31rt in &*r jftrcrjert vnn^fftr 
5iir (lot »n0 grofjrr ^3<rrn Xaffrt mtorDnm tonne / &ajj ft< mif fen* 
twbd&rcr gratia ,"h*Wtdjcr tm* antniiftgarf dnnro mufitirct tmn& 
angt^rct twtxn. 

Sarbcp D<mn/ n>ic Die ^fflfaniftc tmfc anUu Termini Mufid t «(( 
Ripicno, Ritorncllo, Fortc,Pian,Capella,Palchctto Wlfcwct CM* 
Oer(ttt(^r/iuv(rfi(|cn vnb {ugebraud^cn : &Klnftrumonta Mufi- 
calia $u wifcrfrfecstat/ ataiu$ei(m rnnD fugfirrj $unennen : ®<r 
Gcncral-Bafs )tt flefcratirfjcn ; 23nt> junge tf nabm tit Smitten <ttt 
N< J«#3< 3cafi0tiifc^r 3rf vnn]> SERwur tm fm&m }tt gewQnctt 
fan. 

TOMuS Q^uARTuS, 

in ijus 
ISJi EhowoiicL Mufica , five inftitutio de Contrapimdo, legi- 
timaq; pura & dcxtra compofitionc ac dijudicatione harmo* 
nicaru Catilcnaru }quidinilhsapprobadu,& rejiciedujquidadhibc- 
du fit& fugiendu,fideliteradmonens&doocns;cxoptimisprobatifli- 
mis Neotericorum,prxfertim Italoru.in Theoria exccllcntiu Mail- 
com iibxis,rjcgulis & exemplis coilcfta,atq $ in ccjtum ordine redaAa. 

c a £Xid}fv 




9J3^«'3< 23nttW<tfungta Nif Compofition , totinmn aUw mt $u 
t>cti<lUn$t§6ti&oMr /matin titum vntatolfyafftt ©Vfatio, $ufe&m/ 
»nb$u mc^cn fl«^«f / 2Cu^ etdc^cr au^ftittMfc^er Iialianer vnO anDerrt 
95uc&mt/3$rgefnmi&Excmpcln mrt tfcifj$uf<amm<n g<frag«n ;t>crgl(fr 
rfyn juror in lau iniffyr/otxr £cut f$cr €5pracfc alfo rclnf tfmdtfj m'c* 
roateanXagfoitmKm 

+${:)$* ^(:j$0» **(:)*» *$£)*» *C(:)3«» «OC(:}S» «*(.■)*•' 

Benevolo Lc&ori S. 

jObft)or/gfiti(l i#r (tebcr £efer/Wcfe£ Syntagma Mufi- 

fcum fampttttf&vor&tfgffcgttm Indicc,naclj>Dm Rcgulisarti- 
um dicendi WUclj gang tmt gar in cincr ©pracfcc / iat cimfcft 
afar £<utfdj foftc bcfcljwbtn vnD }ufamm<ti g<tr«g«n worocn fepn : € o 
fcatwtxnnocfcDK Natura artiscancndi nitty twlfeiBCtt/ tmno ju(a|Tm 
mtyctt » Smtt nacfc Urn Mcfcftc itvar MB nacfc t><r ^33cU anfanay 
quoad prima rudimenta, (rfutlfefff/ feittcrtf AUffr &<p&«f 3»fort» W& 
Jbcyfctt per additamcnta iicm(tc^ wrfrcffcrf worom ; So §at 
fir porlj nod} crfl &<p t>n$ Qf&rijfm in bitfm Uwn yitm jfott tyrrhtty 
fuppkmcnta crrcicfecf. iDtronxgw gl«d? tote fidj / roae Die QfCtert 
Mullci itt latctntfttyr ©pra$ fecfctyubm/gcfflemlicfc nicty gar wot »n& 
»orfl4nWic^mpa0Xcuite»frf(f$<tt Uflrt : Sftfoaucfetnftcme/MieM 
ffgigM Muflci, tin )<DCr in fctltcm Idiomatc,ttlif oiclM neotcricis ter- 
minisnenncn vno aufjfpr<ctyn/£af<imftty Voces wtf> Phrafcs appro- 
priate mangf to. •XJno wenn man txnn in Serfdom ©prdtfe baoort 
fftytiomfoiK/wcwttKoercirtenbarbarurri . ooer ja jum wenigjlmob- 
fcurum ftylumg<b«n/t>nnb bie n>uf<$ur<&mtudftfcwwriuwr(?ftyri 
fern tpflrfte/ alfj brt tf un jf an j§r fcibjt jufagmffm ij?. 

3W»goff(f 3^/ w wcrtcSKtdi beftmWemanO wrbrnefcn / bafj 
3cfy in Dicfcm Symagmate Mufico mifcellaneo c&litty ©ing gan$ 

lafciiuf$/c$(i{ty gan§^<wfcfe |ab<filrgc&racty/ ctfittyabrr $ug(<t$ 

4af«> 



Uttinifdi mXm f$ ttn#f&kMt einmtfttyh ba&m(V$<n foffm 

vnbvooilm / Dad in hac hoftra Gecmana Patria fctybf a literati t>ttb il li- 
terati QiXofzoviroi wft$mUmmmt($ma<immjttonan{<iMm 
Cn $u(<fm gcfatfi'g »nb ntijjdc^ fern mdcfctt. 

2?nnb iff alfo b<r GrrffcTomas gang Xatftntfcft fi r ©cfofcrft I 

(SBtcnwl c£ aud) t>or anDcre Der Mufic-Kunf? 3«9«& ane 
nid)t tjun^n'^/ fon&ern ticUefr&t ntifcltcfe t>nt> fc&r jutrtf 0ltd) 
fein fdntc / frenrmngefa&rtcr SRan/Dicfen <£rftcnTomum, 
auf? Dcm £at«mfc&en in ^tit c £mtfc& 5u vertircn twn& in 
£)nici ftcrfflr subrfnaeh/ ficfr bemfi $m r^ere ; 993ctc&etf wc- 
aentmjcpc&a' anDcrcr 'Scr^nDcrtinacnSKirDnm^Uc^/ 
&o#f«|jrlieb/tHiD jfcrcr ©Wen/We Der Vammfd?en @prad) 
titcbt f ikDtg / ^anQ anaembm Wit) ftjotgefclltg fettt ttrtrta*) 
©f r #nb<r Tomusa,anif £<iiffcb. fiJr Orgcfatacfy r/ Organijhn winb 
4tf« antxrf Inftrumemiftcn Mnb Infhument matter. 2D«r ®rit« 
»rtb2?ierbeaberfur &« Muficos pnbMuficcscultores, in gcm<m ftp 
crbntf 

@fc£ff a(fowit/<b<tt Mufico,obflr Mufices amafotiju fcitttttt 
gutmgtfctUen/ baa }<m$</wa$ fur fyn burnt/ »nb $m itt$u$fom* 
men fdn/t>orftcbjitcompariren vtto burdj$ufe(yn. ©£>££ Ijdffe/ 
bae ee {u fciticrt ©<5f tu$en(2:§ Wt>nb ber fotxft £&rtff en&trt jum fcr |tw 
Wetu »nob gcrctcQf / 3(mm. Datum £)«j?bw / am i^ Junij, 

Anno 1614. 

Michael Praztorius C* 



C 3 Otulj0- 



Oculfime meo 

MICHAELI PRAETORIO, 

nunc temporis 
In utraq; aula Saxonica 

Hinc Electorali, ilhinc Guelphica, 
Chorago Mufico : 
Tumult mum fink , fed tfftttufinceri 
plenum 

ELEGIDION 

nuncufthtm. 

E m p e r Tc c vcxit Prztori Mufica : & illam 

Evexti Audio Tu quoq; inalta Tuo* 
Ilia Tibi Hcnrici patefceit Iulii amorcs : 
PerTc eamafta Ducis rurfus amorefuit* 
Ula Tibi Enfiferum meruit : meruifti ci eundem 

Tu quoq; Te cclcbrcm reddidit ilia : Tu earn. 
Er jamdum fummum veniftis utrinqj ad amorem : 

Nefciam ut ardoris vi alteri utram anteferam, 
Vsqj adeo quseTufccifti Mulica?;ea ilia 

Cun&aTibi rurfus prarftitit igne pari ! 
Iudice me ; alteri amor preftat tamen alter amori ; 
Qupmodo? Rofores jam parit ilia Tibi; 
AdmiratoresTu contra illi. Et quisid arquum: 

Aut adeo fieri mutuo amorc putet ? 
Scilicet hoc bellum eft ! Sic certat amore j Tibiq; 
Martyrium veri parturit evlogii , 

Sola 




Solahomini invidia pra»conia Vera parantur ; 

Qui caret hac, vcrac laudis honore caret* 
Propterea ne pone animum : Ne define porro 

Muficam amatricem rurfus amare Tuam ; 
Quin potius perfta ftudiofius evehere illam , 

Evehet & rurfus Tc Audio ilJa pari. 
Augebitcj; adeo ftipendia jjam modoutauxit: 

Quando dedit duplici conditione frui : 
Hinc Ele&oris Magni ; inde Leonis in aula 

Guelphici ; ubi gemino diftraherc officio. 
Det tantum ftrpeTcflfe Tibi , cur cantica pangis i 

Soli! erit aufpicio Mufica quanta Tuo? 
Muficae item aufpicio quantum Tu eris ipfevicifllra 

Quantus adhuc nemo Muficum inante fuit+ 
Videre, ingenium quisde meliore metal Io , 

Qua? dederas , & quae de hinc moiiiraenta dabis* 
Videre infolita fub majeftate verendam 

Prodire ingenii Muficam ab arce Tui : 
Porrd aderunt famuLe citius fpe ; inftru&aq; Tecum 

Quae funt,qua?q; fuere,Organa cun&a fercnt* 
O utinam tantum magni Elc&oris in aula 

Ocia det Audio grata Vacuna Tuo I 
Principium factum eft ♦ refpondcat exitus, 6 D I 

livor ut Invidia concidet ipfe fua i 

Jbb. Sttinmttz>iui S. Phil. & Med.D. Poet. 
Imptr. Ltmgtr. &c. 

ALIaD 




A LI u'D, 

NG ENuAS inter , Caclt quas hauftmw , artcs 
Oht'tnuit medium MuSICA dia Ivcum. 

Et merit o I humane? rcliqu* vertuntur in ufits : 
Huic Scopus & finis gloria honor fa DEI. 

Nec/crvire umen mortaUbus abnegat tpfis , 
Temporajtufuerint nubila,five bona. 
Trifles exhilarat miti modulamine : Utis 

Vt rat a fin t omm gaudia parte facit . 
I nunc & rogita,cur tanti muneris ufitm 

Vrgeat afiiduo doff a labor e Cohort ? 
Jdued melius fludium , resfacra & muntre digna 

Ncglctfa ut )«ceat Jpretafa noUepati ? 
gut legit antiques , ferferutarisfa recent es , 

Ft fit cognitior MuSICA cafia tibi j 
Hde evolve etiam:dextre ctngefla videbit, 

gut vaftis alit propofitcre Itbris, 
Cum % nihil Jpettct ,ntfi publica Commeda ,jupplex 

Concilia AhTOR I fata ficunda pie. 

Hcnricus Meibomius,Pocta 
& Hiftoricus F. 




TOMuS PRIMuS. 



PARS PRIMA. 

DE MVSICA SACRA ET ECCLESIASTICA. 

I. Mcmbrum. 

MANOIA 

five 

Difiurfus, 

Dc 

MVSICA CHORALI 

five 

PSALMODIA vcterum Sacra. 



Caput I. 
DE PSALMODIA CHORALIa Davide&Sa- 

lomonc inftituta,& quae poft, a vcteti AEgyptiorum diverfiflima, 

in EcclcfiarumGrarcarum Lafinarumque Choris 

rccepta eft. 

| Lana & vet us alias di&a, qu& in fits Wot is 

! *qu*lemfirvAttnenJhr»m,fintfroUtionis increment o (jr de- 
\cremento, CHORA LI Sfcilicet MVSICA, a CHO- 
k R I S, ubi plttrimum exercetur, denominationem habet, ejrpu- 
\blicam in EcclejtA P/almos (jr hymnos decAntandi confuetudi- 
nemindicAt,cum in FeteriTefiAmento k Mofe,JDavide,& Salomone inftittf 
tarn, turn in Novo a ChriJtiAnU reception & frequent At Am. 

Primus confiituijfe Cantor es DAVID legitur, qui Afopho, idithum, 
Hem An ejr reliquis minifieriumcAnendi Ad Arc Am (jrTAbernAculum Dei de- 
ma» davit, ut exprefseferiptumeH. i. Parol, is- &?<?.& 2 /. at ^2. Parol. s- 
ubi Sdomancm quoque pAtru finfthnem confirmajfe indicotur > ut Contorts* 

B qui 




De MusicaChoralt. 



qvi/ub Afapho, Reman (jrldithum erant,concinerentft antes ad orient alem 
Mtarisplagam. Vnde rjr At h an of us injjnopfi Sacra. Scriptur* ait : David 
prmutj]tiritumpfalUndiaccepit,primufeL Pfdmos comptfm (jrfripft, (jrpra- 
diclos PJalmiftaiipfiex Sacerdotibwfelcgit acinftituit \ Stationemquotfrloco~ 
rumillis fjr ordinemmelodia, ac tempus pfallendi matutinum & vejp'rtinum 
dcterminavit,&itx ordinavit,ut aly aperto,aly claufo Tabcrnaculo ; alijk dex- 
trU, alijafiniftrUJtarem, atfo it a DetpfiUerent, laudem^ ac hymnttm voce cx~ 
nerent, qttidam verb confefsionem aclxudem prduderent, (jrc. 

Eaper cheros canendi conjuetudo pofieajut Chriftianis dignifsimt,fic eti- 
am eft not a inEcclt/ia (vndcChriftiAnorumnomenprodijt > Ac~i.ii.) Antio- 
chcna, qtuipojt exm,qu* inSamaria collect a,& illam,qu& Cafirexplantata eft, 
proxima fuitcolonia, ex Ecclefta Hicrofolymitana deduct*, guomodoin es 
Flavianm & Biodorm, viripij& orthodox/, primum inft'ttuer'mt morem Da- 
vidicos Pfalmos daobus in Choris decant andi, mentor At Theodoretus lib. 2. 
Eccl. hifi. cap. 24. Admirabile hoc, inquit,par piorum virorum Flavianns 
tjrDiodotus,Sxcerdotalu function/* ius nondum conficuti,cum populo con- 
verfx$>antttr, diea^ ac nottu infligabant omnes ad piet at Is fervor em. Hipri- 
mi, in duos partes divijis aztibus Pfalmos accinentium, infiitucrunt alt emit 
Davidicam Melodiam dec ant are ; quod cum Antiochu cxptum eJJet,pcrvagA- 
tum ufquequa^ eft, & ad fries orbis terrarumpervenit. 

Tempus, quo id factum fuerit, a Suidaannotatur, qui explicam vocem 
Xpepqitajcribit : ^O^oc iSl lO (TJ^fJUL T^Siv]^ iKXTWGricUS CL&0V- 

rm. hnpMncrcLV <h ci x op M *$ cmxM<tum w No yuiep <JJm Koy- 
S-mJiu tja Kovg-oLvUvx 7« jULsyoiMi ^ <pAa&cM>£ 3fa<rn<m\i AvUo~ 
Xiicts, h")(jn Txc-Aa£i<hx.u$ 'tycLhfAxg oifovJi? oW£ c* AvLoxsict 
fl-fJSy d%l!;dfjfyjovh$7rdv&<rictnf\()s TfcoWjU^V7a7rspa&. 

Hoc eft: C H O R. V S eft congregatiofimul canentium in Ecclefa.. Divijt 
autcni font ChoriEcckf arum in duos ordinesftbConflantio,/dioConfantini 
Magn'ua Flaviano Epifcopo Antiochu, it a ut alter nis Davidicos Pfalmos con- 
cinerent. Quod quidem cum Antiochu prima cceptum ejfetferi, in omnes 
rnundi terminos tranfit. Annie- 



DeMusicaChorali. 



Annumerat autemChronologiaConfiantif imperio Annum a thrift on** 
to 342. VndetamvetuftijupputAnturChoriMufici,utultrAmiUe ducentosan- 
nos duraverint. Poly dorm deftriptionem Chori recenfit lib. f. de rer. inv, 
c 2. Chorus mult or urn vocibus con/tat, it a ut expluribusuna reddaturjiatfy 
concent us ex diffonis : auftttr Seneca & Macrobius. Chorum art 7*s %*g*f » 
ideB,Uticia diciautumat Plato lib. 2. dcLegibus. 

PjalmodUvetuftioris, tempore Galieni,annoChriJli 260 imperantis,k 
Nepote AEgjpti Epi/copo inftituta, meminit Eufebius ltb.7. cap. 22. Inali/s, 
inquiens,multis ( except videlicet errorede milleannU, quibusChiltaftarum 
fare/is initium dedit Niceph. lib. 6. cap. 21.) Nepotem Undo ac diligo, cum 
propter ftdem,jedulitAtem% <jr excrcititm in Scripturu, turn propter mult Am 
ipfius Pfalmodiam, qua. etiamnum multi ex Fratribus delecJantur. Sed di~ 
verjafuitab Antiochena iftapfaUendiratioin AEgypto, ubiunrn apud AEgy- 
ftios Fratres, Pjhlmos cantabat,reliquUJedentibuf, & at tenth tacit e^ au/cul- 
tantibus, quAm conjuetudinem defer ibens Ca/iianus lib. 2. cap. 10. Cumfilen- 
nitAtes, in quit, quas illi Syn&xesvocant, celebrAturi FrAtres in AEgypto con- 
veniunt, tantum a cunitisfilentiumprabetur, ut cum in unumtam innumerofa 
FrAtrum multitudo conveniat, prater ilium, qui con/urgens Pfilmum decan- 
tat in medio, nullus hominum penittu adeffe credatur. In AEgyptiorum eti- 
am Pfalmodrjs monophonis ufitatumfuit, utPfalmos titfyhcyia, S. TrinitAtis 
concluderent, tejie Ca/siano tibro ditto CAp. p. Illudetiam, inquit, inhacpro* 
vincixvidimtu, ut uno cant Ante, in claufula Pfilmi omnes aft antes concinant 
cum clamor e: Gloria Patri, & Filio, <jr SpirituiSan£io: nufquam intotoO* 
riente audivimus,/edcum omnium (ilentio ab eo, qui cantat,fnito Pfalmo ora- 
tionemfucccderc. Hanc verb glorificationem Tnnitatis tantummodo filer e 
Antiphona terminari. Hac Cafsianus. 

Cxterum in gratiam Antiochena P/AlmodiaCHOKAlAStemplAjeu O- 

rAtcr'iA fabpijs ImpcrAtoribttsConftAntino,Theodofio, ejraltjsita adificarunt, 

ut C HORO, in quo pjallentesjlarent, peculiar U locus afsignaretur. Eufebius 

enim in Panegyric a oratione, quamlib. 10. hijt. Eccl. cap. 4. de templorum adi- 

fcatione& in augur atione, Paulino, Tyriorum Epi/copo, dedicAt, it a inter alia, 

Jlrutturam templorum dejeribit : guapropter CHORVM hunc multb ma- 

B '2 iorem 



Db Musica Chorali 



for em complexity, externum Ambit urn muro munivit, ut tut Amen ejjet operis u- 
niverji; Deinde veftibulum magnum & infublime adSolis ufy radios ere- 
ff urn, exte'ndit, it a, ut etiam iHis, quiproculextrA/acros mttros confiftmt, con- 
JP'tcuumillorum, qua. intra eosjitm, afpeftum cxbibcAt. 

Be ufit PjalmodtArum, etiam noire ufit at arum, Clericis Eedtfijt Neocax- 
fariana conjueto, BajHius Magntts commemorat, inquiens : £^ vvxjog *v8 &- 
5p iQ 7roLp fifth o hctog tm rov ohov £ ir^oa-dj^g & c . ideH .- De no- 
iiepopulus confiirgens antducano tempore domamprecationis petit, intfr labore 
& tribnlatione,ac lacrymis indejincntibus,fac7a adDeum confefsione : tandem 
ab orationefurgentcs adPfalmodkm infiituuntur. Ft nunc quidem in dims 
pArtesdivifi, alternts/ticcwentespfillmt : ^ wy ^ foyy hcWSfJLftd-lV- 
TiS CU/U\|/a/A«01V ci7^Y\KQiC iA tqueexce(imtdcl9qMorttmDeiexercitAti~ 
mem ac meditationem corroborant, & c or dibits Juis Attentionem,(jr rejeffa 
•vanis cogitatiombus, mentisfoliditatemfippeditant. Deinde mi ex ipfis hoc 
Tnuneris date, ut, quod canendum cs~i, prior exordiatur, reliquifuccinunt, at% 
it a Pfilmodia varietatc, precibutfy fitbinde interfertis, noffemfuperant : Illu • 
cejcentc iam die par iter omnts velut ere ac corde uno, confefsionispfalmnm Do- 
mino offcrunt, acjitis quifg. verbis refipifientiamproftentur. Hacienus Bafil. 
Sicab Afutia's, Africatiis, AEgypttjs & Europxis Gratis Ecclefiis eadem 
ffitt € ndi confuetudo in Latinos & Italic as tranfiit,fecundum Sibyllintm or ac il- 
ium : 1% \aJ))<r ycupq (T0<pCV t^iClj i&TUMOW. Acinfafciculotmporum 
legitur Ponmnus, Epifiopmin Romana Ecclefia,fiatuiffe, ut P/almi per dies 
noftesfo in omnibus Ealefus canerentur. Etiam Ethnicus, Plinias/ecundus t 
libro Epiftolarttm decimo ad Trajanum Imperatorem, de Chriflianorum PfaU 
modijs itafcribit : Ckriftiani feliti fhntftato die ante Utcem convenire, car- 
■menfyChriJlo quajiDeo dicerefecuminvicem. Et quomodo Mediolaniac alibi 
Pjalmodiarum confuetudo cwpcrit etrfrequentatafuerit, ufus & vis Ec- 
dejiaftk* Pj*lmodi<* infra pluribm commonjlra- 
bit, cap. p. 

Caput 



Et Psalmodia Veterum. 




Caput II. 
De Veterum inPfalraodijs modulatione, ejufdem 

fine, vario Ecclefiaftice canendi generc ; atq ; de ritu in 
Pfalmis Graduum connotato. 

\Elodia ($ vocum modulatio quails apudVete- 

i res in njitfuerit, nonfat is certo ccnflat,praterquam qmd Ijidorus in 
\libro de divinis offictjs annctat : Primitm Ecclefiam it a pfillerefe- 
lit am, ttt modicofiexu vocis Pjalmos modular etur, it a ( quodipfum etiam de A" 
lexandrino Epifcpo, Athanafio fibi dictum commtminit Auguflima, lib.con- 
fef: lo- cap. j j.) utpfallenspronumiantivicinior ejjet, quint cancnti. Addit 
ibidem rationem adhibit it Mujiccs, inquiens : Propter carnales ( quale s nos 
emncsfatcamur oportet ) non propter jpirituales, in Eccleji.t conjuetudo canen- 
di est inftituta,ut qui verbis nen compunguntur,fuavitate modukminis mo- 
veantur. 

Porro quomodo difiinguant Patres inter Pfalmum, Cantkumfiu Oden, 
Hymnum, Canticum Pfalmi, ty Pfalmum Cantici ejre. diferie explicabit Theo- 
ria Organic es, cap. j>. ex Bafilio in Pjalmi 2 p. expojitione ; ejr ex Hilario in pro- 
logo Pfalmorum : Vbi idem addit : His quatuor Mujicx art is generibm com- 
fetentesjingulis quibufy Pfalmis fuperfcrtptionesjunt coaptat*. 

Hymnum , cuius mentio facta est in di/tinctione Patrum, defniet «|ij- 
ytlfjLetJive Explanatio Luturgodia Matutinaefr Vejpertina, in membro huius 
Partis tertio. Sic autem diji'mttas illasjpecics Pat rum quam brevifsinie ntt- 
merare lice bit, utfit : 

Primb Pfalmus, quern emit Organon. 

Deinde Ode, quaftletur. 

Postea Ode Pfalmi,yfc», quod idem, Pfalmus Odes, WCantici, qui 
adMuficum Organon voce humana concinitur. 

Novifsime Hymnus, quivoce humana,remoto Organo,perfonat. 

Melodiam autem Veterum, in Pfalmodijs peculiariter objfervandam, in- 
nueu videtur inferipm PfUmortm, qui dicti T-YhvQn n;\p Schirc Ham- 

B 3 maaloth, 



6 De Musica Chorali. 

maaloth, Carmina graduumy?« afcenfionum; licet eamimypacpijv ad 
Pfdmorumfcntentiam ejr doftrinamplerifyinterprctes cum Patribm refer tut. 

Auguftinusr</irr«« ad cordis afcenfiones e valleplorathnis,ita com- 
ment At ur: Eftmons,quo a/c'endimus,fi>iritualuquadam cel/itudo: Etquis 
est ifte monsy quo afcendimus, nifiDominus nofier Iejits Chrifius ? vide Do£t. 
Maic. Luthcrum in Pfil. us. Levavi oculos meos adMontes : Chrifius eft 
locus, temput ejr omnes circumftantia, qua requiruntur adorationem, ejr fie ad 
cantationem ejr omncs tocos Theologicos. Afcenfiones enimjicut Montes ejr Be- 
nediciiones,ejr Salutes,ejr Egrefsiones Chrifio attribuuntur inpluralifceminino 
abfiracJo, qui* Ebrai carent neutro genere, idea em loco utuntur fwminino 
plurdi tear (fym*, ne dabitaremm deutta refidua parte fiilutis, fid ut omnia 
vTB-i^zri^os-ui haberemm in Chrifto. lohan.io. ideo Afcenfiones Jnntjuper- 
lativorum loco, qua ultra,fi*pra ejr extra omnem captumrationu human* tran- 
Jcenditnt, qua oculus nonvidit, aurisnon audivit, ejr in corhominis nunquam 
afcenderunt, i. Cor. 2. fcdfj frctflm .THiSyp afcenfiones : J— 113^3 benediff to- 
nes : m\V VJiO falutes : rniSSf U"l egrefsiones : infantum ( ut Bernhardt** ce- 
cinit) quodcbrifiifanguis tamprcctofiufuerit, ut una guttulafitffecijfet ad to- 
tum genus humanum redimendum, nedum totusfinguk : ita vwegrif jo-j-ot*- 
Tutjumut falvati propter fiuperabundantiam prctiofitatis Jangjtinu eitts. A 
quononabludit Pauli Mud ad Ephefi 4. gut dejeenditin tnfima loca terraju- 
perafcendit omnes Caelos, thronos, Majefiates. 

Bafilij hac eli fintentia: Cantica Graduum iuxta hifioriam quidem 
de afienfu e Baby lone loquuntur,Jecundum anagogen verb eos Pfalmos deafi en- 
fa ad virtutem protulerunt. 

Athanafius, ejr Nazianzcnus, CyriJlus ejr Hilarius allegoric} inter- 
pret antur de his K qui virtutisfiudioprofecerunt, quibusfingularU elt f elicit at U 
progrejjits ad refonanda hac quindecim graduum carmtna. Hilar ms prolixius 
dilucidiusfy rem fie explicat : Princeps Sacerdotum, Domintts nofier Iefits 
Chrifius, ingrefiUs c celts, /idem ad dexter am aterni Patris, orans ad Pat rem, 
ut, ubi ille ejfet, nos quofy ejfemtu, qui ejr excitavit ejr collocavit no sin ceelefii- 
but. file jam per Prophetammonuerat,quibus modis,quibus^vita operationi- 
bwafcendipoffetadfcfi; Sedper Efaiamitaait : Lavamini,mmdieficte,au* 

ferte 



De Music a Cho&ali. 



ferteneqmtias abanimiivejlris, e connect uoculor urn meorum, definite a ma- 
litysvefiris,difcite bonum facere,exquirite judicium, eripite injuriam accipi- 
entem,\udicate pupillo,tjr )u fit fie ate viduam, ejr venue dijputemus, die it Do- 
minus Omnipotent. Hi/tint igitur gradus perfeffiiUius, *terni%TempJi,qu9 
Princeps Sacerdotum, facta perjanguinemjaumpeccatorum nojlrorumpurga- 
tioneytranjeendit. HacHilarius. 

Vatablus quindetim Pjalmos, centefimum decimum ntnum ordineje- 
quentes,hoc titulo injignitosputat, quod post afcenjumvel reditum ex Babylo- 
nia fuerint dec Ant Mi. 

Tremellius & Junius t$px$t quandam, id elf , eminentiam & exceU 
lentiamvolunt indie at am, quod injlar gtmmarum emineant maxime,ejrcum 
brevit ate, turn conjolationum fuavitate,nec nonverborum amanitate eater i* 
facile pofsintpr of err i\Jiquidem reddidernnt catmina exccllentifsima. 

Paulus Fagius interpretatur Canticum conclufionis, quodinfineja- 
erorunt, ante dimifsiontm cat us utplurimum recitatum fuerit : quandoquidem 
verbum Tlhv alah idem nonnunquameH HebraU, quod fnire feu evanefeere. 

Iudai nugantur pradicifutur am gent is Ju* liberation em, ubi Mefsia ex^ 
hibito in Iudaa ajcenfuri, & Pjalmos hojee triumphanti voce, aliquandoJciUcet, 
Jintrecitaturi. 

Rabbi David Kimhi appettaticnem indefuiffejumtam arbitratur, quod 
in monte domus Dei per quindecim gradus a manfione muliercularum afceKden- 
dumfuit, ad locum, quo viri congregabantur, tyfingulUgradibiujingulosgri- 
duum pjalmos fuijje dejlinatos. 

Chaldaus Paraphrafies vert it Canticum, quod dictum eft Juper gradi- 

btu vel ' afcenfionibus abyjsi. De abyfjb autemfabuiantur Juddi, taminfunda- 

mentis domus fact •* firuendisita afcendifje,ut metut fuerit, ne orbemuniver- 

Jum inundaret: AchitPpheltm it it ^ earn, per Scbemhamphoras cohibitam,ad 

quindetim ufygradutreftrtnxijfe. 

Sunt tamen alt/, qui ad concent urn Muficum refertmt, ejr exiftimantfitb- 
limiori veceijiot Pjalmos ftitffe decantatos : Alt/ in loco C H O R I Hierofoly- 
mitani editioreconcinifolites orbit rantur: Inter quos LVTHERVSr»» 
L Y R. A N O, ejr edit tor em locum, ejr clot tor em voccm infer iptione ijla in- 

dicari 



8 De MllSlCA CHORAtr. 

die Art exifiimant. Et Rabbi A bcnczra cert am MelodU genus opinaturfu- 
ijfe, five Celebris cdu/damcarmini$principium } cuius tommhxc Pjalmodia ex- 
prejjirit. 

I i — —— ■ 'i ' n — — fc— *mmm *mm* ^mm^*-m «^m^m 

Caput III. 
Dc frii<5tibusPfalmodiaE: in gcnerc, Legi, & difciplince 

devote ac modefte pfallendi conjun&is ;atq; hie pireiGcttrKs five tran- 

fitio, ad Pfalmodix cfticaciam &vfus. Sc alteram potifsi- 

mam ham'eif partem. 

OVam pulcherrimiautemfruftus fint 'Pfklmodia- 
rwhMimue/tarratiiNvi y> V^afyupiictlw-tyvyyv 7TpoV 
Qtoyigt 7TO$oy &C id eft, i. Pfalmorum cantio excitat ammum 
Ad f erven s defidcrittm cius,quodin carminibus defiderabile eft. 
2. Confipit afiec7ioncs,qUA ex carne oboriuntur. 
3 Bifiutit improbas cogitAtiones,qu* ab invi/ibilibus hofiibus nobis infyi- 
rantur. 

4. Infiigat animam, utfruftus divinorum bonorumferAt. 

j. Generofis cert At ores in pie t Ate perficit adpatientiaminrebus adverfis. 

6. Omnium in vita dolor urn medela eft pijs. 

7. Gladium Spirit us P aulas nttncufat,quando contra invifibiles hojiesar- 

misinflrmtfietAtUmilites-.myua. "p in 5g», TO }@jj ivSvfjUiifjSpoy, )£ 
CtMfJyjOV, Kj CLVCUtpii6{j8{JM. NamFerbumDeieft,Jivemenfecogitetur» 
Jive canaturjive pul/u edatttr. 

5. Damonum eli amAATHur, Jive depulfio. 

p. ferficiunt animam in virtutibtu pietatis eA, qtu excantionibtu Ecclejia- 
Jticis adhibenturpijs. Hac luftinut. 

Duplicem quo^fruclum PfilmodiArum in Ecclefii effe : nempe quod 
ffallentes,dum verba divmaloquunturyDeumincordejuJcipiAnt; ejreiitfino- 
dicAntibat in Dcum devoth taendaiur: innitit Papa Johannes XXII. Ex- 
tra- 



EtPsalmodia Veterum. 



tra.vng.com. de vit. dr honeji. cler. his verbis. Dulcis omninojonm in orepfiU 
lentium re fount, cum Deumcorde JuJcipiunt,dumloquuntnr verbis: in ipjum 
quo% cantibus devotionem accesdunt. Jnde etenitn in Ecckjiis Dei Pjalmo- 
dia cantandapracipitur, utfidelium devotio excitetur : in hoc nctturnum diur- 
nuntfy offiaum,(jrmiJ}arum celebrities ajsidue cleroacpopule/ubmaturo te- 
nor e, diftincJaife gradatione cantantur; ut eadem diftinttienc ccllibeant, ejr 
mat ur it ate deleft ent. Vbijimtd docet Pont if ex huicjinipctifsimum Pfalmo- 
dias in Ecclejiam introdulias ejr receptas effe, ut devotio in Deum accendatur 
rjr exftfiitetur. 

Vt ant cm Pfalmodia, Spirit us SaniJi operante gratia,fuam excitet vir~ 
tut em inanimis, necejfum eft, verum, Deo% gratumpjallendi modum objerva- 
r'u Et de eo in quart a Synodo Carthaginenfi Pfilmodis ejr Cantor thus prxce- 
ptumfuit in hancfententiam : Vide , ut, quod ore cant as, corde credos, ejr> 
quod corde credis, operibus comprobes. Etiam cant antes ejrpjallentes in cor- 
dibus Domino requirit Apoftolus Ephe/.j. guem locum ubi Bier on. lib j. com- 
ment, ad cap. j. Ephefexplicat,Jtc cantores a/loquitur .• Audiant if, quibus 
ffallendiin Ecclejia officiumeH,Deonon voce Jed corde cantndum: Audian- 
tur cant tea in timer e, in operibus, in fcientia fcripturarum (jrc idem Hierony- 
miprdceptum afiribitur inlureCanonico, dijlwftione XCJI. capitulo. Can- 
t antes, &c. Vbiglojfa duos adjecit verficulos : 

Non vox, fed votum ; non chordula Mufica, fed cor; 
Non damans, fed amans cantat in aurc Dei. 

Et Cbryfbfiomut infirmone de Davidicis c antic is : Tminamtts, inquit, 
anima, aDiabolo,aut carnis nefarijsjuggejiionibus perturbau,cum aljjsfo- 
trarum Literarumfiriptis etiam Davidica,dr itaut os canendo menteme- 
rudiat : ne% enim tenue illud, ejr exiguum videri debet \fiqmdem cum linguam 
ad cant um inftruimus,pudebit anirnam, velcontraria ahoquinfentientem, non 
fait cm canentemilla imitari. 

At% in Ecclejia ne quidleviter (jr lafiive, fid omnia graviter ejr decen* 

ter,Jub cantufierenttfcdulo cautumfuit at% a canentibus & attendentibut 

Jummam verecundiam & modeftim prsjtitam fuiffe legitur. Nam doftt 

C fantfo- 



io DeMusica Chora li 

/anctorum patrum dfcrevit autforitas (inquit Iohannes XXII. Pont. Max. 
in d. Extrayag. com. de vita & hen. cler. inprinc ) utin divina Uudis offici/s, 
quadebitaJervitutUobJequioexhibentttr } cuncforummensvigilet^/ermonon 
cejpitet,& modefia pjallentium gravitas placida modulattone decant et. nam 
in ore coram dale is refonabat fontes. In qua epijlola decretaligravitcr repre- 
btndit Pontifex illos cantores, qui contra honcftatem cleric alcm, in melody s 
fuis nimis lajciviebant,at£ut inpofterum abjtincanta levitate eiujmodi,Jub 
poena interminatur. Nee enim in tragoedorum modumguttur & fauces did- 
ci me die amine lenicneU/itnt. ut in Ecclejia the at rales modi audiantur, ejr can- 
tica. inquit Hieron. d. c. cant antes difi. pj. guanti item apud Veteresfuerit 
Paulireguia,de capite velando, t. Corinth, n.tradita, apparetex libro, quern 
TertuUianus, antiquifsimtts fcriptor Ecclefiafticitt , integrum firipfit : de vela, 
'virg.in quo inter alia mult is ration/bus probat,inhonefiumeffe virginibm,fi 
inter Pjalmos, velin quacun% Dei mem tone retecT-afint : Quant am cajliga- 
tionem, inquit, merebuntitrilLe, qua inter Pjalmos, velin quacun/fr Deimentio- 
ne ret eft a per/ever ant ? Merit one etiam in oratione ipfi facilime fimbriam, 
out viUum, out quod'tibct filum cerebroJuperponunt,tjr tettasfi opinantur? 
T ami caput Juum metiuntur. 

Atfy it a Choralis Mufica, ex Ecclefiaftica P/almodia nata, rjr in Vetera 
& Novi Tejtamenti Ecclcfiis introdutta per Chores canendi ratio, eius denify 
Melodia, diftinfta modulandi varietas, multiplex frueltus, devote canendi mo- 
dus ejr qua earn dignati fuerunt, difiipHna & reverentia, haftenus difcurju co- 
gnojei potuit : Nunc penitius dijeurrendum eft in amplum campumfrequen- 
tifsimi ujus, qui Muficam Choralem, Spirit w Sanffi motuplenam, Deo gr atom, 
Ecclefta ncccjfariam,pifs(fc animis utilem abundeprobabit. 

Caput. IV. 
De Pfalmodia: fuavitate & gravitate pathetica, a Melo- 

poeis attempcrata ad voces, modosqjMuficos, nonin- 
utiiiter inventos. 

Inpri- 




EtPsalmodiaVeterum* 11 

'Nprimis nunc attendatur CHORALIS Q&Gv- 

\ficx graviijmvitas, ey Juavu gravttas, vivam continent Suadd 
_ ] cwleJUs meduUam. Eam^ certe Ant ores nonfine Spirit us Sanfti 

inftinclu ac prapuljit promere & exprimcre intenderunt, tkm aft ue/a pronun- 
ciation vocnmjingtdarum, (frjy/labarum tkm mirk profbdia, id% non cum of 
Jidtta pto¥o\m'*,/ed cumflexabili, variatfr aquabilitate, & aqmbili varietate ; 
qua, dam voces itafonant, ut k motu animijunt pul/i, vox animipie ejr attente 
affect i, interpret ejr nuncia coram Deo, Angelis <& Ecclejiain orator i/s palknt 
reddititr : Ft vox, os, dr lingua confitens ad faint em, cum mentc ejr corde cre- 
dente ad \ujticiam, ( Rom. io.)in devota HYMNOLOGIAE exercitio 
audtantur amice concertart,fibi^ mutuamdare falmam : ^uemadmodume- 
nim Poet x nequaquamcarminis genere quolibet, quamlibet mater km expri- 
mitnt : quod monet Horatim (in arte poetic a) 

Vcrfibus cxponi tragicis res Comica non vult. 

EtOvidiat: 

Callimachi numeris non eft dicendus Achilles 5 
Cydippe non eft oris, Homere, tui : 

It a Melopaijjtve condenda melodia artifices, pro rerum tjrverborum 
divtrjttate, Modes & notularum applicationes di/crete variaverunt. Nam 
eerie artificiofifsimi infiar Aptllisfdeli <jr cauto penicilio loquentium Nota- 
rum,modorum% colore vivamjacra eloquent u effigiem cum /anguine ejrjucco 
i>erborum t cumnervisthorisa,fententiarum perj^ictie ac evidenterreprafenta- 
re videtur -tyvxetyuyof &flex .nima CHORALIS Melodia, materia di- 
ver fit ati diverfosmotus mot is diver jis at temper an s : Eteniminmijerationc, 
flebilem vocem ex corde coarftato ; in met u, h&litantemjonum ex corde pun- 
tfim conftri&o ', involuptate &Uticia/pirituali,effuJum,hilaratum£.vocum 
gentu ex corde dilatato ; in dolor e denifyfive commijeratione,grave quiddam, 
ejrimo preffum,ae fono obduc7um,ex corde exsjluante rjr indignante accinit 
textui. Vnde CHORALIS Melodia eloquiorum Deiftngulorum at ten* 
tionem auribttt , meditationem mentibus, affctfioncmJolidam% devotionem 

C 2 cordh 



12 De Musica Chora li 

cordibm exfu/citat ac fitppeditat longe effic actus Demodocicithara, quataffx 
in conv'ivlo Alcinoi Ducts, Vlyfsi lacrjmas extorJit,cjr abfierftt depofita. Ho- 
mer. Odyjf.i. 

Caterum incondendis Melody's, ejr aptandis MuficorummodUoccnpatos 
mult os, Ecclefiarum Scholarum^celebravit hifioria. 

IOH ANNES DAM ASCEN VS Theolegtts, qui ex Scrifa 
Imperatorisfaftus eH Monachus Damafii, circa ann. Chrifii 72S' una cum Cofi 
ma Maytmenfi Epifiopo (jr Theopbattefratre Theodori Graptorum Epifcopi, 
MELOD I five CANTOR.E SJunt cognominati, eb quodMelodijs com- 
prehendiffent cos cantilenas, quas deer e turn in Ecclefikchrifiianorum cani i*- 
bet. Canticorum certe canones Ioannis & Cojma hadtenusfuerunt incompa~ 
rabiles.( Suidas rjr Cedremts.) idem Damafienus Character es excogitavit, 
quibus inter valla afiendendi & defiendendiexprimentibus, P/almodia canti- 
lena chor alts, qua turn inEccleJU locum babebatJola,ejrfiribcretttr ejreane* 
rttur. (Jojeph. Z ar Units. ) 

guwam verb ejr quale s hifuerint charaSferes, con)ecJurare difficile, /« 
mb impofsibUc est. Sane huitts modifuijfe, qualibtts nos nunc communiter uti- 
mur, nemo mihi/acileper/ua/erit. Nam nee eos admodum vetufios, necfim- 
per ejr confianter ufitrpatos ejfi> argument o est vettts qmddamMi£ale,quod 
ex tat in illufiri Jtibliotheca Guelphica, qua eft VFolferbuti. Perfiriptum id 
cHeleganter ejr artificiose, mpttro ejr mundo pergameno, anno, ut frontijpici- 
urn libri perbibet, nongentefimo dectmo quint o ; fid quia idab altera manu est, 
conjeeluram caper em multb etiam anteafiriptumfntjfe. Vt verb cuilibetpateat 
Jcriptura ejr characJeres illius libri quotes fint, exempla ad vivumexprejjicx- 
bibemtts, unum at% alter urn. 



r / /■"•/ A« <* 9 / *4 



fhtm Tcpert&tur'Tettat, atgcrmtneD 

/// ///*-* * •• f - *»; frs" 
<&cn*jm*juuiin cwfTcwmcwF ftrm*maxwm 



EtPsalmodiaVeterum. 



A I g/ cfiirn*ct dtxohiure cum {km 
I \ J'-'-^S'/r /» S,m«+* / *» ««? 

-JL. ^» alletw ia, f>oftuftt (Uper me mxnum, 

Tiixm JtlUtuiA, Mirabiiif ^.cra eft fct 

mua. -tua. alleluia, alleluia. 

Jjontxtxc ftrvb^jh me di cocmoutfh fne-w 
S / / / //IS / s / s s s S 
coonouifh feffioncm meA.*u <% rdairec 

9 s- / ^r 



-nonem mea.m. 



/ - »v m* J^A / / •/% Anf/A 

«t -cuf eft yc tier ue 

"V Ipulc nutt- mil "umxf 

j^jf .» / s ** ft js /*//*- /k ft**- *"/• 
fincemxvif aiutrtacnf 

De Hebr&orttm accentibm hie etiam quadam addenda fuiffe, videripof 
Jet : qtixndoquidem quibufdam injfar Not arum fuiffe futantur. Sed cum res 
oh fair a fit ey ignota-, tit pr*termitteretur,Jatitts duxi. Nam ex Grammath- 
corum rjr Eabinorum Jcrtptis ccrtjlat, at% ipfe ego a quodam natione Judao 
Cbrijitanijmum profejfo (qui etiam nunc Ecclefiefia munia obit in provincia 
Anhaldina) cuinomen Chri/tianui Ger/on accept, apudludaos modernos non 
confiare de acceztibus & melod^s Pfalmorum, aliarum^ cantionum veterit te- 
Jtamenti, nee t'mlis quibufdam Pfalmis prafixis. gtdn ejr Judaos in Polonii 

C j degen- 



14 Be Mus ica Chorali 

decent cs, alii melodia uti in canendis Pfilmis, quam quos Germanix habet : ijf 
demtamen utiaccentibus. Etfine accentus in c anendo turn attendere,velid 
Argument o est, quod aliter diebusfeftis major ibus, aliter minoribus canant, 
nee mutent Accent us. Imb omnem plane Accent mm rationem ItttUts inctgni • 
tarn nunc temper is ejfepatet ex eo, quod nefciant quamobrem in Dccalogo qu.e- 
libet vox duplici fignetur accent u. Non igttur opera fret turn ejje putavi plu- 
ra de accent ibus trader e, qua quiffy ex Schindlero, D. Rennemanno, alysquh 
Gr amniotic is libellU peterepoteft. 

Vt verb ad rem rcdeamus : P I P I N V S, Caroli Magni parens, a Pon- 
tifce Rex Francorum creatui, Romanorum ritut dr cantus inGallixs attulit, 
anno Dni. ///. ( Sigebertus. ) CAROLVS Magnus dijfonantik Ecclejia- 
J/ici cantus inter Romanos & Gallos ojfenfus, dnos clericos Romam mifit, tit au- 
thentic urn ant urn a Romanis di/cerent & Gallos docerent. Per quosprimum 
Mctenfis Ecclefta, hinc omnisGaUta ad aucJoritatem Romani cantus revocata- 
eH } anno Domini 774. Sigebert. & AEmyliuslib.2. 

Cum pott axnos Jedecimiterumin p/allendo ejr legendo ejjet a Romanis 
et'um in Met en/turn Ecclejia variaium, CAROLV Sper Cantor es ab A- 
drianomijfos earn diffbnantiam correxit, anno Domini j 90. opera Fault Varne- 
fridi, qui ti a fieri* erat ; ( Sigebertus. ) Cumg { fxGREGORII in/tit uto 
quatmr duntaxat Tr opt feu Modi,Phrygius, Dorius, Lydius, Mixolydius, quos 
>vulgus Cant or um Tonos Authentos vocat, in ufu fuijfent ; neLatini ulla ex 
parte Gracis cederent ; Ducem a. Comite divijit, quatuor Jubdititios modes a 
qua t nor primary s difiinx'u, OBo Trapos fecit : ikos Cant ores Plagios, id elf, 
Obliquos mncupant. Nee alio confilio hoc fecit, quam ut Ecclejia omnem Scri- 
pture verborum letvnfa ac potent iam congruentibus finis exprimerepojjet: 
ejr ut/criptura Concentuumjuavitate conjpecliores in caztu Chrtjlianorum red- 
derentur. Etiam cum Graci legati Aquifgranipatrijs ceremony's rem div'mam 
facerent & pfil/erent, Magnus qui occultejubaufiultabat, c apt us dulcedine 
cantus, jufsit eosnumeros excipi. ( Aventinut lib. 4. annalimn Bo jorum & /<* - 
cobus Curio, lib. 2. Chronicorum. ) 

Et ROBERTVS Car not anus Epifiopus do&rina & finftttate vi- 
ta in/ignis, multafcripftt ejr canendi modum inficris meliufculum reddidit fub 

Grego- 



EtPsalmodiaVeterum. 



Gregorio V. Tontifice (jr Roberto Gallorum Rege t Magni Hugonis Jilio. 
(Platina.) 

Claruit quofy in Italia. G V I D O Aretinmjub Conrado II. (jr Henrico 
III. Impp. Hie ignotos cant us brevifsima omnium 'via ptteros docebat, o- 
mnin advaria injlrumenta Muficorum applicans. Sigebertus in Chronicis cum 
circiter annum Chrifti MXXIIX vixijfe fcribit. Volaterranus lib. 21. Be 
eojic Cran^us lib. 4 cap. iS. Metrepoleos : G V I D O per varias regiones 
proficijeens corrupt am Muficam emendaz/it & per flexuras articulorumin ma- 
nibus cant urn dijeernere docuit ; Scalam vulg'o vocant. HERMANNVS 
ArchiEpifeopus Hamburgenjis (jr ELVERICVS Ojhaburgenjis JEpi/co- 
pm eius opera uji/unt. ExfipphicU hemijlichi/s Hymni in memoriam D. lo- 
bannii Baptifta. conditi (jr hodte correcli ( Is hjmnm adraucedinempellendam 
dim adhibebatur y cum Ioannes Baptifia vox clamant is dic7us,ciamantittm (jr 
canentium in canobijs tutelar is Deus crederetur pontificiajuperjiitione) fix 
Mas fyllabas Muficales VT RE MI PA SOL LA, ingeniose Jcribituf 
dejumjijfe: 

VTqueantlaxisREfonare fibris 
MlraBaptifbe FAmuli tuorum 
SOLve polluti LAbij reatum 
San&e lohannes. 

Tracipuam nut em laudem inter nojlrifeculi Melopoeos )urejibi vendicat 
inCermanU EccltfiU gravifsimus (jrjuavi/simus Luthcranx Cithar* condi- 
tor IO ANN ES VV ALT HERV S in loan. Friderici &pottMauri. 
ttj Due urn Saxon, (jr Elect or um aula Cap elU Magifler, cu'yut in Chorali ccnt- 
tus faftudium ex ipfiut manu/cripto, memorandum occurret in Titulo general 
LnturgodUSionu prafixo. 

Scd ad efficaciam (jrfiuc7um PjHmodi* per gamut. 

Caput 



\6 DeMusicaChorali 




Caput V. 
Dcefficacia, & religiofo dcvotoquc frufru Pfalmodiae, 

quod vcritatisdivinx tneditationc accclcbrationc numcrofa, convc- 

nicntes coram Deo & Angelis erga proximum 5c adverfus 

Satanam affeftus ubique folcnniter 

cxcitct. 

&6rte in Choralio^XCufica tfTfalmodia Sccle- 

\fiagratam de Deo f am urn ejfejparjam, devotafidei mens deprchcn- 
}dit: Siquidem Jacrarum rerttm argument a, veritatisChriJliana 
' document a, confejsionis de Chrijlo my fieri a, ejr non Juperftitioja A- 
foftolorum martyria, religioja itemjupplicis Ecc lefts vota ejrjufpiria, ea£ omnia 
jfdei reguU ejr canoni tarn annloga, ttf ne latum quidem unguem a Prophetico 
ejr Apoftolicofundamento recedant, ft rte~t is not arum numeris, ejr cert is trattu- 
urn ambit uum£ modis, adjingulaverborum ejr fententiarum ponderalibrat, 
appendit ejr meditatur, meditandaj^ Cantori non ojcitanti, excitato% audit or i, 
exbibet. 

Feri/simum etenim eft encomium, quo Mujicam ^>< Ac/** «? i!U lu/cinia, 
(Philippum puto Melanchthonem) commendavit : Nihil dulcius,inquiens, 
eft homini non monftrqfi, quam dottrina verbis rccle ill/ ft rat a, qua bene har- 
mony s ad aurts at% animosprofertur. EtfinJUs teftantur, tali Mujica fleSti 
animos, turn ad dolor es, cum audiunt querelas de noftris delicti*, vel lugubret 
cantilenas depeenis: turn verb etiamleniri, cum audiunt dulcioresmelodias de 
Dei mifericordia, ejr accendiadinvocationem. 

Et quodde Pfalmorum ufu in prafatione primi Pjalmijcribit Baftlius, i- 
dem de Mtftca off r mart pot elf : Pjalmodia enim ejr Mujica Ch oralis Eccleji* 
eH latitia, tranquillitas animarum,paciscaduceus, qui omnes fluff us ejrpro- 
ttllas timoris (jraffeffuumjedarepoteft :iramenimplacat,lajciviamrefrenat, 
amor is eft conciliatrix,diJsidentmm compofitrix, inimicorum reconciliatrix. 
guis enim inimicum, cum quo unam ad Deum emittit vocem,putaverit ? Ita- 
que charitatem, qua maximum eft honor um, Pjalmodia praft at, ac in unius 
confonantiampopulum coaptat- Pjalmodia Daemones infugam coni/cit, ejr An~ 

gelorum 



EtPsalmodi a Veteru m. 17 

gelorum auxiliaconcUiat,Jec»ritatemtn timoribttsnofturnis exhibet,reqmet 
est diurnorum labor urn, infantium tut da, juvenum prafidium, fenumfolati- 
um, mulierum or not us convenientifsimus $ injolitudine duke diverjoriumpra- 
bet,forummoderatar\incipientibus infiitutio,profcientibtuaugmentum, ab~ 
Jolutio,firmamentum, Eccleji* vox. Injuper folcnnitates illuftrat, trifiitiam, 
quje ex Deo est, opera fur, Ucrymas e cordc lapideoprovecat. Pfilmodia elt opus 
Angelorum ii boctvtov 7rc\{Ttvpa,caeleftis Hierofolyma guberndtio&Jocietas, 
jpirituxle thymiama &fufjimentum : admirabilem Magijiri cakjlisfapicnti- 
am, qui una eademtfc operajimul & canere, (Jr u tilt a difiere injtituit \ Mac cum 
Bxfilio. 

Caput VI. 

Dc Vfu Pfalmodiae fju)Y\(juQy&Jhx.u x* Trou^dftutS, quod in- 
ftitutioni & memoriae inferviat, orthodoxe adhibita Melodise ap- 
plications quam haeretici corruptelis inftillandis male 
apponunt, vel abolere conantur. 

[Tiam cantka (£ carmina cum propter cantio* 

'num brevitatem, turn propter numerofam rotunditatem , veluti 

3 /uccinttaqu&dxm apopbthegmata, memoria facile mandantttr,a- 

* nimo diutifsime inherent, ejr celerrime Juccnrrunt. Per Choralem 

etenim, tanquam canalem, myfiicafacrorum verbornm gratia, viviinfiarflu- 

minii,ex ore canentium, aujcidtantium cordiunaninti injluitac inftilUtur,& 

Jemelrecepta, eiu/dem Choralit beneficio, memoriaprijtina facile recurrit. 

Qua de repttlchreJcribitSafilm : jgupniam Spirit us SancJus mortale, 
inquit, genus advoluptatem proclive,& ad virtutem perjiiajh difficile, nos% 
proptereaadvoluptatemproclivesjumtts, reft am viam contemner e vidit, quid 
fecit? Melodia: jucunditatem c celejtibus do£trinisimmifimt,ut auriumob- 
lecJatione delimtifirmonu ut ill tat em lat enter, drrea nob it non animadverts 
Jufciperemus. idfofacit morejapientis Medici, qui,pueris medicinas aliquan- 
toauJlerioresdaturM,mellepocHlumcircumlinit,nenaufeabibentibusobrepat\ 
Sic nobis, qui in Spiritualibus vere Jumtts puer'h hac apt a modulamina P/almO" 

D rum 




Er Psalmodia Veterum. 1$ 

patriamlutrejin lyric is moduli* ajpergeret, quibus multiex Syris propter verba- 
rum veniifiatem & finer umnumeros dcmulfi paulatim opinionibus Bur define 
patris recipiendis /unt aJ/itefacJi. At ea re cognita Divus Ephraim Harmony 
numeros moderates eft : at% ciu/modimodulis, carminibus Ecdejinjtic*fcnten- 
tu confinit ad)e£Hs, Syr is ea canenda dedit. Ex quo tempore hue ufg s Syripjal- 
lentemon quidem carminibus ipfis,ficntijunt ab Harmonio prcdita/fedfonU 
tanthm eorum utuntur. 

jQuodvero etiam virgines a primU annis PJalmodias edocttfuerint, id 
ex h'tftoria Publu, Diaconijji Antioc bend, qua ludovirginum ibidempr&erat 
Magiftra, apudTheodoretumcognofeere licet : lib. 3. cap. 19. 

Sicenim liber osjuos ChriflixnareligionU capitafacilime di/cere, diutif 
pmtretinerc&prompttfsime memoria redderepoffeperjuajumhabucrunt. 

gupdeum vidcret Diabolus, Pjdlmoditspiorumjuamjibipotentiamw- 
fiingi, regnumfy devaftari, idcirco quovis tempore pfilkndi exercitium efiho- 
liscrtemplis remover emanibuspedibus£ (quod dicitur ) obnixe dedit operam. 

Be Paulo Samofatcno legimus, qubdPjalmos, qui in gloriam Chrifli 

canebantur, divinitatem eitts ajferentes,nec nonHymnos, ad illorum imita- 

tionem ajfdelibus compojitos, ex Ecclefiajuflulerit 5 in media verb condone po- 

puli magno die Pa/chatu mulierculai/ubornaverit y qtu defcipjk pfiHerent, qua 

ft quis audiret, horrore concuteretur ( Eufeb. lib. 7. cap. 29. ) 

ReBeittfy judicat Megalander Luther us in Epiftola adSenfelium Mu- 

Jicum : Scimus, inquit, Muficam D&monibus etiam invifam ejr intolerabilem 

ejfe. Et plane judico, necpudet offerer e,po ft THEOLOGIAM^ nuU 

Um art em, quapofsit Mufica aquari : Nam ipfifilapoft Theologian* id 

praftat, quad alio qui fiU Theologia pra- 

ftih&c. 




Di Ca»ut 



18 DeMusicaChoraii 



rum offer un tur, utjpecie qiudem obleclare videantur, re ant em vera nos de di- 
vinis myfterijsrccle in/truant, mentesj s nojlrasperpurgent. 

Fndeft, at ex ijs, qui tardiori prxjertimjuntingenio, non facile quiff i' 
am reperiatttr, qui ApoJlolicum,Jcu Prcpheticum aliqnod pr&ceptum, edifcats 
Tfilmorum verb protinm recordantur : Hos & domi cant ant, & for is obmur- 
murant,ejr in agro circumferunt, ( Sic Bafilitu. ) at que at Mud Nafyn^e- 
ni dictum :[JLVY)lJLMiVTiMT'6T\i (^e/5"«) /ttCtMoj' 11 OMOLIQU'O ?iGV, 
Magisrecordandumeit httytt (Cbrifti ) quamreffirandum : contemplentur & 
abfirvent, Mttjica (uppeditat argument urn ejr recordationem. 

Auguftinus idem hoc compr chat, cum beatam cjrfanc*tam vitamprt- 
die At, qui inter labores Pfilmes ejr cantica divina cantillant : Anignoramus, 
inquit,Opifices, quibus vanitatibus, ejrplerumfo turpitudinibtu theatricarum 
fabularum donent cor da ejr lingu.u, cum mantis ab opere non recedant ? guid 
ergo imp edit fervnm Dei manibm operant em, in Lege Domini meditari, ejr 
pfattcre nomini Domini altifsimi ? Cantica enim divina cant are ejr manibus o- 
perxntcs facile peffunt, ejr ipfum labor em tanqusm divinoceleufnate conjoint. 
(Augit/t" : de opere Monachorum cap. 17.) 

Animadvert erunt hoc Fetcres; ideeq.nonfolum in Eccleji<t congrefsi- 
6us Pfilmos deatntarunt,fideofdem etiam tener* statispueris \uxta ac puellifi 
inftillarunt. Jgubd in Scholis Prjtcept ores ejr Pedagogi Pjalmos inculcarint 
fueris, id ex vita Gregory Agrigentiniapud ' Metapbrajien clarum eli. 

Etjifuerunt htretici, qui corruptelarum tetrarum virtts obtexerunt 
MelodUJitavitate, quo crajfos err ores ex hymn is depravatis imbiber ent animi : 
turn en divinitut excitati ortbsdoxi afuperftitiofo vane a. cultu vindicamnt Ec- 
deji&ctntus, ejr adveram Dei ter SancJi agnitionem ac Uudemadhibtierant, 
nonficm ateLWaures & armillas, AEgyptiorumJpolia, quibus iHi/uperbe ejr ft- 
perftitiose abuJifuerant,inverioremSan£tuarijufum religiose conferre didi- 
cerant Ijraelit*. De quofimili Nicepb. fib. 10. cap. 26, ejr Auguft. lib. 2. de 
ChriftianadocJrmx.cap.40. 

Sic Harmonius Syrus, magmiUitts Ephraimi S/cipulns,patrys vocibtes 
Ugitimismdi?, Muficis^ numeris wclnjis, or dine circulari eas caniinjlituit, ut 

patriam 




ao DeMusicaChorali 

Caput VII. 
Dc ufu Pfalmodiae omMoiclsim inEncaenijs & 

dcdicatione Tcmplorum. 

\T fine at e veram ufum Temflorum common* 

'^^firarentyejradJtudiumVerbidiviniauditores redder ent alacrio* 
___ a%w, Pfalmorum oraculanon tan turn concionibus expoJiurunt\fed 
etiam PjalmodiU iterarunt. Incundum est ex Eufib. lib. 10. hi/} or. Ecc.cap. 4. 
videre ejr audire EncxnizChri/Iianorum, qui ad templorum conficrationem 
fme Juperfiitiojis ejr in ambits Ac theatric is pomp is celebratam, certos Pfilmos 
adhibuerunt j qttibus uni Deo film em Ecclejid commendarttnt, ejr Piosfiften- 
tarunt adversus Tyrannorumcrudelitatem, at% Ecclejiam excitarunt, ad pen- 
tier andum cum grathudinetranquillitatem,/ub prafidio Monarchartm Ortho- 
doxorum, attfc ad /crib agnofiendum colic ttioncm ejr propagationem Ecclefu in 
KovoTefiamento. //*Enacniorum enimfolennitateCbriJlianos h*c verb a 
i Pfalmis decant affe, Eufebius ejr altj mentor ant : 

Pjal.37. Glaiium evaginaverunt peccatores, intenderunt arctim, ut 
figtttis pet ant pauper em ejr inopem, ejr occidunt rcftos corde $ Gladius eorum 
intrctin cor eorum, ejr arcus iHorum confringatnr. 

PfiLp. Perijtmemor'u illorum cum Jonitu, ejrnomen illorum dekvifii 
injeculum, ejr in/iculumficuli. 

P/ai if. Cum in mails ej/ent, clamaverunt, nee erat quijalvosfaceret* 
adDominum, nee exaudivit eos. Eripies me de contradi&oribuspopuli, confti~ 
tuesmein caput gentium. 

P/ai 20. llliimpegerunt ejr ceciderunt, nosautemjurreximus ejr erelH 
Jumus. 

Pfal. 44. Deusy-auribus nojtrts audivimus, Patres nofiri annuneiave- 
runt opus, qmd operatiu es in die bus eorum, ejr in dicbus antiquis. 

Mantts tua gentes differ didit, (jrpUntafii eos, affiixijii populos, tjr ex- 
fulijlicos. 

P/aL 



ErP s almodiaVe t erum. 21 

P/al. 48. Stent audivimus,fic vidimus in virtuteDei nojtri : Deut 
fundavit earn in atermtm. 

P/al. 84. £uam diletta tabernacula tua Domine virtutum &e. 

P/al. 122. Latatusjum in his qus ditto. Junt mihi, in domum Domini i- 
bimtu : Stab ant pedes noftri in atrijs tuis Hierufdem. 




Caput VIII. 
Devirtute& fru<5tuPfalmodiae icWowW, que decan- 

tati textus verba canens, vcl aufcultans cum compun(^o nc & 
convcrfionc pro fuis ufurpat. 

\Lurimum etiam admiranda, omnify e uenera- 

[ tione digna est dignitas Muftca Ecclefiafica, pra/ertim Choratis, 
_ \cuiSpirittts Santfus tantam injpiravit gratiam & effcaciam, ut 
tarn devote aufcultans, qukm attenie decant*?* decant At a verba adfefi ac- 
commodare, eadem^pro (uis ujurpare non J&ittt.. £hut enim abAthanafio 
de Ffilterif dignitate dijferuntur, detota fftjic* Ecclefix dicipojfant : In Mu- 
ficaqnippe Ecclefiafiica Chorali peculiar? eHJermonis character, omnibus ho- 
minis cuittfe affettibus conveniens, q>* *» Pjfalmis, Hymnis } Props, Rejponfi- 
rtjs, Antiphonis & reliquis text'du* tllud peculiar e habet miraculum, quodcu- 
\us%animi mot us, motuitma tmmutationes ejr cafiigationes depiifas, & viva 
imaginibus exprejfas cnmpleititur, ut Jingulisinde velut ab exemplari defame- 
re*t£ intelHgcrelieitumfit,codemfymodoJe formare,qtnibi pr&Jcriptus eff. 
Ex MuJica,Jacrosfirmones dec ant ante, affettionesfui animi auditor ad- 
vent t, & reperit, quam morbo medelam adhibeat : Etproinde inficris canti- 
cis illudmiri eft, quod, quip/allit,fita fe verba in repietatisjua canere opinatur, 
rjr qttilibet itapfkllit, qttafi defi ea ipfa, qiupfctlit, confer ipta ejjent,rjrtan- 
quam de feipfi Jermoferet, ita mentemfuam ad Deum dirigit. At^itafit, ut 
ea velut prevaricator mandati 3 velut obfirvator audio/, qua adipfius indolem 
attafypertinere vide ant ur. Ate^ adco ut is, quipfillit, ex canticufacris vicem 
Jpecmufumque habeaf, quo rjr/bianimifai mot us confident, & conftderando 

D 3 verb* 



*a De Musica Ch or aei 

verbis con/teat us. Nam qui audit f aero s cant us, eofg^putat defi loqui, iffc aut 
reprehenftts a conjeientia compungitur, aut de ft em Dcumaudtens, dey. retri- 
butione • redentium non altter, cjuam dejita retribution: exult At, Deo^gratiat 
Agere incipit &c. & voces Deo quafijuasac prop rid* accinit. 

In/umma quilibet Pfilmorum ca forma, verhorum conceptus eit a Spirit u 
Sane to, <y it a temper Attn, ut in illis motus affectuum noftrorum animadvert a- 
mus, tmniaft ilia put emus de nobis referri, ac noftramet ipforum ejfe. t'ndefit, 
ut m emotes noftrorum affectuum, noftra in melius commutemus. Jgtu enim in 
P/kbmis cocuntttr, ca fcrmuU ncftr* ejr exemplar u eficptftunt. Hac cum A . 
thanafu 

Sic quo% ; ijfi quandctfr nobis occinimus& condonamur, quare public} 
tantis ttmpefiatibus & calamitatibus obnoxtjfimtts,drprivatim quistjjucs pa- 
tiamvr manes, guoiftt in omnibus illis PfdmU, qui impijs & a lege Dciprt- 
■uaricantibksiramdenunsiant drutnam. Cuius generis eit cantknmillud, quod 
Mo/es moribundus )ujfu Dx$ Deuteron. ji. fcribitpublice legendum, & a fin- 
gulis decanttndum,ut ifraeUtU beneficentiamDEi & ingratum iftorum ani- 
mum t eft at urn facer et ; at que iffmet panarum finju provocati fibi reatum 
Crctdpam, Deo aut em ommfiiemiam ejr "yiftitiam tribuerent , ejr DEum 
excttfantesfeipfis accujarent, at% pamudine dutli in melius vitant mutarent. 
Sic enim legitur de mandato DLi Deuteron- ji. v. 19. NuncitatLjcribite vo- 
bis Canticnm iftud,quoddoceasfilios Ijra'elU, indendo illud ori tpfirum, utftt 
mihi hoc ipfum Canticum loco t eft is contra filios ifrailis. Vjum Canticigravi- 
ter hisinculcat DEus verbis.v.21. Eritigitur,cumobvenerinteimalamulta 
at%anguftU,ut tcftetur Canticum hoc in jfaciemeius locoteftis (nan enim ob- 
livions trAdendum est, quin verfitur in oreftminis eius ) me cognoviftefigmen- 
tum eitts, quid is fit f aft urns )xm hodie antequam due am cumin terramquam 
yuramentoprcmifi. 

Mefisinftitutionem exhibet.v.22.Jcripfit igitur Mo/es Canticum iftud 
die illo, quod docuit filios F/raelis. Et v. 30. Elocutits est it Aft Mo/es audiente 
totacongregatiene ifira'elis verba cantici huiusuf^adfinemeorum. Canticum 
ipjitm extat ftquemi capite ji.graviter commendatum,cum comminatione, 
turn con/olatione plenijsimum. 

Caput 



EtPsalmodiaVeterum. 




Caput. IX. 

De ufu Pfalmodiae 5app«Z«x<S in perfecutionc pro vcri- 

tatis opprefljeaffertione, ad compungendum Satanam & Ty- 

rannosfimul ad animandum prcflbs,&ad convin- 

cendum hacreticos. 

►Horali ejuofy&tCuficA tfTfalmodU injpirata 

\ est tyrannos & hareticospercellendi vis maxima. ^Mpado tyran- 
\norum crudelitatem Chrtfiiani olim inprimitiva Ecclefia adhibit is 
P/almorum cantilena animo magnocoMcmpferint,&fitpcraverint, bine itidc 
bifiotia Ecclefiafiica tefiatur. 

Memorabile imprimis eft, quodThecdoretus lib. j- hifi. Eccl. c. jo. anno- 
tavit: Pythim Dapbneus coramApifiata It*liano,/uturum expeditions in Per- 
fas eventum expi/cante,fimulavttfiofiibus BabyU ejr Martyrum prohiberi, 
quo minus oracul.t edat ; Eocomptrto Julianas, cum teneret ex an ti qua adhuc 
pietate Martyrum potentiam,ipJe quideminde corpus mortuumtranfiulit nul- 
lum ; rcliquias autem Martyrum tradidit deport andas Chrifti cultoribus, qui 
cupide in locum venerunt,tjr arcam plaufiroimpoJuerunt,praenntibus turbis t 
ejr chore is ejr cantibus Darvidicam melodiamin/onantibus, &fingtflis membris 
accinentibtts : ex Pjal. 96. Confundantur omnes, qui adorant/adptilia. gup 
nihil reditu & aptituin Tyr annum &fervcntcm eiusiram dicipotuiffet. Hac 
inauribus profani Principis (utRufjinus lib. 1. cap. jf.ccmmemorai ') per fix 
millia pafiuumfada exuhatione pjallebat omnis Ecclefia, ut cerium clamor ibtu 
refaltaret : Vnde & tile in t ant am iractmdia rabiem dedudus est, ut altero die 
comprehendi Chrifiianospafsim & ttudi jttberet in career cm, ejr cruciatibus of. 
fici. Rufjinus ibidem cap. 30'. adijeit hifioriam de Theodoro yuvene, dignam no- 
tat it qua fie habet ; Saluftitts Prof edits mart data Tyranni in Chrifiianosexe- 
quebatur invit/fs,mJnime% banc ems favitiam approbans, licet gentilisejjet^ 
jipprehenfiim ita^ unttm quendam adolefientem, qui primus occurrit, Tbeodo- 
rum nomine, a prima luce ufy adboram decimam tanta crude tit ate, ejr tot mu- 

tatk 



*4 De Musica Chorali 

tut is earn ifici bus torjit, at nulla, &tas fimile faftum meminerit. Cum tamen tile 
in cquiileofub limit, & himinde lateribm injlante tor tore nihil altudfaceret, 
nifi quod vtiltu fir cno ac UtoPjH.pt. quern pridie omnis Ecdejia cecinerat,i- 
tcrarct; CumgLfi omni expensa crttdelit at c S aloft ins nihil egijfe perjpiceret* 
receptoin career em abijfft fertur adlmperatorem,& monuijfe,ne tale aliquid 
inpojlcrum tentaret ; alioquin illis hoc gloria, Imperatori ignominUfnturum. 

Addit Ruffinus,fi eum jttvenem poflea AntiochU vidiffiyatfr interro- 
gajfi, mm cruciatta tormeniorumjenfiffet : ilium autem rejpondiffe :fc quidtm 
dolor esparum admodumfenfiffi, adfiitiffe autem Jibi quendam juvenem, quija- 
dantifibi candtdifsimo linteo & Judores abfiergeret,& aquamfrigidam fre- 
quenter infunderet, drift fe ejje delcc7atum,nt tunc majlior fait its fit, cum 
e tor turd deponeretur. Meminit eiufdetn hifioria Attgujl'mus lib. i i. de civi- 
tate DEi cap. J2. 

Majore admiratione dignactt Puhlii fmninAvirilis farArafortitudo, 
qmm ex Pfalmis Davidicis hauftt crprobavit. 

Erat Iuliani Apofiat* temporibus Publia, nob'tttfsimafcemina, rjr ce~ 
Uberrima propter egregiam virtutemfuam. Haccum in EcclefiaAntiochena 
Diacotiijpi officio fideliter fungeretur, habebat Jecum coetum virginum, cafli- 
tatem viu profej/arum, fimperj^ ctlebrabat J) Eum creator em ac Servato- 
rem. Prater eunte verb Imperatore alt tits carmen commune modulabantur, 
contemtui nimirum & rifiiihabentes ftirias illiut. Ac cine bant autem pot if si- 
mum ea, qnibttifimulacrorum infirmitas incefsitur, cumfe Davide ex Pjal. i is> 
infoiiibunt : Simulacra gentium argentum (jr durum, opera manuum humana- 
rum : Et narratione, qmm nihil feniirent, ab/oluta addebant : Similes ysfi- 
ant, quifacitmt ea, un'tverfi illufreti. His lulianttt cumfdmmo dolor e audit is, 
imperat illis, utfe prater eunte fileant. Publia verb parvi pendens leges dr mi- 
nas illitts,ma\ore cr/m cur a Choros infiituit,)u/sit£,ut veniente illocanerent 
Pfal. 67 : Exurgat Dettt,& difsipenttir inimici eitts. At Ittlianusgraviterfe- 
rens,adduciadje imperavit Magifiram,dr ccnjpecla anuvenerabilisjcneclx, 
ne$ { mtfericordia canorum mot its, neg, bono) e habito virtuti ipfius, jubet ttnum 
de fatellitibus utram& eigenam alapis affiigere, & mattibus redder e rubentem. 
Eaverbmaximi in honoris loco pofitk h"ic contumeliarevertitur domunculam 

fitxm, 



i5 De Musica Chor ALI 



Jcribens : <2uotfant Pjalmi, tnquit, ejr Cant tea, ab initio afdelibus Fratribus 
Jcripta, qu&ChtijlumlDei Verbum, tanquam Deum, celebrant ejr laudant? 
jguamvis Auguftimis, quandoque nimis rigidusfueritMujices cenfor, utlib. 
Confefsionum jo. cap. jj.fatctur, quodmelosomne cantdenarumjuavium, qui- 
bus Davidicum Pfalteriumfrequentatur,ab auribus rcmoveri voluerit : atta- 
men todem in capite concludit, quod Mujica in Ecclejia retincri debcat : Vcrun~ 
t amen j inqtiit, cum reminijeor lacrymas mens, quxsfudi adcanttts Ecclejix tua, 
inprimordijs recuperate fidei me a, ejr nunc ipfi commoveor, non cantu,fidre- 
bus, qua cantantttr, cam liquida voce ejr convenientifsima modulatione can- 
tantur, magnam infiituti huius utilitatem rur/tts agnofio. idem Augufiinus 
lib. p.ConfcJfcap. 6.ejr7-percenfit, quo paffo Mcdiolani,uxa cumAlipio,ejr 
Jfliofito,paerofidecim annorum, quern nominat Adeodatum, Baptifini lav aero 
Ecclejia injitus, ejr quantopere ad (Indium Verbi divini hymnis ejr canticisjpi- 
ritualibus excitatusfuerit : Necfitiabar, ait, Mis diebus, duke dine mirabili 
(onjiderare altitudinem conftlif tui,Jiiper Jalutem generis bumani : Quantum 
fieviin hymnis ejrCanticistuis,Juave fin ant is Ecclejiatu* vocibus commotus 
acriter : Voces ill* influebant auribus meis, ejr eliquabatur Veritas, tua in cor 
meum,(jrexea ajluabatinde ajfec~iuspictatis,ejrcurrebant lacrym<t,ejr bene 
mihi erat cum eis. Et quo patio Augufiinus, postquam a Manichaorum harefi 
ad veramChrifli agniiioncm converjus ejfit, Hymnos DEa cecinerit, atten- 
dtndum ipfi exhibet lib. p. Confejf cap. 4. errorem,pcenitentiam ejr conver- 
Jionemingenuefateri nontergivcrjatus : £)uastibi Deus,inquit,meus voces 
dedi, cumlegerem Pfilmos David, canticajidelia ejrfinos pictatis, excludentes 
turgidumjpiritum, rudis in germane amore tuo catechumenus, in villa cum ca~ 
techumeno Alipio feriatus eye. £>uas tibi voces dedi in Pfalmis Hits, ejr quo- 
tnodo in te inflammabar ex eis ejr accen debar ejrc guam vehement i ejr acri do- 
lore indignabar Manichais ejrc. inborrtt i timendo, inferbuifierando, ejr exul- 
tando in tua mifericordia, Pater. Et hac omnia exibant per ocnlcs meos, ejr 
vocem me am, cum converjus adnosjpiritustuus bonus, ait nobis : Filij homi- 
num quoufqut graves corde? Vt quid diligitis vanitatem ejr mendacium- 
P/al. 4. rjre. Audivi ejr contremui, quoniam-'talis dicitur, qualem meftttjfc re- 
tninifcebar, in phantajmatU enim, quxpro veritate tenueram, vanitas crat, ejr 

men- 



EtPsalmodiaVeterum. »y 

<jr> ut ante conjueveratjmpetebat ilium Spirit ualtbus car minibus, imitat '4 (tu- 
tor em ipjbrum & DoSiorem, qui Spiritum malum ilium Saulis hoc arte reprefji- 
rat. (Theodoretus lib. 3. cap. 19.) 

Tempore per/ecutionu obfrngularem confikndi vim Pfihnodiarum con- 

fitetudo Mediolani capit , ut Auguftinus pluribtts comment atur, rfr ait 5 No» 

longe caper at Mediolanenfis Ecclejia genus hoc confblationis & exhortation/* 

celebrAre magnojtudio Fratrum, concinentium vocibus & cor dibits. Nimirum 

annus erat,aut non multoamplius,cum I VST IN A, Valentiniani Regit 

pueri miter, hominem tuum Ambrofium perfequeretur,harefis Jua causa, qui 

f iter At Jeducfa ab Arrianis. Exutbabat piaplebs in EccleJiA, moriparAtA, cum 

Epifiopofuo,firvo tuo. ibi mater mea, ancillx tuA,filitudinis dr vigil/arum pri • 

mas pArtes tenens, orationibus vivebAt, Nos adhuc frigidi a adore Spirit us 

tui,excitabamur tAmen civitate Attonita at% turbata. TuncHymni &P/aU 

mi ut canerentur ficundum morem orient Ahum partium, ne populus mceroris 

tadio contabejceret, inftitutumtjt: Etex illo, in hodiernum retcnto,multi$ 

jam,acpene omnibus gregibus tuts, & per cater a orbisimitantibus. 

Caput X. 
Dc ufu Pfalmodiae iTrAvogQafLxa k, tS m&c 7rctKiyyMoi- 

m, (per voakifyw fiveobje&ioniscx Auguftino prxoccupationem) 

ad corrigendum & con vertendum in fide errabundos 

& Catechiunenos. 

.On fine magno Sptritus SanBi motu, zJxCufica 

'Choralis & Pfalmodia.veritAtisChrt/r'iana dogmata, tamvalu 
\de ajjerere potuit, contra hareticas optniones, ut ijs imbutos/ape 
^correxcritjfjrveraJiideiUuminarit. Ea^ catJApracipua efi,ob quam 
in Ecclejia primitiva afsidue Choralem Mafic am tracJarunt, & adDavidico- 
rum cxcmplumfuos Pjklmos dr Hymnos in honor em Chrifii compo/uerunt 

Eufebius lib. /. Ecclef.hift. cAp. ult. impiaharefi Artemonls, & aliorum 
eius Sett*, qui divttytatcm Chrifii pernegarunt, Pfilmosjdeltum opponih if a 

£ /cri- 





E r P salmodia Veterum. VJ 

mendacium,&infinui multagraviter, & for titer in dolorerecordationismed, 
Jjhhe utinam audijfent, qui adhuc diligunt vanitatem, ejr quarunt mendacium: 
forte conturbarcntur, & evomuiffent Mud, drexaudires eos, cum clamor em ad 
tcejrc Hatfenus Auguftinus. 

Caput XL 
De ufu Pfalmodiae illuftri in aulislmpcratorum, per 

tranfitionem ab Ecckfiaftico & fcholaftico ad domcfti- 
cum, privatumq; ufum. 

[EC minus efficacem ea, qua ufu fcholaftico (f 

I Ecclejiaftico ha&cnttsfuit exprejfa, vim Muftca Choralis & Pfal- 
tmodix continet ejr exerit ujiss cumAulictu, turn Domejlicus & 
privatum, quo Hymnologia exercitata fuit,non t ant urn in vita,fidetiamin $■ 
pja morte ejr martyrys. 

Julie £ Mufic* virtus infignis apparet exemplis Theodojii ejr Conflantini. 
Cum Thcodofius Impcrator obftatuas y perfedttionem dejec7as,popula 
Antiochenograviter irafieretur, ejr txqmfitifsimajuppliciorumexempla, ma- 
gnam^flragem civium minaretur, flavianus, Antiochen* Eccleji* Epifio- 
pus, non modi in public is privatise Chr'ijlian* plebis congrefsibus Deum hy- 
mms ejr Pfalmis invocari voluit, ut iram Imperatoris mitigaret,fideafdem et' 
iant lugubres, ejr ad aternum DEumfipplices cantilenas adolejcentibus tra- 
didit,qui aimenfim Imperatorixmcanere felebant,ut illas coram Imperator t 
concinerent. Jjhtibus valde lacJttafis Imperator itafuit commotus, ut cum 
ph'ulam manibus teneret, lacrymis abjlinere non potuerit : Ea£ rationeurbi, 
cuigravifsime ob negatum tributum, (jrperjeditionem de'jeffam uxor is Placil- 
Uftatuamjuccenfebat, reconciliatus ell, omnem% iram ilico ex animo depojuit. 
( Refer t- Sozomenus lib. 7. cap. 23.) 

jguemadmodum autem Theodofm Imperator admen/am PjalmosDa- 
vidis audire non dubitavit : ita de Conftantino Impcratore commemorat 
Eufebius libra pr'mo viu ipjifts, quodin aulafia mini/lros aluerit, quifupplica* 

E 2 tionibm 



«8 De Mhsica Chorali 

tionibm pro Imperatore , Impert/^/alute ejr incolumitate perpetuo vacarent, 
ficrosfr P/almos in honor em divina Ma)efiatis concintrent : In Ec cleft* etiam 
congrc/sibm P/almos cant are primus iffeincxpit. 

Et ipfi Salomon, Davidis flint, inter ardua Regni negocU in hortii 
Engaddse Canticum Canticorum in morem Dramatis cecinit, quo mhilfmviut 
Hebraorum linguafinat, rithilfancTm interpretation^ aUegoria explicat. 

Caput XII. 
Deufu PfaImodi« fetTcvoKoyi? ngj. mfJurroUnla in convi- 

vijs, etiam Pfalmomm Confuetudina-rioium offi- 
cio pera&is. 

N'convivfjs etiam ad menfam* cibi tf fotm 

fumptionem hymnis $o£*\oyuuis excepcrunt Chriftiani, quodcle- 

mens Alexandrinus lib. 2. Padagog. cap.-*. multainlaJcivamMu- 

ficamimpiarum cantilenarumgraviterdiccns,difirie refert: Duplexjtt,in- 

fidt,nqftraapud potumQihotyeovifi-, modeftiaJtudium,)uxta Legem-, qua ju- 
et, ut diligas Dominum Dcum tuum, ^/oiifoiproximumtuum. Pr'p- 
ma quidem erga Deum bilaritas modefiafiat,per Grxtiarum actionem ejr P/al- 
tnodiam : Secunda autem, qua est in Proximum,per hone/tarn, (jr gravem 
conver/ationem. Verbum tnim Domini habit et inter vos copiose, dicit Apofto- 
Jus, Col j. Hoc autem Ferbumje accommodate & reddit conforme temporibus, 
ferjbnis, locis, at/fr tdeo nunc quofy in convivio verjhtur. Rur/us enim/ubjun- 
git Apofiolus : In omnifipientia docentes, & admonentes vosipfis Pfilmis, hy- 
mnis (§• canticisjpiritualibus, in gratia canentes in corde veftro Deo. Et rur~ 
Jus : guicquidfeceritis vcUn fermone* vel in opere, omnia in nomine Domini 
Iejhy grutias agent es Deo (jr P*tri eius. Hac est gratiofi (jr jucunda nofira 
commejfatio. 

Et quod pot urn hymnis exceperint Feteres, idem porro Clemens tefta- 
tur r Jguemadmodum antequamjumamus cibum, laudare nos convenit Faffo • 
remuniverforum :ita etiam inpoiu ei decctpjallere, cum eius Craturarttm cffi- 
emttrpmicifes. Etiam 




EtPsalmodiaVbterUM. ap 

EtiamChrijtus ipje Servator nofttr, quoth i cilmm caper e tjrpcrrigere 
voluit, ab 'tvXoyict & tvxetftfict aujpicatus eft ; ex quo, tanquam infallibili cha- 
rac7ere,ejrperpetuo eius more,quamprimum JracJioni precationem iunxerat, 
Emaunta profeffi ipjum agnojcunt, & apertis oculis ajfevtr ant fuijfe Domi- 
nion. Et Chrijtum Servator em noflrum, Juis cum difcipulis ad caenam Agni 
Pafchalis Hymnum vel recitaffe, velcantajfe, hijtoria Pafsionis Matth. 26. cla- 
retejtatur. Solebant enimIucUi,cum in alijsJeftisJolcnnibus,tum maxime 
in Pafchatepcraffa ceenapocutum circumferre, quodnominabant COS HA- 
LEL, id eft, sroj^wr vfirjfftu{,Poat/um laudationis,ita didum quod, eo per 
caenam circumlato, canebatur unus ex Pjalmis Davidicis, quiincipiunt a verbe 
HALLELVIAH, id eft, Laudate DEum. Sunt autem complufculi illo- 
rum inPfalterio: & Pfimus 1 1 j. isejfeputatur, quern Dominus peraffa cosnk 
ultima dixerit; in quo inter alios verjicuks hiinjignes habentur : guisjicut 
Dominus Bern nojier, qui in alt is tjrc Ext at in codtce Rituali. 

Et Apoflolorum atate Pjalmos ad men/am ejje recitatos & cant at os, in- 
dicia eft Apoflolus x. Cor. 10. regulam trade ns menfafem : Sive edatis,Jive bi~ 
bat is, Jive quidatiud agatit, omnia in gloriam Domini faciatis. AdEphefcap. 
j. ait : Ne inebriemini vino, in quo eft luxus,fidpleni eftote Spiritu, colloquen- 
tes inter vos de P film is, ejr Hymnis, ejr Can tic is Spiritualibus, canentes rjrpjal- 
lentes in cordibus vefiris Domino. Et Iacobi j. verfjj. Bono eft animo quis : 

pfallat.wbvfivTU-^a.xxxTu. 3(?jem<m&3UfeSDto$t$/&a , ftng< pfaltwn: 

guam ApoJlolicAjanttionis confaetudinem in convivys Patres nobis in- 
eulcarunt, ejr A Egypt tj Eremiufrcquentarunt. * 

Ambrofius lib. 6. de Sacrament is cap. extremo, de ea laudabili ceremo- 
nia itajcribit : Non debes quajifamelictu adcibum de cibo incipere, Jed ante a 
laudibus Dei. 

Et Hieron. in Epi/tola ad Euflochium : Nee cibi Jumantur,mji orationc 
framifsa ; nee recedatur a men/a, niJiCreatori reddatur gratia. Et Aquinas, 
exempla Chri/fi objervans, ex Chryfijtomo inquit : Audiant porci, qui ad e bri- 
ef at cm manducantes,Jurgunt abj% gratiaram acJione. 

ExCaJsiano, cuius monument a cum Damajceni libris yunguntur, c»»- 
Jtat, Tratres in AEgypto Eremitas, quale s tunc erant, quos non inanis fan- 

£ 3 ftimo- 



jo DeMusicaChorali 

flimonixambitio, fed Tyrannorumperjec0tio,in (ylvas expe/tebat,in/olen- 
nioribtet convives ante&poft cibum Pfalmos decantaffe, inter quos 14f.no* 
pojfremus'fuit : Oculi omnium in te &c. 

Sic memorat lib. 3. cap. ult- Jnfolennibtu prandijs,vel canomci)e')th 
niorum refeclione,pr*cedere confuttudinarij Pfalmi drfubjcquifelent. 

De Pfelmis con/uetudinarijs nut em, ut hoc obiter infer at ur, quos nuncu- 
ptrunt AEgypttj Eremiu, Cafsianus lib. 2. de orationum tfr Pfalmcrum mo do 
par rat, Fratres in A Egypt inter fe deliberate, quot Pjklmos in congrefsibusfuis 
dicer ent, ey alios quidem quinquagenos cant art voluiffe, nonnullis major em, 
qiubufdam etiamminorem mmerumptacuiffi; litem tandem apparitione An- 
geli diremptamfuijfe. Cum enimfedentibut cunctis, (jr in pfallentis verba 0- 
mni cordis intent tone dsfixis, Pfalmos quidam (quern AngelumfuiJfepoHea col- 
legerunt) vndecim cantaffet, duodecimumjub Alleluja refponjiene confttm- 
mans ab nniverfbrum cults repcntefuhtracJus, qu&ftioniparitcr <$• ceremoni- 
isfincmimpofitit. Angelumeumfuijfc a dijparitione collegerunt. Angelic a ap- 
paritio, dr i/la confrmataduodecim Pfalmos decantandi conjuetudo Juisrelin- 
qiMtur antoribtts. Hoc fait cm ir.de cognofcere jucundum eft, quod recitarint, 
vel cecinerint in conventibtts, uti etiam infblennioribus convivys, cum alios 
Pfalmos, titm pr&cipue iftos, qui Alleluja habent, quale sfemt, quipost 14s -ad 
Jfnem uf^ Pfilterq mmerantur, licet alif'quofcprtcejftrint. 



Caput XIII. 

Dc ufu Pfalmodiae wdiv® ncy Ivajibivto pro cubitum 

vefpereeimtibus,& fomnomane furgen- 

tibus. 

^Eq^flneQ^CuficaChriftiana fe cubitum contu-* 

lerunt, cubitus /iirrexerunt pij Peter es, ut benignum Deipnfidi- 

t*m impetrarent, Pfalmodijs & diem & nottem exorft. 

De Pfelmodia ante quiet em fie memorat Clementinas Pxdagogusfipra- 

diiiut: 




ET PSALM OPIA VETERUM. 3I 

dicJus : PoBremb antiquum nosfomnttt invadat,pium ttrfinclum cH nos Det 
gratia* agere,utqui eitts benignitatem ejr gratiamftterimut conficutiyita ut 
cum divino quodam afflatu nos ad fomnum confer amtts. Et confitere ei, in- 
quit, in cant ids labiorum, quod in eitts yuflufat, quicquidei vi/iun eli, (jr ad 
eiitsVerbum nihil eft nefy mancumneque dtminutum,)uxta Pjalmi nimiritm 
62. (jr Jti. tejfimonia. 

Ambrofius lib. quint Hexa'emeri cap. 12. tvicularum nobis cxcmpla 
proponit,ut ab Hits pfallere ', Deumjj afsidms hjmnis concelebrare difeamus. 
guis enim, Jen/urn hominis gerens, non erubefcatjinc Pfalmorum celebritate 
diem vel incboare, velclaudere : cum etiam immitifsima avesfolenni devotio- 
ne & dulci carmine or tits dierum ejr noctium perfequantur. 

idem verb etiam in libro is- de Helia,Jeu }e}unio,graviter obiurgat e- 
osyquidiemnonaPjalmisy/edapoculis&heluationibusexordiuntur: Nonim- 
merito, inquit, vaillis, qui mane e brie tat is potumrequirunt, quos conveniebat 
DEo laudes referre, pravenirc.lucem, ejr vac are orationi, occur r ere Soli j«- 
Jliti*> qui nos. vifitat, ejr exurgit nobis. Sic nos Chrijio, non vino faftcerafar- 
gamut. Hymni dicuntur (apys videlicet (jrjobrys) drtuCitharam tenet? 
Pjalmi canuntur, & tu Pfilterium/onas, aut Tympanum ? ( Deabufa Inftru- 
mentorumad temulentam& lajcivam voluptatem loquitur) Meriio va,qui 
falutcm negligU, mortem eligis. 

^w— — — — — — 1 1 ■M^ — a 1 1 ■ m m .i n ■ H i m n k m m ■! ■ ■ ■ — 1 ~«. - I — — ^^ 

Caput XIV. 
Dc ufu Pfalmodice afyixtXAjsim ad fallcndas 

laborum moleftias. 
T<£ cum magnofiet.atis fruttu fub certa benedi- 

tfionis di<vin&.exfpt£iatione inter labor es domicantarunt pia car- 
%mina,forisobmurmurarttntyin agrocircumtukruntChriJliani, at- 
tie labores, tanquam divine celeu/mate, confilatifnerunt, utjupra cap. 6. Bafi- 
} ius& Auguftimts locutifuerunt. guojpeclant & MaHieronymi cap. tj. A- 
rator bUjlivam tenens A lleluja decant at \judans mejjir Pfalmisfe avocat , & 

curvk 




1 

In 



p. De Musica C h o r a l i 

curva Attondens vitemfalce vinitor aliquid Davidicum canit \ Hacjunt in hoc 
provincia carmina j ha (utvulgo dicitur) amatma cantiones , hie pafiorum 
ftbilus ; hac arma culture. 




Caput XV. 
Deufu Pfalmodiasrf^fcAnW) in anguftijs, Martyrijs, 

contra metum mortis & fupplicij fub Tyrannis. 

D extremism, utfitb omni calamitate, S fir it u- 

\ali ejr corporeity Mttjica divina beneficio/efepif erexerunt adelucla- 
\tionem ejr tolerantiam : Sic in ipfi, mortis hora Spirit us Sancii in- 
Jtinttu prapulfi, moribundi pra/ertim Mar tyres, Mujica facra injpirata virtu- 
te, & P/almodiarum dr Hymnorum recordations omnemfibi lethi metum exe- 
merunt, tarn animose, ut vita intrepide pofita, omnes Tyrannorum minat, fjr 
horrcndajupplicittrum torment a contempfirint, & placide anima tradiderint. 
De Baby la Antiocheni Epifiopi martyriofcribit Socrates lib. 2. cap. if. 
& Niceph. lib. f. cj^..; de ipfius atttem infigni magnitudine animi Theodore- 
tut in Catalogo annotat ; Baby lam nimirum Numeriano, vel, ut altj malum, 
Decio Imperatori, ingredi injacram adem admultitudinem populi volenti, ob- 
ftitijfe inforibtts, quod negaritfi paffurum, ut lupus ad oves irrueret •-, at que 
poHyubi in tegia UfiMaieftatis crimine damnatm,Dijs Imperatorisjuaju fa- 
crificare recufaverat, cum abripi vine- f urn, (fr caput Hit amputari imperajje 
Frincipem 5 ibi Baby/am, cum abduceretur, magno animohac de P/H. 11 if. acci- 
nuijje : Convert ere anima mea ad quiet em tuam : Domintts enim rejpexit te : 
precio/a in confpeEtu Domini mors fantttrumeius. Sicatcrrt* quiet is (jrbeati- 
tudinisjpe, omnemjuppliey atrocitatemfaperavit. 

Gordim quoqtte Cafirienfis centurio, cum ob Chrijti confefiionem in 
maxima populi frequentia, qua eo die adludicra Mortis Jpcftacula convener at, 
adjuppliciumtraheretur, nttllis cruciaiuum terroribus, Tyranni minis, populi 
clamoribus, hofiium injultationibus perturbaripotuit, ut non Pfilterij recirda- 
rctur, & voces ammo penitus infxa&Jbnaret. Cum enim Tyr annus, ira a- 

Jlutnsy 



34 



DeMus. ChoR. Ei Psalm Veter. 



donee cum caJiniti/iniretvitam>&$raditoJ}iritu, veluti cygnet ant us dulce- 
dfne/opitutplacidi ohdormiret. 

guandoquidem etiam Gregory Nijfemfintentik, qua in concionitcu]Ttfi 
dam,de ajjumpthne Domini nofiri IefuChrifiiveJt'tbulo utitur, David utiju- 
tundifsimtts human* vita comes,ficin lucJuejr funere confolatiocjje commen- 
datur ; infunerum deni% deduffionejaeras Davidu. Odas,ad lucJum ejr dolo* 
rem minutndum, rite cantatas fuijfe, Epiphanius lib- j. bar ys.annotat, & 
Na%ian%enttt infunerea Bafiltj oratione ceUaudat. 

Atfy hacjufficiat ex Veterum, ejr recentiorum Autorum monument is, o* 
Jim confignata, per di/cur/um, de Mulica Chorali ejr Pfalmodia Vctcrum 
aUjpruijfe. VndeUcet &nimadvertere,Mufic am Jxcr*mcJfipioinftituto invent 
tam,pijs melody s ejr modulandirationibusappojitam ejrdifiincJam,piofruc7a. 
repletam, ejrpto canendi modo ejr canoni ad/fritlam j atAplane cum divino Spi- 
rit ut Sanfti arti/icio, ejr mirabiliter injpirati gratia ejr efficsciainjcholis, Ec- 
cUfiis,aulis, fork ejr domi,in accubatione epulari, inter labor es ad diem ejr no- 
item, in vita ejr morte, in agone deni% ejr lui7u,Jivefunere,no» nifiutili (jrpia 
itjjafrcquentatam. Eamnos quofrCumEcclefi* interrtsmititante,pie excole- 
t% at^exer cere, a pie tale non est alienum, donee cum triumphant e in axlo, An* 
gelorum charts infirti, )unt7*t concentibm, tjrcontinuisaternifabhathilitur* 
gits, in conjpettu Dei Trinuniuiyfinefinedecamaturi, & celebraturifi- 
mm: San&us, San&us, San&us Dominus Deus Zcbaoth ; . 
Hallelujah, Deo nofiro infecula Gloria, 
Amen. 




PAR- 



EtPsalmodiaVeterum. |j 

ft mm, praciperet : Praflofint tiftorcs,fi*gelU plumb c is nodit onufta, ccrput 
rotisfcindatur, in equuleo/ujpendatur, omne torment or wn genus excogitetur, 
feroces adfint beflU,igni tradatur,gladioferiatur,inaltum barathrum detf- 
ciatur ; C H R I S T I miles animo ad hoc tranqmllo, oculisin actum conver- 
ts, Pfilmorum carmina dccantabat: Dominus mihi adjutor , non timebo, 
quidfaciat mihi homo. Et Pfid. 23. Hon timebo mala, qui* tu mecum es. Ba- 
filiut in Gordium Marty rem. ) 

Caput XVf. 
Deufu Pfalmodiae cygnco & lugubri, ad hvQuv&oicw dc- 

cumbcntium, &agonizantium,atq; inlu&ufunebri: Atquc 

hicEpilogus tkYctxiQeiXeuaSais repetit argumcnta in 

capitibus Pfalmodiae, hie 6c illic 

continuandx. 

PudAgrotos quofy tranquillum <vit &finem 3 five 

[mortis horam pUcidamnon fine agone expecJ antes, non tantum E- 
\vangeUorum lcclioncm,Jed etiam Pfilmorum modulationemfre- 
quentemfuiffe Vincentiui lib. 23. cap. zoi.recitat. Sic Icfi* Regis optimi obi- 
turn Threnody's deflevit in publico lucfu Ieremias, 2. chron. jj. Inter alios au- 
temPfilmos brevitatemejrceleremfugamvit* human* moribund!* inculcat 
canticumMofis, PfiLpo. quod a Mofi pr a/crip turn traditur, quum reverfis 
exploratoribus , Num. rj-popultes obmurmurajjet JDEo, rjr Dettsfententtam 
mortis dixiffet majoribtu viginti anna : ut hoc fait em haberent, ederentfa docn- 
mcntumrefipifient'tejuA,&filutiJuA*b)c&AproJ]>icercnt. Eoetenim c antic 9 
Jalittare pithtTtifM B-etrdrn continetur, & vera hominisChrifiiani ev%ya,net 
dejcribitur,ut cumSimeone feticitcrjohere,ejr iter ad Memos Jedes ingredi 
pojsimus. 

Memorandum hujuccurrit,pietate eximius Budi/sinevfis Retp. Conjul, it 
graviter decumbent, ejr jam morti vicinus accerfiverat ex fchola Cant or em 
cum difcipulis, quern Pafsionis hiftoriam, perfinattm melody s dramatic is ac- 
ctmrnodatam, rogatujuo dec ant ant em cum Ucrjmis & gemitibtu au/cultabat, 

F donee 




PARTIS'PRIMAE 

II. Mcmbrum. 
YnOMNHMATA 

Sive 

Commcntarij 

De 

LilTURGIA Summa; 

Sive 

MISSODIA, AD M1SSAE, SIVE LelTVR- 

gixfummac ritusaccommodata. 

ExGtttlielmo Bur undo , Sigebcrto, PhtinA, VoUtcrrmo, Tolydoro Fcrgilie, 

Petro Martyr e, dtjsfy vttufUfs'tmu Patribut, &Jcriftoribusrccen~ 

tioribfts confer if ti. 

De Notatione Missodije. 
i. 

jT L«turgia? antcmeridianae cantioncs o- 

[mnes fpcciali nomine notaxi & comprehendi poflent t 
, cum iiteratocum pace & venia , quam vocum penuria, 
jmerctur, Tirulum hunc (MISSODIA) fuppeditavit 

[ex divcrfarum linguarum vocibns Compofirio ; quarum. 

pofterior Grxca w^CANTVM fignificat, altera, videlicet M I S S A, 
varixeft derivations & fignificacionis. 

2- Nam funt qui ab Hebrxo W3 Mas, quod Tributum fignificat, ar~ 
bitrantur nomen traxiflc M I SS A M, Etex Deuteron. 16. 10. oblatio- 
ncm intcrpretantur : Tamen quia non nifi per Grxcam Ecclefiam, quae 
MISS AE voccm plane ignorat, voces Hebrxas mutuata eft Latina, 
non Hebrcarorigimscfiequidam opinari voluerunt. ( Rcuchlinus, Ky- 
bcrus, Polydor. lib 5. cap. 12. Chryfoftomo Miflx forma tribuitur, qui 
Umcn & Miflae nomen ignorat, & 4 rcccntiorc Titulus inferiptus eft. ) 

f 2 Lad- 




$6 MlSSODIA SlVE 

3. Latinei MISSIONE Miflam pleiique derivant, ad denotan- 
dam obIationcm>qua\res i fidclibus oblatae, utElcemofynae&c. dice- 
rcntur MITT1. Atca nominis ratio ad corporis & fanguinisChrifti 
oblationem pro vivis& mortuis,detorqueturaPontificijs. 

4. Rettius co modo, quo Patrcslcguntur Remiffkm dixiflc remifsio- 
ncm, Latina Ecclefia videtur Miflam pro Mifsione appellafle Lnturgi- 
am, qua non tantum habcbatur concio, verum eriam celcbratio Sacra- 
mcnti Euchariftici> fofk Mi/sionem Catecbumenorum, agcbatur, quiTcr- 
tulliano Audientcs vcl auditores indc vocabantur. ( Rem'tjjh peccato- 
rum dixit Tertullianus, lib. 4. contra Marcien. Cyprianus deBonopatientU. 

EtinEp.14.lib.3-) 

5. Nam quod ex veterum Leiturgijs eliciturf Dionyjituborum or- 
dimmmcminit ) Kx\n%ifnm nondum baptifmi lavacro rcgenerati, ut 
& (y£^^eye^quii5piritibii5ma!isagitabantur,excommunicati,Dcrcr- 
tores & Poenitentes, concionc habita abibant ad illam Diaconi voccm : 
Exeunto Catechnmeni. ( Cyrillutjttper Job. lib. 12. cap. so,) Sic & Gracci di- 
ccbant : a.yi*ru% ayiait. Dc Catechumcnisfic narrat Chryfbftomus : ( in 
primum caput ad Ephejios ) Poft a&a myfteria accedcrc licet ac viderc: 
praefentibus vero myfterijs abito 5 nihil hie tibi quam Catechumcno plus 
licet. Depcenitentibus hoc modo; Prxconem,inquit,audis ftantem 
&dicentem: Quptquotemsinpoenitentiaconftituti^f^?/»f/r. Quin& 
Grcgori) aetate procla mabatur : Si quis non communicate det locum. ( Greg, 
lib. 2. cap. j. Diakgorum ) Vnde Ambrofius dixit aliquando ; Mijfat fa- 
cere: Et,fuo licet fenfu&nfu, ad nncmiftius adijciuntCatholiciRo- 
roanUTE MISS A EST. 

6. Etenim Miflam faccre ( Ambrof.lib. j. Ep. jS. ) eft non miflam Pa- 
pifticam dicercfed aliquos e caetu dimittere. Ego manfi in munerc mif- 
fam facere caepi. ItaSueton. in Caligula cap 25. Aug deTcmp. ferm. 
237* Ecce poft fermoncm fit MiflaCatechumcnis, manebunt fidclcs. 
Hinc communio Mifla dicebatur metonymice, quia hac incipientc, di- 
miftio fiebat perann 600. ut teftaturlfidorusOriginum lib. 6. cap. 19. 

7. Cum pijs Patribus Miflas omnino facimus, & fuis autoribus re- 
linquimus quadrupliccs MISS AE fignificationcs : ( Gab. Bid, led. is- 

& 



Pe LtITURGIASuMMA« yj 

<fr 8 p.) Et Miffk vocabulum in M I S 6 O D I A£ titulo, fi placet, pro ob- 
latione accipiatur, quo L«turgix cantionibus comprchcnfas glorifica- 
tioncs, preces, & meditacioncs in Chrifti pro nobis oblati *vkfMn<rn & rc- 
cordationem, veluti acccpta facrificia labiorum & animorum fidcli- 
uin, ALTISSIMO offerimus & tranfmittimus. 

8. Siquidcm facrificarc & offerre apudPatrcs eft per metaphoram 
actiones Ecclcfiafticas, ad cultum DEi pertinentcs celebrarc, tra&arc, 
peragere. Orig. lib. z. in Epift. ad Rom. pro circumcidi dicit: Sangui- 
ncm circumciiionisofferri. Tertull. lib 4. contra Marcionem, gratia- 
rum actionem, vocat Oblationem. Ad Scapulam, pro Cxfarc orare vo- 
cat, pro Imperatore facrificarc Eufeb. demonft. lib. 1. cap. 10. DEum 
celebrare appellat, hymnos & orationcs facrificarc. Cyprianus lib. 2. 
Ep.3. pro communionem celebrare, dicit facrificium pa fsionis offerrc. 
Epiph. hxref. 79. Evangelium facrificarc, pro Evangclium prxdicarc. 
Cyprianus lib. 3. Ep. 1 j. &ferm.5. delapfis: Euchariftiam celebrare vo- 
cat, panem & caliccm offerrc. 

9. Vel ad noftrx Ecclefix ritus Ltiturgicos conformata, M I S S O- 
DIA nihil aliud eft, quam MVSICA modulans O D A S five L*- 
turgix Antemeridian* cantiones facrasomncs, Sabbathi & fcftorum fc- 
rijsdeftinatas; utad concionis Evangelicx & cxnx Dominicx folcnni- 
tates, ob quasconjunftas, Officmm **t)' i£e#j» dicitur Summum, Ecclcfia 
cum pubiicaDEi giorificatione,fupplicationeacconfefsionepiecon- 
gregctur, &illis folenniratibuspera&isritedimittatur. 

10. Etenim cum MISS A Grecis fit Li iturgia, {Pol. j. c. 12. de 7»t/.)&Caf- 
fianus 1. 3. c.7 & 8. (Honorij tempore vixit, & xh htreticis ex Hierofilymita- 
na EcclefiApul/us Ma/siliam venit ) dixcrit : prxftolari congregationis 
MISS AM; id eft, ut cactus & conventus complcatur & abfolvatur; 
idemq; Miffant vigiliarum intclligit tempus, quo vigiliae abfolvcban- 
tur:Certe MISSODI A hxecongruit M I SS AE five L«turgix, can- 
tionibus facris, pro more noftrarum Ecclefiarum, confummandx,cum 
inprxfentia ctiamCatcchumcnorum,apud nos baptifatorum, & poft 
confirmandorum, turn aliorum juxtacumcommunicanribusinChri- 
ftirecordationcm My ftagogiam afpc&antium, & donee finita fit exfpe- 

F j &an- 



38 Mtssodta Sivb 



ctantium. Atq;cSratione, cum principiofic medio, fincm Ltiturgodisc 
hu jus uni vcr fx> comple&itur M kS S O D I A » tanquam perfectio, com* 
pleiuentum & abfolutio officii five \nTU(yi*t Muficx. ( Actor, is- *>) 
Siquidem A«r*{y«» Jtu miniftrarc DEo fignificat munus publicum cxe- 
qui, ( Szegedin.in comfejf.de Trinit*te) idqjutdoccndo & prccando^fic 
ctiam canendor&celrbrandofive voce five inftnt mentis fiat. 

ii. Prxtcrea Mtjfx apud veteres fignificat etiam Convcntum publicum, 
ad cxnam Domini, & adpreces habendas, five etiam cukusdivinifor- 
mulam. G. Grander prxfat.in prcces fiias ait, Miffkrum ejrCollcclarttm 
nomen ; Item Collettas faccre& Miffas facere vel eclebrarc, idem fi- 
gnificare quod (TWDoyiiv, <rwudJ£et<; %CMV y 6c iYJLhimafyv* Ad. 
dit, neq; M ifia fieri potcft, nifi Collecta adfit, neqj ulla Cojle&a eflc po- 
teft, in qua non & Mifla fiat. Iu Epiphanius HiJloridTrip*rtii* inter- 
pret. RurfusCoIle&am ait, orationem efle,quxin cxtualiquo colle- 
ct recitabatm&JM^;»,quiaditnifsion«$ficbant. EtinConcilioMilc- 
▼it. cap. 12. Orationcs & Mifla: pro codem accipiuntur. 

iz. Quidam ctiam putant,Miflaeverbum a Mufadeducipoffc. Nam 
vocabulumGrxcum,/*5<n* vcI/miou ( AEolicaDialccto) origineEbrc- 
um efle, & ab Ebrxo thematc vel radice originem trahere, cum in hoc • 
& nominis & rci notatio con veniat. Eft cnim/tei,** vel Mufk idem quod 
Ebrxum rrtPPTQ compofitio, & opus perfe&um & abfolutum, in glo- 
riam DEi excogitatum atq;inventum. PHWia vcro Inventio opui, 
eft nomen verbale a vocabulo t~~VVV hoc eft, invenit, fecit, compofuit> 
prxpofita literal quxuna exliteris VVlTflNn quibus nomina verbalia 
a verbis derivantur, deduftum. Et inde vocabula pirn vel /*oim Mu- 
fa Mifa vel Mifla, fccxhisMuficafcaturigincmhabent. Siccnim Mo- 
fesomnium hiftoricorum, fcriptorum & Autorum,ut antiquifsinius, 
ita vcrifsimus, non folum vocabulum rnws? fecit, veluti gloriam & 
honorem fummum DEi, tanquam fummumDEi beneflcium & opus 
DEi & Miflarum Miflam, & Mufarum Mufam, & Muficarum Mufi- 
cam eclcbrat, atq; in ipfumDEum,unde & exortum eft,rcfertGen.i. 
V.a6. ubi fcribit: Et dixit DEus: rn^2?i ab »Ttt?3? prxpofito 19 Hex- 
man.* 



De LuturgiaSumma. 59 

rnantica litcra I lt??fP & ilia T3 in *) mutata ( propter coghanoncm li. 
terarum labialium syftlS) LXX. dixerunt r «W<™>M"Faciarnus homi- 
n«m in imagine Noftra, fecundum fimilkudinem Noftram. Et ut liber 
Sapientixcap.^.v.23.explicat: 1^ movOL ^ liietg 'Mrtll®' IJTOW- 
(jgV ^gOfotfSpftlTToj'. Imaginem propria: proprictatis& identitatrs 
FECIT DEmhominem,o^m longemajus &mirabiliusc*lo& terra, 
quae ctia m cu m toto excrcitu fuo propter hom inem fafta funt. Hanc 
prim am Miflam, Mufam velMaficam & i~TV}?Q MofesDEo uni in 
vocabulo DIXIT: &Trmo in verbo FACIAM VS & quidem in 
primo vocabulo libri Gencfeos JT\PK"V3 a Spiritu Sanfto peculiaritet 
inventum , in defcriptione originis rcrum praedicat atquc- decantat. 
Quam Mufam, Miflam, Mulicam& opusDEi, & dciadcDavU'mo- 
pcre fuo Muftco Pfalmorum, Pfalmo videlicet numcri completi cen- 
tcfimo, **r *}vxk> ad illam Miflam ordinato : Iubilarc DEo omnis ter- 
ra &v 3 ficprofequitur: ScirotequoniamDominusipfccftDEus,Ipfe 
FECI T (compofuit) nos, WW? LXX.iW<>f£w >?/*«*, & non ipfi nos. 
Quo & in novo Teftamento Chfiftus ad vererisTeftamcnti T^pTQi 
opus videlicet DEi in creatione hominis,edttdtionem populilfrael ex 
AEgypto &gratiarum a&ionem,laudcm& gloriam,per varia facriri- 
CLzAgmmDEi qui tollerct peccata mundi rcpraefentantia , refpiciens 
&facramcoenamopus admirandum inftituens, inter alia dixit: HOC 
FAC1TE inmcicommemorationem: ItemMatth 23 Hocoportuit 
faccrc. Ab hocfacrofan&o opere & n^JfQ inftitutioniscamx Domi- 
Aicx vocabulum Mifla tranfumptum, a tempore Apoftolorum ufq;in 
hodiernum diem rcmanfitinEcclcfia: QuaecxaurcacantioncGerma- 
nicaDiviLutheri (<ftatifrcitt<iic$ tob<n-<£§riftm gcmcpn/tm&faft w* 

fytwt $af m CWPltcn; In qua cautionc totum mcrirumChrifti,&c* 
comprehenditur. 

Et haec, dc nominis Mufae pxQtpmQ* Mufica ad MhTse Etymolo- 
giamac derivarioncmcollationc, quam vis longius pctitaipfimihivi 
fifint ; rcfcrrctamcnplacuit. Atq$ 



40 Missodia SlVE 




Atque fic Miflac & Miflfodiae orationes Ltiturgicas dccantantis 
nomcn & fignificatum, fatisdemonftratum eft. 

DE qM/SS^E 6T zMISSODIjE %/TJBrS 

ET PARTIBFS APVD VETERES,ET 1NDE APVD 

not quocUmmodo ad Liiturgiamrc* 

ceptu. 

I. 

Introitus. 

jnterim dumpopulus in domumDomini intro- 

) iret, conveniret & congregarctur, ex Pfalmis & vaticinijs ve- 
. .^^.^^J tcris Tcftamenti, vel rem poris fefti vitati, vcl Epiftolicae le&i- 
oni accommodatis, plcrumqj dc I N T R O I T u C H R 1 $ T I in mun- 
dum, Prophetisfic Sanctis defiderato, quippiam Antiphonatim decan- 
tarc in Ecclcfia Latina inftituit CELESTINuS. Hinc earn cantio- 
nem INTROITuM vocarunt. (Polyd.) Sigcberti Chronicon re 
fcrt,utGradualia,Trattus,Offertoria ante facrificium Communionis 
inter communicandem ; Ita I N T R 1 T u S, G E L A S 1 1 inftituto, 
ccpiffe fieri, fub annum 4 26. poft CHRISTuM natum. Et Grcgori- 
us I. inftituit, ne quid ornatus & concentus inter facrificandum deef* 
fet, ut Antiphonae cancrcntur, quas vulgo Introitus vocant. Platina, & 
Sigebertnt. 

II. 

DOMINE MISERERE. 
f^ Raeci Leiturgian videntur incepifle a xu'gif % Ai>?<rev, quod erat formu- 
la confefsionis peccatorum, & petitionis divinae mifericordiac, ex 
GrxcorumLitanijs adofficium Miflac, pro captanda benevolentia di- 
vina affumptum, utomnibustribusperfonis divinitatis DEoPatri, Filio 
& S/iritui Sanaa gratius laudum facrificium offcrrcnr rcconciliati. 

Quam 



De LtiruRoiASuMMA. 41 

Quamphrafin&precationcm, SYLVESTRO autore,aGraecisLa- 
tinaEcclcfiaafrutripfic,& GREGORII. I. inftituto novics iteravit- 
&proxime ablntroitu dccantavit. (Polyd.P latin*, &Sigcbcrt. ) Et itP 
jtrtgliaKytic clciConu/urp4titmlegiti$r,AmrpChrfti pj 7. 

IIL 

HymnussAngelicut) cum foZofajict 

Trinitatu. 
pOft *u'{it t\in<rcv Ecclefia, quodammodo laeta, ob impetratam pcc- 
•*■ catorum vcniam in C H R I S T O, Bethlehcmi nato, & fperans fo- 
tc, ut conccntus in caelis commifccat cum Angclis, Angelicum Hy- 
mnum(ut quern vcncrantur Angeli in coelis, homines venerenturia 
tcrris,congratuiantes fibi inviccm, quod Chriftus rcftauravit, tcfte A- 
poftoloEpheH 1. omnia quae in coelis & in tcrris funt ) meditatur cum 
Sacerdote ad oricntem prarcinentej GLORIA IN EXCELSIS 
DEO: Etiaurraf>4x,&.iucc'McniSoj>oAoyi(tt: Laudamuste&c(Dur*n.) 
Qux verba a Beato HIL A RIO, Pi&avicnfis Ecclcfiae Epifcopo fc- 
runtur appofita efle: quamvisInnoccntiusPapaeTelefphoro,aliJ4J)w- 
macho inftitutum id tribuant. Telcsphorus quidem voluit, ut in Mifsis 
proclamarctur: Gloria inExcclfisDEo. Volat. 1. 22. AnnoCXXIX. 
(Sigcbert.) Symmach' Pontifcx Anno 493. conftituit, omni die Domi- 
nicovelnatalhiomartyrum, Gloria inExcelfisDEO adMiflascantari: 
Quern hymnum TELESPHORuS feptimus ut volunt, a Petro fci- 
licet Papa, node tantum natalis Domini, ad Miflas a fc in ipfa no£c in- 
ftitutas cantari inftituit,& in eo ad Angelorum verba, qux fequuntur 
adjecit. (Sigebert.) 

Aofrtoytct, quam in gratiam QiMbJittn indc transfcribcre non pi- 
guit, fie fonat in Horologio Chriftianorum Grscorum inter Barbaros 
five Mahomcticolas: (Horologium in quo Graecorum Pfalmodisc, 
precationes, & hymnicontinentur. ) 

Ao^a cjd y-\j<fo^ 3-*6>, >@t} cBn yns Ugnvn c# outSpuTrois Aj- 

G >£$> 



a& MlSSOBlA SlVB 



yvM <rt> &JxaeJwsjjfi{j <roi tyiv {jLiyd.7wv <nf$o%eu>. Kven /Bee- 
©Xiw hntgjunt 3-gg 7rATeg7ravT0K%cLTa%. Kvett iiifiovoytwig I»« 
c-« Xetit % oiyiov m&ptL. Ku'e/g o Ssos- ajuios r» 3-sa, o ifoV rS 
7rctT?o? o du^m fiv dfjux^liou r« jtoajtu. (Q^ih^cu tyiv f&nQt 

Congrait plane cam noftra Latina glorificatione. Gloria in Ex* 
cehlsDEo&in terra pax, hominibus bona voluntas. Laudamuste,be- 
nedicimaste, adoramuste, glorificamustc, gratiasagimustibi propter 
xnagnamgloriamtuam: Domine He x coeleftis DEuS Pater omnipo- 
tens: Domine Fili unigenite, 1ESuCHRISTE<£ Spiritm Santte. Do- 
mine DEuS agnus DEI,Fi/^Patris,quitollispeccatamundi,fufci- 
pe deprecationem noftram: Qui fedes ad dexteram Patris, mifercre no. 
ftri: Quoniam tu folus fanttus, tu folusDominus lESuS CHRI* 
STuS, in gloriamDEi Patris, Amcti. 

IV. 
Versus. 

"Dominus vobijeum : St cum Spirit u tuo : 
Collects: 

T^Bifalurantipopulumfalutatione Angelica, (Iud.6. Imc.j.) DO- 
Y Ml N u S VOBISCuM, reprecata fuit Ecclefia: ETCuM 
SPIRITu T uO, ( t.Timoth ^.Jdummutuivotiexauditionempa- 
tifidei ardore fibi pollicentur& cupiuntntriwq; mandate Chrijli, ut Ore- 
•nm (Matt. 2<f.) inculcato,Colle£be five petitionescolleffi populi totius 
in unu aSaccrdotccolliguntur^ponuntur &enarrantur;quas popu- 
luscx indubiafidc,deevcntu exauditioniscertilsimo,cum wAi^e^/f 
approbat & concluditChriftiano Epilogo, A ME N. ( /. Corinth. 14. if. 
Msttb. 6. jj. } Quod Graeguspcrperam i\wmt£f optative reddidit, pnfo* 

fiat} 



De liiturgia Summa. 43 

flat; Aquila, tefte Hicronymo & Auguftino, mmruftivwt vere, ecrtoj 
iiGeuomtuf aflertive, & melius. Quod colleftarum genuslettioni Epi- 
ftolaepratmittendum GELASIO afcribunt. (VjusCoUcfttrum/uicanam.) 
At Chryfoftomus in Homil dc hujufmodi prccum formis, ad coc- 
namquoq; traduftis, fie fcribitj Inrjfdem myftcrijs bene precaturSa- 
ccrdos populo, &bene ptecatut populus Sacerdoti : Nam CuM S P I- 
RITu TuO nihil aiiud eft, quam hoc: Eaqux funtEuchariftix, id 
eft,gratiarum aftionis, communia funt omnia. Ncq; enim illc folus 
gratiasagit; (edetiamomnispopulus. Priusctiamacceptaillotum vo- 
ce, deindc congregatis illis,ut digne & jufte hoc fiat, incipitEuchari- 
ftiam. ( Sneer dot is <jrfopuli per vices ctmtio. ) 

Sic porro fcribitChryibft. de quibufdam vieibus cantionuhi,fivc in- 
terrogationum M1NISTRI & Populi : Quid miraru, inquit, fi 
cum Sacerdote Populus loquitur ? Vbi fane 5c cum illis C H E R u- 
B I M & fupernis Potcftatibus communiter fan&os illos hymnos perso- 
nam? Idem Chryfoft. Cum alijs omnibus, inquit, donum fimul crat 
precationis, id quod & ipfum SPIRIT uS diccbatur, & qui donum 
hoc habebat, is pro univerfa muhitudine orabat. Etenim quoniam re- 
turn carum,quse conducunr,ignari,quae inutilia funt oramus,venic- 
batinunum huncquendam precationis donum, qui & quod totipro- 
deuetEcclefiar, omnium conftjtutus loco orabat, & alios fimul, quid 
orandum eflet, inftituebat. Spiritum igitur hie vocat, donum hoc pre- 
cationis, quod turn tern poris dabatur,animamq; fimul, quae dono ejuP- 
modi accepto apud DEu m interpellabat & gemebat. Stans enim, 

qui hoc honoratus erat dono,multa compun&ione,muItifquc gemi- 
tibus juxta mentis intcntionem ad DEuM fupplicans, quae prodef- 
fent omnibus orabat. Cu jus rei nunc quoquc Symbolum eft Dia- 

conus, qui in Ecclcfia preces pro populo oftcrt. 

Quod commemoravit hifce verbis Chryfoftomus dc peculiari 
dono precum,quod Spiritus Hindus in primogcniaNoviTeftamcnti 
Ecclefia in aliquos prae alijs contulerit, id certtisimum eft ; qucmadmo- 
dum ctiam Paulus /. Corinth* i+ v~i+- &c. Iacob. c. /. v- z+ aftipulantur. 

G 2 Atq* 



44 MissodiaSivb 



Atq; hinc dimanaffe confuetudincm, qux tempore Chryfoftomi Grx- 
cisfuit obfcryata Ecclcfijs, & hodicapud nos quoq; retinetur,utDia- 
conus conccptis verbis toti Ecclelix, preccs prxirct. ldq; fare jucun- 
dum eft, &adverfusceremoniaromEcdcfiafticarum holies utile. 

Ineptumcftillud AN ACLETI inftitutum,utSacerdosmore 
Pontificiorum non nifi coramduobus facrificaret ; Grxtian. & PoUtcrr. 
lib. a. hoc Soteri nttrtbuunt , qui forte Mud par urn cuftvditum renovuvit. 
Quo credo, inquit Polydorus Vergilius,ne ille fruitrabcne precando 
diceret: DOMINuSVOBlSCuM.fi minusquam duo facris inrer- 
cfienr. Polyd.Ub.f.cap.12. idem Polyd.ejr hoc uddtdit, Saccrdosdicendo 
Dominusvobifcum fxpiusad populumin altaii fc vcrtit. Sic Hebrxorum 
facerdos inter facra fele circumagcbat, afpcrgendo languinem anima- 
lisimmolati 

Et ha&enus omnes Ltiturgodix lc&ioni Epiftolx viam ftcrne- 
banr, unde& .Et/toAuou vocari poflcnt, ceu Eirt<?oKo$nu t id cft,hymni E* 
piftolici. 

V. 

Le&iones 6piftoU 7 pb& Svangelij. 

T-JIncitaq; olimperLe&orcs, c.perleftis 25 diftind. (wH*y\u*tu vo- 
cantur Duareno : quern vide &dh*nc rem lib. i.de/tur. Eccimmijl.ctp. 
t+Vbi etiam r(/>r/,Iulianum Imp. Apofl&tam (jn*ndefyfunftum ejji hoc m*. 
nere.)zd Saccrdotes hodie quod fpe&at,qucdam ex divin is lircris iccka- 
bantur.autex VeteriTeftamcnto, autex A&is, autexEpiftolis A polio- 
licis: quibus auditis, port recitanda fupererat aliqna EVA N G E L I- 
CAE hiftorixportio. Fides enim,Fidciq,a&ionesEpiftolx&Evangelij 
le&ione excitabantur, ut quicquid in his deficeret, ilia" in pxnitcntibus 
reftitueretur,& integritasnovi hominispcrChrifti Spiritum reficeretur. 
Ambonis in tcmplo, quern cundem & fuggeftum nominari fcribit, mc* 
minit Phrina in SI XTO : Et porphy reticis la pidibus ornatum fuifle ab 
codem, ac cum prxbuiffc ufum, quod ibiEVANGELIVM& E- 
P 1 STO L AE Tint decantatac. 

Hieronymtu autor EpiftoJar & Evangel j) in Mifla canendi pu tarur. 

t oUter- 



De Luturgia Sum ma. 45 

yolaterra.Ub.22. Et AN ASTASIuS. I. Pp. inftituit Anno 4.09. ut 
Evangclium intemplisftandoaudiretur. P/atixa& Volaterr. Idem A- 
NASTASIuS conftituit nc Sacerdotes vcl Laid uJlo modo fede- 
rent, fed curvi & venerabundi ftarent, cum factum E vangelium aut ca- 
ncrctur autlegcrctur inEcclefiaDEi. PUtina. 

Polonicquitcs inter facraenfes ftringuntin defenfionem Evan* 
gclij, dum illud cantatur Auguftum juvathicreferrc Ltiturgiaeofrici- 
urn, quo pcrfunftus eftSIGISMuNDuS Imper. Nam is quondam 
fub natalcm Domini Conftantiam veniens, in Miflae facro tanquam 
Diaconus Evangclium cantavit : Exijt cdi&um a Caefarc Augufto. Cart- 
on. Ub.jChron. Quae a. Odxantc concioncm quidem, fedpoftEpifto- 
lam canebantur, quia ad Evangclij dcvoiam aufcultationem populum 
cxcitarcnt.dicipoflunt^^yg^^,^ # KaloVfyaJlcU SVOLyyt- 
XlKCUy id eft hymni E vangclici : cujusgencris funt quae fcquuntur. 

VI. 

Graduate, Hallelujah (f Conch. 

C Ed cum priores lcttiones Ecclcfiae rcciraflcnt LECTORES, quae 
° ex E VAN GEL IO referenda eranr,Dl ACONuS ex eminenti 
loco, atq; fuggeftu pronunciabat, nempe ut omnibus confpicuus eilet- 
& ab omnibus intelligcretur. 

Dum itaq; ibat <5c gradus afcendebat, populus canere confuevit 
pfalmorum aliquot verfus, quos vulgo G R A Du A LESappellarunt. 
Eeftivi itemquodammodoacclamationc, lxto Evangclij nuncio ap- 
plaudenrcs, interponebant//i-/5W»j*£, vocabulum Hebraicum,quod in- 
effabikgaudium, A ngelorum videlicet &hominum, fignificet potius 
quam cxprimat. Hieronymus expJicat: Cantate laudem Domini, 
lnnoccntius &;alij: Laudate Damnum; cujufmodi vox in Apocalvpfi 
( 19. ) ex Angclis vel turba in ccelo& audita eft, & in titulo quorundam 
Pfalmorum Icgitur. 

Poft, Evangelio recitato, Epifcopus aut Ecclcfiae paftorinrcrpreta- 

G 3 tioncm 



4.6 MlSSODIA 8 I V E 



tionem & adhoftationcm adijciebat, corripicbantur vitia, & decxcom- 
municandis agebatur, &c. Quemadmodum autcm Hallelujah, ab 
Bur ofolymittnts defumptum videtur : Sic Gradualia, GREGORIuS, 
AMBROSIuS & GELASIuS compofuerunt • Nam collcftas & 
GradttilU) Gtlxfium Pp. anno Chrifti +f}. infiituijfe leghur. 

VII. 

oAlim ujks Gradualwm tf Hallelujah : hue item 

Traffustf Sequentia. 

r\Ivcrfalegicur a pud alios ratio & conflict udo canendi Gradualia & 
*~^ HaUel»'}ah,qux ante Evangeli j leftionem & concionerrMnterjcdtis a- 
lijscantids,diftin£kiCantorcs cancbant. GR ADu ALI A enim exVctcri 
Tcftamento ut plurimu defumpta.ut ijs cum folennitate vciEvangclio, 
cujufcunq ; tempo ris concord antib*, ab Epiftolc; ad percipiendam Evan- 
geli; leftionem gradatim aflurgcrcr collc&ipopuli animus, a puerisin 
gradibuscantabantur: ad quaeviri in pulpitis H ALLEL VIAH con- 
cinebant: Idq;cum gaudioquafi Scplaufuper totum fere annum frc- 
quentabatur ; nifi quod a Dominica Septuagefirnxufq; ad vigiliam Pa- 
fchae, quali in diebus & officios lu&us, & jejuniorumloco BalUluyih ex 
TELESPHORI inftitutione fuffeftus fuit T R A C T u S, ex Pfalmis 
& Prophctijs, a GEL ASIO faftus,quo tra&im&cum afperitatevo- 
cum, & pendularum notarum prolixitate ita canendum fuit, ut pro rc- 
mifsione peccatorum, &eum publicarum, turn privatarum paenarum 
mitigatione impetranda, multis cumgemitibus & uifpirijs,ex intimis 
cordis vifecribus oratio protrahcretur. 

Qui ita Gradualia 6c Halleluyih ufurparunt, addidcrunt etiam Sequen- 
tial, ut vocant,vcl Profim. SEQV ENT1 A E flint cantus,di&i a prxfatio- 
ne fubfequentis lection is: Sequentia S. Evangelij fecund um Matth. &c. 
CujufmodiSequentijs ad aufcultationem fubfequentis lc&ionis ex E- 
vangelio, quod prarccdenti contcxtui, undeabruptumeft, adhxret, po- 
pulum praeparare & exfufcitarc voluerunt. TROSA dicitur, fecun- 
dum IQdorum, quad profufa, & a legemetri foluta oratio. 

NOT- 



De LtlTUROI A SUNMA. AJ 

NOTGERIuS ABBAS S.Galli in Tcutonia, primus Se- 
qucntiascompofuitjcafqiNICOI. AuS Papainvcxit,&cantaricon>» 
ccCsiz.Martt».itt Chrome 9. 

Sequcntiam fcfto Patmarttm deftinatam componendi & decan- 
randi, occafio & origo memoranda eft, & admiranda, quae autori mi* 
gnum attulit fru&um Pietatis j quod pium cenfeatur hiccommemora^ 
xi & obfervari. 

Con fpirationi rHio.rum LuDOVICI I. Imper. contra Patrcm 
multi Pontificcs inetant , inter quos etiam THEODuLPHuS Ab- 
bas Floriacenfis, pontifex A urelianenlis cratfufpeftus: quorum confi- 
lio&inftinttu, LuDOVlCuSPIuS Imper. 5c Francorum Rex, re- 
gno exutus,captus,& incarcerem a LOTHARIO impio filiocon* 
jectuseft. Is hberatus & reftitutus in regnum ob conjurationis fufpi- 
cionem Theodulphum carccri inclufit Andogavu Gumq; in eo loco 

Impcrator Pafcha fa&urus, in Palmis intereflct publics procefsioni, ad 
reprxfentandumChriftiingrefliim in Hierufalem, & jam prope turrim 
pompa tranfiret,qna vinous tencbatur Theodulphm j tuncille profpici- 
ens quod erat futurum, Hymnum infignem, quern in carcere compo- 
fuerat & di&arat in honorcm ejus procefsionis, adaperta feneftra, in 
hora procefsionis antedi&xconcinebat clara vocc,ut a cun&is audirc- 
tur: Gloria, lasts & honor tibifit , Rex Chrijie redemptor-, <jrc. Ad- 

miratus Imperator inrerrogat, qux fit vox & cujus hominis, quam 
andjret. Indicatur ellc Theodulphi Epifc Aureliancnfis, qui claufus 
ibi tenerctur. Diligcntius perpenfo tcnore carminis,adcdfertur dele- 
gatus Imp. ut juberct conferiptum carmen, voce Pontificis decantatum 
fignari ; ejufq; dulcedinc permollitus veniam dedit TheodtUpho vitx infi- 
diatori, & liberum abire permifit. CrantTjib. 1. Mttropolcos cap. 27. tjr 40- 

Inter alias feftorum Pro/as elegantes, notatu digna eft PENTE* 
C O S T E S Scquentia ilia, quam ,HuGONISCAPETl, primi 
Galliarum, ex Illuftrifsima Electoratus Saxoni* Domo, Regis filins 

RO 



48 MlSSODlA SlVE 



ROBERTuS, Rex Galliae hujus ftcmmatis 1 1, devote compofuit: 
San&i Spirit us adjit nobis gratia, &e. 

Profaea hiftoriam ( Refert AlbertusCrantT^lib- /. cap. 46. delmp. 
Friderico eitsfy Filio R. Henrico, rjr de ArchiEpi/c. Col: ad Ann. 11S 4. Autor 
Catalog. Epi/c. Hildef. rythmis German. de Eptjc. ij. He^ilone Anno 1064.) 
movetneceffario, nee inutilitcr memorandum. Tragicus fane GOS- 
LARIAE(quidam ajunt MOGuNTI AE) Pentccoftesdie accidit 
cafus, ubi Epifcopi Hildcfiani , & Abbatis Fuldenfis Aulici in templo 
Rcgiode lococontcndcrunt,&adgladios pcrvenerunt, & cxdes niul- 
tasperpetrarunt, ita ut fanguis exforum ex templo cffluens fcalas tern- 
pli impleret, Et rcx ipfc accurrens in pcticulo cflct : Sedata autem lani- 
cna.nihilominus jufllis eft Chorus celebrare nunc feftumdiem : Cumq; 
inter canendum perventum eflct mSequentia prima ad finem, in quo 
hacc verba canuntur : Ipfihodte Apoftolos chrifii donans mttnere infelito & 
cunaisinaudJtoJecute,H\i}SC DIEM GLORIOSuM FECISTI: 
Audita eft vox reboans,in templo medio,& evomens hec verba : HuNC 
DIEM CRuENTuM EGO FECI. Tcrritis hacvocc turbis,ca:- 
pit Rex publice dicere : Tuperverje Nebula, qui hum diem cruentum nob it 
fecijhi,p<enas dabis DEo & nobis : Et nos iterum hunc diem GLORIO- 
SuM faciemus : atq; fimul jufllt addere, & alta voce canere : VenifinSie 
Spiritm,(jr emitte calitus lucistua radium,(jrc. Vnde manifeftc apparet, 
quam maligno & cruentoSpiritui inimica & odiofa fit, quam arnica 
& grata Sando &PacificoSpiritui&piorum cartui fit, & quam jucurt- 
da audiatur \ti\voyu$i« Ecclefix. 

VIII. 

Gloria tibi Domine. Credo in mum Deum : 

Symbolum Nic anion, (jrc. 
t~^ Acterum,quidi&o modo Gradualia, Hallelujah, Trattus,Scquen- 
tias ufurpant,ad fequentiaErangclij jamjam lcgenda,glorificant 
DEum Choro, pro manifeftatione Evangelij :GLORIATIBIDO- 
MINE. Evangelium enim eft caput & principale omnium, qux ad 
Miflxofficiumdicuiuur, cantantur&Ieguntur. Poft le&ioncm Evan- 
gelij 



De LiIturciaSumma. 49 

gclij finitam, ut quod uno cordecreditur ad juftitiam, ( Rom. le. Pfilm. 
jij>.)imo ore confiteanturomnes ad falutem, Ecclefia, faccrdori alta 
voce intonanti, & irtf>Ta.(\v apohayicts exorfo: CREDO IN uNuM 
D E u M, fuccinit unanimi fide rcliquam confe&oncm Symboli Nicx- 
ni. Intelligatur autcm Symbolum Nicenum, quod Synodus Ni- 

cena, qua: Anno Chrifti 328. cacpit, Samofateni & Arnj acNovarido- 
gmatis danmatis, promulgavit in urbe BithynixNicaa 19. Iunij: Idem 
Symbolum poftea Synodus Antiochcna Anno Chrifti 344. corrupit. 
Socrxt. lib. 2. cap. 8. 10. Sardiccnfis veropiacomprobavit &confirma- 
vit Anno Chrifti 350. quatuor vcro fubfcquentes Syrmienfis Anno 
Chrifti 355. Arminienfis & Seleucicnfis Anno Chrifti 363. atq; Antio- 
chcna Anno Chrifti 365- multis modis depravarunt, Anno Chrifti 555 : 
Synodus univerfalis Conftantinopolitana repetivit &illuftravit. A 
Socrateautem & Athanafio adlovinUn. t. 4. recitatur his verbis: wj- 
tivopi'* <<$ «"<* 9*«" &c Crtdimus in unum Deum : Hujus auto- 
rcm Athanafius ( in Bpift. adSolit. ) nominat O S I u M. Symbolum 
illud vocant majus , quippc conceptum in magna Synodo, videlicet 
CCCXVIII. Patrum : Anno 3 2 5. Brent. in Of. 8. Polyd. lib. j. cap. 11.) 
Publicum id folennibus diebus decantandi morem DAM A SO tri« 
buunt inftitutum, ex decrero Synodi a centum quinquagintaEpifco- 
pis Conftantinopoli cclebrataz. (Sigebert.in Chron.) Ali; MARCO Pp. 
ejus nominisprimo, Sylveftri. I. fucceflbri, circa Annum Chrifti 330. 
aflcribunt, ita ut Hie hujus decretum innovafle crcdatur Hodieetiam 
Apoftolicum Symbolom nota lingua fuccinit populus. Romanio- 
lim Symbolum Apoftolorum poftEvangclium non cecinerunt, quod 
Romana Ecclcfia nulla unquam hatred infetta fuiftet, fed in confefsio- 
ne fidei perftitiflct. HENRICuS tamcn II. Impcrator B E N E D I- 
C T O V 1 1 1. Pp- perfuafit, ut ad publicam Miflam illud decantarcnt. 
Berno. In alijsEcclefijs quomodo Symbolum ad communionem dif- 
fcratur, mox dicetur. Symboli item cantum fub horiscanonicis, vide 
inCorollario L«turgodiae anncxo. 

H Hade 



yo Missodia, Sivfi 



Ha<5tcnusdeL«turgodiaMiflali, &Miflbdia antecon- 
cionem : fequimr ca, quae poft concionem eclebratur. 

IX. 
^Ctfsio primitive 6cdeJiaa c Pontificiu tranfiofita. 

ITE MISS A EST. 
A D morem in libro Nchcm. cap. 8. & alibi Luc. 4.. cxpreffum,Evan- 
"^gelij textu cxplicato, nc intereflentEuchariftiae celebrationi,Catc- 
chumeni, & non communicaturi, apud Vctcrcs dimittcbantur. ( conci- 
cnis exjuggeftumeminit Seer at. lib. if. cap. /. Severn, lib. S. cap. /. videjupra de 
tjotatione Mijfodi* dijl'mtt. IV. V. VI. ) Ea mifsio hodic apud no- 

ftrates locum non habct; cum in noftris Ecclcfijs alia fit ratio Cate- 
chumenotum , quippc regeneratorum ; & non communicaturis et- 
iam dctur Evchariftiae cum fideli meditations aftatc. Pontiflcij ve- 
to, etiam fi fcrmc nulii communicant, unoexcepto JVirr^fro, Mifsio- 
nem fuam clara voce denunciant : ITE, MISSAEST, quod i- 
dem eft, ac i licet, hoccft, ire licet ; ( Polydor. lib. /. cap. 12. varia explica- 
te, apudGabricl: Biehlect. Sg.) & contra Mifsionem veterum, ipfi hanc 
formam ionge aliam adfinem Miffie tranfpofucrunt, hac inrcEthni- 
cum, quern ja&itant, imitantes ritum Saccrdotislfiaci, qui poftcelc- 
bratafacrapronunciaverat: A*e7s«<pe<nf, Populismifsio. ( Apulcims 
Ubo Ajiniaurciii.) 

X. 

Symbolum Yidei. 

CEdantiquitusijs,quaeCatcchumenorum mifsionem fpe&ant, pera^ 
°&is,qui manebant, facrae Coenae futuri participes FIDEISYMBO- 
LuM canebant, ut fefe mutuo de capitibus Religionis prxcipuis, 
inquibusconfentirent, fedulo admonerent.InSymbolisquippcSu M- 
M A FID EI comprehenditur, quae fane comprehenfio, velfumma, 
Vcteribus Patribus Ecclcfi* TRADITIO vocata eft, & ex libris divi- 

nis 



DeLiiturgiaSumma. ji 

nisdefumta,acadfalutemneceflaria crcdita, contra Haercticos, qui far 
cros libros ncganr, produci potcft. ( TcrtuUUntu ) Et Symbolum in qua- 
vis Synaxi decantand urn, nominatim narrat THEODORuS Lrffor, 
CollettAneorum libro fecttndo, inftitutum aPETROGNAPHAEO, 
Antiochcns Ecclefiar gubernatore. 

XL 
Oblatio triplicisufUs, cum Qantiknis (£ QoUe&is. 

T"\Ehincquando cccinerant Symbolum aftantes, ex fuis facultatibu*, 
^ quae vidcbantur, ofFercbant. oblatio vero tripliccm ufum habuit: 
Partimquippein frugaliaquaedam conviviaerogabatur,quxChriftia- 
niid tcmporis inter fc admodum religiose ceiebrabant, & vulgo ky«L- 
veu (4,«t>ma|0 vocabantur 5 partim, quod fupcrerat, paupcribusdiftri- 
buebatur ; Et denique inde aliquid Panis & Vini in uium facrae Ccenae 
feponebatur. Atq; hanc rerum oblationem turn fuifle adhibitam, 
tcftantur : Trimtim, V erius quidam a populo decantati, dum oblatio fi- 
cret,qui proptcrea vocanturabeis>0^r/w/««: Idem praterea cogno* 
fcitur ex ijs colle&is, quae in ea iMiflae parte habentur, guin ejus oblatio* 
nis Iuftinus, antiquifsimus Martyr in fua Apologia mentionem fecit; 
Cyprianusitem,acnonnulliexveteribuspatribus. Castcrum ADRI- 
ANuS Pp. in offcrtorijs & ofFcrtoriorum verfibus quod geminatum 
eft, geminavit Anno 772. ( SigebertAnChron.) GEL ASIuS Pp. volu» 
it fieri in Mifsis Collationes. ( Folaterr, lib. 22.) 

XIL 

Sarfkm Cor da. 

TD Ofthaecad facram Coenam adminiftrandam convenienres dicebant : 
1 SuRSuM COILDA. Ac fane rede , & in tempore Chriftiani 
He agebant, quo fc moncrcnt, ut nihil carnale nihilvc terrcnum ibi co- 
gitarent, fed in coeleftibus corda habcrent. Ncc cnim fatis eft, ut cx- 
ternam utcunqjdifdplinaminconventibusEcclcfiae & Synaxi praefte- 
mus,fed inprimis& cor Domino apcriamus,eumqiia animum men- 

H 2 temdj 



JX MlSSODIA, SlVE 



tcmqj noftram immigrarc finamus; Quemadmodum Apoftolus Pau- 
lus ( Collojfj, ) nos hortatur : Siquidem una cum Chrifto r efurrexiftis, 
fuperna quaeritc, ubi eft Chriftus, in dcxtera DEI fedens : Superna ca- 
pitc,noneaqu« fiintin terra. Inde Patresinftituerunt, urSacerdositi 
prafatione Euchariftia: ad populum ita Pauli verba diceret : 5 uR- 
SuMCORDA; Et populus refponderet : HABEMuS AD 
DOMINuM. Dequa confuetudineperantiqua pios commentaries 
tradideruntPatrcs&fcriptorcsEcclefiaftici notatu dignifsimos. 

CYPRIANuS, (in condone de omtione Dominic* ) Quan do au- 
tern ftamus ad orationcm, fratres dileftifsimi, vigilare & incumbcre 
ad preccs toto corde debemus, cogitatio omnis carnalis 5c fccularis abs- 
ccdat, necquicquam tunc animus quam id folum cogitetquod preca- 
tur. Ideo & Sacerdos ante orationem, prxfatione prxmiffa, parat fra- 
trum mentes,dicendo: SttrJumcoreU, ut,dumrcfpondetplcbsi Habe- 
mm ad Dominant, admoneatur, nihil diudfe qukmDominum cogitaredc- 
bere. Claudatur contra adverfarium pe&us, & foli DEopateat, ne ad fe 
hoftemDEi tempore orationisadircpatiatur. 

CHRYSOSTOMuSfi* Sermont de EtKhxri/l. in Encdnijs. ) 
Quid facis homo; Nonpromififtifacerdoti, qui dixit: Sur/itm mentem 
& Corda, & dixifti ; Habemus ad Dominant \ Non reycreris & crubefcis ? 
Et ilia ipfe hora mendax in veneris. Paps ! menfa myftcrijs inftru&a 
eft, & Agnus DEi pro te immolatur ; Sacerdos pro te angitur ; fanguis 
Spiritualis ex facra menfa refluit : Serafhin aftant fcx a lis faciem tegen- 
tia, omnis incorporeal virtutes pro te cum Sacerdote intercedunt : Ignis 
Spiritualis e ccelo defcendit; Sanguis inCratcrc in tuam purificario- 
nem ex immaculato latere hauftus eft : Et non crubefcis, revereris, & 
confunderis, neq; DEum tibi propitium facis ? 

AuGuSTINuS (///>. de dono vidvit- cap. i<f. ) In facramentisfi- 
delium dicitur: SurfumCorda, quodmunuscftDomini^^^w^r* 
fotcftate, ut qMxSur/im fint, quis fapiat, ubi Chriftus eft, ad dexteram 
DEi fedens? 

IDEM 



De LuturciaSumma. jj 

IDEM (wP/*lm.j$.) Quod inter facramyfteria Corfirjim hibe- 
rejube/ftur, ipCo juvante id volumus> quo)ubcnte admonemur. 

IDEM (inPfalm.$s< ) Lcvandum eft Or, neqi hichabitandum 
eft corde; Hacc mala regio eft, fufficiat quod adhuc carne necefle eft hie 
effe. At Surfitm Cor habetur, ut fi furrcxiftis cum Chrifto, dicit Apoftolus 
fidelibus, corpus & fanguinem DominLaccipientibus, hocdicit : Si fur- 
rexiftis cum CHRISTO, qua? Sur/umGint fapite,ubi CHRISTuS 
cft» in dextera DEi fedens. 

XIII. 

Gratias agimtlf. 

f^ Ratiae deinceps agebantur , cum diccretur : GRATIAS A G I- 
M u S tibi Dom mcfinife Pater omnipotens, aterne DEus>per Chriftim 
Dominumnoftrttm,&c. Hxcantiquifsimafunt,&in vetuftisfcriptori- 
bus pafllm habentur. £>uin tjr ipfum corporis Chrtfti fafinguinismjifteri- 
umtv%<t{rfct diftum. eft, quod cota ejus confettio aGratiarum a&ionc 
pendeat. 

XIV. 

Verba Qjen&, 0* Oratio Dominica. 

{" > iimq; Antiftes dixiflet : per Chrijlum Dominum ad verba Ccenae pro- 
pria, quam confecrationemvocant,defcendcbat: quibus recitatis* 
Dominic* Oratio adijeiebatur: Hcec duo inter aftionis fimpJiciter ne- 
ceflaria connumerant ipfi Pontificij. Gregorius Magnus orationem 
Dominicam poftCanonemfuper hoftiam cenfuitrecitari, Anno Do- 
mini $9z. (Sigebert.inChron. & Vokterr. Ub.22. Szeged.de Jitmmxdo&ri- 
napontifcia.) 

XV. 

SanBm. TSenedi&tis. 

AtXYSTuSveJSIXTuS voluit, utantea populus canerct7{«r- 

*yiev } SANCTuS S.S. Cujus tamen canendi hymni, CELE- 

STINu Mautorcm facit Vrfpergenfis (P. Martyr. Nam Urn generations 

y Poiyd. Lj.c 11. E/ai. <S. Apoc- 1. Vrjpergenf) Poft 



54 MlSSODIA, SlVE 



Pdftaccini confucvit BE NE D ICTuS, &c ut Angdicis & E- 
vangelicisEvlogijstremcndae coenxDominicaeconfecrationem, cum 
revcrcntia prsftolari juberetur congregations populus. ( Pfalm. ixl. ) 
Prima enim parslaudemcontinct Angelorum; ultima hominum, ut 
legitur in Efaia cap. 6. DuoSerapbin elamabant alter ad alteram, Santfus, 
Santtus, Santttu Deminus DEVS Zebaotb : Et in Evangclio Matth. 21. 
quod qui praeibant & fcquebantur clamabant diccntes: Hofianna Filto 
David, Benedict™ quivenit in nomine Domini. Siquidcm vox Angclorum 
Hofianna fcilicet in altiflimis, Trinitatis & unitatis in DEo commcndat 
arcanum \ vox hominum Hofianna fcilicet Filio David , divinitatis & 
humanitatis in Chrifti perfona Sacramcntum dcfignat. lllud criam 
animadvertendum, quod tcr dicatur Sanffut, ut notctur diftin&io per- 
fonarum; Scdfemcl tamxxm&icimt Dominsu DEus Zebaotb: ut notc- 
tur divinae effentix vnitas: ItcmTer in fingulari numcro Sanftus & 
nonSancti diciturpluralitcr,uoa fan&itasin histribus perfonis& una 
actcrnitas & squalitas intelligatur. Hoc non folum Seraphim cla- 
mabant ( Appeal. 1. ) fub cxcelfo DEi Solio apud Prophetam, fed & qua- 
tuor animaliadie acnoftc decantanc; Santtw, Sanftttt, Sanffus Domi- 
nut DEus Zebdoth. Dicitur autem DEus Sanctus, id eft facrificans, & 
qui praecipitSanctieftote,quia ego Sanctus fumDominus DEus vcftcr. 
Dicitur Pater Sanctus, dicente Filio, (Iohan.17.) Pater fantfifica eos in 
veritate quos dedifii mibi, quia tufanftus es. Dicitur Filius fan&us Angclo 
attcftantc ( Luc.i.) quod ex te nafietur, SaneJum vocabitur. Dicitur Spi- 
ritus Sanctus Chtifto dicente (lohan.20.) Accipite Spiritum fin&um, quo- 
rumremi/eritupeccata t remittentur eis ; Dicitur quoqjDominus DEuS 
Sabaoth, id eft Exercituum Angelorum & hominum: dequo inPfal- 
01024. dicitur abAngelis: Jjhuiteit ifie Rex gloria t Dominusvirtutum. 
Dum ergo dicimus, Plenifitnt cceli & terragloria tua, agimus gratias crea- 
tori de omnibus beneficijs, dum vere dicimus, Benedittus quivenit in no- 
mine Domini, gratias agimus fpecialiter, pro bencficio redemptionis. 
Quia enim necefTariumeftad falutcm Incarnationis myfterium confix 
ted, rc&e fubjungimr, Bencditfus, qui venit in nomine Domini, 

PRJE- 



De L «ITU RGIA SuMMA. # 

XVI. 
TRAZFATIONES ante con fecrationem, 

cut CA NON affuttu. 
"\7Tautcm com modus acceflus daretur,ad aliudCanticum,tremo- 
rem&timorem DOMINI in attends cxcitandi gratia, quafdam 
PRAEFATIONES inrerpofitas efle vidcmus : Quales etiam hodie 
Fcfti bcncficijscommcmoratis, prxdicationi vcrbi conne&unt Sacra- 
mcnti celebrationem , & animos ad gtatiaxum a&ionem praeparant, 
quod Fidem in nobis DEuS non tantum vcrbi promifsione augcat, 
vcrum etiam Sacramenti ilgilloobfignet&confirmet. GtUfius autem 
Prdfationes, quaeCanoncm praccedunt, cantu quidcm & Sermonc elc- 
ganti compofuit,quas ut teftatur PeUgius novcm numero funt: deci- 
mam ad honorem DEiparae virginis Vrbanus addidit. Et quidem JPe- 
Ugius ille Pontifex decrcvit, quotidianam Sacramentorum prariatio- 
ncm, ad Miflas novem tantummodo praefationibus, fccundum anti- 
quum Romanorum ordincm efie commutandam, fcilicet in Natali 
Domini, In Apparitionc, in Pafirha, in Afcenfione, in Pentccofte, dc 
Santta Trinitate, de Apoftolis, de fan&a Cruce,de jcjunio quadragc- 
fimali Anno DXXCI. (Sigebert- in Chronic.) 

Etiam memorabile eft, qua motusoccafionc Theodofius-, toti orbi 
terrarum praxeperit, nc Hymnttm h.uncT^a-iyuv'EccleCix prxterirent $ 
Tricefimo quippe Imperii Theodofij anno terra motusfa&i funt Con- 
ftantinopoli per quatuor menfes, ita ut metu nimio perculfi Byzantini, 
extra civitatem in campum una cum Epifcopo, qui turn Proclus fuit, 
fecedercnt, precibus DEo pro liberatione abimminerui interitu fuppli- 
cantes. Quadam ergo die fluftuanrc terri atq; omni plebe artentius 
clamante, «v^eeA«i;^flK, circa horam tertiam, omnibus videntibus 4 divi- 
na contigitvirtutcfuftolli quendamadolcfcentuluminaera,& audire 
divinam vocem admonentem, ut Epifcopo ac populo nunciaret, ut 
LITANI AS ficfacerent&dicercnt: a,yw$ o Stag, a,yi(&> o ]w- 
§fiS 9 CLyM cMuVfQoC iXwQov YifJidis, SAnfttts D E FS, SunttwfcrtU, 

Stnttm 



55 M issopia, S i vs 



Stnclns immortality mifercre nobis: nihil aliud apponcntes. Prccltts Ept- 
Jcoptu, cum fie facere populo pracccpiflet, terra: motus cefsiruat. Indc 
THEODOSIuS TpQtyw hoc commendavit univerfi orbis Ecclcii js. 
( Paulm Due. lib. 14. Nicephor. lib. 14. cap. +(.& Ccdrcnut. ) Cantatur au« 
tcm coram altari 3 folo facerdotc prxfatio, qua; & pracparatio vocatur, 
quia in ca Saccrdosprae loquitur laudes & grates DEo, & pracparat fide • 
lium mentes ad future reverentiam conlecrationis, ut furfum corda 
habcant in coelcftibus, & non in tcrrenis. Dicitur eriam Hymntu Ange- 
lica*, quia Angelicis laudibus eft plenus, & in eo homines & Angcli 
convemuntad concinendum Rcgi : Vnde & alta ac dclc&abili voce 
cantatur, quia in ilia Angelorum precoma reprxlentantur. Poft- 
quam Sacerdos finivit Prefationcm, gria dignum^r ytftum ttt, aqtium 
& faint arc , gratias DEO omnipotent referred totus Chorus cantat hy- 
mnum, qui partim Angelorum, partim hominum verba comple&icur, 
nimirum, Sanffus, San&ut, Santfus ;de quo in precedenti capite. 

Pratfationis autem cantica excipienti confecrationi aftuerunt fti- 
um Canonem, non veriti, cum inter a&ionis fimplicitcr neceffaria,cum 
verbis Ccenac &oratione Dominica pari gradu, imo vel fuperiori tan- 
quam confecrationem fummam & caput Miflae conftituerc, licet reci- 
tationcm cum filcntio inter ncceflaria dc congruo collocent. (Szeged, 
defumma doftrin*. Pontif. ) Ilium Scholafticus quidam, ut Grego- 
xms(i»j1ioJlegi/?ro)mcmoi&t,comforiuti qui fane abcodemGrego- 
riominime probatur,quodfua infererc voluerit,& orationcmDomi- 
nicam neglcxcrit (Polyd. lib. /. cap. 11. Brigomenfis inTheodofio, Platina, 
Sigebertusy SabelUcm Enneade olfava. lib. 1. Nauclerut ) Quid vcro ad I- 
dolifabricamunufquifqucartificum, ab Alexandre usque, quicirciter 
CCCLX. annos ante Gelafium fedit, & prxcipue LEO aftruxerit, cor- 
xaderc licet hujus rci colle&oribus, 

XVII. 

OJculum Tacit, 

pinitaconfccrationcdicebatur Pax Domini ( Polyd. lib. f.cap.t 1.) Et 

depa- 



DE LtlTURGIA SUMMA. J7 



dc pacifica falutationc CHRYSOSTOMuS inquit : In Ecclefijs 
paccm, in precationibus, in fupplicationibus, in praefationibus, & fcmcl 
atque itcrum, ac tcrtio & faepe candcm, qui Ecclcfix pnccft, impcrtit di- 
cens: Paxvob/s. Et paulo poft: Ac non dicit Ecclefiae prxful; Pax 
vobis fimplicitcr } Scd Pax omnibus : Item : mox atq* Prxful Ecclefix in- 
grcditur dicit: Pax omnibus, quando concionatur,quando bencdicitj 
quando falutem optarc jubcr, quando facrificium abfolvitur, & intcrca 
zuifusGratiavobit&Pax. (Colojfx.) 

Hinc OSCtil^uM PAC1S datum fuit inter Saccrdotcsmu- 
tuo,quod INNOCENTII. I. inventum putatur,velut LEONIS 
1 1, utpax in facrorum ccremonijsaftantipopulo circumferretur ; Et 
utrumq; juxta Polyaori ( lib. j. cap. u.) opinionem, ex Iudx ofculo eli- 
citum,ex imitationc Servatoris, qui confucveratfuos pracfertim difci- 
pulos abcuntes vcl ad fe redcuntcs deofculari ( Sigebert. Voht. lib, 22. ) 

At in primitiva Ecclefla charitatiscaufa tempore CoenxDomi- 
nicx prxfentcs mutuoofculadcdcrunt: ( Bened. Aretius) Et quod in 
a&ioneprofitebanrur,confirmarc voluerunt fymbolo: ut rcligiofum 
iliud ofculumeuct teftimonium communionisScconfenfusineadem 
religione, conteftatione ctiam fafta fratcrnx dile&ionis : Etcnim in- 
terpios SanffitattsdrCharitatisptxcipua. habeturcura: Prioris,utrc&e 
crga DEum vivant, fcfe nulla impictatc polluen tcs : Poftcrioris vcro 
eft, cum Proximo, ut decet profeflionem Chriftianam, vivere. San&i- 
tatis ofculum itcrum atque iterum Corinthiacx Ecclcfix prxcepitD. 
Paulus ( i.Corinth. 16. & 2. Corinth. 13. r.Theffalon.j. ) amice fuadens: 
Salutatevosinvicem ofculo Santfo; EtThcflalonicenfi: Salutatefratrcso~ 
tnnes cum Ojculo Sanclo. CHARITATIS OSCuLuMD. Pctrus 
(z.Petr.j.) commendat,demandans: SalutntevosmutuoDileclionis 0- 
fculo. Pfaltcs etiam juftitix & paci fc olculatis congratulatur. ( Pfilm. 
8j. ) Et hoc ofculo moncbantur ofculantes, ne blaiphemando, futi* 
lia loquendo, convitia proferendo, vel hypocritico Abfolomi (2. Sam. 
//Jloabi (2.Sam.2o ) & Iudae ( Matth 26.) ofculo tale ospollucrenr, 
quod accipiens corpus & fanguincm Dominicum, fummum honorem 

I conic- 



58 MlSSODIA, SlVE 

confccutum c(Tet,quippepcr orisjanuatn &portam ingredicnteChn- 
fto, quem communicant myftcriorum participes. £i dcniq; monitip- 
niMcditatiohaecfuccurrerc potuit $ quod Chfijlm ipfum in poenitcntia 
& fide, in proximidile<Stionc,&mifericordia exofculatus, iterumfito- 
fculaturus,ofculo oris (bi, inftar patrisfilium prodigum ofculocxcipi- 
cntis ( Pfilm.2. Cant. 1 Luc. ij.) hoc eft: Hicronymo ( ttd Day dan. ) 
ScAuguftino (j.tftktfiion.Evang. cap.jj.) interpretibus,quod falvator 
incarne exhibhusSc mamfeftatus fide, convcrfos peccatores confote- 
tur certa fpc remifti peccati & gratix aecernx. De hoc ofcu lo pacis 
faciunt mentionem Tcrtullianus ( in Apolog. ) & Iuflinus Martyr ( in 2. 
Apologia ) qui clcgantiflime inter cxtcra ait : aMHAitf (bifiJifJLC&l fit- 

XVIII. 
aAgnus D6i. Difeuhmt. 

CVB ipfa corporis & fanguinis diftributione, ad quam veniebatur, 
dumhaecagercntur,decantandumCanticum: AGNuS DEI (lo» 
hm. i.)k quodam Innoctntio hue dicitur fuiflc indu&um : (VoUt. I. 22. ) 
quam vis alibi, SERGIuM Pp. Anno Chrifti 688. AGNuSDEI 
Aliflx adjecifTe, legitur. Etiam Refponforium ; DISCuBuIT IE- 
S u S, vel alias cantiones dc inftitutionc Coenx, hodic- accinit Ecclcfia t 
Quae cantiones funt conciones annunciantcs mortem Domini ( 1. Co- 
rinth. 11. ) ut qui communicat, firmiflimc perfuafum habeat, non alius 
quam innocentiftimi Agni vi&imam, quae pro totius Mundi peccatis 
fuflicicnsfuir, pro fuis etiam eflc fufficientem j Et non tantum oret 
CH R ISTuM.utnunqua defiitatmiferercnoftri,&donarepacem6c 
vitam : Sed etiam pro tam paratiffima & acerbiffi ma morte debitam er- 
gaChriftum gratitudinem obediential & patientix veftigijs exprimerc 
difcat. ( r.Petr. 2. ) Quicunq; enim fine fide & propofito meliorate, 
mere & inconfiderate hoc facratiflimo epulo vefcirur,reuserit Corpo- 
ris & Sanguinis Domini. (1. Corinth. 11.) 



DE tilt UR.CIA SUMMA. 59 

— XIX. 

Toft Communioncm. 

DIftributione pcrfedi Canticum gratiarum actionis adijdebatur, 
quod POST CO MM uNION EM appcllarunt. 

XX. 

^Apprecatiovel c Benedi6tio. 

/""'Omplethatq; pcrfe&isijs omnibus, Miniftcr populum,faufta pre- 
^^cationcadjc&a,mifliimfaciebat; (Num.6.) Auguftinusetiamf ** 
£p. 90. ) fignificat, quod loliti fint miniftri populo bcneditere : Idem 
(tom-4-in qusfttonecx utrofymixt.) Bcnediftio inquic faccrdotalis ma- 
jgnixftimanda eft. 

GPILOGVS. 

TJ AEc omnia ctfi Chriftianum populum a prima ilia fimplicitate 
"*• A CoenxDominicac abduxcrunt, adjettis compluribus, ut varijs ho- 
minibus vifum fuit; Attamen utcunqs fcrri poterant,ncc fuperftitio- 
nisautldololatriaejurcaccufanda. Nontamen in omnibus Ecclcfijse- 
rant,nec eodcmmodo fcrvabantur ; nam adhuc in Ecclcfia Mediola- 
ncnii ex inftituto Ambrolij alitcr agitur. Cscterum pofteris tempori- 
bus Antichrifti Romani omnia corruperunt. ( Petr. Martyr. ) 

COROLLARIFM, 

Teft'monijs veterum partes LettttrgUplcrafy demonflrans. 
XTEteti inftituto fervatafuifle,quxcommemorata iimt,cxfcriptori- 
bus vctuftiffimis poteft comprobari. 
TE RT VLLI ANuS ( inApologetko) Coimusincoetum & ag» 
gregationem,utad DEuM qualimanu facta precationibusambiamus 
orantcs : H*c vis Deo grata eft. Oramusetiam pro Impcratoribus, pro 
miniftri5 eorum & poteftatibus, proftatu feculi, pro rerum quiete 5c 
mora finis. Haec indicant fummamColleclarum. Derecitationcvero 
ftriptuxaxum fubdit. Coimus ad fcripturarum divinamm comme- 

I % mora- 



do M is sod i a, Si ve 



morationem, fi quid praefentium temporum qualitas aut pracmoncrc 
cogit aut recognofcere. Certe fidctn fan&is vocibus pofcimus, ipcm 
crigimus', fiduciam fugimus, difciplinam praeccptorum nihilominus 
inculcationibus dcnfamus : Ibidem 5c cxhortationes, caftigationcs 5c 
cenfura divina. Nam 5c judicatur magno cum pondere, 5cc. Haec 
funt quae fiebant in facro coetu. Quibus 5c ca funt addenda, quae i- 

dem autor alibi dicit: nimitum Evchariftiam confuevifle dc manu Pr§- 
fettorum fumi, 5cc Poffumus in ijs verbis praecipuas Miflae partes 

quae commemorate funt agnofecre: 

IuSTINuSMARTYR fcribif , ( Jpolog. 2 .) die Solis Chri- 
ftianos con veniflc, ibi rccitari ait divinas literas, quibus poftea fuam ad- 
hortationem prxfe&us fubijeeret. Quo pa&o, inquit, furgimusSc o- 
ramus. Addit poftea 5 Panis5c potus ad Praefe&um affertur, fupcr qui- 
bus quanta cum vi poteft, gratias agit: Gui ab omnibus AMEN re- 
lpondetur. Duo haec verba indicant, non ofcitantet praerereunda. 
Frimum gratias non perfunftorie fuiflc adtas, fed quanta cum vi pofler, 
hoc eft, fum mo afFc&u. Deindc Clara voce, ea omnia ditta fuifle li- 
quet, cum populus refpondcrit AMEN. Dijlribmtur poftea, inquit, 
Evchariftia, dcinceps eft communis gratiaruma&io, 5c Elccmofyna- 
rum oblatio. 

DIONYSIuS(7* Hierarchi* Ecclejiaflica ) haeceadem fere com- 
memorat, rtcitationemftriputrArum, Pfilmorum cant am, eommuniontm, & 
alia, quae longum effet mod 6 referre j Sed quod magis mirandum vi- 
dctur, Oblationis Corporis Chrifti mentionem minime facie 

AuGuSTINuS Pater in Epiftola 59. ad Paulinum , dum quas- 
ftionem quintam diflblvit, quatuor voces, quae in Epiftola 1. Timot. a. 
habentur, exponit. 

Eaeverofunt, fonQifr (QOrAjXCUy cM£fl?)£ &X0L&n8t» 
u Atqj J§ij'C«f ftatuitcclcbrationcmSacramenti praeccdcrc. 



Dfi LtlTUR GlA SUMMA. 61 

2. w^ecrivzkt autcm prcccs facit, qua in ipfa Sacramcnti adminiftra* 
tionc habcbantur, ubiquodammodonos ipfosChrifto vovemus. 

5. ifliofyif autcm pctitioncs ac poftulationes cue arbitrator, quibas 
Ecclcfi* Miniftcr, aftanti populo bene precctur. 

4, Etdcniq}tvxw>tfieif communes gratiatuma&oncsfuUTctradie. 




II 



PAR- 



62 L«ITUR.GODIA Matutina 



PARTIS PRIMAE 

III. Membrum: 
E S H T H M A* 

Sive 
Explanat'to LaturgodU 
s3lCatntin& f$ Vejj?ertim: 
Cum Corollario 
DeLitanijs, 
Horis Canonicis, & 
PfalterioD. Virginis. 

Vemadmodum in vetcri Teftamcnto jugc 

facrificium mane & vefpereDomino offerebant: (Ex.29, 

Num. 22. ) Sic Chriftianos decet fragranre fidei flamm* 

^in culms divinifuavem nidorcm &odorem,ceuhoftias 

Deo gratas, adoleie & facrificare MATuTlNASSc 

VESPEBTINAS preccs & L«turgodias. 

DmlneUbUma Exordiricas folet MYSTOCHORODI A,u- 

*peries:Et»sme- biMyftx,fiveSacerdotipraccinentiex Pfalmoii. Domi- 
nm amtunciabit tte labia me a aperies $ Chorus fuccinitj Etosmeuman- 
Uudemtuam. nunmbit laudem tuam. 

Quo ipfoExordio LiirurgiEcclcfiaftici, &Cantores &Concio- 
natores, primo apud DEum magnam benevolentiam captant, cum hu- 
mili profeflionc imbecillitatis humanar, quae non apta eft invocationi 
& laudi divinx. Hominesenim, fc mutos eflc in divinis, & peccato- 
res os ciaufum habere, cum Otigene bomil. jS. in Levit. vel fe balbutien- 
tes, cum Mofe Exod. 4. fatcantur oportet. Majorcm enim cum 

DEogratiam ac benevolentiam ineunr haenducia? plena invocatione 

DEi, 




EtVespertina. 6$ 

DEi, quifolus claufa labia &os mutum in Laudis divinx prxdicatio- 
nem apcrirc valcat, uti promifcrat balbutienti Mofi Exod.4. Ego ero 
in ore tuo, doceboq; tc, quid loquaris. Quod & Pfaltcs \Hra(ye{ Da- 
vid arripit Pjalm. 40. Dominus infcruit ori mco canticum novum. Hoc 
cxordio dcniq; dc Deo gratuitam in cultum L«turgicum attentionem 
fibicum fiduciapolliccntur,fimulq;Ecclefix cumattentioncdocilita- 
tem infinuant; quod nimirum nihil, nifi divinum, Dcoq; gratum, 5c 
ab ipfo infpiratum, labijs & ore fint cantaturi & prxdicaturi. 

Crimq>Ecclefia valdepericlitcturfubpiarumL«tur- Dmin *ditt- 
giarum cxercitiis,qux invifa funtSatanx,eiufqucOrganis totium,&c. 
Hxreticis,Tyiannis,aIijsq; turbatoribus,tam invifibilibus,quam viCu 
bilibushoftibus,qui fxpe coetum piorum vi &annorum urcpitu, vel 
incendijs, vel clamoribus rnvadcre Scdilturbareaufi fucrunt: ad versus 
hoftilcm impetum prxmuniunt fefc Lfiturgici , hac fequenti Myfto- 
Chorodia : qua a Saccrdote prxcinenrc j Bern in adjutorittm meitm in- 
tended provocatur Chorus ad fucccntioncm ; nomine adadjttvandum me 
feflinA. Quern Prologum Ltiturgodix, ex Pfal. 69. defumptum, no- 
bis denota meliori commendac non tantum Chaldxus Paraphraftes, 
qui ait, hunc Pfalmum Davidi pro fafciculo thuris faifle in mani- 
busj verumetiam ipfius Pfalmi titulus,qui fonat, quod Vi&ori, five 
Magiftro Symphonix,traditus fit PfalmusDavidis ad rccordationcm, 
five in ftvTifiiQwcr divinx libcrationis ac cuftodix ; quam eriam pro libe- 
ra 6c pacatactiltus divini Ltiturgodia impetraramEcclcfia gatfdeatre- 
cordari, cum publica km/tvirtt, 6c grata prxdicatione beneficioram. Si- 
milcm huic, Pfalmi 38. titulum augent & cxplicant Grxci L X X. quod 
fit rccordatio Diei Sabbathi. Qni autem Primus Pfalmi 69- verba ini- 
fialia cum S. S. Trinitaris glorificationc cam inftitucrit, vidcatur infra 
in Coronidc, fub horis Canonicis. 

bofaxeyict S. Trinitaris fubjungitur in Lmurgodix Gltn'u T*tr\, &c 
exordio •, Gloria Pttri, ejr Filio, & Spirit ui SanSto : Shut erat inprinci- 
j>io, & nunc (jrjemper, & inJicuUJectdorum, Jmen. Qua glorificationc 
Trinitati gtatimdincm declarant Lt iturgi, ccrti dc exauditione promif- 

la Efaiat 



ft 



L«iturgodiaMatutina 



faEfaia65: Adhuc tc loqucntc adfum. Primum verfieulum Niee- 
naSynodus dicitur cdidhTe; & antiquiflimaEccleGa Gxaecorum, mo- 
ncntc Baillio Sofyheyiu hanc Tfalmis adjccit : Gloria Patri,ejr Filio, & 
Spiritui Sanfto : ut publicelijr rph$«, & o/w*£<«wperfonarum profiterc- 
tur. Acne novum ampliusMacedonianidiccrcntcfledcSpiritusSan- 
fti divinitatc dogma, Hicrony mi fuafuaddituseft hie verficulus ; Si- 
cuterat in principle, &nmc&Jemper, ejrinJecuU feculorum. Atqjhos du- 
os vcrfusHieronymus putatur mifiiTcDamafo Papae,qui ipfius rogatu 
cos in fine Pfalmorum cantari inftituit. Dc more hfyKvyU* hanc ca- 
nendi, in monophonisAEgyptiorumPfalmodijs recepto, diftum eft 
fupraMembro I. hujus partis cap.i. in difcurfu de Chorali Mufica,3c 
Pfalmodia Vetcrum. 

invltdte- Quia vero non fuificit , ut vel folus Saccrdos, vel tan* 

mm. tummodo Cantorum Chorus, atqjunus & alter Deum laudet, 
adlaudes grcgatimconjungendas vel ccrte devotione unanimi atten- 
dendas, Invitatorio cxcitztiu univcrfa EcclcGa, defumpto ex Pfalm. 96 : 
In quo v£0rg«Tij & exhortatioxnultiplicem caufam jubilandi& cxultan- 
di, ex Deo ejusq; bencficiis depromtam,piis & gratis animis obtendit; 
Et *Tor£sjrfl, five dehortatio, ab indurationc cordium, propofito trifti 
exemplo coecx & obftinatae multitudinis, que in deferto penit, ingratos 
ferio avocat. Earn autem ad matutinas Leiturgodias invitationcm 
inter alia fuppeditafle vidctur Angcli cum Ifraele collu&antis font , & 
oratio admiratione digna : Dimitte me, quia afcendit Aurora. V bi addit 
Paraphraftes Hierofblymitanus : Apprqpinquat enim bora Angekrum ad 
celebrandum Deum Gen. 32. 

Vchcmenti autem mom Spirirus Sanfti plena eft interpretatio Pfal- 
mi 96. ad Ebr. 3. & 4. extans,quod iliinimirum,qui in aeternam requiem 
ingrcdi volunr, Chriftum nequaquam contemnere, fed afliduo cultu 
& vencratione profequi debeant : Venite, exult emus Domino, yubilentut 
Deofilutari noflro. gwniam Detts magnm eft Dominus, ejr Rex m Agnus fit- 
feromnes Deos. Hodieftvocem eyutaudieritit,noUteobd*rare corda veftra, 
Jicut in Meriba,fecundum diem tentationit in de/erto. Vnde quoq, Vetc- 

rcs 



Et Vespehtima. 6$ 

res diebus Dominicis, preccs matutinas ab hocPfafono exordiri coo- 
fueverunt j ut nimirum animum fuumad aufcultationem &medira- 
tioncm vcrbi coelcftis cxcitarcnt, neve impiorum Ifraelitarumcxemplo 
Chriftum, ejufq; vcrbum quifpiam contemncrc auderet. Profanis 
cnim Evangelij contemtoribus Deus juramento intcrpofito rainatur, 
<juod in aeternam requiem ingredi non debeant. 

De Pfalmodijs in Chorali Mufica fatis di&um eft. Cum Amipb$m 
Ffalmodijsaatem,quod hkindicandum reftat, Antiphotut cum ?{*l- 
( quas ordinavit CeUJtintu Pp anno Chrifti 416.) cantantur ; modi*. 
dktx ab im,quod contra, & ^»riy, quod idem eft, quod vox 
& (onus : fecundiim hujusenimMelodix tonum Pfalmodiaintonatut 
ab uno uniusChori, & a duobusChoris alternarim cantatur, eacj; abfo- 
luta, Antiphona ab omnibus perfccU repctitur, 6c communiter canhur* 
Antiphon* Grxcis voxreciproca, quod vicifllm canatur, inquit Polydo- 
rus (I /. de ret. irrv. e. /j. )■ Mittimus ex hac canendi viciffi tudinc Du- 
randi allegoriam de Caritate, inter duos non pauciores coniiftcrite, que 
abuno capiteincepta, & in omnibus membris confummata, ad umu- 
tem tendar, dead commune furgatgaudium. 

Caeterum ^/i/jw/generaliterdividunturnoncxarte, p/i/ w ; w,_ 
fedufuficprobante,inA/4J*r«c^iWjf/»*r«. MineresfxtntQ- teres &Mi~ 
mnes Pfalmi David is, & cantica veteris Teftamenti. nates. 

M*)ores funtexEvangelio fumpti,ubihabcnturZacharix, 
JMariat, & Simeonis cantica. Hi cumafecniu, illi vero aliquot notis in 
unifono pofitis,inchoantur : & in Pfahnis Minoribus,quando medium 
definir indi&iones indeclinabiles,monofyllabicas, Hebrxas, atqjbarba- 
tas, turn ultima ejus nota elevari folct. 

Cumq5Vctercs,r^/w?r««»/r^itripIicesnumeraverint; fr a [ m9rum 
Pfaimorum, Introituum & Refponforiorum: hie Tropus J Tw ^ 
nihil aiiud eft, quam brevis Melodia, cuiusqjTonirepercuf- Erovis. 
fionc incipkns, qux fingulis Pfaimorum verfibus in fine ad- 
Jtibetur. Et fignificatur poft Antiphonarum finem per di&ionern, in 
claufula pofitam, £ VO V AE, quae omiflis confonantibus^f«/<"'*«» 
Amtn fbnat. K Con- 



6$ LtlTUftOOPlA Matutina 

ConftitutioTroporum, Majoris 6c Minoris Pfalmi intonationi 
conveniens, pctatur ex Loffi; Pfalmodia, vel aliorum Mulicorum ia* 
ftitutionibus. 

Damafusinftituit primus, ut Chorus altcrnis vicibus Pfalmos ca- 
ncret: quanquamnon ncmotradit,id anteaablgnatioEpifcopo Ami- 
ocheno inftitutum fuiflc quippc qui pet quietem audiviffct Angclos, 
ad cum modum viciffim Pfalmos concincntes. ( Pulyd.de ixv. I. 6.c. 2. ) 
Pfallendi rationcm per Antiphontm, id eft, Choros,fibi alterna- 
tim faccinentcs, primusConftantinopoli inftituifle lcgiturChryfofto- 
mus, acmulatione quadam Arianorum, qui adOratoria fua extra ur- 
bem procedentes, inter eundum ea modulandi ratione utcbantur,fin- 
gulari quadam pietatisfpecie. Neitaq; fimplicioresafanioriEcclcfia, 
hypocrifi ilia abalienarcntur, (Imilia ipfc quoque inftituit, & quidem, 
majori cumfplcndorc & magnificentia. ( Socrat.lib. i.c/tp.t. (jrSe%om» 
lib. !• cap. t. ) Antiphonas eni m cum Pfalmis canendas omnino G rat- 
cos inftituifle, ex Graeco colligiturvocabulo; quimosaduniverfascxi- 
vit EcclcQas. Ambrofio Antiphonarum cantus inEcclefijsLatinisi 
Sigeberto tribuuntur. Et 1 V O in Chronico fub Valcntc refert* 
Vigilias, Antiphonas, Mediolani primum ab Ambrofio coeptas, cmanaflc 
ad omnes Provincias. Syricius quoque Antiphonat Pfalmis admi* 
fcuit. BaUm Fuit autem Syricius natione Romanus, patrem habuit 
Tiburtium; in Epifcopatu Damafo fucceffit, anno impcrijGratiani & 
Valentiniani fexto : Chrifti Anno 387. fiemdian Projferum. Fami- 
liaris fuit Ambrofio, Mcdiolancnfi Epifcopo, cujus ad Syricium ali- 
quot extant Epiftolae: utquasinordinequadragefimanonaeuN&quin* 
quagefima quarta, in qua Patrem cum fuum nominat. Mortuus eft 
circa annum Domini quadringentcfimum, poftcaquam Romanx fedi 
praefuuTetannisquindecim: jaxt&Socrat.lib./.cap.p. & So%om. lib. t. cap. 
aj.adDamaJum: decimo fexto verofecundumProfperiChronicon. 
Ktffoit' RESPONSORIuMeftiliud canticum, quod plcriu 

ftrium. que in Ecclefijs canendo vel rccitando a puero prxmiflac leftio- 
niEvangelij, vclEpiftolac, Chorus fubjungit jfic di&uru, quodejufdem 

LoQtio- 



Et Vbspertika. 67 



Ix&ionis argumcnto, vel documento myftico,apterefpottdet&eorn 
fonat, per tcxtum feu typum maximc congruum : Vcl quia a puerls 
decantato verfuitotus rclpondet Chorus. 

De Rcfponforijs Polydorus hxc confignavit : Rcfponforia vero* 
qux novitio quidem vocabulo fie dicunt,Itali primum inveniflctra* 
duntur. Sunt qui Refionfiritm etiam Gradale vocent, quod juxta gra- 
dus fuggefti cantctur. ( Polyd. lib. /. de invent, rerum, cap. 1 1. 

Vtautem Pfalmorum Tropos in Tonis ex claufula Evwae, fie 
Introituum & Rcfponforiorum ex vcrfuum melodia conftituuntVc- 
tercs. Poftentas vero tantum Pfalraorum tropos propter rerum 

intonationes probat, Introituum& Refponforiorum tonos ex alijs mo- 
discognofcendos relinquit. 

Dum laudum divinarum materiam Ecclefia meditatur Te Dim 
&traftat, ab Ambrofio &Auguftino cvocaturin campum Uiubmut. 
ampliflimum, una cum coekftibus & terreftribus crcaturis, u- 
nivcrfarum rerum conditorem &Gubernatorcm,atq;gencrishumani 
Rcdcmtorcmcclebrandi,conjun<fta pro benefices gratiarii aftioniprc- 
cationc, ut Ecclefia hicbencficiorumChrifti per fidemparticeps, hxrc- 
ditate xtcrnx falutis tandem ornetur. Voiunt autcm quidam, quod, 
cum Auguftinum, de Manichxis converfum. baptizaflet beatus Am- 
brifius, dixerit: Te DEum Uudtmm ; Auguftinus vero refpondcrit: 
Te £> Earn confitemur. Illo iteru m dieente : Te ttermm Patrem ; hie re- 
fpondcrit: TtbiOmnet Angeli\ & fie totum Symbolum ab Ambrofio & 
Auguftino alternatim cue compofitum: ad quern modumin quibuf- 
dam Ecclefiis mutati Chori, vel Chorus cum Ecclefia, mutatis vicibus 
& verfibus, hoc Symbolum alternatim decantare confuevemnt. 

HYMNuS, qui poft Rcfponforium cani folct, eft laus, rj. 
DEo reddenda, cum Cantico & Carmine, vel rhythmice, vel mm. 
metrice,ad certos fyllabarum numeros compofito. 

Hymnum Auguftinus in Pfalmum LXX1I. ita definit: H Y M N I, 
inquit, laudesfunt DEi cum Cantico : Hymni Cantus funt, contincntcs 
Jaudcm Dei s Si fit laus, 5c non fit Dei, non eft hy nanus 5 Si fit 

Kt latu, 



68 LiITUROODIA Matutima 



laus, & DEi laus, & non cantetur, non eft hymnus : Oportct ergo, uz, 
fi lit Hymffus, habcac hxc tria, & laudem, & Dei, & Canticum. 

Qyxdefcriptio Hymni cum Ode praftica coincidit: dequo mo< 
duIationisgcnere,ab alijs diftin&o,commcmoratum eft in difcurfude 
Chora li Mufica & PfaJmodia Vcterum: dequo etiam infubfeq: 7htt~ 
rUOrgan'tces cap. p. trattabitur. Etfuifle alia nam differentiam inter 
ffalmos, Hyntnos, & odas Spirituals, innuit D. Paulus, hxc facra exerci- 
tia commendans non fine diftinfta cnumeratione, Col. 3. Earn Pauli 
admonitioncmChryfoftomus, & ex illoTheophylattus, interpretati, 
Hymxes quidem Angelis, /yi/»w Sanctis hominibitsadfcribunr, & utra- 
que lab genere SpirttuaUum carmimm com ineri perhibent. Polydorus 
fimplicitcr diflTeruit; ^/S/ww,inquiens,&/^'w»»*utrumqucGrxcum; 
ac aiterum Lawnis Canticum, altcrum Laus dicitur. lib.j- de rtrum in* 
•vent. cap. j j. 

Lxtitix communis Hymnorum &.CantuumThcophilus Alexan* 
drinus meminit, pafchali libro primcv De Ecclcfiis etiam Infularibus 
atteftaturEtiphanius lib.s.Tomoi in do&rina compendiaria de fide 
Catholica, Matutini, inquiens, Hymni in Ecclefia perpetuo front, & o* 
rationes matutinx lucemalcfquc, fimul Pfalmi ac orationes. Et E- 
phrem Ub.depemitentutcap.2. Fcftivitates noftras honorcmus in Pfat 
mis, Hymnis, & Canticis Spiritualibus. 

Hilarim autem, Pi&avienfis Epifcopus, qui vixit fub Conftantio, 
primus Hymnorum carmine floruit; & poft cum Ambrofius Mcdiola- 
nenfis Epifcopus f/jw/w/inftituit, ideoque Hymni Ambrofiani dicuntur, 
quod ejus tempore primum in Eccleiia Mediolancnficantaricxperunt: 
Auguftinusenimrcfert(//£.Cta^T) Ambrofium,cum aluftinalmpc- 
ratricc, Arrianx perfidix damnata, pcrfecutionem pateretur, inftituiflc 
Hyrnnos&Pjaimes fecundum modura Oricntalium decantari, ne popu*. 
lus moerotis txdio contabefceret, quod ad omnestuit poftmodum do 
xivatum. Quemdadmodum etiam Antiphonarum Cantus; fie & 
Hymnos in Ecclcfiis Latinis D Ambrofio Sigebcrtus tribuit,atquetam 
Hymnu, quam Antiphgnas, Mediolani primum ab Ambrofio cceptos 

cOc, 



Er Vespektimju 69 

edTe Tub Valcntc, mem orat Ivo in Chronica. Et quad D. A uguft. (lib. 91 
Cenfejf) affirmat, Ambrofium, Mediolanenfcm Antiftitem,canGiKli/^- 
rnnos ejrPjalmos morcm primum apud occidentalcs inftituiflcpopulos, 
non utique multum abhorfct a fentcntia corum, qui Dama/o aflignant. 
Nam cum ambo per idem tempus ftrerinr, & quod unas coepiflet, ab at- 
teroratum haberi oportucrit j non injuria &ambo ejus rciautorcs did 
poflcnt. ( Polyd. 6. lib. dererttm invent, cap. 2. ) 

Hymnorum Vefj/trtinorum facit men tionem Rilarius in cxpofitione. 

Pfalmi 64 : Dies,inqait, in orationibut DEiinchoatur ; dies Hymnisclaudi* 

tur. Et Pfal. 65 ; Audiat, inquit, or ant is pepuli conjtfiens quis extra. Eccle* 

Jiam, vocern sftetfet celebres Hymnorum fonitus, ejr inter diviner nm quotas** 

cramentorumofficiareJponfionemdevotAconfefsionU. 

Mane Chriftianos & PfolmoSi & Hymnos ceciniflTe indicat D. A rrt- 
brofius, idqj a quibufdam non fafcum reprehend ir, inltbrc de)e")Hnio cap, 
//. Et ImperAtorTheodefius junior medius Hymnos eanendo prxivit, 
privato habitu incedens, ut teftaturNiceph. //£./*. Mp./. 

Vitaliantts vero canendi modum invcrtit decentiflimnm , quo 
Hymni fieri canerentur, tametfi id ante cum GeJafio & Grcgorio non 
nemoaffignat,adhibuitq;adeumOrgana,/<y?r/^/^r<7 1 (/«rr<fr«wi«i'e»A 
lib. 6. cap. 2. Durandus refert ex inftitutionc Papa: Galefi j, ac approba- 
tion ConcmornmTolctani & AgathcnjGs, Hymnts in divinis officijs 
cflc decantatos. 

Et certu m eft, Hymnodiam a magnis viris eximia libcralitate & de- 
vptione fingulari fubinde ftabilitant& au&am fuiflc. T neophilia 

enim Impcratormultumimpenditcantilcnis operx, HYMNOS quon- 
dam & carmina componens, ac canere ca jubens, de qnibus eft: BencS- 
«/^quartiToni,quodex ^»//i//fi,odavitoni» tranflatum a fe y atq>5COtt- 
cinnatum, in Ecclcfia clara voce cani mandavit. Ac ferunt, eum car* 
minis amore ille&um, in folennibus ad magnam sedem conventibus, 
ncmanusquidemad cantusartificiofam agitationemdctrc&afle,Cl£- 
rumqj Muficae exercendae causa centum libris argenti donafle. Cedrenus. 

{Hymmrn Theodtdphi vide in M'tjfodia de Sequent if s. ) Infefio Pal- 

JK j nurum 



7o LtiTUROODiA Matutiha 

ma-urn folcbatinGrzcaEcdcfia can tari Carmen, I Theophilolmy. Mu- 
ficis conccntibus ornatum: Exite gcntcs, exite pofuU. (Zonarastomo 
tcrtio.) 

LEO II- Pontifcx, vir doftiflimus,ut ejus fcripta indicant, Mu- 
ficcs peritus, Pfdmodum compofuit, Hymncfyzd. meliorcm conccntum 
redegit, artem cxcrcitationc confirmans. ( PUtitu. ) 

STEPHANuS Laodicenfium Epifcopus nofturnum de San&o 
Lampcrto Martyre (cujusquoqucvitam &pafiioncmdefcripfit) can- 
tum } Item de San&a Trinitatc, in ventioneq; Stephani Protomartyris, 
dulci & regulari modulatione compofuit, & fuo tempore inEcclefia 
cani inftituit, anno 903. ( Sigebcrtmin Chron. ) 

RATHBODuSXIV. Epifcopus Vltrajcdenfis, varios in San- 
ftorum honorcmCantus compofuit, circa annum falutis 900. (Tri- 
themitu.) 

HYBALDuS, neposMilonismbnachi, fcpremlibcraliumar- 
tium peritus, inMufica prarcipue claruit, & de multis Sandtis cantus 
dulci modulatione compofuit, ( Sigebert.in Chronica, Anno S/p.) 

Etquisnefcit prxter fupra commemoratos totpios H YM NO- 
GRAPH OS poetas? 

MOSES Hebrarorum legiflator, cum Sororc MARIA pri- 
mus Hexametrum carmen DEo opt : max : modulatus eft, five Herokum: 
poftquam Ifraeliticum populum per rubrum mare duxifTct incolu- 
mem. (Exod.ij.) 

Hymnorum Lyrkorum DAVID Rex autor fuifie videtur: apud 
Grxcos S I D O N, filia Ponti, ttfie Eufibio. 

Philo Iudacus ait, THERAPEVTAS(fic enim ille Chriftia- 
nos anachoretas vocat) foiitos canere Hymnos, & facra carmina com- 
poncre. 

SYNESIuS CyrcnaeusEpifcopus Ptolcmeenfis, qui fub T H E- 
O D O S I O juniorc vixir, decern Hymnos facros Divinitati confecravit, 
qui clegantia cum antiquis certare, pietate ctiam fupcrare poflunt : Eos 
latinitate donarunt Viri doftiff. Gml. Cunternt rttrajeffenfis, hinc Fr. 
tmwCrcttnfu. GEN- 



Er Vesfertina. 71 

GENN A DI u S Afer, Pont. Rom. Hymnos fcripftt, qui adhuc 
in facris habcntur ritibus. 

Quibusnon inferior i locoannumcrandi funt Hymnorum fcripto- 
rcsj J\*»&wwNolanusEpifcopusi Aurelim Prudentius ; Clemens Hi- 
ipanus Tub Theodofio Iuniorc ; Lhtntiiu Hipponends, Auguftinl ami- 
cus; Beda venerabilis anno 71Z. Paulus Diaconus; Rabanus Maurus 
Fuldenfis, Bcdxdifcipulus,fcxtusMoguntinorum Pontifcx, Farifienfis 
fcholxfundator; Theodulphus Pontifcx Aurcliancnfis: Hitddberttu* 
Ccnomancnfium Antiftes prim 6, dcinde ab Honorio fecundo PontifL. 
ccMax TuroncnfisEpifcopus fa&us; uttaceam noftri kcuXiHymnvlo- 
gos ipsa Lufcinia fuaviorcs, Philipfmmi F*bricium,Siberum& alios 

Priufquam concluditur Hymnorum Ltiturgia, referenda hie V0« 
nitpcrabufuminventio&compofitio Hymm, fcfto Iohannis Baptijtt&i* 
cati,qui noftnsinEcclefiis corre£tiusdccantarur,& nemininon notus 
eft: Ft qutAntLxLs refimre fbris <frc Vnde fcxMufiealcs voces funt 
defumptx, Guidonis Aretini, qui fub Conrado 1 1. & Henrico III. Impp. 
floruit, opera. At manifefta eft idololatria, quod Paulus quidam 

nomine, RomanxEcclefix hiftoriographus, aliquando fub exhibitio- 
ncPafchalisfaciSjlJfr^flfrf^frt/raucedinemperfcntifcensjprorecu- 
peranda vocis intcgritatehunc/fy«?#*/»compomerit, atq;co ipfo loan- 
uemvocis clariorispatronum invocavcrit,cujusquippc natalidic,mu- 
topatri^acharixvox fitrcddita,cumqj ipfcpr*curibr&pKCco Domi- 
ni, Clamant is iwvEfaix encomio proclametur. 

Tantum dc Hymnis: fcquitur Magnificat. 
MAGNIFICAT*. Firginis Man* ^e<^«V«,Canticum ab Mdpi'w 
initJali voce fie appellatum, ode eft Euchariftica, qua Chrifti $ C4tt 
mater cum ^w]ej*/*f bencficiumfibi licet dcfpe&x & humili prxftitum, 
tumEcclefix benefatta, gratuito & magnified ex poll icitationc, contra 
malignorum voluntatem, coliata, intime ac mcdullitus eclebrat* 

Inter Pjilmos, <\wos M*\ores vocant, hoc Maria? cum Zacharix & 
Simeonis cantico commumcratur. Sunt autem Pjalmi Ma)»res r quos 
Spiritus San&i majori cum luce, tempore novi Tcftamenti, cxhibito 

Chri- 



7» LtlTURSOPlA Matutina 

Chrilto, infpiravit, & quidcm Ma)oribus y h. c praecipuis in Ecclefia ejus 
feculi perfonis, Chrifto carncfpirituq; proxime cognatis,cundemque 
coram cum Ixticiacontuitis; cujufmodi homines ob rem & corpus, ad 
fpem& umbram collatum,«MJ0r/ir,quam prifci funt felicitatis ; a qui- 
bus majtu, h. c. prxcipuum beneficium Dei, videlicet adventusChri- 
fti,promifla prifcfsfa&a explentis, celehratur * obidawjwwinfcribidi- 
gniffimi Pfalmi, quippe ad finem ufq; feculi in majore, h. e. NoviTc- 
itamenti Ecclefia Catholica^plcno ore &corde,domi forifque decan- 
tandi. 

Ex ijs Pfalmis fiiyaXwaha lane Ltiturgodiae Ecdellafticae pars 
maxime infignis ac frequentiffima eft. Etenim MAGNIFICAT 
illud tarn magni fecit piavetuftas.ut omnibus Tonis,Tonorumq; dif- 
fercntijs, cujusq; Dominic? acFefti folcnmtari congrucntibus, poft An- 
tiphonasriteconciniinftituerint/xiA«7r(H;>r periti artifices Mufici. 

EtD.LuTHERuS Megalander Magnificat in Poftillis dome- 
fticis feu privitis vocare dignatur Cantic»mMagiflerp^m^SSHi^t®tt 
fang/ quod frequenti ac decenti confuetudinc in Ecclefiae eongreffibus 
digniffimum lit, jugis Sacrifkij inftar, deftinari Ltiturgodys Vejpertinu. 
Quippe fub mundivefpera& feculo ultimo, in Novo Tcftamen to, ex- 
hibitumMefliam hac gratia rum a&ione excipit cum Maria, humilis& 
indigna Ecclefia, fibimet gratulans de DEi erga humiles contemtofque 
mifericordia, deChriftiin fupcrboscontemtorcspotentia, de-fide deni- 
que Dei in promiffis fcrvandis verifllma. 

Etiam omnibus omnium ordinum hominSbus affiduam hanc 
Lsiturgian pervolvendaminculcat,fingulis conveniens argumentum, 
quodacutiffime innuit p. m. ReveEcndusvirJV/w* Mufim. Siquidem 
Et Mifericordia e\us hprogenie inprogeniem timentibus emn. Fecit pot tn- 
turn in brachiojito, difierfitfaperbos ( Hacrcticos ) me me cordujui : Haec 
verba templorum valvis & Scholis affigantur. 

Quae fequunrur : Depojuit potentes ( Tyrarinos ) defede, & cxaltar 
vii humiles : aulis & curijs appendantm. 

Dcnicjj 



Et Vespertina. 73 



Dcniqne: E/urientes implevit bonis > & divites dimifirintntt ; dome* 
fticis januis, cellis pcnuarijs& cubiculisadfcribanmr. 

Pmcrea fcitc & mirifice nobis commendat hanc memorabttem 
B- Maria ODEN, quod perfonarum cognominum cognatfque argu- 
ment canticis, in V creri Tcftamento prxcantatis, unanimi confenfio- 
ne correfpondeat. 

Nam ad choriEcclcfijcq; DEum collaudantis, fedulam in cafti- 
tate& integritateoperam dcfignandam,^/w4A, five illibarae virginita- 
tisSponfa M A Rl A, Chrim mater, in NovoTcftamento prima hujus 
earminis condirrixfuir Sz praecentrix: ficuti olim Mirjam, Mofis foror, 
jilrmh, live virgo prxcentrjx, prima fueratin VetcriTeftamento, ubio- 
tnnium primamO^(f»Dcocekbravit>cumfceminisrcliquis,6c virgini- 
bus, priori virorum Choro tefpondens; ceu V cteres conftat rpQxH fub- 
jun xifle «*)< r^p^s & «»)<^j«t. Par enim eft ab omnibus, cujufcunquc 
fexus& condirionis, celcbrari DEum, Pfal. i48,v.io,&ij. 

Quid ; quod eodem non tantum cum Mirjam illius, fed ctiara. 
HANNAE in Veteri Teftamento concincntis, Spiritu afflata hxc 
Hannt alterius filia ito*rM canticum hoc edidcrit, tam confona cum illis 
voce & mente, ut harum trium vcluti Charitum Chorus harmonia incrc- 
dibili, cum tua vi & gra vi gratia difertc concordare, aurc facili, ncc pro*. 
£us aegra, percipiatur exprefse. 

Nonnepaiiinronantrnodo utrxq; Maria:? Luc. i.& Exod. //. 

Hxc: 
Magnificat mint* me* Damnum : Et exult avit Spirittu meusin Deo 
filutari mca. Jj>uj4 rejpexit humilitatcm amiUafua ; Ecce enim ex hoc bea- 
Ummedicent omnes generationes. gma fecit miht magna qui potent tft f 
$■ Janftumnomcn c\ut. 

Ilia: 
Cantabo Domino ; quonurn ttiumphmdo mugnifiie egh: eymm &a. 
Jcenfirem e')vs demerit in mure. Fortitudo me* & Uw Domtnu* t /ailftud est 
mihi injabtemt file Deut mem, (j- decoraboeum : Desupatrismei\ (jrexxt 
tabecum. 

i* ftiam 



£4 LtfTUncoprA Matutinx 

Etiam uno ore ab utrifqj concinuntur gcncri humano exhibita 
DEibcncficia. 

i. Mifericordiam predicant} 
Hare tali encomio: 
Et mfer'tcordueyns a progeniein progenicm,t'mentibtuenm. 

Ilia vero hujufmodi: 
Dnxifii in ttu mifiricordia popnlum tftum, quern redemijii : Dnxifii 
Intasfomtudincadhabiuculumjanftititistiut. 

2. Potcntiam & juflitiam j 

Fecit potentiaminbrschiojuo, dtjpcr fit Juperbosmente cordis fit. Dt* 
ft/kit potent es defede, &exalt*vit humilts. 

Ilia: 
Dexter a tua, Domine, magnificat a eff in virtute : 
Dexter* tua, nomine, fregit inimicum, &e. 
Cadatjupcr eos tremor & pan/or in magnitudine brathjft** : &c* 

Etpaullo ante: 
Triumphando msgntficc egit : etjmm & sjcenforcm c\us de\ecit 
mmare,drc. 

3. Vcritatem ; 
Hxc NoviTeftamcnti Maria poftcrior : 
Su/tepit Ifrael pucrumfuum, word*** mlfericordufan : Stent loco* 
tutelt adpatresnoftros, Abraham &fimini ejus injecnla. 
Jlla Vetcris Teftamcnti Maria prior: 
Introduces eos ejr plant abis eos in mente bar edit at u tu*, ubi habit acu- 
Inm manjiuni tnafecijH Domine , ubijinftuartumfirmaverunt manut tun 
Domine. 

Ex choro Mori*, quae Mofts faitJoror,hxc Maria, Chrifii mater, di- 
greua, mox vidctur tarn unanimi concentu H ANN AE Samuetumatri 
ftfe conjunxifle, ut verba & fentcntiasnonnuilas cxHanntOde, r.Sam. 
*■ mutuata, aut iadc cdotta jure pu tctur. 

1. Ilia 



Et Vespertina* 7J 

I. Ilia inquit : 
MtgMficAtut'mAme*Domin*m,<lrexuU*vtiS$mtwmtw t &e. 
Hannah item: 
Exult wit cor menm in Domino. 

i. Ilia inquit: 
Fecit mihi magna, qui potent off* 

Ethaec: 
NoneBfmuificut DEut nojltr. 

3.111a: 
Btji lEtnmnomcn eyu. 

Hate: 
Hon eBJ*n&us,»t Domini*. 
4. Ilia: 
Eefofiitfottntcs defede & txdtxvit hamlet. 
EJuricntcs implcvit bonis. 
Hacc: 
Infirmiaecintfifuntrobore,& fxmelkifiturmjunt ftnibnt. 
DeniqucinutroqueHymnomulta funt con flmilia,nec minimi 
quia confimile tradant argumentum: ibi virgopepcritj hicftcriliscft 
foecundara. 

Outriufa 'Tcftamenti Jitavijsimam harmonUm: 
6 concordtamfalvijicam : Vniu* Chrtfti, unius Spirttu*, 
umtts fidei tcB'tficarioncm £g* obpgnationem certifst* 
mam, evidenttfsimam : qtts velfola Q^tCegalynodt* 
commendationi fujficerc pojfet. 

Colophonis loco poft orationcm EVLOGO- Bentdicttm* 

D I A, a pucris imperfc&at xtatis canitur : B E N E D I- Dmino: 

CAMuSDOMINO. Dcnotari quippc volunt qui- Dttdkamm 

dam, quod omnis laus noftra pucnlis fit, & impcrfc&a patim. 

I* * plant 



•jS tiiTURQ. Matut. Et Vestert. 

plane, ad opera & beneficcntiam DEi, quern laudamus, com para ta: 
Quicquidenimdicipotcft, minus laudcDEi eft: vclifto pucrorumcan- 
tu admoue'mur dc puerili fimpHcitare, & fimplici ndelitate T aChrifto 
in omnibus, ad regnum coelefte contendentibus, defiderata, (Marc. /o)% 
quam uruverfusChoras imitatus, floridorum inrftar Cherubim, revc- 
renter & humiliter DEi mirabilia infincmufq; cxtollit, cum grata me- 
inoriq; recordation?. 

Nunquam cnim ingratianimi oblivione eft omittenda Eulogodia„ 
X«turgiaeEcclcfiafticxiw^<t^9jJtiJclaurula; qui poft ritusL«turgix, in 
congrellibus pcra£tos,cum gratiarum aftionc, tanquam ad plus dan-, 
dum invitarionc, Dcoaccepta bencficiarefcrxeChriftianapictasexigitt 
Namqi Deusillc munincuscft,quiexpromifll tenorein facrarijs&O- 
ratorijsadnospervenit,beoediccnsnobis,{'jEx^.20. / ) j/gj AjT^yrtrog 
2-goc, Aj^synrcLC rijbLCtg &?wyta.7iv&J/ULctli)oj, hoc eft, Btncdictu* 
JbttueHt^w bencdixi^nebis bentdiftioncjpirituali, Epbefi* Ciimq; Do- 
minus ex Sion benedicat nobis, PJal 127. & populo fuo, imo Haareditati 
fuse Dorainas benedicere fit rogatus, Pfilm.2S. &*7. certe pro tarn al- 
mx bcnedtftionis impetratione, ad grarx Benediction is rcmuneratio- 
riemnosvictffimdcvinclos eflcdecct,prout Eukgodii iAi Euchariftica: 

*B medic amtij Domino ;&, Deo dicamta gratia*, trcspu* 

«ri, ex quotum Hymno puerorum Eulogodiam defumptam efle volant, 

in fbrnacc Babylonica ab igneiUxfi,DEumomniiuAo^*«gcncrepro- 

iccutifunt. 

Ad illam publicam Etdogodiam Ecclcfix ccerum exhortatur etiam 

Hegkts Pfaltcs P/aim. 6S. In Eoclefijs, inquiens, Bentdicite DEo Domino* 

defontibutlfrttcl. Et pctfolv«c tcnentur pij,quod ipforum nomine fpon- 

det Pjalm. 944. SaacJituibencdic/tnttibi : Ibidem ireram: Benedict* omtut 

€* t umintjwfto e'yu'injcctdum, & in fetulum feculi, 

l<ai Deo TtiHt 
& V n 1, 

Bcnedi&o in fccu!% 
AMEN. 

CORO. 



^ L i t a n i m 77 

CORONIS LEITVR- 

G O D I AE. 

On alienum hie plane erir, coronidis locoqu$- 




f dam adijecre de Liunijs, Hdrii Canonic if, & n.VirginitPjdttr 
\rio, quod vocant. 

DE LIT ANUS. 

aitaneiaz Lit units ( incpte Letttmas ) i KitaAvhi, quod fiip- 
plicare eft, Grxeam fecuti vocem, Latini vocant Supplicationes, five 
R ogationcs. Vulgo Pr^ce/stoncs nominant, quod binos praeceden- 
do bini longo ordine fequantur, a loco ad locum progtediendo, ac ma» 
gnavoccorando. 

Quidammalunt PROCESSIONES appellarc, quia eafacrt- 
ficalis pompa publice proccdit : Quo Graeci re(pexerc <\ui cas wg#«£ev| 
vocant. 

LatiniusJixcrisSuPPLICATIONES PuBLICAS Nam 
&apud Romanos cthnicos publicx fiebant fupplicationcs»nonfolum 
rcfclicitcr gcfta,ad agendum Dijsgratiasj (ed& imminentc periculo, 
ut averterent, & avcrruncarcnt mala, prodigia & portenta. Deccrne- 
bantur videlicet hx fupplicationej Senatus-confulto in aliquot dies, du- 
os,quindecim ; viginti, plure3 pauc orefve, dc confilio Pontificum & 
Decem-virorum qui libros Sibyllinos infpex«rant, aperiebantur tern.- 
pla, Divorum fimulacra in le&ulis, quibus fafciculi ex vcrbenis( ftrup* 
pi vocanturFefto) loco pulvinarium mfternebantur , collocabantur, 
Senatorcs & patritij aim conjugibus& liberis coronati plcrumque: 
quandoq; vcro omnestribus fimul& ordines,.prxeuntc Pontificc ma- 
ximo, nonnunquam Duumviris,fequentibus e veftigiopucrisingenuis 
& libettinis, ac virginibus parrimis &matrimis coronatis, aut lauream, 
manu prxferentibus,& modulata voce pronunciantibuscatmen. A t- 
queita tota urbs a>d folcuincmprccationcm converfa vcl mala depreca- 

L J ri, vcl 



78 L i r a n i a. 

ri, vcl faufta precari, vcigratcs pcrfolvcrc pro infigni quadam vi&oril 
Vndc apparct etiam cthnicis pcrfuafum fuiflc, prcccs communes u- 
nanimi voce & confenfu prolatas, Deo magis acceptascflc : vndc & in- 
ter fragmenta Pctronij Arbitri hocexftat diftichon : 

2^os cjuocfc confufis feriemtts Jidera verbis : 
Etfama eBjunffas fortius irepreces. 

Excmpla fupplicationum hujufmodi plurima exftantapud Cice- 
roncm, s- CaxiUn. Oefarem, 4. Bell. Gallic. Livium, lib. 21 &40. Lam pri 
dium, in Commode. Vopifcum, in Ttcito. Videantur A uguftinus, de civit. 
Deijib- j. Ioh. Garzias Gallecus I. C. traff. de Expenf.& mdiorat. c*f- 21. 
n.36. Pcuccrusdf Divinat. tit. de Augttrtjs & Arufpicin*. 

ApudChriftianos Proce/sionam ufumjam inde a principioChri- 
ftianifmi fuiflc,tcftimoniocftTcrtullianuslibroad uxoremaltcroj Et 
vidcri poteft, Chriftianos a Iudxismutuatos c(Tc has procejsiones, quad 
myftice voluerint lmitarl cos, qui primi occurrcrunt C H R 1 S T O, ex 
Bcthania fe Hicrofolymamconfcrcnti. 

LitunUrum alis Majores Hint, alls Minores. Mumercm claudiartus, 
VicnenfisEpifcopusJ/wwrw inGal!ia,Salutisanno 458. ( VoUttrr*r,tu, 
cum Ptolomaco Lucenfi refert ad annum 454. ) inftiruir, que triduo an- 
tc Dominiafccnfumcduntur, quo tempore reiarrocitatcterritJsGallis, 
in ipfo meridie lupi fere/}; ali$ Vrbes ingreflTa, in homincsgraflabantur 1 
quoridicq; aut tcllus movebatur; aur de coelo ra£ta loca vel rucbant, 
vcl comburcbantur. Alcimus Avitus,ViencnfisEpifcopus peculiari 
liomilia,tcrnisdicbusanteafcenfioncmcelcbratas,& inde in omncm 
Gall jam dcri vatas ait. Sidonius cadem plane cum A vito commemo- 
Itt, in Epiftoltt 7. ad Mamer cum : itemltb.j. Efifiola ad Aprum. 

In Concilio Aureliancnfi primo, circa tempora Hormifda: Pp. 
quifcditannoChri(ti>5i5. novcmannos,deL//<«yj hifecitadefinitum 
eft, cap 29- Rogationcs, id eft, Litamas ante Afcenfioncm Domini 
placuit celcbrari, ita utpraemiflTum triduanum jejunium in Dominies 
adfeenfionis folemnitatc folvatur. Per quod triduumfervi&ancillse 

abopc- 



L i t a n r f . 79 



ab opcrc relaxentur, q uo magis plebs tmi verfa con veniat. Quo triduo 
omncs abftincant, & quadragclimalibus cibis utantur. Tranflatuscft 
hie canon in r. rogatioK.es. j. de confecrat. dijftntf. j. Hinc manavcrunt 
& rcliq uac funt.ctiam in quibulclam rcfocraatis Luthcranorumlicclcfijs, 
folcmnitates iliac, quae circa ca tempora eclcbrantur. Vulgo vocanc 
tit Q5ct^33o(t<, Vcrum poft Agapetus Pontifcx, qui f edit anno Chri« 
fti534- dicitur primus conftituiflcin fingulosDominicosdics; intern* 
plisvel circa tcmpla habendas Litaxias. A Leone 1 1 1, in A urelia- 

ncn{]conciliopofteriori,pcrunivcrramEcclcfiamhujufmodifupplica- 
tionesftabilitaefueiunt. ( Fulgofiulib.z.aip. i,(jr Egnttisu lib. 2. cap. 1.) 

AtGregortxs Magniu M. AlORES LIT A NI A&ficut&Pfal- 
modias & proccfiiones annoChrifti 591. inflituit, quas omnis ordinis 
popuius, feptcno ordineinccdens,altemiscancrct, VI Kalend. Majas 
eclebxari folitas, cum per id tempusquodam morbigenerc laborarctur, 
quo inguinibusftatim tumefcenribuanuilti mortalcsinrcrirent. Cujus 
peftiscautam fuifle prodigiofumTiberisincrementum,Paulus Diacon' 
prodit, quod reccdcntibus indc undis, ingens ferpentum numerus in 
uibera invaferat,ac ufqjco aercmtabcfcccrat,utinguinibus fubitotu- 
mcfadis paflim homines pcrircnt. Quod malum PcUgimftcundm { in 
cujus locum Orgwv/itffurrogaTuspoftca fuit ) precibusavcrtcreconacus, 
jejunium zcLiuma* indixitjfcd& ipfe inter alios interijt, anno Chri- 
fti 379. Gregoriuszzzp multitudinem ad rem divinam hortatuseft,con- 
ftituitq j ut ab univcrfa civitatc fupplicaretur, fed difcretis ordinibus : ut 
clerus univcrfusi Iohan Baptiftx templo; prophana virorum multi. 
tudoa D. Marcelloj Monachi a lohannc & Paulo; San&imoniales 
a Cofina & Damiano ; Matronar, quat in matrimonio want, a. Proto- 
martyre ; vidux a Vitalc ; puerorum & pucllarum choriaCaecilia (up. 
plicitcr procedercnt,atq; ubi omnibuscflcr templisfupplicatum.adae- 
demvirginis,cuiNovaEcognomentumcft,omnesrcvcrterentur. fc- 
runt,cum hare pararcntur,adeo peftilentiam atrociter incubuifie, ut po- 
pulo in concionc liantc o&oginta cxanimati lint NccGrcgorij 5c 

populi 



80 L I T A N I M. 



populi fupplicantis prcces incaflum funt miffe. Peftilentia fenfim re- 
mitcensbtcvi extincta eft. ( Sabelliats libs- Enneadis eftavs. ) 

Deea pauloahterSigonius Anno 590. Dira peftilentia Roma- 
nam urbcm affligente, Litanum M»)orem v ulgo difta m , in fefto S. Mar- 
ci eclcbrari folitam, inftituiffe fcrtur D. Crtgortm Magnus Pp. ut fcria 
quarta prima luce clerus egredcrctur ab a:dc SS. martyrum Cotma? <5c 
Damiani, cum Prcfbytcris region is lextx ; Abbates cum monachisfuis, 
abxdc SS martyrum Gervafij & Protafij cum Prefbyterisregionis quar- 
ts; Abbarifliscum congrcgationibiis fuis, ab sedc SS. martyrum Mar- 
cellmi & Petri cum preibytcrisregionis prima: ;omncspueri& pudlac, 
abacdeSS. martyrum lohannis& Pauli cum prefbyrcrisregionisfecun- 
dx ; omncs Laici, ab aedc S. Protomartyris Srephani cum prefbyreris re- 
gioms fcptimK ; omncs muHercs viris orbarar, ab xdc S. Euphemix cum 
prefbyteris regionis quints ; omnescon jugio fociata, abxde S. Martyris 
dementis, cum prefbyteris rcgionis iertia? ; E (i ngulis au tern xdibus in 
hunc modumegrefll,in aedemB Marix convenircnt,ac longisibi Me. 
tibus & gemitibus Domino fupplicantcs, peccatorum veniam implo- 
rarcnt. luflritquineCiam,utconvocatiClericorumChori per tridu- 
um pfalierent, & Domini mifcricordiam invocarent. Itaque ab illo 
traditum nunc quoq ; manet, ut poft Mijanun Introitum novies Domini 
Chriftive mifericordia expofcatur. 

Hofaigitur tertia vencruntipfi canentium choriadtcmplum, pet 
camposurbisclara voce Domini mifcricordiam implorantcs Dum 
autem populus fupplices ad Dcum voces effundit, repentc ofloginta 
homines in turbaexanimesconciderunt. Gregoritu haudquaquam 
cxterritus continuo populum monuit>nc ab obfecratione cefiaret, fed 
multo intcntiusin ftudiumdivinx prccationis incumberet. Interim 
indies magis peftilentia fxvicbat. Ad cxteros autem cafus,quibusho- 
jnines paffim abfumebantur, hoc etiam mali acccfterat, quod multi 
cum fternurarcnt, alij cum ofcitarcnt, repente fpiritum emittebant. 
Quod cum ftepms eveniret, confuctudo inducta eft, qu? nunc etiam ob- 
fcrvatux, ut fternutantibus falutem precando, ofcitantibus fignum Cru« 

cis 



L I T A N 1 A. 8l 

ds ori admovcndo,prx(Idium quxrercnt. Quibus rebus pcrmotus 
Gregoriut, ad cxtcra cceleftis irae piacula, anno 591. religioCam til die Re* 
Jkrrefttonu fupplicationem inftituit,atqucfolcnni in pompa fanftaro 
Virginia DEi genitricis imaginem cxtulit. Hxccx ore ejus Lues E- 
vangcliuxmanuaffabre advivum cxprcfl"a,jam turn in xde D. Marix 
ad prxfepe in Exquili js (Ira, cximia populi rcligionc confervabatur. Fa- 
Aumeftautcm, utimagincm ipfam,quacunq;fcrrcrur terra, pcftilcntis 
c«ligravitatcccdcntc,optatafaiubritas(cqucrctuT. Qua de re Deo 
grarulantibus omnibus,cccc Angelns lanftam virgincm his vocibusc 
codoalloqueRseftauditus: ReginAcceliLtare,itllclH)a\ Ghuaqucmmerw- 
ifli fort tire, *Uelit)* \ Refitrrexit,Jicut dixit, oJIcIiqa. Quam ubi Grc- 

gorius auribusorationem execpit, ftatim divino inftinttu, fpiritu fcili- 
cct,inhunc modumexplcvit; Or* pro nobis Dcum, at/e/uja. Exiade^fP- 
ti/itona (biennis Ecclefix pafchalis argumento lxticix manfit. Neqj 
ita muko poft Angclus luperHadriani molem aftans, ac ftri&um mu- 
cronem vagina recondens confpe&uscft. Quo vifo Gegorius ex* 

hilaratus, converfo ad populam ore ; Bono, inquit, omncs animo c- 
ftote: nam optatusdivinx kx, ac furentis jampridem peftilentix finis, 
Deo ipfo annuente, oftenditur. Atq; ita, ut iile prxfenfit, ipfc dcinde 
morbus elanguit. AbhacremoliS. Angcli nomeneftinditum. Hxc 
ex RituaJibus recenfet Sigoniut lib. 1. Regni ImlU. Vnde quid ride 
dignum (it & recipiendum, prudens lc&or facile dignofcer. Srephanus 
3. Pp. nudis pedibus Lit&nijs inceffifle legititr ; anno Chrifti 76S. L*tani~ 
<»etiam ante feftum Afccnfionis inftituit Adrianm, anno Chrifti 800. 
Sed controvcrfia cft,quam obiter attingere libet, apud iuris Pon- 
tificijeonfuitosi An ad has Litanias five rogationcs pobiicas & proccC 
fiones rcnean tur accedere omncs Cicrici territorij, vel d untaxat ( ut lo- 
quuntur ) omncs de territorio baptifmalis Ecclefix \ Et quidein Ai- 
chidiaconus, Celebris ejus juris interpres,/« c qiundo. j8.di/?ixtf.exifti- 
xnat, quod omncs cicrici Epifcopatus teneantur fingulis annis venire ad 
Litanias ad Ecclefiam majorem. A rgumento utitur hoc, quod in d. c 
qtwrde, xquiparentur Litanix & Concilium. lam veto ad Concilium 

M quot- 



8z HorjeCanonic*. 



quotannis bis comparcte tencntur. (.propter, c non oportet.ejr tot. di- 
Jiwtf. iS. 

At vero Abbas Panorm.i/i c. minis, de excejf.prdat. Felin.inc. ctt- 
Uctut- de offic or dinar. Card i nal./zr Clement, ttnic. de reliq. ejr vener.Janff* 
ab Archidiacono fcceflionem feccrunt, &.opinantur iblum tenericos 
Clcricos comparerc, qui funr irrteiritorio Ecclelix baptifmalis- Quo- 
rum opinio, ut antca rccepta eiat, ita & in Concilio Tridcntino nupero 
conn* rmata eft. Sefsion. 2j.cij.de reformat. Iohan.Garz. deexpenf.& 
melior. cap. 21. n.37. &fiq- 

Atqshaccdc Litanijscum minoribustum majoribus. 

DE HORIS CANONICIS. 

"DReccshorarias five C ANO NIC A S, quas wocanuHieronymtttprh 
* mm, Eufcbio Cremoncnfi & plerifq; alijs, qui cum co vixeranr, infti- 
tuifle fertur, quibus divinx inTcmplis laudes cancrentur,quas Patres 
deindc recepcrunt, imitari carmen Davidis diccntis: Septies in dielau- 
dem dixi tibi. Sunt autem qui tradant, & inprimis D. Cyprianus mo- 
rem celcbrandi primarm tcrtiam, fextam & nonam horam a Daniels 
fumtum,qu6dilIeterindiepo(itishumi genibuspatrio ritu,maneho- 
ti facta & nona precari confueviflet. Ita, tcfte D. Hicronymo, T R I A 
Juntorandi tempora : mane, id eft, bora tertia, quum Spiritu Santto afflati 
funt Apoftoli ijexta, quum edendum eft ; fie Pctrus Apoftolus, volens 
cibum capcre>afcendit circa horam fextam in coenaculumorandicau- 
fa : nona, turn idem Petrus & Iohannes pcrrexcr un t ad templum precan- 
di gratia. 

Poftca PELAGIuS II. (Sigeberto & Cranio lib. 2. Metrop. 2. te- 

ftibus.) decrevit, ut ipfe feptem Canonic* hor.t quotidie a Sacerdotibus 

recitarentur, velut prxfens remedium humanx imbecilJitatifuturum, 

quo ficutiluSTuSyJjp/win die cadit.itaperorandi curam totiesre- 

furgar. (AnnoChriJlisjs-) 

Singulis autem hotisGregorw prxfationcm dedit initium Pfal- 

mi 



84 



PSAITERIUM B. VlRCTINIS. 



inftar ornamcnti ( Pclyd. lib. /. c . p. de rrr. invent.) Nimirum rationent 
habuirillc viixmilitaris negociofacfimul&otiofx.ur quantum abho- 
ftibuscarnalibusdareturotij, id contra hoftcs fpirituales impendcreiur, 
fatius c(Tc ratus, Orationc licet pcrfun&oria, quam ludo vcl fabulis 
tempus fallcrc. 

Caetemmcum nonquam multar,fcd quanta cum fide prcccsfi- 
ant, KAahoyvu<rni illc fpe&arc fokat: omnibus in univcrfum in omni 
vita cumChrifto femper orandum crit,ita quidem, ut pieces ponde- 
icntur potius, quamnumerentur. 




PAR- 



Hor&Canonic*. 8? 

mi David: DEtts in ad\utorium mcum intended Domi- DmintdiutO' 
ne adadjuvandum mefeflim : fubjccitque Hymnum il- rium mtum'tn' 
1 u m ; Glorti Patri & Filio, & Sp'trituifinfto. ttnde, &c. 

Vt totidemjetiam horx in honorcm Dcipara Virginis Gl,m Pdtr '> 
quotidie recitarcntur, inftituit Frbanttt II. in concilio, ^* f - 

quod in Gallis ad Chromontcm habuit. "EtHieronymus rogatu Da- 
*»a/?digcfllt Pfalterium in fcptcm partes, ad numerum dierum unius 
hebdomads, ut qnilibet diescertum Pfalmorum numerum haberet, 
qui cancrctur. Quod ita diftin&um nunc ex ipfius Damafi decreto in 
omnibus templis legitur. 

Fertur idem Pontifex omnium primus, rogatu Hieronymi, (tefie 
Sigeberto) Hymtmm,qu\ tribusdivinisPerfonis redditur, ad extrcmum 
quemq; Pfaimum adjeciflc, quern in Nicacno conventu editum memo- 
rant. DamAfm inftituit, ut ad fingulas horas canonicas recitaretur, 
prefsa tamen voce, SYMBOLu M, quod ad diffcrentiam Nicacni 
6ymboli vuJgo brevius, & APOSTOLICuM appellatur . quam vis 
multi tradant, iftud nan illud in Nicxno concilio editum. Polyd.ltb.f. 
cap. 2. de Invent, rerum ) 

De horis Canonicis haecfufficiant. 

DE PSALTERIO D. VIRGINIS. 

\A Odusorandi perrotulos!igneos,quos vulgusmodo PrccHlas,mo~ 
do Paternofiros appcllat(ijnumero quinquagintaquinq;perfora- 
th'taordtne diftinguuntur, ut poft denosiingulimajufculiaffiganturfi- 
lo.&quothi funt,toticsDominicam prccem ; quotiIJi,toties Angcli- 
cam falutationem ter numerum ineundo recitent, terqucSymboIurn 
brevius inferant. Et id D. MAR I AE Virginis PSALTERIuM. 
nuncupant) kPetroEremtaGzllo, Ambianenii inventus, qui circa an- 
num i>zl. MXC. egit cum Vrbano, ut bellum Afiaticum i Chriftianis 
Claromonte fufccptumfuerit,quoHierofolyma receptafunt. 

Hodie tantus honor cjufmodi calculis acccflit,ut nonmodo ex 
ligno, fuccino & Corallio,fcdex auro argentoq; fiant,fintq} mulieribus 

M 2 jnftar 



ThboriaOroanices; 8j 

PARTIS PRIMAE, 

I V. Membrum : 
THEORIA ORGANICES SIONIAEi 

hoc elf, 

ContemplatioTnftrumcntalisMuficXjCuminVctc- 

ris, turn Novi Tcftamcnti Ecclefia ufitatatj 

6x Tibliis, Ecclefia Script oribut antiquis (tf rcccntio* 

rtbw, dtjsfy Autcribtu collet? a. 

I. Caput. 
DeaAutoribtaQ^CuficA Inflrumentalis & qutdcm 

ftcrd, ctr minibus P/almorumadcultus divines a Regibustjr p*~ 

pub Dei adhibit* ; item^ deprepcfitione &Jummi 

hups Thcorid. 

> V B A L ( Nomtn S?r quodapntre Umtch Iub*li indU 
\tum videtur, k 73V , Son*, clangor e, buccinatione & product- 
/one Inbili dtfctndit. EH nut cm S?r a vtrU S^3in, quod 
\ducere,prod$uere,deducere tjr rcducerc ftgnificat : C3?Kt>Ctt 

?&« €>timmm vnfc txr 8lan$ in Dcr Mufic, fori? t>n& titff/ 
remifse xivtofibmifse iugrfaUr n pflc<jm : Zmf} Mr pofmmr rffcarnadj gejo* 
gm twrtxtt / Dajjer foe Deutfdje 'JBort ( fallen ) t>nt> (at < imfcfc inter vallum 

f dtttpf . -Eat quo pate t, & pat rem Lantech, Mnfuumprimum veljiltem Mujicet 
baudignarumfnijfe. ) Gene/! 4, 2 1. memoratur primus Alitor tra&antU 
um Citharam t ejrOrgan»m : Quibus nominibus per Synecdochcn com. 
prchendit Moles omnia Inftrumcnta M ufica, turn \J^A*<pif/*, feu x»*$-<*, 
quxAriftoxcnus apud Athcnipum lib. 4. Dipnofoph hra.ta> nominat} 
turn vnvfwTixct, five ifurnora,, quae digitis ventouc moventur. 

In Religionis autem cxercitio publico DAVID primus confti- 
tuit, Cwiorcs Inftrumentis pi*ftd c£Tc, ut /. Parol, cap. ij. v. it. annota- 

Id $ turn 




85 TheoriaOrganices. 

t um eft ; Dixit Principibus Lcvitarum, ut conjiituerent defoatribusfois Can- 
tores in Organis Muficorttm, Nablis videlicet, & Lyris, tjr Cymbalu, at re/on*' 
ret in ExcelfisfonitttiUtitU. 

Patris fan&ioni SALOMONEM fubforipfiflfc 2. Paral, /. in- 
dicator : In Templi enim inauguration egrejsifwt Sacerdotes, tarn Levi- 
tt quhnCantores, idest,<&quifobA.fapherant, & qui fob Heman & qui 
fob Idithum filij drfoatres eorum,veJliti by/sina,Cymbalif ejrPjalterys & 
Cithariiconrrepabanf, /Pontes ad orient alemplagam Altar is. 

Atq; poetice,acorganice pfallendi ftudio, Pfolmi non fohiiaSc 
libcri, fed ligara& numerisaftri&iorationefuntaDavide conferipti. 
Idquod non tantumTitulus&Epigraphco(icndit,dum Pflilmi Cantica 
& Hymni dicuntur,eoquod mctrico di&ionisgenereconditi fuerint* 
(quia vcro nonunum adhibuic Propheta carminis genus, C&i varia, i- 
dcofadtumcft,ut tota ratio facraciftius poefeosoblivione fubmerfaja- 
ceat, undc qui illamerucrct, nemo hattcnus fuit) verum ex MuGcis in- 
fn per Inftr u mentis patet, ad quorum pulfationem& harmonicam mo- 
dulationem Pfalmi in Tabcrnaculo&Tcmplodecantatifuntj quod fi- 
eri non potuiflet, nifi numeros iili babcrenr. 

Attcftatur idipCum fo/ephw lib. 7. Antiqmt: Iudaicarum cap. 10. fie 
fcribens : Gtterum DAVID per f unci m jam ocllis acpeuculis, & in altijsi- 
Jimapace degens,wario genere carminum od<ts &Hymnos in honor em DEi 
compofoitipartim trimetr over fit, par tim pent ametrc, InfirumtntUfyMuficu 
comparatU docait Ltvitxs, adpulfom eorum laudes Dei decant are, tarn Sabbati 
diebtu, quam in uteris Fefiivitatibtts. 

Difcrepantquidem Patrum fententiaede alio, quam Davidis no- 
mine, Pfalmis praefixo, cuiufmodi eft, Afoph, Ethan, idithun Filij Co- 
re, &c. Eos cum Da vide, Mofe, Salomone auroresPfalmorum faciunt 
Ifidorus libro de ofjtcijs, Hicronymus inEpifioia adSophron; Arhanafi- 
us in SynopfiSacr* Scriptura. Qiiand oquidem 2.paral. 2 p. n "pT & verba 
feu poemata, ut reddit Luthcrus, Pfalmorum aeque Afapho ac Davidi 
aflignantur. Et qucmadmodum videntur di&i Pfolmi Le David* Spi- 
rim San&oDavidi di&ati ; Sic inferiptos efle volunt Pfalmos Le AC 

foph 



Theoria Orcanices. 87 

fifh i SpirituSan&o infpiratos Afapho & LibneiCor* id eft, filijs Co- 
ra: divinitus fuggcftos. Attamen Auguftinus lib. 17. de Civit. Dei, c. 14. & 
Cafllodorus inprnfatione Pfalterij, Af&pb, ldithum,flios Cor a non autorcs, 
fed adminiftratores, Pfalmos cum voce, turn Organo decantandi, fta- 
tuunt. Siquidem dc Afapho, Idithum, Hem ah & rcliquis /. paral. if. & 
16.&.2S- 3. Paral. j. exprefse fcriptum eft; quod David illis minifteri- 
um cantandi, & Inftrumentis Muficis ludendi demandavctit Et /. 
Paral. 2j- de ijfdem legitur, quod in Citharis prophctaverint. Solc- 
banr cnim ad Citharam & alia Inftrumenta Pfalmos viva voce decanta- 
rc, quod non abfq;peculiari agitarioneSpiritusSantti ficbat. Isenim 
hec medio in illis idtemporis excitari& invitarivoluit, id quodetiam 
cxhiftoria Elifaei 2. Reg. 3. luccmeridianaclariuseluccfcit. 

Cum quo confonac Sabcllicus, EnneadU 1. lib. 20. DAVID 
J! ex, omnibus gentibtt* pacatis , Reli^ionu fludia complex tu , HYMN OS 
TRIMETROSft&&, & cum" ha PENTAMETROS V E R- 
SuS plurimos, qtdSabhathis,feftii^ diebttt facritfolennibus canerentur : ad- 
Kf//^DECACHORDAM CITHARAM, &c. 

Qualia vero prifcis temporibus fuerint Inftrumenta, nc' divinarc 
quidempoflumusslucimdumtameneritncccontemphtioneindignu, 
praecipuas Inftrumcntorum fpecics cum ex Pfalterij Davidici, turn ex 
Mofis, Prophctamm, aliorumq; Hagiographorum officina depromtas, 
intheatrum producere,atq;corundcm ufumcum AntiquitateChrifti- 
ana,&pijs litcrarconje&uris & Allegoriae myfterijsquafi adumbrarc& 
animad vertcrc. Dcnique Organicam, Novi Teftamenti Ecclefia: re» 
ccptam, alfertamq; adducerc. 

Sed prius de varia ChoriMuJici condittone, qualisfub Davide alifS^pifSprin- 
cipibiu Iudtisfuerit 5 ttemfydetittdis, pleris% Pfalmis prsfixii agendum 
ejfe exiftimavimus, 

Qu_am accurata enim fuerit Chori facri inftrudio quam ftipata 
majeftas, quam ordinata in eo officiorum fundio &fedu- 
litas, quam deniq; magnifica crga Cantores in vi#u & a- 

midu 



Thioria Orcamices. 




mi&u liberalitas ; jucundum eft contemplari & aufcultara 
ex V. T. monumentis. 

Inftruttionem 5c majcftatemChori Levitarum,adc6queMufi« 
corum & aetas ccrta, & numcrus fatisfirmus cdocct. 

1 1. C a p u r. 
De jETATE LevitarumadeofyoJXCuficorum, 

cum conciliariene Jiverjijupputatienu (jr Anagoge. 

Mnium Lcvitarum cxcrccntium opus in mini- 

ftcrio domus Ichovx, minifterium incipicbat AE,T A S ma- 
|tura&florida,finicbatj>rofeda &languida. Eligendic- 
\nimcrant a nato trigjnta annos & dcinceps,ufq> ad natum 
quinquxginu annos; quod prxecptum fnit Num.j.v.j.dr jj.v. + prx- 
ftitum item a Mofe, Aaronc & Principibus IlracLis, di&is locis j ctiara 
& Da vide /. Chron. j/.v 2. 

Diver/2 aurem videntur inith miniftcrij ftatui. Sic cnira Num. i. 
%/. 24. &. 1. citron. 2 j. inquit tcxtus: Hoc eft, quod ad Lcvitas attinct 
4 nato vigintiquinft annit & dcinccps venito Lcvita, ad militandam mi- 
litiamin mimftcnotentorij conventus.idcft, ad confiftendumin fta- 
tionc cum reliquisSc obfervandam rationem miniftcrij. Hie qui* ft 
annorum difcrimen intercedit ; Quod ipfum quinquennium vcl fpaci- 
umquinquc annorum a vicefimo quinto *d triccftmum Annum Levitis ad 
tyrocinium primum venientibus datum fuiflc arbitrantur divertt nu- 
mcxi conciliatorcs ; ita wvviginti quin^ annos nati reiiquis accent! mini, 
ftraretcncrcnturjfed annodemum trigefimo fuum munusplcne exfc> 
quiincipcrent; adminiftrandum itaquc elcftum fmttzTrigcntrium'vx- 
telgimus, comprehends inftitutionis prxmiflx annis- 

At i.Cbron. 2 j. V.23.&26. rjr 2. Chron. ji. x6. & He%r*j. t. excr* 
ccntci opus in mim/lerie fuifle a nato viginti annos & dcinccps legun- 

tut. 



T H E O R I A O RCA N I C E S. fy 

tur. Quo in loco, puta, notat TrtmcUitts fecnndum numcrationcm 
communcm Ifraelitarum omnium : quia Liberi z&AWzm. aetatem ufquc 
fignificabantur appcJlationc Taph, id eft, parvulotum. ( i.cbron. 27. 
v. 2 j. ). Etfi id ex quoru ndam locorum analogia credibile vidctur cf- 
fe, Lcvitas inde A puero fuiflc Catecbumenos zd vigefimum annum uf- 
que: post vigefimum fuiflc admiflbs in obfervationem. minifieri/, ad 
quod crant inftituti, fed btu^*r,t folum ad quotum ejr vige/imumuCquc : 
Ex eo tempore fuifteoccupatos in fecundariaquadam adminiftratio- 
ne donee trigefimum attigiflent. Inq; hunc modum & Da vide, Ga- 
de & Nathane Propheris, legitime conftitutum eflc ex vcrbo DEi, a Sa- 
lomone & Ezcchia frequentatum difertedicitur, ( 2.Chron.8.verfi2<f, 
& 29. 2f.) 

Atquehaeccollatio &conciliatio diverfitatis dc state ele&iad 
miniftcrium a nato 20. 25. & 30. annos fufficiat. 

Ea autem fupputatio ab initij & fun&ionis anno 30. uti & 2$. ad tcr- 
mini& vacationis annum 50. rarionibus non caret evidentibus. Inge- 
nere cnim Theodorerus quafl- ij.in Num. argute exponit; |tt« JVj JJ 

l$fj Trgdiv) riXtKicL TiKeiow ovk t%4 t^ (LyaSw j(gtjj Vftf xctr 

vmv ^icuejiQv, )) TihdjTcycL <& cL£rm?6£jv t%4 to CtofMi* 

ct7rQy,eAva %ivuv ngj rlw jiOTYifo, >@tj to yr\oc/L^ ycy tIuu fyj 

hcL 16 <XTi7\iq $ "^/v%yis,lo Si cTict lo tu Q^jloUs? oi&m$. Quo. 
mam, inquit,/»rw«,**A*monhabct plenam bonorum & malorum dif- 
crctionem:/>g/?w«* vero debiliore eft corporc, ideo fecernit turn j«- 
ventutem-, turn Jenettutem : illam quidem ob imbccillitatem animi: 
banc vcroproprcr corporis infirmitarcm. 

In fpecie de anno zy ad jo. Ifidorus aMftyofifyt cap. 6. atteger. in 
Num. & citatur in decret. diffixff. 77. cap. /• in veteri lege : Quid per 
annum quint urn ac vigefimum, in quo flos ju ventutis oboritur, nifi con- 
naunumquodquevitiorum, bellafignanrur: &quid per qwnquagena- 

N Hum, 



90 Theoiua Orgakices. 

rium,\n quo & lubilxi rcquics continctur, nifi interna quics, cdomito 
bello mentis, cxprimiturJ quid veto per vafa tabemaculi, nifi fideli* 
urn animx defignantur? Lcvitx ergo ab anno vigefimotjr qmnto 

tjbcrnaculo fcrviunt, Hz qmnqmgenttr'to vaforum cuftodesfiunt: utvi- 
delicet.qui adhuc impugnantium vitiorumccrtaminaper confenfum 
delcttationis tolerant, aliorum curamfufcipcrc nonprxfumantrcum 
vero tentationumbella fubegcrinccum jam apud fedeintima tranquil- 
lity te fecuri funt, animarum fonumutaitzm.fSedquishacprdliaJibipcr- 
fecJe/ubigat, cum Pauliu dicat Rom. 7. v. zj. Vidto aliam legem tn membrit 
meis repugntintemlegi mentis me*,&ciptivum ducememme inlege peccatt? 
Sedest aliud bell* for titer per peti, aliud be/lit enerviter expugnari : in iftit 
txercetur virtw, tie extolli debt-ant : in Hits omnino extingttitur, nefubfiftant. ) 

Vcrum hxc magis placet anagoge, prxfertim de 30. anno ad 50. 
1. Sacerdotalt quippc muneri, non quivis promifcua-cleftionc pra- 
ficiendi,qui imperiti Stinepti funt, & nil prxter vellc afferunr, ( Magi' 
Jtratus cnim, ut prxclare illud Biantis videtur di&um, virtm oftendit ) 
fed cos qui moderations & difcrctionis fidem faciant. Tricenarius 

etenim, ex tribus denarijs compolitus numerus, perfc&ionem quan- 
dam fignat roboris virilis: &ufquc ad illud tempus, Dionyfio anno- 
tante, proficit homo in rationis vigore ac viribus corporis. 

Maturitxtem omnino xtatis,qux cum prudentia & gravitate con- 
junfta fit, requiritOEus,&ad cultum fuum non nifi judicio firmatos 
ufuquc cdoctos vult admitti.cum adolcfccntixprotervae intemperans 
lafcivia <5c prxceps temcritas & imperitia debirx facrorum vencrationi 
non exiguum pariar contemptum & profanationem. Hxchriftut ipfc 
nonpriusquamtrigefimumeflTet ingrefius annum, docendi minifteri- 
um fufcipcrc & fubire voluit. Quo ipfo & hunc Legisapiccm cxplcn$ 
ad minifterium Iiberam xtatis clc&ionem & Chriftianam in annorum 
fupputatione liccntiamobedicntiaftia nobis teftituit ac reiiquit,urct- 
jam juniores afpirarc & admitti rede poflinr, ad minifterium Ecclcfiafti* 
cum, cujus cfficaciam a nullius state pendere ceirum eft, aftipulantc 
non tamiun Novi Tcftamcnti faiptorc Apoflolo Epift. *dTimotk /. 

if- 4- 



Theoria Organices. 91 

tap. 4. v. 12. Nemo conremnat juventutem tuam ; verum ctiam apud 
Vet. Tcftamcnti Notarium Icremiam i.eap. verf'7. ipfo DEo prote- 
ftantc : Ne dicas, pucr (lira ; ad omnia ad qux mittam tcibis, & univcr- 
faqaxprxcipiam tibi loqucris. 

Kcikc'Q\\U\i itaq; animadvertimns inDccrcto,quod aliqucm ad 
Sacerdotiutn promovcri ante triccfimom annum vctat: veluti Canon 
habet /. dift. 78 : Si qnis triginta annos xtatis fux non impleverit, nullo 
modo PrefDyrer ordinetur, ctli valdc dignus fit. Et Canon 2. Nemo 
Prefbytcrconfccretur,qui minor triginta annisfit. Canon 4. Prcfbyter 
ante 30. annorum xtatcmnon ordinetur, quamvis fitprobabilis vitx, 
fed obfervet ufquead prxnnitumtempus^Dominusenimnofterlcfus 
Chriftus trigciimo annobaptifatus eu^&tuncprxdicavit. Cujufmodi 
Canones ipfi Pontificij obliti,abolitoscos efic voluerunt, aut ccrte fuis 
cxemplis effecerunt. Quandoquidem Sixtus IV. Iohanncm puc- 

rum, Ferdinandi Regis Neapolitani filium Tarentinx Ecclefix prxfc- 
cit : Lconem X. filium Laurentij Mcdicis 13. annorum puerum, Cardi- 
lulcmconftituitlNNOCENTIuS VIII. 

2. Ex annorum diverfa fupputationc ad prxparationem & funftio- 
ncm minifterij, & ad infpe&ioncm hxc quoque oritur Anagoge : Per 
faltumad fupcriores gradusquofvis promifcue admittendosnon cfle. 
Nazianzcnus//; Uudtb.Bafdij,nattticamv\Ax. ebfervari /f£<?w,quxguber- 
natori primum remos committit, deinde ad proram collocat. Et le- 
gem fimilitcr militarem, qux miiitem primum dclegitj deinde ccntu- 
xionem,tum Imperatorcm. Patdo past : Cum ncc mcdici,nccpi£toris 
nomen quisquam obtineat, nifi prius morborum naturasexpenderk, 
aut multos colores mifcuerit, variasquc formas pcnicillo exprefferit: 
Antiftcs contra facile invenitur, non elaboratus, fed recens quartam 
ad dignitatem fimul fatus 5c proveftus, qucmadmodum Gigantes Poe- 
tx finxcrunt. Vno die fanttos fingimus, eofquc fapientcs & eruditos 
cfle jubemus, qui nihil didicerunt,necad5acerdotium quicquamantc 
contulerunt, prxtcrquam vellc. 

N z nA*'r- 



pi The or i a O rganices. 

YlhchflsiBp dv5\\fji&%jv rovg dyiovg, yguj Q>(pcvg wcy 

myittvlcU °U 7lhW %V fiovAz&cq. DeconcilioCyprianus//^.* 
cap. 2. de Aurclio lib. 2. ep. /. 

Notatu quoquc digna eft quinquagenarix aetatis vacatio & ccC 
fatio grandioribusconcefla>ut tamen prxcircnt autoritatc,do£trina & 
confilio tanquam Ephori Iuniorum & du&ores. £)uinquaginta enim 
annos nato licentiaerat revcrtendi a militia facri minifteri), ita tamen 
ut in alios obeuntes militiam in rentorio conventus, infpettionem ha* 
beret. Num. S. v. 2j. & 26. Nam cum robur corporis laboriofa ifta 
poftularet provincia: Senibus ctiam aut jam fathifcentibus aut lan- 
guefcentibus mifllo dabatur rempeftiva, ne qua min'tfierij facri pars ob 
aetatis inflrmitatcm ncglecta jaccrct, ut fupra ex Theodoreto annota- 
turn 5 Siquidem vis corporis a 30. anno decrefcere incipit. 

Anagoge hinc elicitur: 

1. Non iirgendos nimis efle ultra modum, qui ie alacritcr impen- 
dunt: nee cxigendum plus, quam facultas patitur. 

2. J«»«non prorfus tollendosac removendos efle: fed junioribui 
Infpcftorum loco pracriciendos. Agrcftes itaque & inhumani funt 
hodic, qui fenes de ponte prorfus abijeiunt, & ob quemvis languo- 
rem fepe numcro benemcritis & dignitatem eripiunr ac pene vitam. 

At que huttcnui de Levitarum adeo% Muficorum aetate ad miniftcri- 
um Jufiipiendttm & deponendum. 
ScquiturfrcqucntiaChori & firmus Mulicorum numcrus. 

III. Caput. 
DdN^umero QjftCuJiccrum. 
Vmerm^Xuficorum Davidicorum non exi- 

guus in Levitarum Catalogo & recenfione ampla connu- 
meratur «Sc acccnfctur, ( 1. Chron. jj. 

Nitme- 




The qui a Oroanices. $3 

Numeral Leviurum per familias fuic : 3 3 o o o. 

Colliguntur fie: 

Quiprxcflentoperidomuslchovx. - - 14000. 

Modcratorcs ac judices- - - - - 6000. 

Ianitores. ------- 4.000. 

Laudanteslchovamlnftrumentis. - - - 4000. 



38000. 

Huic intcgro Catalogo Lcvitarum, chorus quoq; Mnjlcoritm con- 
nnmcratur, quorum fuerunt qua'tcr mile, annumcrando fcilicct cum 
Bifcipulis Doftores duccntos ottoginta ofto; dequibus /. Chron. 2j. 
cap. v. 7. diftinftioneTremelliana. Fucruntq; numero illi (filijA/aph t 
Neman, Idithnn ) cum cognatis fuis edo&is Muficam Ichovx, omncs 
Doll ores duccntioftogtnta otto. 

chori hu]u4 amplifsimi iv)si%ictv maxime decorarunt & ftiparunt vU 
ginti quatuor ordines , quorum difcrimen DEo fortitionc reliqucrunt 
xque parvi atquc magni, Dottores cum Difcipulis: qui non rantum 
/. Chron. 2s- recenfentur, verum ctiam Nehcmix cap. 12. vcrf. p. pertin- 
guntur, 

Porroin libroHezrx cap. 2. v. 41. ad templi reftaurationcm a re- 
ditu populi ex Babylonia recenfentur Mujici pofieri Afaphi centum vigin- 
t't oc7o. Capite Hezrx dido -v. 6s- Cantor es ejr Cantatrices ducentx legun- 
tur,quosLevitxad revoc3r»dum in ufumMuficam facram (quam fe* 
ptuaginta annorum captivitatc oblivioni tradidcrant) inftituta 
profcclione pecunia compa- 
rarant. 




Nj IV. Caput 




94 The or I a Organ ices. 

~~~ ~~ IV. Caput. 

De diflwBa variaty QL%Cuficomm per familiar (£. claf- 

fes dijlinftorumfuKftionc, ejr in ea exquifitk per feriem * 
fedulitate. 

\Vficorum ojjicia, producir ordinataLevitarum 

)funttio, qua: triplicis erat clams : Miniftrantium Sacerdoti- 
jbus prima legitur, i.ehron. jj. ejr 24. Muficorum fecunda, 
>i.Chreu, jj- lanitorum tenia, i.ehron. z6. 

Fun&ionis inter Muficos diftinQos, quae merit diftin&io & ob- 
fervatiofedula,extat fldeliter conlignata cum paffim in Biblijs, turn li- 
bri citati /. chron. cap. 6. cap. is- cap. if. cap. :s. (jrc. 

Cmtores enim, quos conftituit David ad miniftcrium Muficum 
indomoIehovx,exquoquievit area, memorantur 1. Chren.fi. ex filijs 
Chore, pofterisKehathitarum, //«»<«» Muficusj ex pofterisGerfchom, 
jifiph qui ftabat ad dextram arcs v jp- y ex poileris Merari, Ethan (qui 
& leduthan cap.fi. v. 16. & paflim ) qui ftabat ad finiftram illius verf.44. 
Vbi non tantum cuilibct defignati loci diftin&io, qua munia inter fe 
divcrfa; fed familiar five tribus etiam origo, qua inter fe cognationem 
habuerunt Mu/ici, difertc indicator. 

QuippcLcv/tas & ex Levi tribu oriundos fnuTc Cantores, cvincit 
Gcnealogia /. Chron. 6. Num. cap. +. v. 17. Levi enim habuit filios tres, 
Gcrjchon, Kchath, Merari. Quibus nominibusinvolutum myfticum 
& allegoncum evolvit R abanus. ywy* Gerfon enim advenam, i~~lPp : 
£'*£*/£ Paricntiam five dentes mo lares, "HI*? Merari amaravel amari- 
tudinem fignificar. Quicunq; fane minifterio drvino & fun&ioni fa- 
era: rite confecratur, in hoc mundo le vagum & percgrinantem adve- 
nam effe deprehendit j & patientiac ftudio deditus oracuJa facra fub 
concione & cantione , dente difcretionis molere atque comminuere 
fecundum materix Sc auditorum qualitatcm connhitur : quin & ama- 
refecrefibi feculum attcftans, alios a mundi voluptatibus revocare & 
abftrahcre non dubitat, 

Cxtc- 



THEORIA (5&GANICES. 95 



Cxterum /. Chron. ij. ad ttanflationcrn arcxe-domo Obcd-Edo- 
mi in tentorium in civitate fua cre&um,edixit David principib. Levi* 
tarum, ut inftituercrit agnatos ipforum Muftcos cum Inftrwmentis Mufi- 
iu, Nablt/s Cithiritfy & Cymbalis rcfonaturos, cxtollendo voccm cum 
lancia v. t<f. Jnftituerunt ergo Lcvitx illi Htnumem filium Ioclis & 
ex cognatis ejus, Afaphum filtum Bcrccix, <5c c Mcrafitis cognatis fuis 
hthxncmbMum Kufchajx. v.r/. Poft in arc* deportandx folcnnitate 
Inftrumtntxles Muficl diftinfta obicrunt munia fedulo, concincntcs & 
concinnantcs Oden mixtxm ( chabakuc. cap. j. v. i. Tfilm. 7. v. 1. ) con- 
fcriptamnonunotantum autaltero merrorum gcncrc,fedexvarijsin« 
tercurrentibus: quxHcbrxis ode Erratic* dicitur, id eft multiplex, qux 
omnibus ratiombus Muficx decantabatur fimul. Tuliius Grxca voce 
dixit SynodUm. 

Itaque Heman Afaph & Etbxn Cymbalis chalibxis tcfonabant, id 
eft, exercebant Mu fleam harm* v. 19. /. chron. xj. Ipforum cognatt 
fecundani: Zecavja, Hazziel, Scheniarath, Iechicl, Hunni, Eliab, 6c 
Mahaftja & Benaja cum Nablijs actttd Symphonic ( Hebr. virgincis: uc 
•KttfiivH* genus Muflcx vocatum Dorib. ) 1/. 20 : vcl, ut vulgus Mufico- 
rum dicit, cum Nablio alto Qijuperiore : five ut veteres vocabunty2«, fci* 
licet acmi: fynemmenU,du7 s eugmeni$&. Hyperboleu : qui foni optime vo- 
cibus virginum referuntur. Sunt autem hxc plcrunque in Chromate 
pofira, fecund o gencre Muficcs. 

Mmithti verdEliphelc,Mikncja,Hobed-Edom & HazariacumGk 
/A*r«rgravi SymphonU (HcbrOffava, quam Muflci vocant dupafin) prx- 
erant. v. 21. id eft, ut vulgus vocat BaffoScTexore, five ut veteres, Hyp*- 
tit & Mefis, id eft imis Sc medijs fonis. Quod genus Cantionum fere 
in Harmvnia, tertio generc Muficcs pofltum eft. 

Area Ichovx allat?,, ircrum difpofuit David e I cvitis miniflrostam 
ad prxdicandum,quam ad celebrandum & laudandum Iehevam Deum 
J/rtclis. t. Chr. iff. v. 4.. Afophum primariii Cymbalis rcfonantcm, & fecun- 
danosagnatoscuInftrumentisA'^/r>ft&cumC//i&/«r^.v./.Quodietra- 

didit 



otf Theoria Organices. 



dtdit David primiim, Pfalmum I05» ad cclebrandum Iehovam in ma- 
mini Afaphi&cognarorumejus. v. 7. Reliquirctiam David coram ar- 
ea fstdcris Afaphum & cognatos ejus v. 37 ; Et cum eis Hemanem 
& Ieduthimem & rcliquos clc&os, qui cxprefli Fnntnominibusad celc- 
brandum Iehovam, quoniam in fcculum ben igniras ejus v. 41: Pe- 
nes ipfos zntcvn Hemanem & Ieduthimem, tubas & Cymbala pro refonan- 
ribus, & inftrumenta Mufica Dei,fc: rcliquit v. 42. (<$upmodo*utem 
Tabis c/angendum/iterit folis Saeerdotibtu, ex 1. Chron- is- 24. & 16. v. 16. 
2 Chron. s. &7- &c. Num. 10. videatur in titulo : Tuba.) 

Viciffi m diftinxit Davidcum principibus militia:, ad minifterium 
in filios Afkpbi & Hemanu & leduthtmu, cos qui Cirharis Nablijs & Cyni- 
balisprophetabant, h. e. facras cantiones canebant. 1. Chron. 25.1. 

Eorum, qui Tub Afapho fummo fiiarum familiarum praefe&o, 
in prima Muficorum claflc fuerunt conftituri, funttiovrat prophetan 
ex prafcripto Regit, v. 2. h. c. Hymnos decantare Propheticos & dida- 
fcalicos conferiptos a Da vide & in Ecclcfiam receptos. 

Eorum qui iiib Ie duthune , cum Cithara Prophetare dc celebrando 
& laudando Ichova v. j. five commemoratione liberationum prate- 
ritarumut Pfilmjp.dr 77- five ad Dei laudem universe pradicandam. 

Eorum denique quifub Hemane vidente Regis crater ophetarein 
verbis Deidc extollendocornu,i/.^. h. e. Hymnisfacris,pertinentibus 
ad Regis aur rcgni robur & amplitudinem : quae cornuelatione fere in 
facris libris cxprimuntur. 

PoftDavidicatnChori fan&ionenvcum diftin&a & fideliMufi- 
corum fun&ionecommemoratam, memoranda venit dcChori Conjli- 
tutione follicirudo Salemonu, aliorumque Regum & Ducum piorum, 
& ab ijfdem rcquifita Muficorum fides. 

Salomone arcamTzijone in arijtum templi acdificati collocantc, 
Lcvitae Mufici omnes ex Ajkp'ho ex Hemane ex leduthune cum Cymbalis 
Nabiijs &Citharis aftabant ad oricntem altari,& cum illis Sacerdotes 
ad centum yiginti clangentes Tubis. Igitur factum eft paritcr clan- 
gcntibus&Muficisedcntibusconcentumunum, laudando & celebran- 
do Ic- 



Theoria Organices. yy 

do lehovam, cum cfFcrrcnt conccntum Tubu,voee, Cymbaliszc Jnftru- 
tncntis Mujjcis, cumq; laudarent IEHOVAM, quia bonus eft, quia in 
fcculum benignitascjus ( Pfilm. jj6.) ut intus domumlchovz imple- 
rct nubes ; propter quam nee faccrdotcs quidem poflent confifterc ad 
miniftrandum, quod impleviffct Gloria I £ H O V AC demum D£i. 
i.Chren.j. v. 12. &c 

O divina, Deo aeccptiflima Mufica, quarDeum ipfum commo- 

vct & cxio in iacrarium deducit, ut fignum afpe&abile 

fug pracfentiaredat. 

Poftca domumDeiconfccrante Salomone, confiftcbant ctiam 
Levies cum Inftrumcntis Muficis Ichovx, qux fecerat David Rex ad 
cclebrandum lehovam, quoniam in feculum benignitas ejus, per Hy- 
mnum Davidis ( Pjalm.ijf.) traditum in manum ipforum : Saccrdo- 
res vero alij clangebanc Tubis e regionc eorum, omnibus Ifraelitis a- 
ftantibus. 2. chron. 7. v. 6. 

Conftituta demum fcftorum annuorum folcnnirate, conftituit 
ctiam Salerno, fecund urn rationem Davidis patris fui,diftributioncsSa- 
cerdotum in miniftcrio eorum, & Levitarum in cuftodijs ipforum, ad 
laudandum & miniftrandum coram Saccrdotibus. 2. chron. cap. S. dtfi. 
Trcmeli v. 26. 

£t lojaphat non contemnit Iachazielcm Levitam e poftcris Afaphi, 
Spiritu Ichovx prxdicentem de victoria contra Moabitas, Muficorum 
Choro non parum adjuta. 2. chron. 20. 1/. 14- rjre. Surrcxcrunt enim 
Lcvitxe poftcris Kchathitarum& e pofteris Korachxorum ad laudan- 
dum lehovam Deum Ifraelis voce magna fumme. v. 19. £t Iofa- 
phat conftituit Muficos Ichovx, flc Jaudantes decorum fanftitatis, qui 
procedendo ante expeditum exercitum dicerentj Celebrate lehovam * 
quoniaminficulum benignitas c)t*t. v. 21. Quando autcm inceperunt 
cantum& laudcm,difpofuitIehova infldiatorcs contra Hammonitas, 
Moabitas & montanos Schiris proccdcntcs in Iehudam, ita ut afficc- 
rentur plagis, & alter altcri cflcr perditor. Quaproptcr Iofaphat cum 

O popu- 



p8 Theoria Organicbs. 

populo per triduum prxda dircpta, die quarto congregaverunt (e in 
convallcm Bcnediftionis : unde re vera" funtlerufchalaima cum Nabliji 
& cum Citharis & cum Tubis ad domain Ieho vac. v. 22. ad 27. 

O divina, Deo gratiflima Mufica, qua: Deum coelo in caftra 82 
prarlta deducit, ut fefe hofti terribilcm, populo fuo vi<^o- 
riofum & gloriofum Ducemmirificc cxhibeat. 

Poft hxc ET^ech'tM Dei cultum reftituens, reftiruit quoque Levi- 
tas in domo Ichove cumCymbalis, cum Nablijs & cum Citharis ex prx- 
cepto C /. Chron. 23. ) Davidis & Cadis videntis Regij & Nathanis prophe- 
ts: nam a lehova prxceptum illud erat per Prophetas ejus. 

Itaque adftantibus Levitis cum Injtrumtntis Davidis, Saccrdoti- 
bus vero cum 7"«^,cdixitEzcchias ut offcrrent holocauftum ; 8c quo 
tempore cxpit holocauftum, cxpit Muficalehovx cum ipfis7"*£*r,idd,» 
cum canticis traditis & Inftrumcntis Davidis Regis Ifraelis. Interea 
tota congregatio incurvabantfefe, cum Mufici canerent, & tubicinesxw* 
bisclangerent; omnia hxc, ufque dum abfolutum effet holocauftum. 
Cum autem abfolviflcnr ofFerrc, procidentes Rex & omnes qui prxfen- 
tescrant cumeo.incurvaruntfe adorantes. Edixitq;EzcchiasRc?6c 
principes Levitis, ut laudarcnt Jehovam verbis Davidis & videntis Jjaphi 
qui cum laudaifent, dum agitarctur lxtitia ilia, inclinato vcrtice incur- 
vaverunt fc, honorcm cxhibentes. 2. Chron. 2 p. v. 2j. &fequcntibus. 

O divina Mufica, quam divinis adhibcri cultibus, cum divina 
vencratione dignati funtRegcs & Principes inhumiliSt 
fupplici demifsione. 

Dcnique in magnoPafchatcJtyk.cui nullum a Samuelisdiebus 
eomparari poteft, Mufici, pofteri Afaphi ( quibus incumbebant vices 
tunc, cum hocPafcha celebratum eft ) inftarionc fuaerant fecundum 
prxceptum Davidis, turn Afipho, turn Hemani & iduthmi videnti Regis 
datum. 2. Chron. jy. //. Propter hunc Iofism Muficx fautorem la- 

meiuatuscft etiam Icremiasidixcruntque omnes Mufici & Muficain la* 

men- 



Theoria Oucanices. pp 

mentation ibus fuis de Iofia, ufquc in hunc diem, qua dedcrunt pro fta- 
tuto in Ifraele ; &ccccfcriptafuntinlamentationibus .2.Chnm.jf.2j. 

Polt reditume Baby lone non defuit templo reaedificando Lcvita- 
rum Muficorwn opera. Fundantibus enim ftru&oribus tcmplum 1c- 
hovx, conftkuerunt Sacerdotes indutos cum titbit & Leviras pofteros 
Adphi cum Cymbalis ad laudandum Iehovam, cum canticu traditis a 
DaviJeRcgcIfraclis; qui Tonus plenusfuit vocifcrationis,miftx Acta 
priorem domum rccordancium, & lxtitiaextollentiumvocem a Ion- 
ginquo auditam. He^racap.j. v. jo. &c 

Ec in rejtauratione urbit Ierufolymorum a Necbemia, ad dedicatio- 
ncm muri rcquifiti funtLevitac ex omnibus locis corum,qui reduce- 
renturlcrufolyniamadcekbrandum dedicationem & lanitiam, idquc 
gtatiarum adionibus, & Mufica, Cymbalis, Nablis & Cithxris. Itaq j con- 
gregati funtpofteriMulicorum, turn ex planicie circa Ierufchalaima, 
& villis, turn ex campis : Conftituiq; inquit Nechemia, ditasclaffis cele- 
brantium magna*, qua rum progrelfioncs erant,r/w#*ad dcxteram a fu- 
pcriore parte muri ad porttim fterquiliniorum. Sequebantur autem 
iftos Hofchaja, & dimidium principum Iudae, & Sacerdotes cum Tubis* 
^ccarja ex filijs Afaphi,& cognati ejus, cum InftrumentisMu ficisDa- 
vidis viri Dei : & Hezra legis peritus antecedebat illos. ClafHs ve- 

to celebrantium alter a procedebat ex adverfo, quam Ego, inquit Ne* 
chemia,fequcbar,dimidiumq; populia fuperiorc parte ejufdem muri, 
ab ea qux eft fupra turrim furnorum ad murum latum ufquc. Dcin- 
de fubftitcrunt dux illx laudantium clafles in domo Dei , Ego quo- 
que & dimidium antiftitum mecum, Sacerdotes quoquc ; refonabant 
etiam Mttftci cum prafeOioJuo (brevitatis jludio nomina propria lettori in 
loco citato convmittimm ) Nechem. 12. v. 27. efrc. Vbi etiam Neche- 
mia prxdicat objirvationem Muficcrum fecund urn prxceptum Davidis 
& Salomonis. Nam temporibus David is & Afaphi a prifcis tcm- 

poribus, primores Muficorum cum Mufica laudationis & cclebratio- 
numDcoafliftcbant. v. 4'* 

O > Odiyi- 



ioo The or i a Organices. 




O divina Mufica, in falutcm Ecclefiac & Rcipublic. dedication! 
Tcmplorum &Murorum adhibita, cum celebratione di- 
vina! 
Haftenus deMuficoram fun&ione difcrete conftitutaSc praefti- 

ta: rcftat honorifka eorundem fuftcntatio Scexornatioenarranda. 



V. Caput. 
De vi&u & ami fit* Q^Cuficorum. 
lOnorc pramio ac ornamcntis non defrauda- 

jbat olim pius Magiftratus fidos Chert Mufiri tlumpos, quibus 
Jrque ac rcliquis Levitis fua ccflit mcrccspro miniftctio, & 
portio dccimarum, Num. iS. v. 26. ijfquc licuit illis vcfci, Num. iS. v. / r. 
Deaf. iS. S. 

Et conftat non tantum pod tcmpora Mojis & Iofo*, a Divide, Sa- 
Itmone, E^eebia, Io/tfbat, /g/foChoros amplos amfia hbcmlittte honcH\ 
fuftentatos fuiucjvcrum ctiam tcmporibus difficilioribus Zerubbabelidx. 
NecbemU, omncs Ifraelitae confercbant fortunes Muficorum & demon- 
fum cujusque dici quotidic ; Nehem. cap. jo. v. 40. eaf. 12. v. 47. tjr v. 44. 
Praefc&i funt etiam co die homines cubiculiad thcfauros,ad oblatio- 
nes, ad piimitias, & ad decimas ; ut colligerentin ea, ex agris civitatum, 
portiones legalcs pro faccrdotibus & pro Levkis: nam Jsetitia ludaeo- 
rum crat dc Sacerdotibus & dc Levitis confiftcntibus,quod videlicet 
in minifterio fuo deinccps eflentpcrmanfuri, ac non per agros ( ut ante ) 
erraturi. Sic ( Nechem. c*f. ij. v. to. &c ) pro vidam in congregtndti &• 
lendufy Muficis curam 5c follicirudincm fuam pio cum voto praedicat 
Nechemia j Cognofccns, inquit, portionum Leviticarum nihil fuiflc 
datum, ideoq; dimigiflc quemque in agrum mum Levitas & Muficos 5c 
curatores operis ; contendi cum autiftibus, ac dixi : quamobrcm dcrcli- 
fta fuit domus DEi ? Et congregatis illis reftirui illos in ftatione fua : 

Omncsq; 



Theoma Oroanices. IOI 

Oinncsq;Iudaciattulcruntdecimasfrumenti,muftiqj&o!ci in thefau- 
ros. Et Quafiores dcdi fnpcr thefauros, Schclcmiam faccrdotcm, & 
Tzadok fcribam, & Pcdajam ex Lcvitis&c qui fidi rcputabantur, quo- 
rum crar diftribuerc cognatis fuis. Recordare met, Detu mi, in hac re : & 
ne finito dcleri benignitates meas, quas exercui erga domumDci mei 
& crgaxibfcrvationcs ejus. 

Attenditehicquaelb auribusarrectis &cordibus 
apcrtis, arque debitum crgao^frCuficos pro officio bene- 
ficium perpenditc a:quiorcs,quicunque(long.e imparcs 
Nechemiac benignitati ) oJXCuficis, nc habeant undc 
vivant,ftipcndia vel fubd ileitis ac imminuitis,veldcne- 
gatisac cripitis: qua iniquicatc &inhumauitateini- 
micamDci rccordationcm 6c rctributionem gravifli- 
mani vobis atcrahctis certiflime, in falutisveftrxcxci- 
dium & animarum exititim aeternum. Communi- 
ccc itaquc is, qui audivitf tarn cantione quam condo- 
ne) vcrbum, ci qui audire faciteum, in omnibus bonis. 
Non crretis, Dcusnonilluditur. Gal. 6. <v. 6. (f. 7. 

Dc tmitfu Mttficorum quod rcliquum eft j ornabanturGM?/*/wtv- 
Jlimjkcro. Tunicisenim byfllnisinduti, a Saccrdoribuslineas haben- 
tibus, diftinguebantur Inde Lcvitae Mufici omnes ex Afapho, ex Htm**e 
& ex Icduthune, tarn filij corum, quam cognati eorum, induti byffo aim 
Cymb*lu&L cum Ndblijs zcCitharit aftabant ad orientem altari. 2. Chron. 
j v. 12. Additctiamlofephuslibr. VIII. Salomonem ftolas Lrvitarum 
bymnos amentium ex byflb ducenties millc feciflc j Libro autem X X, e- 
ofdem pro (tola byfllna lineam Sacerdotalem impetravifle, tempore 
Agrippx Regis ludze. Ex tiibu, inquit, quicunque hymnorum Can- 

O 3 tores 



IOl ThEORIA OaGANICES. 

tores crant, Rcgi fuaferunt, ut convocato Concilio fibi conccderct 
ftola linca uti, perinde ac faccrdotibus licebat. Rex autcm, ex fentcn- 
tia eoram qui concilium inibant. permifit,ut pciore veftc polita line- 
am inducrent. 

Atque hxc qualifcunquc in vcteri Teftamentocongregati Cho- 
ri, & in eo canentium alumnorum contcmplatio & aufcul- 
tatio fufficiat. 



VI. Caput. 
DcTitulut pier iffy Tfelmis praxis, quigcneralem 

fgrmam moderandi Muficam indicajje videntur. 

i Vnc& de titulis Pfalmis prxfixis. Et quidem 
4n gencrc tenendum eft, quod communem vocem plerique 
[tituli Hebraici, qaosClaves Pfaimorum Hicronymus rede 
'appellat, Pfalmis prasngunt Lamaa^each nVJTaS: cujus dif- 
fcrensintcrprctatio velfinemac formam>vclprincipaIcmadjuvantem 
Pfalmodix vocalis & Organic* indicat. nyj Na^ach cnim alias vin- 
ccrc, alias finirc, alias continuare fignificat. Hinc Lamna\cach red. 
dituraSeptuaginta«? TtAef, inj?nem 7 <\uo& Hicronymus deChrifto al- 
legorice exponir, qui finis eft Legis, atq; fidclium fcopus & Anchora 
in ad verfis : a Capnionc ad invitandum ; ab ali js, ad continuandum, five ad 
canendum \ugitcr, & in perpctuurn j quo nomine Symphoniaco vcl Cho- 
ri Mufici Magi(iro,ad continuam fcriem Pfaimorum in ftudio picta- 
tis & Rcligionis exercitio decurrendam, talc commendatur carmen, 
quod ex ptzecdentibus continuo ordine dottrinae de Summo Bono 
quafi annexum dependcat; ab alijs ad vitt omm^ivc ad vwecndum,zb 
aujs ad triumpbandum t (c\\\ccx. perpreces, quae funt arma Ecclefiac, qui- 
bus vi&oriam fibi comparat ; a Chaldxo ad Ludandwm > a Luthcro ad 
frtcinendum \c\fr4uentm\ ab Hicronymo vi&ori id eft principi in arte 

canen- 




TheoriaQrganices. 103 

cancndi; & Rabinis Prspojito Cantorttm, ad cujus imperium canebantur 
PfaJ mi a Cantoribus & pulfatoribus. Vt enim praefetti bajulantium 
& cacdcntium, jt.Paral.2, &i.Paral.2j. e Levitis conftituti, ad urgen- 
dum opus DomusDomini, ut continue & indefincnter cultum Dei fpe- 
ftantia exLcgisprcefaripto ficrent, Men*t%echim dicuntur Stconnotan- 
tur : Sic in Titulis Pfalmorum concinna interpretatione vox accipi- 
tur pro Moderatorc Chori Mufici inter Levitas, qui reliquis praerar, 
praecinebat, & ipeSiuKTtig erat, Dcr (Eap<tfow(f «V 

Quibus'vcro modulationum differentijs P/alm*u,Camicum,CaH' 
ticum Pjkimi-, & PfilmusCantici voce & Inftrumento canendus fucrit, in- 
fra ex Prologo Pfalmorum cum Bafilio Hilarius docebit, qui addit ibi- 
dem : His quatuor Muiicce artis generibus competentes fingulis qui- 
bufquePfalmis fupcrfcriptiones funt coaptatx. Vocabulum illud 
Lamnsfl^each praefixum inEpigraphe habent omries Pfaimi, in vulgata 
verfione inferipti; in fincm:in germanica,K>WJUfing(n: qui numcro 
funt quinquaginta tres. 



VII. Caput. 
De varm Infirumentorttm /beciebpH, qua diciuntur 

ex Pfilmorum inftriptionibtts. 

I Vnc tandem de Infirumentis Q^XCuficu : Quo- 

l rum nonnulla in titulis Pfalmorum denominantur, non- 
nullorum etiam in Pfalmisipfisfitmcntio. 

NEGHINOTH Inftrumentum notat Muficum, 
manu pulfatum.fiveCantioncm & pulfationcm, /yS/. O- './• Cantio- 
nes fa&us fum bibentibus a \M (ut fupra F. Afccnfiones: Sic Abomi- 
nationes. Pfi!m.8<f.) Nagan, quod eft cantare, rnodulari, & manu pul- 
farc Inftrumentum /. S*m. 16. 16. 2. Reg. j. r$. Perindc ut "VV Schat 
eft ore canere. Iunguntur Mufici vocalcs&Inftrumentalcstyi/w.tfS. 
26, C2 n J*J "\%K ZZ^ysi Scharim Aclnr, nogemm, id eft, Cantotes 

poftea 




io4 TheoriaOrganices. 

Poftea Mufica Inftrumcnta pulfantcs. pAgnimu. Luthcrus reddidit, 

Indicat itaque hzc Tituli vox adhibita, quod Pfalmus illcnon 
modo vocali harmonia decantatus, fed etiani Inirrumcuris Muficis 
pulfarus fucrit ; Ideoq, carmen hoctraditutneffc SymphoniaciCho- 
riMagiftro,ut ille ad fides decantarct. Communis enim cftfentcn- 
tia interprctum, & D.Luthcri, quod Inftrumcnta Mufica, feu vanae & 
jucundx modulationcs hac voce denotentur. Septuaginta reddidc- 
runt, «r vpvoif : Hieronymus, /"* Ctmticis. 

Vtrum vcro Neginah( Sch'mdlermvcrtit, Symph<m'nv»,ut & ArAbs.) 
Inftrumcnta fint Symphoniaca ^tj^Mpnra. five *fa<r«, qux manu fo- 
lummodo pcrcurruntur j an verb *?«>/*«&**, qux fpiritu, aerequc at- 
tracto per fiftulas fonum edunt, ccrto conftarc nequit, de quo cum quo- 
quam litem movere nulii proderit. Prxfigitur P/aIwo + 6. /j. 

Neghiaoth rH^WPn-S? Juper oStAvxm ( quod additur in Epi- 
graphc PJalm. 6. & 12. juxta Latin. \ 1. ) varie defcribitur, Trcmellius«/ 
gravcm Symphoniam vcrtit. jirnob'w intelligit de die hcbdomadis 0- 
tfavayqux eft Dominica : quad die potiffimum fcfto cjufmodi Pfalmis, 
homines ad poenitentiacn &c. fint excitandi plus, quam diebus cxteris. 
Scheminitb octava, foemininum eft ordinate; &, ut VAtAblo placet, in- 
nuitMelodiam & ccrtamrationcmToni,quae o&ava fuerit, ficutTo- 
norum ordincs Mufici diftinguunt ; ut a Symphoniacorum prxfe&o 
decantaretur voce inrenfiffimx & clariflima. Non defunt.qui earn 
vocem inirium altcrius cujufdam carminis fuiffc autument, ad cujus 
harmoniam Pfalmus adaptari debeat. Patres allcgorice accoramo. 
dantaddicm judicijcxtremi,quiexadis feptcmmillibusannorumfub 
initium o&avi millenarij venturusfit : velqui revolutioni feptemdic* 
rum & feprimanarum fincm impofiturusfit Alijs etiam eft CiffrarA, 
quae in ordinc Inftrumentorum , follennitatibus adhibitorum , 0&a~ 
vum locum tcnuit jvel illud Inftrumcntum pulfatile ix,Ta.%c«$ot, quod 
fuit octo Chordarum; quod & Chaldxus : P/iim. 6. vcrtit : ^^J) 



T heoria Oroanices. ioy 

N**"^ tvSOTQrn Cithara offo chordarum : ficuti ctiam mcntio fit Df- 
cachordt, Pjalterij & Cithara, Pfijj. v. s, &• 92. v. 3. dc quo mox fuo loco. 

NECHILOTH (ininCcnptioncP/a/mij'f r iffmJ~\h' t n3r\ S« 
Juper Nechiloth -, ) varia: licet fit verfionis, tamen Inftrumcnti quoque 
Mufici notationem continct. Nam VVolderusinterpretatur, ad //</*- 
nechiloth h. c. ad Inftrumcnta excavataSt 7rntift*]oc*,quae fufurrantcm, 
fonumimmuTo vcnto cdunt : ad hacreditatemDEi Ecclefiam colligcn- 
dam & convocandam invcnta- L X X. rcddunt umg lint K^ovo/xirr^ 
pro ca,quje hxreditatcm confequetur. Hieronymus & JLuthcrus:yS- 
per hareditates , vcl pro htrcditatibus, intclligitur Ecclefia , ex ludzis & 
Gcntibus Chrifto coile&a; a *7T\} Nachal haereditavit Pfal. 2. Thargum 
vcttii /tiper Cboros, hoceft,adcanendum inChorisfeutripudijs. Trent. 
Magiftro Symphonise ad Pneumattca Inftrumcnta. 

Rabbi David ( Nechiloth) dicit ea fuifle Muficorum Inftrumento- 
ram genera, qua: fubulata funt , atqucexcavata ; cujufmodi fuerunt Sa- 
ccrdotum Tubs, & Levitarum Buctin*: quod genus Inftrumentorum 
quia fonu m edit immiflb vcnto,p»eumatic$tm appcllatur. Hcbraci dc- 
ducunt i S^nJ Nechil, quod efl apum fibilus, quod fonus eflet fimilis 
apum fibilo. Rab. Sal. exporat de Exercitu, fie enim appellatur apum 
multitudo, & Pfal, iS. /• Exercitus impiorum: quia Cantor hoc car- 
mine oravit contra exercitus hoftium, Ifraelitas,apum initar, magnii 
copijs oppugnantium 

MACHAL AT H (in titulo P/aLjj. juxta Latinos/^.,} Praeccn- 
tori J"~V?nia t? fiiper Machalath. Chaldxus \cn\v. jid laudandumjit- 
per Chores. riilTa Machalath videtur idem cfle cum SlfTB Macholejf 
nSima Me:holah, quod choream Sctripudium figniflcatTi&rf »././/. 
vcrfUseft in lu&um Ujima Chorus nofter, a. radicc Sin ut fcntitR. 
Io^ah.Schindler: lufittibijs Sin vndc Ger man : J£o(/& inverse •£©$/ 
(in lfctyri$%nftmm(nt/vcl SSn ut placet Kimhi,quae fignificat tripu. 
diare, ducere chorum vcl choreas. Vndc SlPTTO tripudium, pluralc 
J— "rtSima. Tremellhu:xeddit: Ad pneumatienminftrumentwn. Eftque 
Machalath, nomen Inftrumcnti Mufici, quod ad Spiritualcm cxultatio- 

P ncm 



io5 TheoriaOrganices. 

ncm & laetitiam in dccantandis Pfalmis adhibicum fuerk. Idem cum 
Chuldao lcnfifTe vidcntur LXX. qui nomen^MaiAiSretiaucrunt. £#• 
tinus codex pet metathefin legit Amalcth \ pro quo per impcriciam fcri- 
barum irrcpik Amalcch. Idem Machalath extatin Epigraphe Pfilm. St. 
juxta Latinos 87.niiJ?S rniT» Sj? AI machalath lcannoth. 

Prout vocabula arias aliter fignificant, duasiftas voces varie cx- 
ponunt interpretes. Luthems: de infirmitate aftlicrorum ; quia in hac 
prccationc fupplex, vel animi, vel corporis xgritudine vehementer af- 
flicttis>divinamopernimpIorat. *\XP 0/u enim eft ami&io. LXX.ver- 
terunt inriq ytt*eA«^ ri a.Tci%ffi\>ou proMaeleth adrefpondcndum>po* 
fteriori per refpondcndi verbum cxpreffo, quia «— "UP refpondere & ex- 
audire fignificat, iterum pcius ftatAiS- rctinuerunt, quail effct nomen 
vel Inftruincnti Mufici, vel alterius rei proprium. Alij reddunr pe» 
chorum ad exultationcm : nuy Anoth enim eft voxcantantium,cx- 
ultantium, & tripudiantium Extd. ji. it. Nonmllt pro Inftrumento 
Mufico habent; cW^a*, fuper orarionc adLaudem. 

G1TT1T H (prxfixum habet titulus Pfdmit. ti. juxta Latinos 
So ; & S+ juxta Latinos Sj.) Pr*(entori vel ad continuandwn J— TWn S? 
fuper Haggitthith. LXX vri( lut \tjmvj>ro torcukribus, reddit* 

Namnil GathTorcularccft.quovinumexuviscxprimitur. Per Tor- 
culariaalijSpiritualitcr intelliguntcalcacorisChrifti (Efii.63.) Evan- 
gelicum in NovoTcftamento minifterium, cuju^beneficio fruftus fere 
vinea. 

Alij Pfalmos fie inferiptos efle arbitrantur, quod tempore vin- 
demix in honorcm Dei decantati fuerint. Rite auteai pfalmorum 
rut '%%«<& & fcries poftulat,utcum de vinea carmen PfiUmi 7 9. cgerit, de 
Torculariinquofru£tuscernuntur,dicatur^/.^. Tremellius: Ma- 
pjfro Sytrphonu ad (fationcm)Git'tbjam , verrit. Vult enim Pfalmos 
hostres ejufdem inferiptionis, circa arcam, in Zionem cxportandam, 
fcriptos & cantaros fuiflc ad Ghthtam viam,commorationem,obfer- 
vationem,aut fiquidaliud hujus generis exprimendum fubintelligitur. 
Trcs funt omnino, inquit Tremclu 9 , Pfalmi hac infcriptione,8. 81. & 8+. 

quos 



Theoria Organices. 107 

quos omnos vidctur fcripfifle David, cum accam Dei Kiriath- jcarimis 
cxportare Tzijociem cogitans, deponi apud Hobcd-Edomum curavif- 
feteam,motus often fioneHuzzx,& occafionem fumfific ex rebus pr$- 
fentibus, ut cosconfcribcrct. O&avum igitur Pfalmum cecinit -judi- 
cio meo,cum ex urbe fylvarum arcam in domumHobcd-Edomi dc- 
duceret : Similiterq; oduagefimum primum, cum irruptione in Huz- 
zara DeusGloriam fuam, fevcritatemque judiciorum fuorum teftatus 
cfTet, ut populum in Rcligionc officioq; cohercerct: Pfalmum vero 
o&uagefimum quartum , cum inde Area Tzijonem deducenda eflct. 
A lij cum chdd*o intcrpretc & Luthcro habent pro Infirumento Mufico, 
quod in oppidoG^fit inventum, unde nomen & origincm traxerit, 
quafi Cttharx Gttthenfis. 

Atque hxc funtlnftrumcntaMuficesDavidicx, qux Tub varijs 
Titulorum intcrprerationibus obfcrvaffe, pio Cantori jucundum erit 
& gtatum. 

VIII. Caput. 
De Inftmmentis variis cum T^falmorum, turn aliorum 

HAgiogrtyhorumi & primo quidem'DTL OK- 
GANO. 

>Equuntur alia ex ipiis Pfalmis, alijscfj Hagio- 

Egraphis depromta,& a quibufdam fcriptoribus & literaiiter 

_ j^& myftice definita. 

QuxinDavidis&poftSalomonisChorocxfuperioriChronico- 
rum annotationefunr adhibitaInftrumcnta,iftorum ipfe ineminit Da- 
vid, his prxfertim fequentibus Pfalmis: Pjhl. jj. Celebrate Dominum, 
in Cithara, in Nablo Sc Decacberdo canite illi. Pfil. Si. juxta Lat 80. Sn- 
mitc Pfalmum & dzxeTympanum, Ciiharam jucundam cum Nablo. Itc- 
rum Pfal. 92. juxta Latinosj>i: Bonum eft celebrare Dominum fupet 
Dcuchordo, & fupcr Nablo, & fupet Higgajon in Othara. P/d pS. jux. 

P 2 taLa- 




Io8 Theoma Organices. 

taLatinos 97 : Canite Domino in Cithara, in Cithara & voce Pfalterij: In 
Tubit & voccTymP/uii. Et pfil. 7^7, juxta Latinos 146. v. 7 : Canite 
Deo noftro in Cithara. Pfal. 149. : Laudcnc nomen ejus in Choro, in 
Tympano & Cithara canent ei. Pfil. ijo. Laudate cum in clangore 
Tuba, laudate cum in NabbSt Cithara ; Laudate cum in Tympano & cho- 
ro: Laudate eum in Pfilterio8c Cithara; Laudate cum in Cymbalo Co- 
noris: Laudate eum in Cymbalit gratulatorijs. 

Qualia vero Inftrumcntorum genera fucrint, quae DAVID 
magnus illc Dei Vatcsinvcnit,alijq; ufurparunt, vix fciri poteft, prae- 
terquam quod Nomina connotant & innuunt, atque Antiquitatis fcri- 
ptores qualicunque defignationc adumbtarunt. 

ORG ANON, ut **)' i^ox^n ob praeftanriam nomen generale 
merctur,ita fummum fibi inter Inftrumenta vendicat locum. 

Dicitur modo 3W & 3JV Vgabh Gen. 4. 21. Iob.jo.ji. Pf.ijo.&c. 
ab 33? amare: quia foho ardentcs cict affe&us & amores EZTOay di- 
ttos: VndeTharg. >*£<*£«» vertitCanticumOrganorum.E;£f £..*/. A- 
Jiis did volunt S^Sn chalil ab Sin vcl T?n Chorum duxit, cantavit, 
dc quo fupri fub M A C H A L A T H. Inde Choro & lactitix fervi- 
ens dicitur Inftrumcntum THn Tibia, Corna-Mu/a quidem R. Sal. fie 
ditta, ( T?in enim idem eft quod abfit; vel SSn vulnerare,occidcrc, 
vel transfomonc evacuarc, & privare) quod fit concava: Efai.j. 12. 
& 30.29. Vbi quidam Organtm cxponunt 

£x Iofepho cap. 7. Antiquit. videtur quibufdam , Organ* a Di- 
vide confe&a, divcrfa miflc a noftris, quorum nunc ufus in templis eft 
pcrquam frcquens ; quandoquidem ilia ple&ro pulfabantur 5 noftra 
veroinflanturfollibus,unde multis meatibus,quafi.cicutis imparibus, 
vox erumpir,conccntumq;cfHcit Atqui Iolephus hoc loco dicens: 
Diver/a faciens Organaejrc. videtur primo Organum pro Inftrumcnto 
quocunque Mufico poncrc. Idipfum fentit Auguftinus, qui Inftru- 
menta Muficorum cunfta fpcciatim exccllcntiora etiam Organa vo- 
cat. Polyd.lib. t.cap. //. DcindcDiver/a, id eft, non unifornmia, fed va- 
ha Organa Icribitux a Iofepho, David docuiflfe, utLevitx fecundum 

eaDeo 



Theo riaOroanices. 109 

co Deo hymnos cdicerent.perSabbatorum dies>aliasque folcnnitatcs- 
Dcniq; lofephus ibidem varias fubjungit Inftrumentorum fpecies, qua 
mox.narrabuntur. 

Credibilcitiq;eft,ORG ANuM, licet generale fit omnium va- 
fbrumMuficaliumvocabulum > tamenolim etiamappropriatum fuiC. 
fe ci, cui fbllesadhibcntur, quibus aer ftanncis vcl ligncis infiatur ci- 
cutis, fonoraq; clavium ta&u modula tio profertur. Sic enim Organ* dc 
finiuntur, qux a follibus fpiritu turgidis accipiunt coattum aera: hie 
proarbitrioMagiftri qui eapuWat,in ccllascannis confines transfufus, 
mox crumpit in fonum. Antiquitus duabus Elephantorum pellibus 
(ttt ait HieronymUi ) concavum jungebatur,pcr.quindccim quidem ci- 
cutas, duodecimq, fabrorum fufflatoria fonitus nimius concitabatur, 
ita utabHiero/olymu, ad monrcm uCoacoliveti, Tonus veluti tonittus 
audiretur. 

De noftri feculi Organis Ecclcfiafticis infra fuo loco cap. 14. di- 
cendum. 



IX. Caput. 
DeCithar* & Chordis$ de^Qablo tf Cymbalist (tf 

de Pfolteria decern Chor durum. 

jJITHAR A -ma Cinnor eft plurale tarn mafcul: 

[quam fcemin. CS^WS & nnlJ3 Cinnorim &Ctnnorotb- Ob 
*formamCitharxfimilem marc Galileat, quod alias Tiberia- 
>dis & ftagnumGenezarcth, Chaldaica paraphrafi, Iam-Gi- 
nefar, Plmio lib. j. c ij. Gencfara, Siraboni lib. 16. Lacus Genefereticus 
dicitur, a Cinnor volunt di&um Cinnereth quafi mare Chhard,£)&$ 
J^arff5f It €D?C<r» Num.s^v. 11. Deut -j.v. 17. Iof. 12. j. EtcclebreeftCi- 
thara C H R 1 S T I Evangelica in navigio Luc. /. & alibi. Lxtiria pio- 
rum in Eccleii^O't/ur/e ufu durante, eodemq; ceflantc, Trifticia impio- 
lum in Babylone defignatur fumma ; Apocal. 14.& iS capp. 

2 i Cclc- 




no Tkeoria Organices. 

Cclcbrationcm Dei E-tfeq in C H O R D I S P/kl. ijo, 4.. arbii 
tramut dcrivari i^M chaldaicc Manno Ier. s t. Askcnatis { qdpater gen- 
tis Tuifcorium, t)<rJX>euffc^en/ hint ludtis Afccnazim difforum, creditor $ 
licet viciniorfitfinuspopulorum qui Saflbnes nomi»antur,velpotiits s/s, qui A- 
fcamj:) filio, fecundumBcrofum, cujus poftcri, tcfte R. AbexiEzra in 
Obadiam cap. x. tcrram Chanaan poflcderunt, quoufque a Iofua ex- 
pulfi fuerint. Vt & fupra cap. 7.dc Gitthim Cithara Garthcnfi di&uni 
eft: Sic & hie dc Minnim Cithara , <vel Tefludine, qua ufi fuerunt Ale- 
manm qui vocantur lerem.ji. QMaftt tit J>ofaltnen VWrr &CI1 ^cpfcett/ 
J)<M$<t bit fyyUn wittot (it/ Dtoflfct Die Jftomgrcicftr Ararat, Menivnb 
Askenas. Ex quo vidcrc licet, vocatum Luther um contra Babel, wit 
crTctzelio $uXan$< gepfif^ny»nn& fcarufcer Iaphctmrt jemcm<5o£ne 
Comer, Askanas t>nD Manno JnScmsj£)itftm $UWO§nm rVmmm, C«*..p. 
Si autem fpc&atur Litera genuina, his verbis Ieremias A poftrophen in- 
ftituit ad hoftes tanquam adminiftros judiciorum DEi,advcrfus Baby- 
lonem per Mcdos & Pcrfas Cyri excrcitu explendum , in liberarionis 
fpcm populo DEi rccupcrandac: Attollitc, inquit Prophcta, vexillum 
in terra, buccina clangitc in gentibus, comparatc contra iftam gentes 
promulgantcs, convocate contra iftam regna Ararati, (id eft Afia ma- 
ytrk) Minni, ( id eft Armenia minoris, qua nomen fuum habet compofitum 
ex Aram id eft Syria, & antiqua hac ipfius appellatione Minni; Nam Ar~ 
menum dim Syria fuiffe comprehenfim, t eft is eft Plinitu lib. j. natural, hi/tor. 
cap. 12.) & Achenazi. (nomine Ajchena^i omnes ha regiones, Armenia tc- 
traque tjr minor Afia fynecdochke not ant ur : Eas ante a Cyro occupatas, quam 
Babylonem invader et, teftantur omnes hrftoria. ) 

R. D. exponit in Inftrumcnto quodam ex Mufieislnftrumcntis: 
Quidam; Infpeciebusfc: multisMuficorumInftrumentorum:R.A- 
brah: Inftrumcntismultis, quorum eadcmeftMufica. 

N A B L u M feu N A B L I u M S3J Nebel a S3J cpneidcre. Vn- 

dc 133 Vter, qui compreflus collabitur. Sic CFWtf ^3J Vtrcs cos- 

li h. c. Nubesvelut inutresdigeftae. /#>ra».Concentus cccti.I0b.38.37. 

Eftque Nablum Inftrumentum illud Muficum, quod interpreter 

nunc 



Theoria Organices. hi 



nunc P/alterium, nunc Lyrom transfcrunt. Secundum aliquos Chortu, 
vulgo Corna Muja, quod fit inftar utris pleni. /. Sam. /*. jr. C Y MB A- 
LA d*h?b* Tzeltzclim i SSy tinnuit, ftrcpuit S" 1 ?? Sonus, ftrepi- 
tus- Sunt autem duo Infttumcnta area ( unde forma dualis ED^fy7JflJ3 
/. Parol. 14. v. id. & 2. Parol- j. tjr alibi extat.) quae fe in viccm pcrcuti- 
cntia fonum reddebant. Laudare Dcum jubcturEcclefia PJa/.iso.v. 
j. & 6. TQW V?¥?¥3 In Cymbalis auditus, id eft, fonoris. ^TStt 
r^^lltf In Cymbalis ovationis,/i#?,fonantibus altc. fYnlfta ZacL 
24.20. Tintinnabula,quse in rcgionibus montofis-appendunturEquiSt 
prarnuncianrur referenda in serarium Domus DEi, utdcinceps in Ma- 
cros ufus occupentur. 

Hujufmodi Inftrumenta in DavidisChoro adhibita Tojephus in- 
dicato loco fie annotar,& defcribit: Orgonorum, inquiens, fpecics has 
fuere: Ci»»yra,CivcCarfora CITH A R A decern Chordiscoaptata in- 
tenditur, & plcdro pulfatur: NABLA duodecim fonos continet, 
&digitiscarpicur: Cumquehis aderant &CYMBALA xrea, bene 
magna, atque lata. Con fignat eadem Sabelliiis Enneadis, lib. 20. Da- 
vid, Hymnis adjecit Decachordam Citharam, Nablau. vocum, Cymbal* 
aerea,grandia,& lata. Hicronymus in Epift. delnfau mentis Muficis 
sdDardanum fcribit, Ctf/Wd/wapudHcbrseos vigintiquatuor chordas 
habuiue, fa&am ad formam a liters. Eadem ex Iofepho & Hiero- 
nymo citat Polydorus Virgilius de inventione rerum lib. /. cap. //. 

Annotavit etiam aliqua Auguftinus & Cafliodorus de iftis In- 
ftrumentis, fed Allcgorijs tandem implicata- Et quidem Citbard & 
Jfattcrtj) five Decachordi (Utcuw^ov vide Pjal. 6. Titul : fupra : Ncgi- 
noth pro o&ava. ) defcriptioncs Allegory's involvens, ita commenta- 
tur Auguftinus. 

Cithara eft lignum illud concavum, tanquam TYMPANuM pen- 
dente teftudine, cui ligno chorda innituntur, ut ta&sc refonent. Non 
fle&rum dico quo tanguntur, fed lignum illud dixi concavum,cui fuper 
jacent, cui quodammodo incumbunt, ut ex illo, cum tanguntur, trc- 
jcoda&x, & ex ilia cavitate fonum concipicntes, magis canoi* teddan- 

tur. 



iiz Theoria Organices. 

tin. Hoc ergo Citbara in inferiorc parte habct : P/alterium in fuperio- 
rc Hm eU.dtfl initio, lubemurautem mod6conn'tcriinC'//&rr«,&pfal- 
lcrc in Pfilterio decern Chord.tr um. Non dixi, inCithara decern chorda* 
xum,nequein hocPfalrao, nequefifallor,alicubi. Et paulb foft : Me- 
menroceCi/^4r4wcxinferiore parte habere, quo fonat, P/aheriunrexfu.' 
periore. Ex inferiore vita, id eft, terrena, habemus profperitatem & 
adverfitatem, unde DEu M laudemus in utroquc, ut fempcr^u laus 
ejus in ore noftro, & bencdicamus Domino in omni tempore. Eft 
cnim quxdam terrene profperitas, eft quaedam terrena adverfitas: ex 
utroquc laudandus eft DEuS, ut Cithari^emus. Quae eft terrena 

projperitas ? cum fani fumus fecundum carncm, cum abundant o- 
mnia, quibus vivimus, cum incolutnitas noftra fervatur, cum f ni- 
dus large proveniunt, cum folem fuum oriri facit fuper juftos & 
injuftos. Hxc omnia ad vitam terrcnam pertinent. Quifquis indc 
non laudat DEum , ingratus eft. Nunquid , quia terrena, ideo non 
Dei funt; autideo aliterea dare cogirandum eft, quia datur & malis? 
Multiplex eft enim Mifericordia Dei, pariens eft & longanimis. Inde 
magis fignificat, quid fervet Bonis, cum oftendit, quanta donet & 
Malis. Adverfitas autem ex inferiorc utiq; parte de fragilitatc generis 
humaniin doloribus, in languoribus, in prcfiuris, in tribulationibus, in 
tentationibus. Vbiquc laudet D E u M qurCithartyt : Non atten- 
dat, quia inferiora funt, fed quia rcgi & gubernari non poffunt, nil] ab 
ilia fapientia, quae attingit ufque ad finem fortiter, & difponit omnia 
fuaviter. 

PSALTERII vero Allegoriam ibidem hoc pado fubjungit 
Augujtinusy diftindionem prxceptorum Decalogi adhibensufitatam. 

lam vero, inquit, cum attendisjuperiora dona Dei, quid tibicon- 
tulerit pra?ccptorum,qiriadodrma cadefti te imbuerit, quid tibi defu- 
pcrcx illiusveritatis fonte prxcepcrits convcrterc & ad Pfaltcrium,& 
pfallc Domino in Pfilterio decern Chordarum. 

Praecepta enim legis decern funt. In decern praeceptislegisha- 
bes PfiUterium : perfeda res eft. Habes ibi dilcdioncm Dei in tribus, & 

dilcdi- 



The or i a Organicis. hj 

dilcftioncm proximi in feptem. Et utiquc nofti, Domino dicentc, 
quia in his duobus praeceptis tota lex pendet & Prophctse. Dicit tibi 
DEus defupcr, quia Dominus DEus tuus DEus unus eft. Habcs utram 
chordam. Non accipias in vanum nomen Domini Dei tui, habcs d- 
teram chordam. Obfcrva diemSabbathi non carnaliter, non Iudaicis 
dclicijs, qui otio abumnrur ad nequitianv Melius cnim utiquc tota 
die fodcrcnt, quam tota die faltarcnt : Sed tu cogitans requiem in Deo 
tuo, & propter ipfam requiem omnia faciens abftinc ab opere fervili. 
Omniscnim qui fecit peccatum, fervuscftpcccati,& utinam hominis 
& non peccati. 

Haec tria pertinent ad dile&ioncm DEi: cujus cogita Vniutem* 
Ferifatcm, & Volmtatem. Eft cnim quzdam voluntas in Domino, ubi 
vcrum Sabbathum, vera rrquies. Vndcdicitur; Delegare in Domi- 
no, & dabit tibi pcririoncs cordis tui- Quis cnim fie dele&at, qua m il- 
Jc qui fecit omnia, quae dclc&ant ? In his trtbusCxritaa Dei, injeptem *• 
fys Carit** proxtmi, nc fades z\i), quod pad non vis. 

Honor es pMtrem & matrem, quia viste honorari a filijs tuis. 

Nonmotchnberu: quia nee moechari uxorem tuam poft tc vis* 

Nonoecidas; quia & occidi non vis. 

Nonfureru: quia furtum pati non vis. 

Honfdjum testimonium die as : quia odifti adversum tc falfum tc- 
flimonium dicentem. 

Non concupifits uxorem proximi tut: quia & ruam non vis ab alio 

concupifci. 

Konconcupijces rem drqmm proximi tui : quia fi quis tuam concu- 

pifcit, difplicet tibi. 

Convcrtc & inte Hnguam,quando tibi difplicct, qui tibi nocer. 
Haec omnia pneccpta DEi Hint, fapicntia donantc dara funt, defupcr 
fonant, tange Pfalterium* imple Legem, quam Dominus DEus tuus 
non venit folvcrc, fed adimplcrc Implcbis enim amorc, quod timo- 
renon potcras. Qui enim timendo non facit male, mallet facerc,(i 
liccrct. Itaquc ctfi facultas non datur, voluntas tenctur. Non facio, 

Q^ inquitj 




|ty THE OB. I A ORGANtCgS. _ 

inquit ; Qjinre* quiatimco Nondum amas jufticiam, adhuc fertfuses? 
Efto Alias Sed ex bona fervo fit bonus filius ; Interim timendo noli* 
faccre, dil'ces & amando non facere. 

Qyo autcm plerorumquer di&orum Inftrumentoram facer ufa 
& abitfas fimul & femel fub uno intuitu occurrat, medicatio dc hifce 
conjungi poteft fub contemplationc Tympani. 

X. C a p n t. 
DeTympano, ejus^ ufa tf abttfo. 
'YMPANuM «jin Toph , ( plurale =r&fl & *)&n 

•eft, Tympanum pulfat,tympanizat Nah.2.7. nfatiifi Tyrrw 
: paniftria: Pjil. 62.26.) Inftrumentum eft, quod parte una pla- 
num, membrana claufum, intus vacuum, baculis five fufh- 
bus pulfatnr: Vndc rvftttety'i^m tranfiateidem quod fu/?ibus ctdere fi- 

IIW (m<^V^tomV,f u Jtuarhmultt4tijHnt,fuftibusc*ficr cotttvfidrc. ' utir 
qui vertunt: dijtentijimt t ut refpiciatur pcrfecutio,quamexercuit An- 
tiochus. 

Lcgitur paflim in Biblionrm codice, tit aliotum, ad laetitiam ad- 
hibitorum, fie etiam Tympani vctuftiffimus 5c varius ufus. Jnvaledi' 
ifione'm Tympani pulfu dimittcbant amicos, necui difceflushoncftus 
& apertus vcrtcretur in opprobrium fugae clandeftinac; cujufmodila- 
tobo obi/citur a Labane: Cur clam ftigifti, & furtim furnpuifti te a 
me: ncquc indicafti mihi,ut dimitterem tecum ljetitia,$c cum canti- 
cis, inftruttus Tympano & Cubar* r Gen. ji,v. 27. 

TLxmgratuUtioncm pro fclici reditu, gratoqjacccfui, cum novos 
hofpitcs, turn fuos reduces lacti excipiebant Tympano. Sic a vi&is 
Hammonins redcunti Icphthacho filia unica obviat, cum Tympano 
flcChoris, ludtc.ii.j6. Arque Davide,Saulc*populo& fcrvisSaulis ab 
aJiqua pugna contra V hilj&eos rcveitcmibus, ex omnibus civitatibtu 

Iliac. 



Theoria Ouganices. 115 



Ifraelis foeir^nx, & earum chorcae obviam prodeunt, cumTympanis, 
prx lacritia, & cum Panduris,Hcroumgcftaalrernccanentes. i. Sam. it. 
4f. 7. Et arcam foederis, cum pompa folenni introdueendam, comi- 
tatur David, & totaDomusIfraeUis,geftienspraela:titia coram IE HO* 
V AH,curaquovisInftrumento,&lignis abicgnis, nempc cumCitha- 
ris & cum Nablis , & cum Tympanu & cum Siftris , & cum Oymbali* 
j. Sam. 6.v. /. /. Parol. 14. v.S. 

Publicum quoquc voluntariac deditionis, acccptationis, fubjeflio- 
nisquc_/gtfww, & gratiae captandac ftudium prac fe fcrebant, cxcipicntcs 
Holophcrnem coronis, Chorcisq; & Tympanis. Judith, j. v. p. 

Inftrumcntis pra:terca,quibusOrdinarijCantoresDavidis &Sa- 
lomonis laudcsDci fcftivasinTcmplo celebrabant, 1. Parol. 24. 2. Pa- 
rti. 7. non cxclufum fuifle Tympanum vidctur: cum paflim cum in fi- 
nem, videlicet beneficia Dei eclebrandi gratia, Tympanipulfus prarei- 
piatur. Pfal. Si. 2. Sumite Pfalmodiam & date Tympanum, Citharam 
jucundam cumNablio. Pjal p+.j. Fili) Sion laudent nomen Domini 
in Choro, in Tympana & Cithara Pfal. i/t. Zaudate Dominum in Tym- 
pano & Choro. 

Sic olim gloriofam Pharaonis fubmerfionem Mirjam, Aaronis 
Jbtor, feftive eclcbrat, nitipicnsTympanum'm manu fua,& poft came- 
grcflk omncs foeminac.in Tympanis & Fiftulis, Exod. //. v. 20. Atquc 
utHolophernisdetruncati cxdem vi&oriofam, cum feftivitate DEo 
acccptam refcrant, exhortatrix eft Iudith : incipitc DEo meo cancre 
Tympana, modulamini ci Pfalmos. Iudith. iff. v. 2. 

Quid, quod rcliqui? Inftrumcntis, quae excitandi in Prophetis 
Spiritum vim habuerunr, 2. Peg. 3. is- annumeretur exprefse Tympa- 
num-. i.Sam. it. 5? Vbi futurum pramunciat Samuel Sauli.ut, occur- 
rat turbae Prophctarum,dcfccndentium de excclfo,fcilicetGibhat(qui 
locus Synagogae & ccetui (aero deftinatuscrat,)cum NablioSt cum 
Tympayio, & Tibia, & Cithara ante fc, qui prophetabanc. 

Oeterum ab eo Tympani ufu folenni apird Vcteres, quatvis Deo 
dc vota lae&ia & exultatio allegorice depromitur, & Tympani voce per 

Q_a Meto- 



Htf The or r a Orgawices. 

Mctonymiam exptimitur. Hue fpe&at Allegeria degantiflima, 

JP/a1.6S.v.2$. qux alijsCantoribus & Citharxdis Tympanotribas con- 
jungit : Prxccflcrunt Cantores, poftca Citharxdi, in medio virginum 
Tympana pulfantium. Vbi Pfalmographus nominat Ecclefiaftici Cho. 
ri prxecntores Prophctas> de Chrifto vaticinanrcs ; hos qui fecuti funt, 
Evangcliftas & Apoftolos ob confonantiam inter fefe,& cum ijs con- 
fentientem, Cithar*dos nominat: Virgincs, qux fcfe immifcuerunt* 
Tympana pul(antes,funt nondum cottuptelis vitiatx Ecclcfix, adhuc 
tenellx, quas Apoftoli per Samariam, Aiiam, aliasq; regiones paffim 
plantarunt. 

Eadem allufionc allegoric} mirificum contra Aflyrios judicium 
Dei prxdicitur, eclebrandum a Iudzis exultantibus, Ejk.jo. v j2 : Erit 
omnis locus, qua tranfibit virga fundatiffima,cum7^>w/<HW StCitha- 
ris, id eft, exhilarabitur libcratione Dei. Et quod hoc tanto beneficio 
habebunt, quod Ixtentur & unde glorificcnt Dcum, defignat ibid. v. 29* 
lllud canticum futurum eft vobis, ut no&is, qua fan&ificatur feftum & 
lxtitia animi, qualis cuntis cum tibia, ut veniat in montem Ichev*, ad 
rupem Ifraelis. Quo itidem quadrat Allegeria promiftlonis, dc in* 
ftauratione a Dco,&dcgratiarum aftione folenni abEcclefia, Ier.jr. 
if. s : Adhuc xdificaturus fum te, ut xdificaris virgo Ifraelis, adhuc or- 
nabis tcTympanu tuis, & procedes cumChoro ludentium- 

VotroTympani aliorumq; Inftrumentorum, & hisdefignatx lx- 
titix4^tf/Wex8ibliorum tcftimonijsoccurrit,cum Epicurxorum mun- 
danusin luxu,convivijs& iirw«iQtxcuueci turn Idololatrarum Diaboli- 
cus, St abominabilis in cultu, facrificijs& hfogyttt.. 

Epicurzum abufum opponit IobTzophari & amicis,de infclici- 
tateimpiorumfto]idedifTerenubus,7^/^7.r^. V.7.& 12. Curimpro- 
bi vivunt? convalefcunt validis viribus, vocifcrantur ad Tympanum & 
Citharam, & Ixtantur ad fonum Organi. Vx intonat Efaias,qui po- 
culis invigilant.in quorum conviviiscftCithara, ac Nablium, 'Tympa- 
num, Tibiaq*; ac vinum : Opusautcm Iehovx non intucntur, oc fadum 
tnanuum ejus non confideranr, Efij. /. v. //• & 1* 

In 



Theoria Organices. 117 

In ultioncm fT<%cu^e»a«<W Gentibus, qui Ecclcfiam opprcflc- 
rant, fummiim denunciat idem Frophcta luttum & moerorcm, abje- 
&i$ & ccflanribus Inftr umentis, cap. 24. v. S. & p. Ceflabit gaudium 
Tymyxnorumi definct ftrcpitus cxultantium, ceflabit gaudium Citharse. 
Et lob. cap. 17. v. 6. fe contra makvolos, quos pcrftringit, fuftinet refti- 
tutione in dignitatem : Futurum, inquit, ut refiituat me ad prxfiden- 
dum populis, quamvis Tympanotribarum materia ante fuerim. Ac ft 
dicat: Fucrunt lxti de me antca, quemadmodum qui lxtantur ad 
Tympanum. Sic Nah. 2. 7. prxnunciantur Ninivitarum Heri Herxquc, 
quod cum fervis & ancillis fuiseodem loco habebuntur a Scythis, AC- 
fyriam obtincntibus, & pro eo, quod ancillx Plaltrix, Sambuciftrix 3c 
Symphoniacx profequuntur Dominas,tum omnes in deportationem 
abeuntes cdent concent us querulos & lamcntabiles. £ ftatione, inquit 
Propheta, pofita deportabitur JV/w'wr,dcducctur cum ancillis fuis,co- 
mitantibus voce fimili columbarum, quae Tjmpano pulfant ex animo 
fuo. 

idololatricw & plane Diabolicus, & ab omni <p»Ae^>i* alieniul- 
mus fuit uSuS ille7^ffir/4USf/,quando in vallc Cehinnon Hierofolymx* 
verfus oricntem & meridiem viamMoloch idolo candenti(erat ea ftatua 
xnea & concava,figura Regis, unde ctiam TffG quafi T\Vtt id eft Rex, 
nomen habct, ita fabrefa&a, utbrachia porrigeret, & fubjetto igncin- 
candcfceretZ*w./*.J cremandos imponcbant, & abominandi incen- 
dij & conflagrationis fpe&aculo devovebant libcros, adhibito fonitu 
Tympani & aliorumOrganorum Muficorum, ne ejulatus liberorum i 
parcntibusexaudiretur. Hincortacft ejus loci appellation/^/. Nam 
*\iF\ Toph fignificat Tympanum , vcl latitudinem a nBPI: Frat cnim 
locus amplus, idololatris frequentatus lerem. 7. &ip. Quo alludit JSjat. 
cap. 30. v. 33. Praparata cH ab heri Tophct : qua voce notat Propheta 
fingularc judicium, quo in Regem Babylon ix erat ufurusDeus ; Quan- 
doquidem illaimpurifliinafacrifkia maxima pompafiebantpalam ad 
portam Hierolymoruxn* Incendium & conflagrationem exuftoru m 

Qj inval- 



Ii8 Theoria Orga nices. 

in valle Hinnon allegorice accomuaodatEfaias Babylonij Regis cxitio. 
inoculisEcclefiae illuftrimmo. 

Ob inauditam immanitatcm in loco tarn amplo, fignificatur hu- 
jus loci nominc> lata & fpaciofa Gehenna feu Infernus, & accipitur pro 
rcproborum fupplicio, & loco cruciatus, in aetenxum reprobisdeftina- 
to, ubi pcrpetuo torqucbitur Sathan, cum Angelis fiiis, Matth. /. 22. 
Mure p. 4 /. Crudelitas ifta adolendi prohibctur cum comminatione 
lapidationis, Levit. /8. tjr 20. Menrio hujus pcrpetratac impietatis fit 
Jofi/j. !• Nehem. 11. 2 Chron. 28. & pafllm. 

Abufum denique Tympani & lnftrumentotnmimpium adauxiflc 
etiam legitur Iuliani KXKofyM* & prava aemulatio. Is enim ut Tem . 
pla gentilia Chriftianorum Ecclelijs conformaret, juflit in ijs non tan- 
tum altaria & primarias fedes aedilicari, So^om.ltb.j.cap.jC. vcrum ct- 
jamTibias $cTym]>ana,&.Cymbzla. ScSymphonias in templis eumha- 
buiflc ex Amobij lib. 7. antra Gent es patet. 

Ad extrcmum Tympano admoneamur, ut nos, qui nosChrifti grc- 
gi fatcmur aflcrtas oviculas, cum lupo hoftilitarcm feryemus. Tympa- 
num enim ex ovis pellc nil infonabk, infonantc Tympano ex lupi pcl- 
le confefto , Aleut, emblem, vcl poft mortem formidololi ; & Albert. 
CrantT^in Fanddia lib. j i. cap. p. de Zifiha. 

Atquc hxc dc Tympano, Infirumentis facris annumerato fumci- 
*nt: dequo plura in Profana, humana &Liberali Organica. 



XL Caput. 
De Tuba ($ 'Buccina. 
'Nftrumentis facris annumeranda eft & cum 

T/iy>TuBA vcl BuCClNA, cum argentea, turn arieti> 
\na: Alia nominatur ~\tiY& Schophar Tuba, buccina cornea 

1 Exod. 19. it. piur. nnaiw & nn&TO iud 7. it. & iof. 6. 4. 

i nauf pulchrefccrc : quod decorum fit & jucundum auditu Inftni- 

men- 




TheoriaOrganices. up 

mentum.aut etiam arte pcrpolitumj&claboratum. Alia eft rni'Yn 
Chaecrah Num. 10. 2. Hoff. v. 8. 2. Para/. 29. Pfal.pS. ejftc. Tuba chjsiuu 
Ti'n clanxit tuba. ( Ex Hiph:gemwatum ¥ non legitnr, licetfcrilatur. 

Harum Tubman ufits in populo Ifraelitico cum paflim alibi » 
turn prcecipuc capite decimo Numcrorum diferte traditur, ubi Mofcs divi- 
nitus jubctur parare& ufurparc Tubaf, qi\x noncaiucrunt myftcrijs. 

1. TuBARuM numerus binarius indicatur : Fac tibi duos tubas : 
ad denotanda myftice duo Teftamcnta, live Tubam Legu & GratU\ 
aut, ut vifum Ruperto,ad prarfigu-randum duplicem Chriftiadvcntum \ 
quorum alter Gratia, alter ludicij. 

2. Materia fuitargentum purum, folidum vcl ductile: Tactibiduai 
Tubas argenteas>opere du&ili fades iliis : ad fignificandam raaximc Vcr- 
bi coelcftis puritatcm.quod argento comparatur puriflimo, Pf.12.v-7. 
De materia quarundam Tubamm arictina vcl cornea, moxinfcretur. 

j. Vjks duplex, Politictts & Eulefiajticus. Iliexel ad cogendum coe- 
tum, vcl ad movenda caftra, v. j. Hie vel ad excitandam fiduciam de 
auxilio divino contra hoftcs, v.p\ vel ad generandam hilaritatcm, & 
iaetitiam pro benefkijs in diebus feftis, calcndis vel initijs menfium , 
v. to. his verbis : Et in die UtitU vtftr*, & in temportbtts ftatutis itftris* 
(jr in capitibus menfium vefirerum clangetisTubU imJfrrQ &<{ vaXmyfyty 
fuperhelecaufiisvefiristfjr/uperficrt^c^spAcificorumvtfirsrumii^^^^^^ 
undc German: cittC <2cfjafm<pctt/qua tempore pacificationis uteban- 
tur ) Eruntfy vobU in memoriam coram Dee vefiro : Ego Ichvvah Dern vtfler. 
Quo refppx it P/al. Si. Succinate Tuba in Neomenta, in tempore cos*, 
flituto, in dicfefiivitatis vejh*. Vbi notatur tempus, quando ilia fo» 
Jennior eclebratio Dei fit inftkuenda. Etficnim Dcum quotidie lau- 
daredebemus, publics tamen ejus celcbrationi fefta deftinata Tunc. 
Vult itaquc Pfaltes in Novilunio cum omni, turn imprimis illo, quo 
Iuda*i fellum T abernxculorum cekbrabant cjufmodi anniverfariam di- 
vjnae benitatis &£eAe^i«v inftitui. Nam menfe feptimo ludari feftuta 
Tabernaculorum quotannisita cclebrabanr,ut Calendis feptimi mentis 
clangoie Tubx populum convocaient, & facros conventusagcrcnr: 



lie Theoma Orcanices. 

die poftca decimo ejus mends > Feltum Exjutionu, & decimo quinto, 
FeJiumTabern*cdor»m, quod Cub tabernaculis c frondibus contextis a- 
gebant, ad rccordationem Caftrorum, Tub quibus in deferto quadra* 
ginta annos mirabili Dei bencficio fuftcntari fucrant. 

Quia vero trcs ill* folennitates, Caltnd* nimirum, fcrix Expiif 
tlonis,&L denique ScenopegU,'\n unum menfem incidebanr,unoq; con* 
ventu populi peragebantur,ideo pro uno fefto fumumur fxpe. Etc- 
nim mends illc TIZRI, primus antiquitus, juxta fcftorum ordinem 
apud ludxusfeptimus,totus fere facer ac feftivuscrat,quad quoddam 
mendum Sabbtthum, jam frugibus ex agro collc&is maxime ferijs ac- 
commodarum. Origen.homiLijinNum. Mends ejus die primo, an- 
num civilem pariter inchoantCi inftitucbatur feftum Tub/trim, five 
Buccin* & d*ngoris,\tx di&um,quod ineo inter facridcia cap. 2 p. Num. 
defcripra, Tubarum fonitus & clangor audirecur, Levit. cap. 23. v. 24. 
five in memoriam Ifaaci, hoc ipfo dieliberati ab immolationcut Ra- 
bini opinantur, idem Cornufcjlum appellanrcs, fabulando mandatum 
a Deo, ut arietino cornu clangerctur, quod aries inter fruteta hxrens 
cornibus, pro Ifaaco monftrarus ac immolatus cflct. Gentf. 22. v. i)\ 
five potius ob recordationem bcllorum contra Amalccitasgcntcsquc 
alias, Duce ScauroreDco geftorum. 

Rcliqux fefti Tubartm notationes dc hominis militia, & fimiles, 
ad Allegoriarum clafles rcmitrendx dint. A vero autem non ab- 
fonum, quod ob multa fcfta incidentia in hunc menfem, ejus initium 
inprimis folenne & otio & clangore & facrificijs fieri oporrucrit , ut 
tanto nobilior& notabilior cflet totus mends, & ad obfervarioncm 
fequcntiumfcftorumcoetusunivcrfus folenniexcitaretur irateHrx.iv>}. 

Succurrithic quoque folcnniscelcbratioquinquagcdmi dve 1 11- 
BILAEI anni, Levit. cap. 2 j. 

Eum lubiLwn, qucm Eufebius Cxfarienfis in Chronicis , a nu- 
tncro quinquagedmo Hcbrxis dc dici fcribit, Latini a Iubilo dcrivanr, 
ut annotavit Auguftinus. Qujdam a primo Muficorum Inflrumen- 

torum 



^^__ Theoria Orcanices. III 

torum autorc, Inbd fluxiflc nonien autumant. Hebrxorum fert opi- 
nio, a label appellari, vcrbo Arabico, quod Cornu fignifkct arictinum : 
Vnde Aquila Grace M^lvn* reddidit, five, propter cornu iftiusufum, 
five, utquibufdam placet, propter forma m folum cornu arictini. Itidi* 
Bio IubiUi fiebat decimo die menfis fcptimi, in ipfo nempe Expiatio- 
nis fefto, Lcvit. 2 s- v. p. ubi Tubarum clangoribus denunciandus erat to- 
ti populo optatus ille Rcmiflionis Libcrtatisquc annus. Dc SuccinU 
quxrit Abulcnfis qu*Jt. 6. & 7. in lojuamptrt. 1. fucrintnc comes an ar- 
genrex,&exmetallo fiveargento fuifleconcluditrproptcreaquod af- 
fervatx, 5c in defcrto afportatx fucrint. Diflcntiunt tamen L X X. In- 
terpretes cum Hieronymo. 

4. Clangor divcrfus indicatur cap.io.Nimer: Simplex & *4ualit,<h*- 
row Grxci vocant, ad convocandum multitudinem, ubiduabusfimul 
canendum Tubis, v.j-, vel ad Principes congregandos,ubiunafaltem 
utcndum,i'.*- In&qudu & variut T\Fni} Thcruah di&us, (Schindler. 
vocifcratio, ctn^dD^cfc^ttp/ P/ilm. 47. Iubilatio.) vel a fractura.tre- 
mulaq; voce ad canendum clamcum,five ad impetrandam profectio- 
nem: v.j. 6. Si clanxeritisTaratamara & vel fi taratantarizabitis tubis 
v. $.&c. Vbi ad clangorem primumprima acies, ad fccundu fecunda, & 
fie confequcntcr moveri juffa eft v. /. <f . Grxci reddiderunt rtifma-w fi- 
gnificantcr: quo juxtaTheodoretum qutJHontis- allufiflc creditor A- 
poftolus /. Corinth. 1 4 .v. 7 .S. o^grai Ct\|/f^0t $UvlwhMv&, 

eln ctwAoc, «T6 KiS-oLgfa taut htLwTslw %>i<; <p$o\(ois fin <T^ 

•has yva<dr>cr&!<xjf, to dv\iii^fjov, n to K&aQityfjSfjov, ycfjj y& 

isbt a'JWj> tyuvlw o-dXny% &4> T '* <®&o%dicio-ilttJi «c tto- 

MfiLOV j Quin & inanima voccm reddentia, five tibia, five Chitara, 
nifi. diftinftionem fonis dederint, quomodo cognofcetur, quod tibial 
canitur, autCithara? Etcnim fi incertam vocemTuba dedcrit, quis 
tpparabiturad bellum? i^Ao* <pavnr Theodoretushabet/uj wQnifm. 
Pcculiaris etiam plane fuit ufus in promulgationcLegisdivinx 

R in mon- 



in Theoria Orcanicej. 

in monte Sinai: Exod. tp.v.ij. Iumentum cnim &: Homoafccndere 
pcrmittuntur in montcm Sinai (undc promulgebatur) quum tra&im 
fonuerit Cornu. ideft>audictut Mantes five contincns unius toni fo« 
»us. Qji. Erit huic interdi&o montcm attingendi locus, donee iftud 
audiatur,quodin extremis fere cantionibus obfervatur. 

Et ex communi ufu voluit cognofci DEus a populo , quando 
Rcligio loci illius cflct defitura, difcedentc Domino, & facram hanc 
a&ionem terminante per fignum ejufmodi. Ncc fine myfterio con- 
ceditur aliquisin montcm afcenfus, protra&o longius fono Buccinae: 
Myfticecnim hie fignificatum eft, turn adDeum propiorcra nobis pa- 
tere ad itum, quando vox uno quondam loco conclufa,perChriftum, 
diffufa & protra&a, toti orbi innotuit. 

5. BuCCINATORESipfiSaccrdotesfunt. Quoindicatumdu- 
bio procul, & in aftionibus pnecipuam Sacerdotum efleautoritatem, 
nee promifciue multitudinum turbae cedendum, fed gravitatem fcr- 
vandam eflc & modeftiam ; & omnium adionum exordia a facris 
fern per ducenda, fiveab implorationc nominis divini, Colojfi j. v. //. 
Quicquid egeritis fermonc aut fac"to,in nomine Icfu facite, giatias a- 
gentesDeo & Patri pereum. 

T-uhtrmAUe- Necinconvenicns hie pie & jucunde obfervare 

rorU quadru- AUegoriam Tubarum quadntphcem, ex vario earundem 
flex. ufu & mentione paflim in facris literis, defumtam. 

1. Signiflcatur officium Sacerdotum , quorum eft clangere Buccina, 
2%ech.jj.v.j.(jrf- hoc eft: Auditores tcrrcre, juxtaetiam folari. Iu- 
bentur cnim buccinatores ifti inflate Tubas, five minarricesillas & ca* 
ftigatrices fccleru m, de quibus E/ii.jf. i>. /. Ckma,ne cejjfes, exalt a vocem 
tuam ^«4/7Tubam, anntmcia popalo meo fa* feeler*. Sophon. /. cap. v. if. 
Dies Tubae & vociferatienisjuper civitates munitat, &fitper terras excel- 
fas : cjr angtijlijs afficiam homines-, cjr ambulabunt at coeci, quia IehovA pecca* 
vervnt : five confolarnces&Evangclicas,de quibus Ejai. 27. v. ij. El 
in die iffa clangetur Tubi magna, & venient, qui perierant in terra A$*r, & 
fxpnffif iter ant in tenant AEgypti: & incur vabmtfe lehov* in monte fin- 
ftiMuHicruJalcm. Ita 



Theokia Oroanicis. 113 



Ita Auguftinus torn. io.ferm. 106. de tempore: Sacerdotales illtttt 
temporis Tubas quid aliud prafigurajje credimtts, quam hu'yts temporis Sacer- 
dotUm pr&diaaionesiper quas non ceffant peccatoribus terrtbili /onoauferum 
yt dui am nMcixrc t trift,emGehenn*intcritumprdtdKare,&qtiodiim ctmmi- 
Mtioniiftrepitu auret delinquentiumverberare? &c 

Et in promulgations Legis, Clangor EuccinxExod.ip. v. 16. fi- 
ve minifteria Angelorum fignificat, quorum difpofitione Lex data 
eft, Atfor. 7. G&lat. 3 ; 11 ve Lcgis vim animos omnium penctrantis ; ct- 
jamquando Exod 20.V. 18. populus Tub montis fumantis radice inter 
tonitrua & Jampades ad clangorem Tub* confternatus deprecatur, ut 
Dcum loquentem deinccps non audiat coram, nifi intcrventore 6c 
mediatore Mofc ; indc non folum terror hominum ad divinx majc- 
ftatisconfpe&um,& voluntatis divinx feveritatem prodituseft, Lcgis 
ofticinm, quod terrorcm metumcj; animis incutiat, patcfadtum; fed 
anagogice iufuper indicatum eft, in communi Redemptions opcrc> 
jtia-tTtiv tantomagis requin,quanto major orTcnfiDEi crat indignatio. 
Quapropter probi Paftorls muncre fungens Mofes oratione confola- 
toria perterrefa&oserigit. 

Caveant quibus canuni buccinatores finda eos aure prxterlre j 
lie redarguantur Proverbio,quoChriftusperverfitatemludxorum ac- 
cufat Matth. ir.vio~.8z. 17 : Cut afsimilabo gent em if? am ? Similis eH pth 
<r ulis-, quifedent in fork, & clamant fodalibm ac dicunt : Tibijs cecmimm 
vobu&nonjaltafiu* lament an fumus vobis, & nonpUnxiftis. 

Allufio eft ad ludxorum libcros, qui fxpius in toro vel plateis 
fub dio ludentcs, Zach, 8. v. j. modo (acra nuptialia , modo pompas 
funebres imitabantur. Vt autem fingula tanto majore frcquentia 
inftiruerentur,plerumqueco3evos ad ejufdem ludi focictatem provo- 
cabant: fin horum quidam ita moroficflent,ut adludcndnm perfua- 
den non poflent, vel ccrte eundem levibus de caufis inciderent, aut 
diflblverent,ijsft<o»>^«7r/flt# & inhumanitatem fuam exprobrahant 
hoc cantico : Ctcinimus vobis, ejr non fait aft is 5 Imcntatifutmus, & ***** 
planxiftiu 

R. z Acconv 



U4- Twe or t a Org amices. 



Accommodatur ad pertinaciam Iudaeorum, qui nee Baptiftae do- 
&rina, fit vita fevcriore, ncc Cliiifti humanitatc permovcri poterant, 
utEvangclio crcdcrcnt: fed in altero gravitatem morum defiderabant: 
Nonnullietjam illius folitudincm ac temperantiam obfeflionis Diabo- 
licx ; ac viciffim , hujus QiActtyaxhtv, & familiariorem cum • Iijs conver- 
fationem ebriofitatisveltcmulentiae nomine traducebant,utnimirum 
ubiq; haber cnt, quod carperent, & obftinationi fue pretexerent. Eodem 
adagio noftratesauditores redarguendifunt, qui necbenignis, ncc afpe- 
rioribus, ncc duris, nee mollibus verbis fledti poffunt. Vbi Synecdo- 
chice accipiuntur N&nutftmebres pro afpera & triftioratione,quaearii- 
mum rtfeerore afficiat* Cxntut TibU prodi&is lenibus, quae animi de- 
mentis indicia font, & auditorum cordaexhilarant. Fruftra itaqj 
buccinantes, qui neque Legis, nequc Evangelij clangore animos mo- 
vcre poffunt, folcntur fefe cum lohannis, turn Chrifti optimorum buc- 
natorum exemphs. 

2. Verbum Evangelij efficax quafi 7«&f eft< Hieronymusw; 7. <*/.£- 
^ecmelis. E\tafonus exit in omnemt en arum orbem, Pfil. iS. Rom. jo. Ita 
Clemens Alexandrinus in protreptico fuo: cotATnyU gsi ygzs"8 TO 

dJctylifaov : 6 ju!p g<7ct?\.7no-gv, tif/Mg $i «Wa-ct t a!^.- Tuba cB 
Chri/ti Evtmgclmm&c. 

Etfub fcftoTuBARuM propofita fuit imago praedicationis 
Evangelicar, cu jus clangor inftar Tub* y Zach.p.v. 14% quae cxaltatur ut 
Tub4,E/i.sS.v.i; quam prodromus Chrifti, voxilia clamantis,inflavit 
antcExpiationis magnae feftum in Novo Teftamento. R edte igituc 
figuramlaetitix in con verfione gentium fuiffe dicitRodolphus «*/.<*/>. 
Levit: 5olennitatis,inquit,noftrae principium, quafi prima dies fcpti* 
mi menu's, temporibus Apoftolorum fuit, quando prima gentium fa- 
da eft vocatio clangcntibusTw&ar, mundum fci licet perluftrantc toni- 
truo divinae prard i cationis. 

Sic Origenes homil. 23. in Num. allegorice transferi ad cum, qui 
ex facraium literaxum fono intenorc laetitiam percipit. Quis eft, 

inquiry 



TheoriaOroanices. I2J 

inquit, qui feftivitatem gefat memoriae Tubarum, nifi potcft Scriptu- 
ras Prophcticas & Evangclicas, atque Apoftolkas, quae velut coeleftis 
quaedam perfonant Tuba, mandare memoriae, & intra thefaurum cor- 
dis fui recondere ? qui ergo haec facit, & in Lege Dei meditatur die ac 
node, ifte feftivitatem gerit memoriae Tubarum, &c. 

IubtUi ctiam anni denunciatio Tubarum clangorc> quid myftice 
voluit aliud,quam ut adventusChrifti, cujus minifterium in 30. IubiLum 
Mofaicum incidit,quibufdam quad notis exprimeretur; atque ut Iu- 
biUus Evangclij verus adumbrarerur, in quo laeta & fonora voce an- 
nunciatur remifilo, libcrtas,reditusq; ad amifla quondam coeli bona \ 
Attor. 3. 3$. lohan. 8. 36. Galat. 3. 3. 

Io/ua hbro cap. if. Sacerdotes feptem , portantes feptem buccinai 
arietinas, ante arcam IEHO V AE clangunt buccix/i, donee feptima 
vice ad auditum Bucc'wx fonum, & populi vocifcrationcm muri Ieri- 
chuntis corruebant, & civitascapicbatur: Sic ctiam per Apoftolo- 
rum non tantum 125 Scd difcipulorum quoque 70. praedicationem 
fonoram CHRISTuS, cum DEo foederis autor, toti mundo obvi- 
am importatus, innotuit, cujus quietefeptimo die, regnum mundi col- 
lapfum, Scportae Inferni dirutae funt. 

Ittdic. libro cap. 7. leguntur Midianitarum caftra difcurrcntia fcfe 
mutuis lanienis confcciffc, ubi principio vigiliae mediae cum Gideone 
trecenti, qui lamberant, in tria agmina diftin&i, Buccwis in dcxtra clan- 
xerunt, fimul comminuendo hydrias vacuas, & faces finiftra tenuc- 
runt. Ita quoque ex ore inflrmorum fonantis in exili Ecclcfia Evan- 
gclij clangor de Media, mane e mottis tenebris in vitam emergente, 
in quo faxDeitatis eluxit fplendide, ftygios hoftcsin fugam convcrtit 
miraculose. 

Cum4> ftatim a Chrifti Afcenfionc & Seflione ad dextram Pa- 
tris,Spiritu San&o eftufo, Evangelij clangor per Apoftolos,EvangeJi- 
ftas, Doclorcs & Paftoresdatos.E/>&yr*. toti mundo infonucritjomnes 
jubenrur populi Pfal.46. manibus plaudere, & voce orationis congra- 
tulari Deo, qui elegit nobis haereditatem noftram, quandoquidem a- 

R i feendit 



Theqria Pro a nice j» 117 

Gidconcm, Duccm praevium fequcntcs, & refpicicnrcs,Chriftianosin 
niilitantc Ecclefia dccct Buccink apertae confeflionis clangerc, & grato 
cordc tot tantaq; bencficia Dei predicate, donee fratta hujus corporis 
mole, faccm fidei ardcntis>& fpem beats immortalitatis prxferentes 
pcrruinpamus ac penctremus mortem, & hoftcs fibi ipfis mortiferos. 
Origcncsoftendit, £««*/. .»./.«* Nam: quomodo quifquc cclebrarc pof. 
.fit feftum Tubarum. Et fi quis potcft , inquit, in gratias illas Sandti 
Spiritus promovcri,quibus infpirati funt Prophctat,& pfallens dicere: 
Canite initio menfisTubajnJoUnnitatibtts ejus, Pfil. So. & qui fcit in Pfal- 
mis jubilare ci, digne agit folcnnitatem Tubarum. 

Hucfpeaatallufio^S/.i>7:4 / fltAa72 Vi <rdjhTny%u) Ihoflcucj 
Pjallitt in Tubis duSlilibus. Sic enim Ambrof. in lib. dejide Refirre- 
cvionis, tomo j. Faciat, inquit, amicus Dei rationabiles Tubas duas du- 
ftiles; argento probato h. e. preciofo vcrbo compoiitas , & ornatas, 
quibus non raucum incrcpanstcrribili fonitu murmur interftrepat, fed 
Jublimes gratia DEo continue! jubilatione fundantur. Et Auguft. 

S. tomo in P/aL 97. pexTubam Du&ilem animum putat fignificaritribu- 
latum. Eu&i/esTuba tundendo producuntur j fi tundendo, ergo va- 
pulando eritis Tuba duftiles, ad laudem Dei produft*. Si cum tribu- 
lamini prorlciatis, tribulatio tunfio, profeftus prqduSio eft. Tuba du- 
ff Ms erat lob, quando repentc pcrcufius tantis damnis, & orbitate filio- 
rum,tunfione ilia tantae tribulationis fa&us Tuba dnftilu fonuit: Z>o- 
minrn dedit, Dominus abflulit,&c YidtGrtgor.Mag.lib.jo. Moral, cap. +. 
Etiam cavent fideles, ne per hypocrifin in gloria: popularis aucupium 
Tuba Pharifaica buccinantes Matth. 6. oftcntent ac venditcnt Elecmo- 
fynas, aliaq; opera, quibus pratftandis, LcgisTuba pfovocantc, omn*. 
noaftrifta eft Fidei obedientia. 

4. Prxmonct Tuba impijs horribilcm & tremendum, pijstrium- 
phalem & exoptandum diem judicij, quo Filius hommis venturus in 
nubibus coeli, cum potcftate & gloria multa, muTurusq; eft Angclos 
fuos cum voce Tuba m*gpa> Matth. 24. Et /. Thejfal 4. Jpfe Dominus 

cum 



126 The or I a Org an ices. 

fcendit DEuS in jubilo, Bom'mus in voce Tub*. Vt cnim in folen- 
ni ritu, quo David arcam foederis in urbcm Hicrofolymam adduxit, 
j. Samuel. 6. TibicinesSx. Tubarum ftrepitus, omnisquc generis organa 
Mulica adhibebanmr: Sic impertita Difcipulis bcnedi&ionc, inter pa- 
ncgyrica, irw*»* Angelorum, non fine Difcipuloru in votis & praeco* 
nijs, imocum prccibus & gratulationibus Ecclcfix, & militantis in ter- 
ra, & triumphantis in ccelo, veluti Tub* jubilo mamfeftata& glorifi- 
cataeftperruptoris prxvij Chrifti in coelcftem arccmafccnlio, A&or- /• 
Ephefii. & 4- 2. Corinth, is- 

Intcreacum ad Tubxm Evangelij clangentcm, Tub Chrifti vcxil- 
lo, vita hominisChriftiani nihil aliud fit quam militia, Lob. 7. affidus 
vclut e fpcculisSc turribusTcmplorum profpiciendum & animadver* 
tendum eft in Tubas feptem i feptem Angclis X Deo datas, Apoc cap. S, 
Tubarum cantu fecuturas in Ecclcfia hacrcfes, & vera dottrinx corra* 
ptelas, & certamina graviflima impiorum Do&orum fignifjeari prx- 
monemur, u t cauti pcriculo imminenti opponamus fidos fpcculato- 
res, qui verbi finceritate,&ardentiinvocatione vcritatcm propugnent. 

In accommodatione feptem Tubarum adfingulas hxrefes dif- 
fcnfio eft. 

Lutberus annotar, primxTw^efonitu TatiaaumSc Encratitas pne- 
nunciarij fecundx Tub* afcripfit Marcionem ; tertiam Origeni accom- 
modat; quarrx7"»&« Novatum,£>c abeoortosGw/tawattribuit. inpr*- 
fatione Apocalypfeos Germanic*. : Alij, temporiini & hiftorix feri- 
cm fecuti, ad N*%ar*orum & Ebiostitarum, vel Mineorum, ut Hierony- 
mus tomo 3. appellat, primam Tubam accommodant ; Secundam ad 
Gnofiicorum furores >Tertix TubtSamoJatcnum & ^riwwdeputant j Qiiar- 
tx Pelagium attribuuntj Quintx Tub* Abbadon, filius pcrditionis, Ro« 
manus AntiChriftus confertur cap. p. Sexta Tuba ibidem Mahometit,Zx. 
Saracenorum ac Turcarum excrcitus & blafphcmias depingit. De Tuba 
ieptimi Angeli cap jo. Apoc. mex. fub 4. A J legoria Tubarum. 

3. Tuba vel Buccinator etiam dici poteft fidelis quifque , Dei laudes 
grato fonans ore, & fidci conftantiam atteftans. Noftrum quiDpc 

Cidco- 



n8 Theoria Organices. 



cumtiortationis clamore & voce Archangcli & Tuba Dei defcendrt 
dc ccelo. Et t.Corinth. is- momento & j&u oculi ad ultimam Tubam 

cv tw io^fltrw (TCLhrnyfi ((TCL^mcri y) canctenim)&mortuifu- 
fcitabuntur incorrupti, & nos commutabimur. Tunc certc Hicri- 
chuntis inftar, I<f6. hicOrbis ruinam trahet, ad Tubas feptcm , h. c. 
infinitorum Angclorum , area foederis fe gloriose cxhibentc in terra 
promifsa confpiciendam, ubi pcriodi feptimus gyrus reverteturut fe- 
re emerfi 6000. annorum, tandem Sabbathum xtcmumTubanw fc- 
ftum & IubiUum annum eclebremus feftivitate perenni. 

Hue Chryfoftomi cxpofitio homil. 47. ad populum Antiochc- 
nnm t Schomil77-ifMathMm Kotf 7* fixfavloui aJj (roLKmyfs?, )£ 

01V f tV fyofApw CMTihrfeug. Quid Tubarum illc fonus vult* 
ad exufcitationem, ad gaudium , ad exprimendum rerum futurarum 
ftuporcm. 

Nee fruftra Tub* formam in coelo apparuiffe aliquando conti- 
git, prodigijq; loco habitum narrat Niceph. lib. is. cap. 20. Nubes, in- 
quit, Tub* fpecie ad dies quadraginta vifa eft. Et ccrte olim in exc- 
quijs, vcluti ad filiam Iairi tcrrx mandandam, Matth.p. adhibitae fuc- 
runt StTubx, GcTtbU, non tantum ob lugentium dolorcm, & mcero- 
rcm mitigandum ; fed etiam gratia excitandi animofitatcm, qua in mi- 
litantc Ecclefia StygiosMidianitas, ad Gideonis Chrifti clangentem 
Tubam, five lactam Evangelij vocem, fracH corporis hujus mole , face 
fideiardente, Iudic.7. perrumpamus, eluclati fpe refurreftionis ex mor- 
tc ad vitam xtcrnam, ubi in noviffimo Chrifti reditu, clangorem eden- 
te Tttba cxtrema, capitibus elevatis triumphaturi funt pij. Tuba ilia 
qualis fit futura, videatur Chryfolog.ferm. 103. 

Cavcant autcm tunc Epicuraei fubfannatores, qui cum Tibicim- 
but Mis ad Iairi dcfun&am filiam, ChriftoDuci vitae,rcfufcitandi mor- 
tuos tam faciicm,ac e fopore dormientes evocandi virtutcm ac eni- 

caciam 



The om a Organic es. 129 




caciam plane derogarint jij fane ex illuftrati & creduli Jairi ardibus, 
h. c. credentium Ecclcfia cxpulfi, aetcrnisinvolvcntur tcnebris, ubi 
va v* ejulabunt , plcnis fine fine buccis. 

XII. Caput. 
DeTintinnabulis, J^olis ($ Campanis. 

WnQ^intinnabulum^tN^da^CampanaiC^xiA 

(bnenrin Ecclcfia atten damns. 

TINTINNABuLuM Inftrumentumcftxneum; 
*imcoiti<riiwov five fa&itium nomen, a voce quam facit Tin* 
tin : kuSuv Graece j Hebrxis VB2?& Exod. 2!. v. 33. 34.cap.3p. V2<f.k Per- 
cufllone vocatum: E33?Q enira eft pcrcutcrc, pulfarc vcl conteii, & 
quail tinnitum facere. 

Tintinnabtdorum uSuS facratifllmus fuit in Vctcris Tcftamcnti 
Ecclcfia : Vbi fummi Pontificis pallium, fiveEphod,five tunica fupcr« 
humcralis, ut Hieronymus reddidit , ornabatur ex malogranatis trium 
praecipue colorum, & ex Tintinnabula aureis, quibus in ingrciTu & egref- 
iii Sacerdos fonum cicret. De quo Exodi cap. 2!. V.33.34.3S. fie legi- 
tur in delincationc Ecclefiaftici operis, Mofiprxfcripta: v. 33. Fades & 
infimbrijs rj^(Ephod)malogFanata«f Ay<c«tf^0 & purpura & vermicu- 
lo cocci : injimbrifs, tnquam, ejus per circuitum ; Tintinnabula aurea in me- 
dio illorumper circuitum. v. 34. Tintinnabulum aureum mum ejr malogra- 
natum; tintinnabulum aureum alterum, & malogranatum injimbrijs 
pally per circuitum. v.3$. Eritautemjuper Ahixon ad mini^randum,dr Mt- 
dieturJonuse')ttt, quando ingredietur SanSiuarium rwvwwlchovah,^ 1***- 
do egredietur ; & non morietur. 

Et delineationi refpondens effe&io cxtat Exodi cap. 39. v. 24.2s. 
a<f. V. 24. Feccruntfy in Fimbrijs pally malogranata ex hyacinth, & pur- 
purs, fir vermiculo cocci, rfr byffo ret ma. V. 2s> Fecerunt£ & Tintinnabula 
ex auropuro, po/ucrmtfr Tintinnabula ill* in medio malogranatorum in 

S Jfmbrys 



ijo Theoma Organices. 

fmbrijs pally per circuit urn, in medio, inqaam, malogranatorum. V. 2 1. Tin- 
tinnabulum & malogranatum in fimbrijs pally in circuit* ad miniftran- 
ditrn, qttemadmodum praceferat Jehovah ipJitAoiu 

Idem itcratur in Ecclefiaftico cap. +j. v. //. gut globulu, ingulf, 
aureis /uccinxit eum, crebrisd ctrcum r/rarTintinnabulis, tjuafinos ederent, 
ipfi incedente, at% in Templo tinnitum ederent tin memoriamfliis lfiael, & 
fopuli/ui. 

Fimbrijs appenfa Malogranata notant ivuSi'ar, qui per Chriftum 
Deo accepri reddimur : Tmtinnabula prxdicationem V erbi ccekftis , 
Jonge latcqj fonantem. Vtqj malogranata, quae gtana plura uno coi- 
tice continent, & tcgunt, hie Tintinnabtdis junda funt ; Sic in Ecclefiac 
Catholicse coetu mentes ifM%hf**Si» collcctx, unius cordis& oiis con- 
ccntu unam fidem & confeflioncm.de uno codemq; Deo,deqj umus 
Sacerdotis bencficijs con jungunt. 

Quod autem Aareni, non hac vefte in confpectum fuum prode- 
unri, Deus interminetur mortem ; fie interprctatur Grcgorius Magnus 
part. 2. Cur a P aft oral. cap. +. &Ab.i. Epift. 24. Sacerdos, inquit, ingre- 
diens, vcl egrediens motitur, (1 de eo fonus non audiatur, qui iram 
contra ft occultijudicis exigit, fifine fonitupracdicationisincedit. Vc- 
ftimentis Tintinnabula inh*renr,ut vhae viam cum lingust fonitu con* 
grucrc,ipla quoque bona opera clament Sacerdotis. 

Memorabile quoque eft, Salomon* Ttmplum fuper re&um Twtin* 
nabula habuiflc,quibusabfterritxaves abigefentwr, eorumqj fuiffe qua- 
draginta memorat Eufeb. Prapar. Evang. lib. p. cap. 4. 

In recenriori Ecclefia, quod hie inferere libcat, ut TintinnabuU 
eenferentur NoU8cCampatta vocabulis, obunuit confuetudo £ Campa- 
nia Nola. Paulinas enim, Nola urbis Campanix Epifcopus, primus 
in fua Ecclefia C A M P A N AE majoris- fufioncm & ufum inveniflc 
proditur, & ad pia munia tranftulifle 7 ut nimirum ejus fono exciri pof- 
fent remotius habitantcs, ad condones, pr-ccationcsq;: Gtlbertus O. 
gnatns Itb.j. Narrat. Petr. Hijp.fd.p. 2. cap. j. 

Etiam Campanula nomen repcritur in Uteris Cyrilli Hierofbly- 

mitani, 



Theoma Organices. 131 

jnitani, inter Bead A uguftini epifiolas2»<f. quo loco, in S. Magnoc ufum 
CdmpAttuUtxxm. invaluiflc,convocandis ad rem divinamSandimonia- 
libus, amor meminit. Quanquam cam Cyrilli Epiftolam cflc non 
pauci dubitant, putatur tamen, ii altcrius fit, non illo admodum infe- 
rior eflc autor. Manifcftum eft, ufum Tuburum, quibus concio Iu- 
dxis iadicebatur Num. 10. Matth. 9. poft occupafle Campanas: quarum 
publicum fignum ad Dei culms, vel titus publicos cogendi populum, 
ne Elcufinius cenfeatur congreffus inChrifti Ecclcfuj tv\ajrjixs trout, 
non duntaxat toleratur, verum etiam confervatur. &$>- Abb. T»)ecenf 
de div'm. ofjic lib. /. cap. 16. 

Calhjtus III. Pontife x mandavit, ut afliduo rogatu Dcus fle&c- 
tctur, in mcridie Ctmpanis fignum dari fidelibus omnibus, ut oratiohi- 
bus cos juvarent, qui contra Turcos continuo Jimicabant. Credidc- 
rim turn ego precibus omnium, Chriftianos, ad Bcllogradum contra 
Turcos dimicantcs,duce Joanne Vaivock, aftantc etiam loannc Capifira- 
mo ordinis Minorum, crucemque pro vexillo hoftibus inferente, cos 
Bellogradum oppugnantesingenti clade fupct&ff'cjc'ribit Platitta. 

Atque hie non pigetinfercre,quac EcclefiarumBrunfvicenfium 
conftitutio pia, a Chriftianiffimo IuLlO Duce p. m. prxfcripra.de 
Campanaepulfu PRO PACE, praecipit&admonet. Tol. so.Jub titulo. 

^irc^ett OrDmrng auflf ten ©flrff em* 

SBaiautfc sebrcitdjftcfe/NJW fStt&lo£m%Utto$/>8let$m'l)wnb 
j}ttC9?ittag< $tlmttt wrUn/fo fol \>a$\Gold mmatKtwttbm/ warn fob 
t^e gefefctdje/ &«£ fit i&r &th<tyi @o« tero J£(2:rrn fur ijgti&en tmt> aUt 
tftfttdjc »nbcttu<$< QBoifdkrt ^un/t>nb|§r@cfmD« aucb_ Darju fatten/ f« 
ftpni'm #awf</tm$clD*/ o&<r wo tmmjf/tmt> $a$ fit ficfc t»ee niefct fcrjo 
mm/ £ctw <» tjt&otf an g(f(a^/vn& ;§nm (Vtoft cm nusuefc. "^rtf* 

8on Der ^etcQMorf en/ o&er pro pace (cutcm 

SD?on^(ttm^ap|lm»bC0?org(iw/^itea^»n&2lhn&a(mmfotu 
tofftfyn fifpefwf^/ fca&urcfc &<» ^oftf vcrmafytct fol wrtxn/ Die 

S 1 3ung< 



I5t Theoria Orgamices. 

3«tt<jfran> tiftmctm an$uruffett» Z&tii abcr 6w fcocfcgefofo e ^tingfiraw 
£0iora foleljt (£(jr«/Wc©ett allon gcfctlr«/»uc^t &abmwu7»nt>atici2tt>K* 
tor &f>tm SBwt if?/ fbtoavon t>a* SBoftf vittcrricfeM nxrtxn. 

<£efan ator ber6f<tf mfaf«#an j&mfdfcr/wieauc^in fcmfcmacfc 
&artm reformirtentfittfem&f fcaitm ttxrtxn/ vnttrfrfjeiD t>«r S)?oira,mt>e* 
QJjif fag$#»nlr2(&m&(!unt)</l>em < 2?oWt)<»mttan^u{ei5<ttA»n& tap fcatmrclj 
fcae ^oW crinncrt »nt> vcrmanct wcrbc /Dap fu CSttorgcntw 20fof t ag$ »nt» 
3bm&$fara,cm«nm5rict>m imb gut Xe&mmt Hum fottm : 2fn wcfc^m 
©etof man afcjefc f&r We<0&ria,f«it/tml> wietw alle'&intx/tw grmctncn 
€$rifiti$m3rfttaM / Mtta* £)a£<r man « in Dm Unadfiattm refor- 
mirtentfircfcen fe£r fern www: WcSteefilotfe/otor/pro pace fatten: 
93nt> ifl €$ripftcty£iif tonMiil^hc^/fca^ Doe gemeine S^ofrf bar^u aewefcnet 
twrto / feaf? fte folcfcee mJftgm © ebet* nitty vergeflen. 5Beil es afcer gat 
off i t vergeffm tmrfc/f an Dor &to& enfefetacj fcaju mnnertma, aeben/bafj fie an 
foic^ ©efret iuffiun gebenrfen/wennfie fcdren pro pace fatten /fie fepn tm 
Jf5aur</im©a«m/aiiffD(r©a|f<n/ot)<raitfl>(mSel&f. SJn&manmaa, 
alfjbann We$in&erim Jftaufe aucfc. fin$en (aftim: Grrljafc x>n$ JD<£rr fcep 
Uimm SBorf/ef <♦ 2ft em ♦ &er(e» w»$-»e&en gnetoglie^ @oMj © e* 
fcaiflin toefenfa^en 0efejjr«cfcen§eiten&ocfc »onro5kt*n. 

Rcligio fane lseta fuit Campanarum donatio ; quarum ereptio moe« 
fta fuit rebeilionis ultio ; tranflatio earundem mira Naturae in metal- 
lo,fi pkcet credere, evafit indignatio. 

VRSuS Particiacffs Venetorum Dux, *nnofil.t6s> Saracenos 
ckfle vicit prope Gradum, auxilio Bafilij Imp-Grxci, cujus eft poftea 
Protoipatharius fattus. Gratitudinc proindcanimi, & officio cum Ba- 
fLlio certans, duodenas magni pondcris, artificijque haud vulgaris do- 
no cimifitCampanas, fiintq; Venetorum munerctum primumGraeci 
Ctmpano acre ufi. Sabel. lib. i. Erin. g. & lib. j. Dec. /. Sergamas in Nico- 
bo I. Pontifice. B ON I F A C I u S VIII. Anagninus anno 1300. Ba» 
filicam Petri Tint'wnabutis arrcis fuaviflimis exornavit. VoLt. lib. 22. 

Viciffim BuRDEG ALENSIBuS,qui obfalinas & veftiga- 
lia adverfus Henrtcum II. Frmccrim Itegcm xsbcltemnt, mno is47- ob 

feditio- 



THEORIA OkGANfCES* QJ. 

fcditionem Campana omncs funt cccpts. Sleidan. lib. 2j. Contendunt 
nonnulliAutorcsinfigni miraculo fidcm facere,quod in amolitionc 
vcl tranflationc Campari*, Gallorum Rcgc Clothario, vifum tradunt. 
Sanftus cnim Lupus, Senonenfis Epifcopus, cgregiam quandam, cximij- 
quc fonitus Campanam in *de Sancli Stepharri collocitat : Vbi earn 
gratiflimi fonitus effc accepit Clotharius Rex, Parifios, Vclut in Regi- 
amurbcm,dcfcrcndam mandaverat: loco mota,ut referuntfcilicet,y5r- 
num mox amifit,quandoquidem Lupm Epifcopus ei rci non fuerat af- 
fenfus. Id cum Rex animadverriflet, reddendam priftino loco juffit; 
Cum igitur referretur, a fcptimo milliario confuetum fonitum edidir, 
obviante populo, miraculi gratia. Froptcrca jure etiam facris ritibus 
Ecclefiarum Campari* dedicari confucverunt. Jncertm tutor apudSu- 
rium, tomo j. menje Septembri. 

Quod fuperftitione non caret, Gregorius IX. Pp. Campanoi adEti- 
chariftiae confettionem ad hiberi juflit. CranT^ lib. S. Saxon, cap. p. Et Jo- 
hannes XIIII. Pp. primus idololatrico cultu baptizatis Campanis nomi- 
na dedit, & Lateranenfis Ecclcfiae Campari* fuum communicavit: Ba- 
Letts, Centuria fecund a Script or um Britannia. 

Apcrtam infuper redolet idololatriam,& facrilegas reprscfentat 
ineptias, vis ilia Satanam clangore abigendi, Campanis baptizatis col* 
lata. Vndc planum eft, eos, qui fulmineExcommunicationis erant 
Satanae traditi, Campanarum etiam ufu tinnituqjinterditlos fuifle, quo 
Leoni in miferos cxclufos iftos ferociendi major eflet libido &c: fio- 
nifaC. V 1 1 1, in C. alma mat. § adjecimus, defententia Excommunicationis. 

At Maximilianm I. Imp. Aug. publico edicto hujufmodi profa- 
nationcm blafphemam ex Ecclcfiae facris, vcrbidivini praefcripto id fie 
poftulante, exturbavit. Petr.Mart. in cap. 1%. lib. z. Reg. 

Fides deniquepencs autores fit facilis, de illius Campanula virtutc 
abdita, quxfurta & mortem non aliter atq; fi animata res fuiffet, prodc- 
re confuevcrat. Tradunt cnim Divo Mcdardo quendam furto furri- 
puifle taurum, cu jus colio timinnabuUtm fufpenfum crat Vbi domo 
intuto fuit taurus, fur tintinnabulum abdidit,nc illius fonitu furtum 

S 3 prodc- 



134 Theoria Organises. 

proderctur. Mirum accidit ; in cubiculo, in fcrinio, in area, ubiqj fern • 
perquibuflibct latcbrisfponterintinnabulum fuum cdebat fonum, ad- 
mirantibus cam rem ctiam vicinis, qui fonitumanrmadvertercnt, abf- 
que ulio aitcrius motu. Cum igitur ncmini hominis furtum innotu- 
iffer, ea re confeientix ftimulis exagitatus, rem amicis aperuit : quorum 
fuafu ad Medardum accedens, taurum reddidit, etiam venia impetra- 
ta : Fortunatus Prefby tcr in vtu S. Medardi apudSurittm Tom. j. 

Tradunt prxtcreain Budicenfi monaftcrio Saxonix zneam quan- 
dam CampamUm cxtitiffe , fonoram quidem, & co nomine prxrevc- 
rentcr a(Tervatam,qux,cum exearum numcro San&imonialis quxpi- 
am e feculo migratura effet, prxter ullum humanum opus auxiliumue 
fponte ingentem reddebat fonum. GobUhnm Per/ona in vita Santfi lieu 
ndfi Diatom. Smut tomo /. Oftobri. 

In;&*Ax»tt$«<Jti«£« Cafparis Hembergij Vezlarienfis, vclutidctefta- 
bilis reijeitur ufurpatio Campanarum, adverfus tonitruum horribilem 
fragorem & nubium confli&ationem. Phyfici, citra impietatis no- 
tam, fuas fervent rationes, fonitu nubes diflipandi, & tempeftates di- 
fcutiendi ; de quibus in Parte 1J. dc Mt^ica prof ana &c Quin pulfui Cam- 
fmxrum non fupcrftitiose afluetxEcclefix, ingruenteful minis & fulgu- 
ris periculo,piumfpe&cntftudiumdiciendipreces,quibus nubes tran- 
feuntibus, Ecclefijs, if- rite pulfanti certo apcrietur, Matth.7. Luc. //. 
ubi lingua precantis non fucrit ^cLhKog ix&h » MfifiateV ctAflt- 
A.ot^ov,xsrefonans& Cymbalum tinniens, t. Corinth. ij,v. x. h. c. To- 
nus fine mentc, quxfidei in Deum, & caritatis crga proximum vacua, 
inani&obftreperaloquacitate fonum edat, Deo non acceptum : vclu- 
ti Campana alios adcultum provocans,fcipfam ad cundem, qucm nott 
intclligit, provocare nefcit. 

Cxterum memorabiles funt, qux ob amplitudincm eximiam 
celcbrantur Campana, Parmtnfis, Mediolanenfis, Laurctana, & qux per o- 
mnem Germaniam ecleberrima eft, Erfordienjisf dc qua Qrtehusin Thtt- 
ringid. 

Memo- 



TheoriaOroanices. 135 

Memorabiliorem tradunt, qui orbcm pcrluftrkunt,compcrum 
in Orientalis Indix regno Pega, xneam Campanam, ambku patcntcm ad 
palmos fupra quadraginta quinque, diamctro, fcptcmdccim; qux o- 
mncs, qux in Europa funt, Campanas amplitudinc fupcrarc cenfetus. 
Ferdinand** Mendcl(JeJuito,anno Domini 1 ss4> 

Ad calccm anne&atur mirum illud, quod in AEthiopia non ran- 
tum tcmpla, facclla, altaria, fcabclla, januas,clauftra, ac quicquid fii- 
pcrne inferne fpe&atur, uno c fexo cxcavcrur, ut tradit Francifcm AU 
vare"^ rerun* AEthiopicarum cap. 44. ejr js •' Vcrum ctiam Campanas, 
quas nos xre conficimus, illi lapidibus cxcavari peragunt.quod prxci- 
pue in Barra contingit, Aivar. c 2 p. ejr 44- E* OrteUius in Altifsimu: vix- 
que ferrex rcpcriuntur in Argotc regione, eodem out ore cap. jz. 

Tintum dcTintinnabulit/m VctcriTcftamcnto myftice ufurpa- 
tis; itemq;de Nolis & Campanis in reccntiori Ecclefia ; atquc dc harum 
(ignis cam pio, turn fupcrftitiofo, vcl juxta opinionem mirando, & 
buafi divino modo adhibitis. 

VSuM Tintinnabulornm & Campanarum horologicum, referva. 
bitfibiOrganicaprofana& politica five Liberaliscnarrandum. 

^— — ' ' ' ■■■■■ H I! — ■ ■■ " — ' ■ ■■■ ■■■ — — — — ^— 1^— — , ■■■■■■■■I , ,. , ,,. I I ,|,— — >^ 

XIII. Caput. 
Tranjitio ad InftrumeyitaUmQ^fCuJicam, quA in 

Novo T eft omenta apatribus offer t a eft. 

'Heoria, quaeVcterisTeftamcnti Inftrumentis 

[con fpe&is,c£pcrat etiam in recent toris feculi rurribus&Tem- 
IplisCampanascontcmplarUnuncporro ftfeconvertitad c^- 
:y«ORGANlCES MuSICAE, qux in Ecclefia Novi 
Teftamenti, Vcterum etiam xtatc, non fuit ignorata, nee inufitata. 
Quod etiam non tantum humana voce-, (de quo in Tr attain Chorda 
Mufict) fed lyifirumentis etiam Muficis Pfalmos ac Hymnos modulati 
funt Veteres; Eum, inquam, ufum attcftantur antiquiflimum monu- 
menta Scriptorum, qui cum doctam difcrctioncm Muficcs, tuna ejuf- 

dem 




ij5 Theoria Oroanices* 

dem & privaram & publicam cxcrcitationcm, non aliunde quam ex ufa 
Ecdefiae dc,furnferunt, & introduxerunt. Namquc accurate diftin- 
guunt Patres inter P/almum, Ctmticwn feu Oden, Hymnum, Canticum P/kU 
mi, Pfilmum Cantici. Quae differentiae Caxminum a moduktione font 
defumtx. 

Quod enim canit Organon & Inftrumenti folum Mufici modu- 
laminceditur Carmen, a Vetcfibus appellator PSALMuS. 

Quod voce folum humana canitur, & rcmoto Organo perfo- 
nat, alijs ODE PRACTICA, alijs CANTICuM, alijs HY- 
M N u S dicitur, ( de quo in LttturgodU Matutina, <jr Fejpertin*. ) 

Quod vero carmen, voce humnna. ad Muficum Orgmon acceden- 
te concinitur, alias PSALMuS ODES veiCANTIC I, alias O- 
DE vel CANTICuM PSALMI, pro prxcinendi vel fuccinendi 
modo vocatur. Ba/ilius Magnus in expofitione P/almi 29. ita recenjet ac 

definit: O' "^/cLh/ULQCT Xoyo$ SS? fJLXOlKOSy cfelV &J%V$-fJLQ$ KAT(t 

%$ oipfjLovtKxg Aoyac mcpclo ogyouiov xe«#af. h. c. PSAL- 
MuS eft Oratio Mufica, quando concinne juxa rationes metricas ad 
Inftrumentum pulfatur. ODES duas facit fpecies, unam quidem 
Theorictm, alteram Prafficam. Priorem ita definit: fiAH Si iSl, 
ZQl B-iuejlOLS iXiTOJf -<li?W> H2M S-iofiSJiOlf. id eft: ODEeft, 
quae fuccin&am comple&iturcontemplationem, & de DEO fcrmo- 
nem. Quodcunque igitur filetur carmen, & compofitione abfoluta 
fervatur, ODENTHEORICAMa Bafiliodidumintelligimus. 

PRACTICAM hoc definit modo: HAH $ (pMYi ifJr 

ogycLVX : id eft : O D E feu Canticum eft vox conclnna, ad numcrose- 
dita abfque Inftrumenti concentu. Cujusformulare, & primum Mufi- 
ccs Canticum in gloriam& laudem fempiternam DEO liberatoriex 
AEgypto canit atque defcribit Mofes, 1 £xod.jf. his verbis: TuncCE- 
CIN1T ( W; tuturum pro pmcrito, LXX. frw) Mofcs & filij I- 

frael 



Theoria Organices. 137 

frael Canticum (nyisrt-nK LXX.^v «&») hoc Domino, & dixc- 
runt ad dicendum * Cxntubo (iTVIPK LXX. *«-»^£») Domino, quia 
magnificando magnificatus eft. Vndc latinum vocabulum Gaudium a 

r-uo. Deniq? tAAMON HAH2, "*cft, PSALMuM 

C A N T I C I arbitramur, inquit, %# obtOhvQov 7%ai;tV TM Bmejut 
h. c quando Carmen, ad numeros compofitum, adhibito lnftrumcn- 
to, viva voce concinitur. 

Hare in prologo Pfalmorum ita reddidit Hilarius: Pfulmut eft, 
cum ceflantc voce, pulfus tantum Organi concincntis auditur. 

Canticum eft,cumcantantium chorus libertate fuautcns,ncq;in 
confonum Organi aftridlus obfequium, hymno canorae tantum vocis 
exulrat. 

Canticum autem P/almi eft, cum Organo praecincnte fubfequens 
& semula Organo vox Chori canentis auditur, modum Pfaltcri; mo- 
dulis vocis imitata. 

P/almtu vcro Cantici eft, cum Choro autecanente humanx canta- 
tionis hyronos, ars Organi confonantisaptatur, vocifqjmodulispraeci- 
nentis, pari Pfalterium fuavitate modulatur. 

Indeillud, ut placer quibufdamTheologis,colligcrelicct,quod 
Hilarij & Bafilij Magni aerate, qua hzc introdu&a difcrctio, non inu- 
fitatumfuerit, fupprefia voce, Inftrumento Mufico Pfalmos& Hy- 
mnos in Ecclcfia concincrc; cum haec non aliunde, quam ex ufu Ecclc- 
fix,potuerint depromi. 

A tque ut Apoftoli monitu , Colojfj. Vcrbum Domini habi- 
taret inter eos copiose in QihctycQvvi? Conviviorum , privatis Pfal- 
modijs (dequibus inchor.ali Mnfica) Inftrument* quoque Mtifica a Chri- 
ftianis licita & piaexcrcitationc fuiflc addita & ufurpara, Clemens Ale- 
xandrinus, qui circa annum Chrifti 200. floruir, lib. 2. Padagog:cap.4. 
dtjerte memorat : Etfi ad Lyram, inquit, vtlChharam cancre & pfallerc 
novcris, nulla in te cadet reprehenfio, Hcbramm juftum Regcm 

imitabcris , qui Deo eft grams & acccptus : Exiiltate j'ufti in Domi- 

T no, 



no, rettos dccet laudatio ( elicit Prophet x P/alm. 32.) Confittmini Doi- 
tnino in C IT HAR A, in PS ALT ERIO DECACHORDO 
eipfaUite. 

Er, quam privatim adhibcrc licuir, InfirumtnttUs Mufica publicis 
Ecclefije congreifibus non fuit apud Vcteres cxclufa. Ncquc e- 

nim hie obftat, quod fcribit luftinu* Martyr, in quaeftionibus ad Or- 
thodoxos, qtuiftionc 107. dc Inftrumcntis Muficis, deque pfallcndi 
confuetudine hoc pa&o: Cum ab infidelibus ad deccptionem. 

inventa fint carmina, iisverd qui crantfub Lege injun&a fuerint pro- 
pter mentis ftoliditatem ? cur illi , quido&rinam perfeftam gratiae , U. 
a moribus modo diftis alicnam fufceperunt , in Ecclefiisutuntur Canti- 
lena &d confaetudincm infantium Tub Lege ? Refiondet antem Ittftintur. 
Ipfum canere non fimpliciter convenienscft iis qui erant fub lege , fed 
adhibitis Inftrumcntis canere & cum faltatione 5c crepitaculis. Proirv. 
dc in Ecclcfiis tollitur e Cantilcnis ufus taliurn Inftrumentorum & a- 
liorum,quxftolidis conveniunt, & reli&um eft folum canere. 

Nam licet verba ifta id quideminnucreacinfcrrevidcantur, quod 
turn temporis in publicis Ecclefiaccongrcmbus Inftrumemdu Mufica non 
fuerit in ufu : Tamcn hoc do abrogaris crepitaculis «5c faltatione di- 
&um,futilia tantummodo & ad lafciviam comparataOrgana, qualia 
in Bacchi Orgiis ufkata fucrunt ; non omnia indifcrcte Muficorum In- 
Ibumenta concern it. 

Etcnim Ecclefiamnectuncqnidcm Organicoconcentu caruifle, 
oftendunt quae, fubjungit luftinus ibidem intct pukherrimos fraftus 
Pialmodiarum {j$fo{ >fi -tyaAfJUiiicL rlw YW^W& C :)h«cin- 
terftrens verba: PiijtAfll y> 851 $& TO xj w&VfJLWfjfyjov ^ <*^» 

(AfJOV J@j aweX£80jufyj0V. h c. Nam Verbum Dei eft, five menre 
cogitetur, fi ve canatur, (ivcptttju edatttr. 

Hicevidentcra Iuftino indicara eft triplex ratio expromendivcr. 
bum. Una fit xalei rlw wSufUiw 9 quando ratione concipitur, 6c 

oratio- 



Theoma Oroanices. 139 

©ratione profcrtur; altera ol cLtTfAOTUV, per cantilenas humanavocc 

expreflas: Tertiadeniq;ol cWctKgXGlV , per Inftrumtntorum Muftcorum 
impuifiontm. Hoc enim proprie ifta vox denotat, & maxime prxfcnti ia 
loco ; cum illi t* kir^eSa. Cantilenas opponantur ; nifi caecam velis fta« 
tuere partirionem, ab Autore inftituta m. Atque ita Muficum Instru- 
ment xlem non omnino rejedram, fed potiiisintrodu&am & ufltatam fu- 
iflc apud Vetercs, ex Bafilio, Hilario, Clementc Akxandriiio&lufti- 
no Martyre exprctee demonftratum eft. 

••■ ' ~" —■ II Pill' I ■■■■!■■ I ■■■■■■ I II — ■ ■■■■■■ I —^—— — ^— — i 

XIV. Caput. 
DeORGANO Scclefiaflico 

noftrijecdu 

D hodierni denique (ccuii Organa Ecclefiafli- 

> ca dire&e decurrit inftituta Muficeslnftrumcntalis contcm* 

_ ^platio. 

ORG A NO iqyiim, five Inftrumentorm Prindpi admiran- 
dam excellentiam,& venerandam autoritatemmEcclcfijsjquacconci- 
licnt, plurima in ftru&ura ejus concurrunt. Nam ccrte plus, quam in 
rdiquislnftrumentis,verfata fuitMajorum induftria,in Org/wis artifi- 
ciose condendis, & fundendis, non tantum ex zrca, argenrea,aurea, 
vcrum etiam ex cjufmodi materia admirabili, quam Natura ad opus 
Organicum Arti negafle vidcrur. ' Jd vero ubi & quando. vel quo- 
rum memoria olim factum fir, mox referctur. 

Singulorum ctiam membrorum,quae ad integrum Organ! cor- 
pus requiruntur, ram apte& firmedifpofiraconfpiciturconftrudicut 
prater id, quod nihil, tarn ad externam fpeciem, quam ad interiora 8c 
vivifica quafi vifcera defit, etiam fingulae cicutarum impariumad cla- 
vium harmonicum ta£um, & Regiftrorum,ut vocant, tradum con- 
venientem modo clariiis, modo prefllus, perpetuo tamen& longe for- 
tiori poflint animari fpiritu per follium furHationem, quim Inftru- 

T z men- 




140 Theoria Orcanices. 

menta ca, quae humano anhelitu ( qui ob fragilitatem, & refpirationern. 
inflantiscrebro intermuTuseft) flatum hauriunt. 

Quid, quod Syrinx i\l& multifonar, genus Diatonicum &Chro- 
maticum in fe conrinens, plutium hominum choros,vanasq;modu- 
iationes 3c voces pueriles virilcsq; perlbnante vento fuavirer exhibcat, 
&fonoslnftrumcntorum omnium referatfola? feu Tympanum velis 
& Cymbalum, feu Cotnua & Bombyces , feu Dolzainas, & Rackettas, 
in vocant, feu Lituos & Sordunos, feu Tubas & Buccinas, feu Tibhs 
& Tranfverfas, feu Lyras & Violas; quae eunfta aliaq; plunma artifi- 
ciofiflimum illud opus fyftematum dulciujmorum,qu3c6c pedibusSc 
manibus reguntut, mirabili exprimit fuavicate: ut qui folum hoc In- 
ftrumentum habct vel audit, audire & habere caeteracunfta videatur. 
Taceo, quod in ijs pullandis, vel mediocrkcr eruditus, eximios alio- 
rum Inurumcntorum Magiftros facile vicerit: quippe cuiad negoti- 
um capeflendum manus pedesq; funt inftru&i. 

.Etiam hac arte organica latius fefe nullam effudifle fcicntiam 
certum eft: liquidem humana induftria co ptogrcfla. eft, ut in fummo 
liujus ariisOrgtxica grzdn fubfiftatncccfl'efit,6c vixautne vixquidem 
vel acutifllmi ingerujapicc folertiQimo indagarc audeat quid amplius, 
pcrfe&ius, artificiofius, quod in arrinciofifiimo, perfettiflirno, amplifli • 
mo Orgam operc adhuedcrtderetur. 

Quod fi ipfe fummus Organi artifex & excultor Regius Pfaltes, 
quale hoc tempore ab cxcelkntiflimis cxtruitur Magiftns, fpe&aflet, 
aufcultaflct, cantre&afler; non dubium eft,quin ingentiaffe&us arti- 
/icij ftupore, ardentiq*, accenfus fcrvorc Spiritus, hocillis fui leculi lau- 
datiffimis longe antepofuifTer 0/3400. 

Quam exccllcntis etenim ac multifoni fit operis vivum divini 
0r^*/w\lnftrumentuni,oboculos&aures confpiciendum & aufcultan- 
dum ftatuk Hieranjmm Diruta Italia in libelli fui Mufici prxfarione. 
Necpiguit hie verba Autoris ex Italic© Idiomatc in Iatinum transferre. 

Omnes artes(inqmt) (jrfcientU, qtu Immnnxrstionc (fr inteUigentia 
fercifimtttr ac cognojcttnturiperprovidentu divlntprofmdam fromtatcm,ad 

pin* 



TheoriaOrganices* 141 

principle intelligens, qtiafi adfuum doctor em,Je refer ant, quod ob eminent ia 

faftigiitm ab omnibus wttUigitur & celebratur. Fnde eft, cum abjolute in 
philojephia meniioft Philojophi, Ariftotelcs intelligatur ; iff Medtcina cum 
Media, Hippocrates ; In Poe/i, ex Latin is Virgilius Poet* titulo deccratur t 
in Jtalico Idiomate Petrarcha ; In Theologicis, cum abjolute Prophet*, citatur 
pleritmque David intelligendusvenit ; & Apojioli nomine Paulum commen- 
dant. Siquidem jam dicli viri, quilibet injuo munere,omnes ineodemge- 
nere pradarosjuperavit; quaprepter ob excellentiam nomen profejsionu, in 
qua excelluerunt,Jibi /oti vindicarunt. 

guodolim etiam in arte Mufua obtinnit, itbi titulus cmincnti* Orphco 
ejr Amphioni afcr'tptus eft. Idem videre est hoc tempore in titulis Inftru- 
menforum muficoruni evenire, adeo ut illnd ab exceUentia Organum ap- 

pellet ur, quad omnia rtliqua Chert Mujici Organicaquafi 'c ample xujuo conti- 
net, quandoqmdem omnes eas qualitates includit,per quas genuina indoles & 
dignitas Mujiat, injonorum & tonorum dulcedtne agno/catur. Propterea 
modo denotninatum Organum, veluti Rex omnium Inftrumcntorum, 
quo ma)efias divina in congregatione fdelium eclebrarirjr honor e affci fi- 
let* merit habetur. 

Eandem ob caujam m a nu s in humano Cor pore Organum aut Injtrumen~ 
turn Inftrumentorum nominatur,Jcilicet c'ju/modi Organum, quod in operands 
omnibus alijs mttnijs, qu& ad rem perfiaendam requiruntur, officio Juo praeli 
atfrfuccurrit. 

Foe em aut em Orga n i verajuajlgnificatione ab omnibus nonpercipi, nullttt 
dubito, qui hac opinione feruntur , banc vocem tantu/n */<7w/4/r Organum 
pneumaticum,9«0<//0 templis & Choro prater alias Voces- inujucil, de quo 
m P/almoextat 1 so : Laudate Dominum in Citharis ficOrgano. gucm.' 
rf<^OT0</«wTvroTeftudo,Cithara, Lyra ejr reliqualjiftrumenta,^«*^/»» 
nis concttantur, nomtn I nilrumenti affumunt, cum qui arteea contr eclat, e- 
urn infinemfacit,ut canendi ejrpul/andi arti/Fcium excolat: ita Organum 

Jkmmo in apicccminentUconftitutum,Ju0 complex* omnia\nft.t\imtntz qua* 

ftincludit. 

Nobilttatis out em <jr excellent!* decuspra reliquu canendi Injlrumentk 

1 i mat" 



141 Theo&ta Orcanices. 

mtrttur,quia advoccm bominis,per Spiritutejrmanutopi/fcium, quimproxi* 
me ace edit \fiftuU etiam, quxcunquc ex materia fabref aft* ajpe *am arteriam 
hominis repraftntant,per qttas Spirit us defertur, ac t onion at% Voccm format, 
guilt ea rcduipoffetQxgkivxm effe artificiofum animal, quod beneficio ar- 
tis & manm hominis quaft ' loquatur,fonet & module tur, hancd ob caufam tan- 
tis fumptibus exornatum in templts collocari, ut honori & laudibus t ant urn de-> 

Jiinatumvocibus ac tono,magnifica & admit abilia divina potent'u opera con- 
i.lebret. 

Nen inconcinne itaque abexcettentia denominatum Organum, httmano 
corpori,quodadaftionesperficiendas,ab anima animator & diri%itur,afstmi- 
latur. Etenim ut turn demumfumma cum deleft at ione ad/i oculos a/licit, 
cum dulci fuofino aures demulcet > it a etiam turn homo oculos aliorum infe con~ 
<vcrtit,cumfuxviloquentitfux aures auditorium occupat, exprimens inter nam 
dijpofitionem ejrSpiritus effigiem, qua Organt velutt anima eft : porro folks 
adungutm pulmottcsre/erunt jfiftul^ afpcram arteria ; claviculae affabre 
dentibus conveniunt 5 q ut verb tonos Organt arte efficit, cH loco lingu?, cum 
manuum artificiofa agilit ate efficit Juavem con/onantiam, quodammodo cum 
dulcedine loquitur. 

Propter ea huic quifejludio dedJt, omnem movere lapidem debet, ut cxqtu- 

JitA diligentia ad exaftam Organt pneumatici traftandifcientiampervemat. 
Sin fecus fiat, dtgnitas hujus praeftantiflimi Inftrumcnti vilefiet, acperinde 
grit ac homo, toto quidem corpore venufttu,fedblafa balbutientify lingua pra- 
ditus,quomodocateraquoquedeformantut. 

Caterum utpulchra& affabre pifta imagines JJ>e ft antium octdosattid- 
unt j itafuavitas dulcis harmonU tacit as cogitationes & reccjjut affettmtmpc- 
netratiOudientium aures cum illabitur. 

Quamobrcmfho quaft ' merit in templis fidem foam Organum occu- 
pat, ut e'yus beneficio pia& devotapeftorainvitentur,ac dulci c\u* refinantia 
adlaudes,qu*Deo optimoMax. decantantur,audtcndas aUiciantur. 

jit que certum eft, inter omnia ilia, qua Inftrumcnti nomen mcrentttr, 
primatum tenere Organum ; cum omnem dulcedinem ejrfuavitatem,qua ex 
concentureliquorttm Injlrumentorum conficitur,ftbifdt vendicct, eumfy emu 

nentit 



Theoma Oroanices. 143 

nenti* gradum confequatur, quod nullum fit canendi Organon in hifce terris, 
quo propnus fanftorum Angelorum/uavis harmonia &eantut ad laudem Dei 
reprtjcntctur. ldipfum in Organo ad D. Petrum in Perufio exprejjum hoc 
verficulo : Haec fi contingunr terris, quae gaudia coelo ? quaff dicat : 
ft in hijce terris ea cH concent us ejr harmonist dulcedo, quantum gaudium & 
Idticia erit AngeUciChori & bcatorumjpirituumjupernc in caleftibiui 

Et haclenus tile. 

Quis igitur non vidcr, quod ex Inftrumcntis, folum hocadmiran* 
dumc?r^4w»(rcliquisin ufum humanumaptatis) publico Dei praeco* 
nio,ac Religion is excolendaeattcmioiudevovendum,confervandum« 
que jure optimoduxerit Ecclefia ? 

At, qui oprandus eflet fciri, Auto? noftri tarn concinni Org*nin\xC* 
quani proditur, cum magna nominiscjusja&ura. Id quod hifce lib.i. 
cap. is- & iterum fcquentibus, //#./. cap. iS. valde conquerirur Pelydo- 
rus: Multa, inquiens, noviflfimis temporibus Inftrumenta Mufica in- 
venta funr, quorum au&orcs jam in oblivioncm vencrunt; ex quibus 
propter fitaviratem conccntus, omni admiratione& laude dignafunt 
ilia, quae Organa nuncupant, valdequidem ab illis duTimilia, quae D A- 
V I D iudaeorum Rex- fecerar, quibus Levitae facrosHymnos concine- 
ten t, ficut nos his paritcr canimus. Item alia id genus funt, quae Mo- 
nochordia, ClaviCymbala > varieq; nominantur: eorum tamen aequc in- 
Ventorcs, magno quidem glori« fuae dam no, in node denfiifimadeli- 
tefcunt. Hac ex Polydoro. 

QuandoautemO^dwr/wwufus in Ecclefia primiim rcceptusfuc< 
rir, discrepant annates. 

VitelUanm Pp. Conftantino III. regnante, canrum & Naufa,qux 
Organa appellant, inTemplis inftituifle lcgitur apud Volat.lib.22. Anno 
DCLllI. EtPolyd. lib. <f. cap-2.de Jnventione, & Crant^Jib 2.Mctrop. rc- 
ferunt: Vitalianusl. Pontif- regulam Ecclefia fticam compofuit, & can- 
turn ordinavit, adhibitis ad confonanriam, ( ut quidam volunt)Or^.t- 
nis. Vel quod ctiam Guil Perkinlus A nglicus 1 heologus Acade- 
mix Cantabrigicnfis, in problematc dc Cathoiicifmo confignavir, ha- 

bucrunc 



1^4 Theoria Org anices. 

buerunt ortum Inftrumenta pneumatka circa annum Domini DCLX. 
( Platinajn VitalUno : ) vcl anno DCCGXX. ( Aimonitts de geHis Franc. 
Ub.^.cap.114.) Navarrus /#//'£• deOratiou. & Hor is Canon, cap. 16. ait, 
temporibus Aquinatis ufum Organorum nondum receptumiuifle. Ob- 
i;t autcm Thomas dc Aquino anno Chrifti i274.firpputanteChytraeo. 

Quo vero tempore & quorum memoria in Galliam & Gcrma- 
niam introdu&a fuerint,& in Italia & alibi Organs admirandi artificij 
cxtiterint, ex fide digni$hiftoriographiscolluftrare& colligere licet. 

Aventinus in annalibus Boiorum lib. j. annotavit, Conftant'mum 
VI. Copronymum , Lewis Filium, qui circa annum Domini 742, im- 
periumConftantinopolit. tenuit, Pipino Regi Francorum, Carol* Magni 
Imperatoris parri per legatos, quorum princeps Stephanus Epifcopus 
Rom. flat, mififle Inftrumentum Muficae maximum, rem ufque ad id 
tempus Germanis & Gallis incognitam, & air, cicutis ex alto plumbo 
compa&um, fimulque follibus inflatum, manuumq; pedumque digi- 
tis pulfatum, Organon% appellatum & primum inFranciavifum fuiflc. 
{Lambert. Schafnab. eum MarimoScotol. j. fattumhoc, An. 75/. annotavit.) 

Vndc liquet, genus id Mufica? Inftrumentalis, quod kodic x.ctj' 

ifepyhi) OPTANIKHN nuncup:imus,non ufque adeo vetus 
cue in Gailicis, Gcrmanicisq; Ecclefijs. 

Vtautem fides habeatur & Aventino, qui tempore Pipiniorga- 
na incognita Gallis, & Platinae, qui trcccntis ante Pipinum annis a V i- 
talianoOrgwMtemplis impofita efte aflerit; tenendum eft, quod Plati- 
na intelligere videatur informe illud Inftrumentum Muficum, cujus 
quindecim Cicutae inflabantur, vento duodecim Sufflatorijs cmiffo ; 
cujufmodiHierofblymis inOliveto ad tonitru fonirum crepabat: vel, 
quod innuat Inftrumentum Hydraulicum antiqniffimum, Organon nomi- 
ne peculiariter appellatum: Vitruviuslib. jo. A chiteU.cap.13.) 

Quamvis autcm externa forma parum differant.ita tamen inter 
fcfc di/cernendn funt fJydraulicum & Organum noftrum- Illius quippe 
corpus una cum Cicutis ex xre fufum unico Cicutarura ordine confta- 

bat* 



The oki a Organices. 



i4r 



bat, & fonum per aquam infufam divcrfimode reddebat. Hu'yus vero 
corpus ex ligno compa&um rcccptaculis plurimosCicutarum ordincs 
continct,& fonum flam follibus immiflo difpargit antico, poftico, 
pc&orali, laterali, & pedali.ccu vocant & diftinguunt Corpora; Cla- 
vium item ordine vel duplici,vel triplici, vcl quadruplici digitispedi- 
busq; tado. 

Venetys Lcandcr, refercntc quoque Majolo, colloq.23. valde fo- 
nora ex Vitro confefta or gut* fcfe vidiflc teltatur. Scd & ex AUbaft ri- 
de lapide non modo organa ipfa> verum ctiam tadilia omnia, undcOr- 
gana vim fpiritumq; fufcipiunt, confitta vifa funt. Neapolitans ct- 
cnim artifex cum ca conftruxiflet, magnumq; in modum fonora red- 
didiflct, ad Federicum Maatax Ducem detulit, donoq; obtulit: lefc o- 
pus illud valde mirandum fpedaficaffirmat Lcandcr in Thufcia, quan- 
doquidem lapis cjufmodi in Volatcrrano agro nafcitur. 

Au&oresnovarum rerum in Muficisfuc'rc inter Chriftianos me- 
morabiles. 

GeorgitaS/tcerdosVencti\s ot'mndus, a Baldrico, comitc Panno- 
niae Ludovico Pio commendatus Muficae Hydraulicum Inftrumcn- 
tum, quod Orgtmon vocant, ad Aquas Grancas conflavit : ( Amonimlib* 
f. cap. us- de Francis. Aventinm lib. 4. Anndium. 

Gilbert™, Rhcmenfis pracful, qui poflca Sihejier Secundus nun- 
cupatuseft, Romanus Pontifex, Organa fuse fummac Mathcmatices be- 
neficio conftruxir, quae calefa&ae aquae violentiamodulatosemittebant 
fonos; anno Domini 997. utErfordienfis & Gencbrandus tcftantur. 

Quid quod Boethitts ille Martyr, fimul Mathcmaticus, Philofo- 
phus, infignisq; Poeta Cbiterini Muiici inftrumenti inventor traditur? 
utBergomas & Gencbrandus recolunt,anno Domini 515. 

Et.quodomittcndum nor\crzt,Sabeflicutl.S.Ert#. re. refert, circa 
an. fal. 1470. Venetijs fuifle virum, in Muflca arte preftantiilimum, Ber- 
aardum, GQgaomcntoTeutonem, argumento gentis, in qua ortus eflct: 
qui Primus ibi in Organis auxerit numeros, ut & Pedes quoque juvarent 
concentum, funiculorum attta&u. 

V Atqui 



34<* Theoria Organices. 




Atqui utrum in Grecis, ItaIicis,Aliaticis, A phricanisEcclcfijsanti- 
quius ktOrganon, lie di&um **)' tfaxw $ atfirmari ac certo fciri vix poteft. 



XV. Caput. 
Spilogta a^c/LmnKo^five Srhortatorius adQjXCtific&fatt- 

tores,(jr artifices, proOrganis in Ecclefia non abokndis,Jed fie offer- 
i>andis t & in Dei ad turn rit\ exercendU. 

D extremum, ut oBitey®* non fjudcuotoy®', 

Ted a^WXeyef , non cum vaniloquentia , fed cum utilitatc 
^diferta conjunttus adfeifcatur ; quam praeter Biblia fide di- 
gni Thcologi vcteres & recentiores,alijq; Antiquitatis fctipcores com- 
monftrarunt, & fuppeditarunt,T^«rw Organices hac qualicunq; benc- 
vole fruatur quifque optimusOrganicae Muficcs fautor & amator, five 
is arte & fcientiaOrganorum deftitutus,fiveinftruttus fuerir. 

Si quis enim arte pulfandiC/VW^ & inflandi Tatar aut Bucdnas 
deftituirur, illc corde ac fpiritu canat.ut Paulusjubct Ej>he/j.6c Kegu- 
laTheodorcti monct: Erficiamus, dicentis, nos noftra corpora Citba- 
rat, rationis compotes, & utamur pro Chordis quidem dentibus, & pro 
*re labp: Lingua vero agitata concinnum pulfct finum ; mens autem 
lingaam movcat. Hxx Othara gratior eft Deo, quam ilia, quae anima 
carer, & quando fides fine fide pulfantur ; ficutipfe teftiscft ad Iudaeos, 
per Vatem exclamans : Avcrtc a me fonum concionum tuarum, & 
voccm Organorum tuorum non audiam, Amos /. 

Qiiicunq; vero Jnftrumcntis canendi ftudio deditus fucrir,quod 
Organicinit olficium eft, laudi ac honori Mujices Organic* ex animo fa- 
vcat & cupiat.ut tarn in sdibusprivatishoncfte,quaminaede facrapie 
occupctur & excrcearur. 

Etenim honeftis quoq, convivijs & colloquijsnoninvidetDcus 
Ixtitiam oble&andi, ciim naturali, turn artificial & Instrument ali Mufua, 

modo 



TheoriaOroanices* T47 

modo in Domino fiat, P/aLjj,v. 1. Id quod & fuperius de ufulnftru- 
nienrorum in Con vivijs demonftratum eft. . Sicut cnim Carbuncu- 
lusfulgcf inaurofabrefa&o ; ItaCarminaomantSympofion, Syr.ji. 
Arq, vinum & Muiica exhilarant cor, Syr. 4.1. praefertim ubi hilarira- 
tem femnt rempora laeiiora, quibus locum habet Paulinum: Gaudo 
tc cum gaudentibus, Rom. ijs.&i Eccitfufi* iilud. indie bonafruerc bo- 
nis. Ecclef. cap. 7- 

Maximc autcm danda eft opera, ur, qux nonnulli amoliri & 

Templisextrudere non ciubcfcunt fU[J)/LUi(oi & OfJtX\Jil organs 
ad Eccleliedcvotioncm publicam pofitarctineantur, & ritcufurpentur. 
Quanquamenim quibufdam harmonica ea Muiica reijeitur, tan- 
quam conftagofa, qua ita detincantur aftantes,urverbapercipercnon 
queanr 5 & quae faltem dcle&et, aures ritiller, & inanibus fonis mulce- 
at: P.M*r. ckj-s- cap. is- B.Coll.Mauli Ncgari tamennon poreft.quod 
veluriclangore Butctnt ad arma animantur milites, ita in Ecclefixhic 
militanriscongrcflu,& fpirituali militia, ipfavocum varieras,&0rg«- 
norum harmonia pias mentes vchementer exftimulet, ad ferias preccsfic 
gratiarum a&ionem. Nequc fruftra ipfe SpirirusSan&us Inftrumen- 
taiiconccntuutitur,quandoCitharacDavidismalignusSpiritus in 5au- 
le ceflit. /• Samuel. 16. fct Elifaeus, vocatus a Joramo & lotaphato R cgi- 
bus, ur de eventu belli contra Moabitas vaticinaretur, Pfaltcn, qui Jn- 
ftrumentum Muficum pulfaret,acccrfivir,quo jnfonanrcSpiritus v an- 
fti numine & inftinttu repletus eft: z- Reg. 3. JEtquod Deusin fui no- 
minis cultum, inftrumentalcm Mttficam porius ambiat,quam renuar,at- 
teftantur plurcs numero Pjatmijsp8. 144. 14 p. iso.&c: 

Ac tamctfi ceremonix Lcvitarum & Cantuum abrcgata: funt: 
nihilominus Vrganorum clangor- & elegans Inflrumentorum conceniutt 
qui in Vereri erat mandatus, in Novo 1 eftamento, quippe aJia(p:(9( f 
qui nee mandatur nee prohibctur,Chriftianis concefluseft, tanquam 
res,quacpertin«adexternam dlygfjuoauulw & CdijUUtl/JtUjU yjfJL- 
t&GUW, 1. Cmnth. 14- '• Tim. 4. 

V % Id autcm 



Theoria Organices. 



149 



picem devote fidci t&Xt H&i AjQwct, atquc acri & fuavi inrenfio- 
ne&c fono aurcs penctrenr, mentcs afficianr, & cum fide vitae harmo- 
niam excite nt. 

Idcoquc precibus clcmens annuac vivificator illc DIGITUS 

DEI,Spiritus Patri^Chrifti^i 10 ^" > isnoftras cum DIGITIS MA- 

NUS PEDESQUE,SENSUS,MENTESQUE,&cumCHOR- 

DIS CORDA,cumqj FIDIBUS FIDEM vitamque, donee An- 

gelorum Choro ccelcfli inferamur, hie benigne regac ac dirigat, agi- 

tctac vegetet,in lsetitiam Sionix Ecclefiae falutiferam, atqj 

in gloriam Nominis ac Numinis TRIN U- 

NIUS xvitcrnam, A- 

MEN. 




Vi 



PJLAE- 



148 



Theoria Organices. 



Id autem pnecipue ipc&andum & obfcrv andum Organicu Mujtcit, 
nt co intcndant-ncrvos,qu6 MmficaCfjord/s Conzns /tonjtne corde confo- 
net,vel,u'tTheodorcti verbis utar, fides fine fide non pulfcntur. Va- 
num enim cft>/i/mntendcre, itjidem remittcre. Tunc fonant fides in 
auribusDei, cum clamat fides in cordibus noftris. Quomodo autemfi- 
des eflfe poterit in animis-, mil fidei inftitutionem perccperimus auri- 
bus ? Ex audicu enim fides eft, Rom. 10. Vt igitur fides formetur in- 
tus in pcdorc,& fides rc£tc tangatur plc&ro, PlalterijDavidici & In- 
ftrumentorum ufum,tam litcralcm,qukm myfticum omnesfupplica- 
tionum Scdivinarum lauduni amatores contcmplentur, meditcntur, 
fettentur. Pulfate & aperiecut vobis, inquit Chriftus, Mttth. nt. Pul- 
fandum omnino eft DawduCithara, Davidis pleftro ; quod fit, quando 
LAUDAMUS Dominum in fono Tubat, Deum CELEBR.A- 
MUS in Pfaltcrio, LAUDAMUSin Tympano &Choro,in Chor- 
dis ScOrgano, LA UDA MU5 inCymbalisbene fonanribus, LAU- 
DAM US in Cymbalis jubilationis. 

Crebra ccrtercpetitioejufdcm exhortationis ad laudandum Do- 
minum, & rot Inftrumentorum conjun&orum coacervatio in tot PfaU 
mis, quid aliud vult, quam nc fegniter & ofcitanter, fed alacritcr, at- 
dentcrq; fpe & fiducia Majcftatcm Chrifti eclebremus ? Et D. Paulus 
nos vult cflc irviufAoh Zpinaty fer vere Spiritu, Rom. 12 : Idq; non faltem 
animo & viva voce, fed ctizm Iajhumentu Mafkis dcclarandurn eft. At- 
que ut Domino & in confpectu Domini , Pfil. pi. rede canatur , cum. 
wee & In/trumentiij Fidei quoquc bonorumquc operum conjun&a fit 
harmonia. Cum enim Paulus /. Corinth, ij, omnia alia prxclara ope* 
xxtrifenantik. Cymbalo tinnienti comparct, fi charitatc & dile&ione 
proximi careant, memincrimus, Chriftianis Tubum ingenuac confef- 
fionis, Nablum Sl Citharam , Tympanum & P/altcrium fratcrnx dile&io- 
nisinprimis commendatL 

Proindc,quod rcftat, jun&is votisimpctrandum eft,ut qux ipsi 
carent animal animas pias animenr, & mo vcant O R G A N A, per a- 

piccm 



15° 

Pratermissa 
Ad cap. IF. Membri Primi, de Pfalmodta. 

Quango fupra de Hebrarorum acccntibus cgimus, ftriftius earn rem artfgimus: ne tamen flc 
curioliori dccflem, fufiils hare e\ Munskko, Avenariu 8c Schikdlero 
collcfta ( qui pluribuc & ex profeflb hoc agunt ) hk fubue&cre qiufi coiolJarij vice 
placuit. 

Etjane accuratamolim lucUufuijfe Melodise obfervationem,etiam in 
leclione ejr pronunciatione text us Biblti i, indie at cum accent mm Grammatici, 
Rhetoriri cj Mafia deft Vina, turn quorundam accentuum nomina & notatio- 
ns, guandoquiiem enim Mufica modulations folent ludai lecJicnes Biblio- 
ritm (abbathinasjecundum multiplied format accentuum in Synagogis cantd- 
Lire, Majicus accent at inde f-'IPAJ Modulatioyfav Melodiaiw<i/«r,6><e- 
c o vocabulo Tropus : Vtuntur enim eopro Notulistantionumfiarum. 

EtfciteGt&mmzuc\\saccenttudiciturZZZy®Taam,G{\&\is,t]uiUc7i- 
onem, vel cujusltbet diclionis prolattonem-, reddit Jitaviorem, acuendojyllabas, 
& Japidiorem , diftinguendo diction es ab alifs, qui vox /one t eminent tor. 

Rhetoricus verb aliut dtcitur veDtiyu Meteg, Retinaculum five 
Trenum ; feu yy\ tdeft, capiftrum. Nam ut Equttsfrcno ejr capiftro diri- 
gitur & retmetur ingreffujuo-, it a quofr retinet Lector cm virguta reel a de* 
Jcendens,finiftram verfut appojita punffo vocali, cu]us pronunciations inftar 
freni remoratur,ne pracipttet fyllabas in dicJione. Alius vocatur *)3"U 

Maccaph, Connexio, videlicet virgula Juperne interpofita duabus diffioni- 
bw, quas it a conneclit, ut efferanturuno accentu quafi compofrt*. 

Grammatici acccntus non habent aliquam proprtam fguram vel 
figmm in Bibltjs,fed eorum loco fuccejferunt A ccentus Mufici. Vndcvbi- 
cunfy in dicJione videresjyllabam aliquam Tropo Muficofgnatam, ibi Gram- 
mat tc urn accent urn fcias habere locum. Et fat is quidem ejfit, fi Hlejola erc&i 
virgula infra vel/uprafrgnata expr'tmereturjiiftMuficoru canttllatt o accejsijfet. 

Prater alios out em accent us, qui verfus velferiodi vel f run/, vel cum 
refj/irattone Colon, vel 'Commatanotant,plurim£ accentuum ff ecies a vocis va- 
rietal e* quamfignant, denominattonemfirtitafunt : 

Hint ex R E G I B U. S nominantur. 

NinS^P Tiphcha, Palma/W palmafimilis\ vel NiHHtt Torch* , 
Labor} idcii vocedefejja ejrfubmiffa canendu*. 



*5 r 

fc'j9"» Z&rkd, 5parfor,y?« voctJ^Arfa canendus. 

V3HA Gere/ch, Expuliio,./?* impul/a voce cantandus. 

t*»£L3TI7Q P^?4, Extcnfio,y?« exten/A voce canendus. 

\0f> 1TQ PaTgr Katon, Difperfor pztvu$,jeujpar/a ac tremuU voce 
canendus. 

""I* "\?5 PaTgr gudol, Difperfor magnus, quiageminus eH* 
Ex M1NISTRIS: 

X3T\y& Mcrcha, Produ&io, feu produfta voce canendus: & Mer- 
ch.t Cefhttl* r^n^Dftve gcminum. 

S?13 , n Mecharbel, Involutor vocis. 

**17J? lib** Exaltatus,/«M//wr/' voce canendus. 
Jgua am em figura, ejr quibus infyllabis ac lorisfiribantur hi (jr alij accen* 
tut, cum ex Grammatics addtftendum, turn ex Bibtiorum Tjpu He brats obfer- 
vandam eli. Mulicus itaque accenruum ufus ineo conjiftit, quod Iudai 
in Synagogis Juts juxtA illos, tanquam Muficas intervallorum Not as , cantU- 
lant LecJioftes Mofis ejr Prophet Arum fAbbAthinas : Et propter Harmonic 
VArietAtem etitirn VAria & multiplies s Junt Accentimm Hebraorumftgura, 
ut qnalibet dief'tojicut MelodtAtn it A & accent um peculiar em babe at. 

Ac licet cum Po'efi ' ludaorum etiam MuJicA inter ciderit : notandum ta- 
men, rrigintA Accentus duntaxut in 21. Biblicu libra inveniri > in lob vero, 
Proverbtjs ejr Pfalterio non omnes inveniuntur,ob verficulorum brcvitatem. 

guo AUtem au to re cum offoys ai centuum, rjrftgurAram nttmerus mul- 
tiplicatusjit,incertum eHsnifi quod multt put Ant, pun&a vocaUa ejr notulat 
ac centuum ab eifdem Magiftris invent a. Eli as enim ( qui put at Btblia diftin- 
itafuijje Accent ibus, antequam p unci a vocAliaAcceJJcrunt) tot urn hoc ne^oci- 
um, cum Ante a, Cabali/tis t eft ibus, tot a lex quafi PaCuc/euftntentiA una ejjet 
ejr omnia ftneverfuumdifiinBione, coharerent, tribuit ludxis Tiber itis, qui 
diclijunt iTYlDTfln ^Sv? Magiftri Maforeth i&.^.Traditionis,^* habit*' 
bant in Moelia PaphlagoniXj ijdent omntA caftigata in Btblicum etiam re~ 
degerunt corpus, ejr furrexerunt annopoft dejlrttcfumtcmplumfccundum jjf* 
qui est annus Chrijti 47 6. 

Et hxc de accentibus HebtSorum hoc loco fufficiant. 



I5i 



»5J 



SYNTAGMATIS 

MUSICI 

tomo primo. 
Pars Altera: 

videlicet, 

H I S T O R I A 
Musica extra E c cle si am, 

Profana, Liberalis, Ingenua, Huma- 
na, Genialis, &c. dicipoteft. 
D UO B US M B MB R IS 

COMPREHENSA: 
QjjO RUM 

De VocALiMusicA,atquegcne- 

Taliore Mufices cognitionc, qua: rim Vocali , quam 
Inftrumeniali fere Communis: 

ToSTSffJUS 

De Musica Instrumental^ 

five Polyorganodia. 



174 




GENEROSISMAGNIFICIS 

NOBILISS1MIS AMPLISSIMIS 

DNN. 

SAXONIC^ Eledoralis} 
BRUNSVICENS1S Ducalisj 

Secretioribus alijsq; Confiliari js 
llniverfis&fingulis, 

^Micecenatibm <&$Cufic&Jincerifimis. 
Hanc Partem Alteram Syntagmatis Mufici, 

Tomum Primum continuantenu 

fidodnim* 
feriovoto 
gratofludia 

deftinat 

confecrat 

dedicat 

Michael Praetorius G 




GENEROSI,MA< 

GNIFICI, NOBILISSIML 

AMPLISSIMI V1RI, MOECENATES 

devot£colendi. 

UreolumeftSc cedrodignum , quod xpavoMda- 
KToq illc gentium Do&oranobisexigit i.ThefT^ 

11, quando pra?cipit,quemqi ri<rv%d<!,<(v /(gj wqctT- 

lp rot i'JWd eft,q uiefcere vel agere res proprias. Opponit 
invicem Quiefcere & Agere .' ilmd in alienis obiervari vult, 
hocinproprijs. 

Idem fere videtur innuere 7roAvGpuAAtf!ov i\lud,dvs%ij ^ 
&Trk%x •' Suftinere quippe propria concernit, Abftinere alie- 
na. InillisvultTolerantiam&afsiduitatem; inhisAbfti- 
nentiam & tranquillitatem. 

Propria agerejuftitiaee{l,quac a Platone vinculum huma- 
ne focietatis,& anima reru m publ.audit,confiftitq; ivicpTa, 
cLulS irpciTleiv, KW M 'sroKvir^Ayaov^v , in eo videlicet, ut 
quisq;,quodiui officij eft,faciat,& alienaneappetat.lib.4. de 
reput. Nimirum in omni republica,velut in domo quadam 
peramplamuka funt,caq; diverfa officia, qua? utnon uni o- 
mnia,ita neccuivisquodvisdemandari, &quafiperfbrtem 
diftr ibui debet,(edpro natura, in genio 8c induftria, alijs atq; 
X i alijs 



alijs haec illave danda & commendanda flint. Commiffum 
munus quilibet,quapotcft ) & par eft, diligetia obire debet,& 
intra ejusdemcarceresfecontinere,dealijs neutiquam folli- 
citiis,mult6 minus ijs fefe immifcens. Quod fi fiat, femotis 
proculturbationumflu&:ibus&fac"tionum proceilis, Resp. 
in tutonavigat, & ad portumpertingit quam profperrime. 

Alicna mittere,Sapientia: eft, Sic enim Rex ille omni- 
um,qui funt,qui fuerunt,quiq; futuri flint , mortalium fapi- 
entifsimus Salomon, in librofuo,quemEgefippus & Irena?- 
usirapajgBTOV <ro(p/<3t£nuncupant,inquitcap.i2,v. u. 

dS ion n*pn 1?r?wf 
juxta interpretationem LXX* 
ci $£ $i(uxovT£$ fJUtTcua, ivhiig (figevtov: 

vel ut Symmachus tranftulit : 
o <J£ i'vrto"5rev8(t)v «$ d'zsrpayiav. 
Aquil. & Theod : &c ksvol. 
vulg. £)uife8aturot'tum,ftultifimiue&> 
Lutherus ad Hebraeam veritatem, cum Gra?cis Interpre- 
tibus reddidit: 

HacParcemiaTheologus,linguarum non ignarus,repre- 
hendi attendit vacuitates^FTl, velut Graxa nabet verfio, 
Vanitatesj Gerrnanica,<8tttiart0C@a$m, 

Quo nomine nontantura comprehenduntur & reprehen- 
dutur; i. d r^w'tf Jnertia,quado vitar arris expers & laborib. 

I ~~ ~ "~ ~ vacua 



'TT 

vacua tranfigitur turpi otio : 2. Item Ma TOfOTf^Wo, , quae 
Quintiliano lib. 1. cap.2i.fupervacuaartisimtcatio eft: 3. nee 
non 'sregiegyiaiquX) quod ferio traclandumeft,levibra- 
chio tranfilit, & e diverfb ei-, quodperfunctori^agendu erat, 
immorattir : quam perverfitatcm Clemens Alexandrinus 
lib. 5. ftromat, & Athenaeus lib^.c 1. difticho Agathonis accu- 
fant ejufmodj : 

Id {jLevTrdpepycvsgyov rig 7sroi^fie$ct\ 
to $ epyov, eog wdgeqyov iftwoviifiedtz. 
Talemq; diligentiam improbat Nazianzenus his ver- 
fibus: 

tpyov wdpsgyovxfafi&gegyov&iyU) 
rm ydp urapspyov $vj KctTcttppovyjTeov. 
Labor em non neceffariumnequaquamlaborem'ooco. 
Nam wnneceffarianegligendajunt. 
Verumetiam lubvanitatis& vacuitatis nomine Qpsptj- 
cr £(*)(, & infipientiar damnatomnem dP&oTpio'srpa.yfiocru- 
vtjvtk zroXu7ro ay(ioo*vvriv. Eft autem aXXoTpioirpcLyiiO' 
(rvvr],Cc alienis immifcens, proprhs neglectis, Temeritasj 
TZ-o/Ku7Tpa,yfJU>aruvt) autem ad multasres aggrefsio, earumq; 
omnium ac~tio, quod vitii nomen fcedifsimi elegantifsime 
exponit Gelhus lib. u.cap. 16. Earn inrebus Curiofitatem 
ex Plutarchi Pegde Kovpoirpayiav , & cum eodem iroXv- 
irpayfA. 'zrhijQ©' 'STpayfidratv %$ ncyvoTijTag tyy fxerct- 
Eo\d$ nominarelicet/quouesdelicatuli,ujcceflurerum iua- 
rum deiperato,artem confuetam delerentes,infuetainexper- 
taq; negotiaaggrediuntur,quorum multitudine obruti,cxa- 
lio adauud vitaggenus,fiibindemutatum,levi & inconfidera - 

X 1 topede j 



«£9_ 



ftruendiq; Syntagma mujiatm quo Ecclefiafticarfic Ethnic*, 
(acrx & proFanae.vocalis & inftrumcntalis Muficac, rationem 
&ufumproponerem,atq;in theatrumliterarium exponere. 
Utinam vero ftudio nunquam interrupto meismihiper- 
litarc Mufis licuiflet, multo profettdliroatiushocpraelens, 
m ultd expeditus cactera, multo cumulatius plura prodiiflent 
in publicum Opera Muf ica. At vero , quia perinvito (verita- 
tcm teftor) ammo ad alias quocj; runctionesaulicaspertra- 
ftusfui, nonpotui, quin cognatorum fcamicorum quorun- 
dam opcram adhibereadminiculantem&mbfidiariammihi 
fumfcnm. Ica videlicet diftriclum mehabueruntitineru dif- 
fkultates ,fupplicumefferendjs auxrel3?,fluctuante&paupe- 
rum caufae, liter* exarands, molefti* domi natae, valetudo 
corporis adverfa, cum id genus aliis : Ita,inquam,*quitatis a- 
mor,afflicl:orum comrmleratio,ChriilianaCharitas,a multis 
capitis, a multis famac, a multis deniq; fortunae dilcrimen abi- 
gere me compulit. Quis miretur,fi a Audio Mufico vel dudu 
excidiflemf'Nihiominus cum iacrofancTta Mulica nilprius 
mihi fit aut antiquius, ea excolere pro virili & exornare, quo- 
ad ejus licuit,alloboravi quam ftudiofiisime*. Quodipfum 
prarter alia Mufices opera plurima, afpirante gratia Divina & 
accedente Spiritus Sanc"tiauxilio,ame pro ingenii mei tenui- 
tate quondam nata,& juris ulufq; publlci facta, hoc etiam te- 
ftatum reddet Syntagma Muficum. 

Pofteaquam enim Syntagmatis iftius tomum pri- 
mum incepi , praemifsa prima parte de Mufica ficra^ 
[five Ecclefiaftktu , quam Pfelmoditu , Mijfodid-* Lei- 
turgodia-j t Organodia abfolvit , nunc eunde m conficiendum I 

_ _ __ dnxi J 



lys . 

to pcde tranfiliunc inrelicifsime, ut Salomoms margini aflcri- 
pturn innuit Lutheri provcrbium Gcrmanicum: 33fcr$cj}tt 

Vulgo fertur hie verfus,vcrononabfbnus: 

Tjje TxroXvTrqayfioa'uv^c itftiv ttevecurspov <i'AAo ; 

Nil curio jit ate r vanius ext'ttit. 
Et dignum notatu grave illud Tetraftichon, quo tragi- 
cum vitac exitum finiit ille in Borufsia : 

Jguidjuvat innumeros mundi cognofcere cafus 
Si fugienda facts, fifaciendafugis ? 

Difcemeo exemplomandato munere fungi 

Etfugeceupcfiemrvjvzj'oKvTr^cLytioa-vvyiv. 

Haec & hujufmodi alia ego etiam in iftameatenuitate 
perpendens,Mcecenates colendi, cum ante aliquot annos 
praeter fpem & expe&ationem Choro aulico dirtgendo a Re- 
verendiisimo 6c Illuftrifsimo Principe ac Domino Dn. 
Henrico Julio Epiicop. Halberft. & Ducae Brunfv. 
&Luneburg. Domino meo olim clementifsimo, laudatae ac 
beatae recordationis, ex dementia fingulari praefe&us eflem ; 
in hanc curam mihi incumbendum eile duxi,utMuficam,of- 
ficii demandati partem potifsimam,refpicerem, earn q;,qua 

f>o(Tem fide & diligentia,infcholarum&Ecclefiarumemo- 
umentunijexcolerem exornaremfy. QuareaPietateexor- 
fus nontantum Divi Lutheri &aliorum cantionesgermani- 
cas,item Leirurgiae EcclefiafticaeLatinas,exchoraliharmo- 
nice concinnavi ; verum etiam fano optimorumamicorum 
inftin&u ftudium & conacumiufciperenondubitavi,exau- 
t oribus cum vetuftioribus , turn rccentioribus cruendicon- 

| ftruen- 



lOO 



duxihaclecunda ex Antiquitatis monumen tis afTerta Parte ; 
qua: continet Hiftoriam, cum deMuficaveterumEthnica, 
turn Politica, in ufu&luiii extra Ecclefiaclimitesingenuo& 
liberal! .* Cujus partis duo flint diftincta membra, quorum 
prius de Muiicavocali Regeneration Mufices cognitione, at- 
que ufiis frequentatione tarn vocali, quam inftrumentali 
fere communi; pofteriusdeMuficaveterumorganica&In- 
I ftrumentis agit. 

Nullus autem puto, me viveq rd ia-Kctfifiiva (quod dici- 
tur ) 'STfj^avy limitem tranfiljxe,autfalceminalienammef- 
fem immitterefi Mu iice,eria extra Ecclefiaapud Ethnicos,in 
Deorumgentilium cultibus,& lacrificioru ntibus,convivio- 
rum^&numanitatislbcietatibusrecepta 6cu(urpata,ex te- 
ftimoniis Antiquitatis, Philofophoru,Poetaru,ac Philololo- 
gorfijinprofceniu publicu produxero. Plurimum inde lucis 
nodiernac affereturMuficar, non tatum Ecclefiafticas, quaeil- 
lam idololatricam pie & fancte abominatur,& majeftate (ua 
TsroXKolg rsra,gcL<ra,yraji$ poll ferelinquit: fed etiam Politi- 
cs liberation, qua? illam licite &c honeftc imitatur, jucunda 
gravitate, graviq; jucunditate ei vixac ne vix quidem cedit. 

Illud ipfam Opu(culum,Generofi,Magnifici, Nobilifsi- 
mi & Amplifsimi Viri, Marcenates plurimum Colendi,ve- 
ftrarum nominum aulpicio fpeclrabili in lucem prodire ad- 
eoqj veftrar omnium Autoritati clarifsimaehumiliter dedica- 
re & conlecrare, videlicet debui, itavolui-,mihiperfuafifsi- 
mumhabens, membpatrocinio &tutelaV.V.&c.M.M. ad- 
verms quorum vis obftrigillatorum impetus tutum fore,o- 
mnefq; eorumvirulentos morfus facile evitaturum. 



Nee 



i6t 

Ncc YW.M.M.&c. dedecori eritMuficespatrocinium 
iufccpiflc. Quamvis cnimea ferevoluptaribustantuiiimo- 
do inferviat,& prbptereaa <rKv6pM7roig quibusdam Scythis, 
quibus hinnitus equorum;6ccur non rudentis fibilus pecons 
Arcadici,c|uavis harmonica modulatione dulcior eft, in nul- 
lo habeatur precio,attamen Vormctip(bs,Viri Generofi,Ma- 
gnifici, Nobilifsimi & Amplifsimi, Vos, inquam, hac ir^ocr- 
QoiVYi<r€4 modefta in teftimonium voco,certus equidcm Ve- 
(trumnemineminiiciasiturumjfed faflurosomnes: Vitam 
hamanam volufitatibtts carere nonpojfcj Quae enim hare 
vitae(Tec,qu£,omnroblccTamento omni^; Icetitiadeftituta, 
in perpetua degeretur anxietate Sc triftitia ? Quo fit, cum ad 
voiuptatesferamuromnesjhoneftasautem linceras & tem- 
peftivaspauci intelligant,utinconceflas,turpes & intempe- 
jtivas pleriq; perfequentes,inflagitijs&fceleribus vitam o- 
mnemmiferrimetranfigant, & tamen intcrea nunquamin 
folidis fintgaudijs Xerxes Periaru Rex premium ferturpro- 
poiuifieijs,qui novum aliquod excogitaflent Voluptatis ge- 
nus, O mifefum ilium , 6 infelicem Regem, qui in opibus 
tamis,& tantarerum omnium copia & abundantia non re- 
peticbat,quo fe oble&are poflet, led per totum fiium regnu, 
quoderat amplifsimum ,per totam Afiam omnium deficia- 
rumferacifsimam, fugientes perfequebatur voluptates 
Quod Xerxi dare non poterat quicquidin terrarum orbe ju* 
cundum Sc amoenum vel ad fruendum,vel ad fpectandum e- 
r at;id nobis largiteime prebe t Muficae voluptas,pariter & fiia- 
vitas,qua five magittra,five miniftra, nunquam moleftia no- 



bis 



1ST 



bis aut tcedmm ullum obrepere,quin potius gaudium hone- 
ftifsimu indc redundare & refilirc nullo non tempore poteft. 
InEcclefiaquamiuaviterdemulceat mente vere devota, 
quanto fpiritus vigore cor animetjbletur, roboret, quatosq; 
pietatisaffe6busmoveat,SyncagmatisMufici fiidvoia de P{al- 
modia.)V7T0fJi,vij[/,c£Ta.d€ Miflbaia^'^y^ac de Laturgodia, 
Qetogictde Inftrumentis,fatis(itanunus ambigo) demonftrat. 
Infocietatecivili , &vita privataquos cieatanimiilmulac 
corporis motus,quim vegete relaxec reftauretq; vires, gravi- 
oribusproftratasnegotijsj&quam varios fecum domi mili- 
tia^; trahataffectus & effectus ingenua Mufica demonftra- 
bit,opinor,Mufica Syntagmatis haze pars altera. Ecquid e- 
nimjucundiusveterum Sacrificia,Convivia,Funera & Stu- 
dia,cantumufico & oreanisinftruc"tajafpecT:are coram; & ve- 
lutimprxfentiarum aufcultaref 

Quocirca hujus Partis nuncupationenon alijs magis con- 
venire arbitratusfui,quamVobis,MuficcsFautores & Cen- 
foresaequiisimijquoscertumeftjquoties poft arduasPrinci- 
pumoecupationes,&grandiaconfilioru mometa delaflatos 
animosfentiatisjinuiicis chordis,inftrumeniis[onoris, & vo- 
cibus deeoris,pe<5t.ora permulcere adeoqj feria artimi cogita- 
tahumarriorisMufices jucuditate attemperare, id quodPhi- 
lofbphi, Oratores & Poetae (e fecifle conteftantur. 

Wiild,Qo\vj 7rdvla)v yAwt v,inquit ille. Et cum homo ad 
negotium fit natus,otio voluptatis licitae, ceu medicamento, 
utitur,utita vicifsitudifie quiecis adeonfum munia alacrior 
revertatur. Hinctotahominisvita,fiAriftoteliin7.polit.crc- 
dimus^n irhov^ ctvct7rccucrtv dividitunLatini vocant Ne go- 

I __ _____ gotlum 



i<?3 

cotium & Otium,iiveintermifsione. Ncceflario proinde in 

virisoccupatts requirit praecedens itovoq Scexercitatiofuam 

dvaTcLva-iv 3c quietem,veluti paratifsimu laboris condimen- 

tum. Sicin corporis motuftatioieisionisquies eft,ftationis 

decubitus,decubitusdeambulatio. Et quemadmoduinlon- 

eis peregrinationibus planiciem minus odiofam monns facie 

acclivitas,&colhumafperitatefubjec1:x vallesminuuru: Ita 

laboresinquocunq; dilciplinar gencrcpraetcraliaftudia pra- 

cttcarefocillareMuficafolet; quemadmodu inhac Syntag- 

tnacis parte plenius fuo loco comonftrant exempla Poetaru , 

OratorQjPhilofophorum &ahoru, in vita dm togata, quam 

bellica. Eosipios, Colendi Mcecenates, aemulo Mufices 

amorelicite &:honcftefccl:amini,quoticscunqjrcs arduas& 

ieriasharmoniae Nectare & Ambrofiafuaviter dulcoratis, & 

gnaviter graviterq; attemperatis , Mufica non ut cibo, fed ut 

obfbnio utentes. 

Proinde cum Pindari illud verum fit : otrcret $e fifj Tte<$i~ 

IAyns &vc> oirv^oyJajj £odv isris^m djovla,\d ^jguacun- 
_ que lupiternonamat^a confternantur^Ji'vocem Pieridum attdi- 
ant; VoscerteApollinenatosMuficx fautores & aflertores 
agnoicolectifsimos,&veneror dignifsimos, quorum nomi- 
num patrocinijshancSyntagmatismuficipartem Antiquita- 
cis cantu & inftrumentisftipatam,fido deitinem animo, me- 
rito confecrem voto, grato dedicemftudio, 

Fretus itaq j Veftra erga alios etiam Mufarum alumnos Magnified 
Humanitate,orare & obfecrare non defino,ut hoc vile & exile opufcu- 
lum,£penore muficodepromtum, promtis excipiatis manibus ,fere- 

Inisafpiciatis frontibus,benevolis pervolvatis mentibus,& Vobisifti 
usmodi mea fludia commendata habere dignemini. J 



164 

Hocfi experms cognovero,additur mihi animus , m pro- 
pitio Q£o, qua: fubinde f uccurrentMufices Parataporaena, 
quaqjdiligcnsporro obfervabitJedfcio, in medium profera, 
& juris publiciraciam. Quoipfo fkubi forte permeam tc- 
nuitarem Mufi_ca evadet comtior 6c ornatioi , non tancum e- 
am Vobis,ljed&omncscjusdcm cultorcs, obftringcris plus 
quimardtilsimi. Itavalctc 

V I R I 

Gcnerofi, Magnifici,Nobilifsimi , Amplifsi- 
mi,Mcecenates devote coiendi. 

Dresfa, 

Mensls febrVarll Die qVInCto, 
yAnni Chrifli 
eCCe Vcnlo Gltd Cltd j 6 nVnC MI Chrlfte. 




De Music a Vocali. \6 <> 

Membrum Primum 

PARTIS SECUND^E, 

*Ibmo Trimo 



Certjuntta 
Do* 



MUSICA VOCALI, ATQUE GENE- 

rali ore Mufices Cognitionc. 




Caput I, 

De MUSICA ext^ECCL SSlAM,AbEccUjmftk«, 

gencrdhtcr Homtnibut diJlinSiatCJufdcmfafrimitACgc^ 

nsralitribrti frincifiis. 

Squc hac di<Stum fuit de Chorah five vcterum 
Pfaluiodia , MifTodia , LnturgiaMatatina & Vcfpcrtina, & 
Organica Mufica, intra portioeria limitefque Ecclefiac Dei 
Chrifti mis recepta & pie u fitata. Nunc ad Muficam, et- 
iam extra fepta EcclcfixjviaeacMethodiexcurfuminftituere&diri. 
gere , operc precium erit, ab antiquis decantatam &excultam. Mu- 
fices enim fuavitas non tantum ad finceraeTfceligioniscqltum&vcTi 
Dei invocationern coardata eft inTemplisaedibufque Chriftianorum 
privatis ; Vcnim extraufum vere" facrum 8c divinum,ad Ethnicos quo- 
que emanavit & profana fuperftitioneatquefuperftitiafaprofanatio- 
ne fefe difFudit inEthrfkrorum Deorum, Heroumque celebrationem. 
UndehujufrrtodiaveraReligioneTcmotamlubetnom1nare^r<j^f/»4iw 
vel Ethnic^ facram > (iveEthnice divinam Muficam. Quandoquidem 
etiam homines artibus ac moribus cmbllitos velemofliendosinftu. 
dio & confuetudine vicae tarn civili-quamagreftifuadulcedincoccu, 
patos detine;, nunc Liberdis 8c «£««*, nunc Politic* &JHlumanA\\. 

—- - — ~~ y-J — — — ti(jr . 



i£6 Ds Music a Vocali. 



tiori nomine, did poteft. Quia denique folatium ad obli vionem mo- 
leftiarum bumanarumaffert,atq, ipfa etiam bruta animadvertitur vo- 
luptate mirifice perfundere , gentAlis noninconvenienti nuncupetur 
appellations. 

Caeterum Tria nonnulU ftatuunt genera, ex quibus Mufica con- 
ftet. Unum genus eft, quod Inftrumentis agitur j alterum, quod fin- 
git carmina,ex quo utPoefis pars fit Muficea,necefle eft: tertiutn,quod 
Inftrumentorum opus Carmenqj di judicat. Ex quo rede ait Cic. de 

IOratore lib.i. Mulicam verfori in numeris & vocibus 8c modh'PoJyd. 
de i»v. lib. i. cap. 14. Extra omncrn autem dubitationis aleam fi turn 
hoceft , quod Mufica zxAtJubalem y prhuquam artificio fonocfc Inftru- 
mentorum Muficorum earn induftrid exprimeret &redderet,quam 
InflrumentaUm vocamus , antea naturae beneficio inventa^& humano 
rivat vocis u(u culta fuerit, qu« Vocalis dicitur : Cujus ortum & initi- 
unl ante progrcflum in primo limine riteinquirithujus membriin- 
greftus. Omnium autem fermd reruminitiuminfirmum& informe 
efbutTempus merit6 vocari poflitLex & Linea renurijcujus progref- 
fu que parvis lurgunt principles, irnmenfacapiunt incremental quod 
nontantum in proceritatearborum, maturitatefrugum,ftataftatura 
hominum , fed la omnibus rebus yidcre eft, Idipfum de Mufices Au- 
dio afl&rmandum effe quis ncget, cujus perexiguaFueruntprincipia? 

Opinio non falfe eft , Muficam ex articulatz vocis ufu erttttn tra- 
xifle. Sermonis enim communicationemutua,qua;hominesabru- 
tis differre facit, fylvis & folitudinibus relictis congregati,ufumfer- 
mocinandiexcolueruntin dimenfioneRythmorum,quos auriumen- 
fura & fimilitcr decurrentium fpatiorum obfervatione,Quintiliano 
tefte>gcneratos protulerint ad modulationis formam vocis fonova- 
riato: qualis videtur Poefis fuiffe in illisfde quibus Ennius loquitur.) 
verfibus; 

Jjfoos Fauni vdtcffr canebant, 

Atque hoc ipfo fimul per imitationem conati fuerunt reprasfen^ 
tare Cantillationes avicularum , qua fuavi modulationeminurlzan- 

tes, 



De Music a Vocali. \6 7 

tes, exercendi cantus fuavitateauribusinftillata,mentibuscupidita- 
tem & defideriumrcliquerunt. 

Huic opinioni fidemfacit Poeta Lucretius: 

At liquidas avium voces mitarter ore_j 
Ante fun mitlto, quint lent* Carminacanttt 
Concelebrare omnes poffeat 7 auref^juvare^f. 

Et Ponticus Chamaeleon Mulicam ab antiquisexcogitatam Icri- 
bit avium imitatione infolitudinibus canentium, reference Athenxo 
lib. p. cap. 73. Unde & Scahgero videtur modulation! paftionibus in- 
vert ta prim um vel Naturae impulfu, vel avicularum imitatione, vel ar- 
borum RbWh- Scal/ifa.c.4. 

Ei cerre T^atnra , quae rerum omnium mater & omnium artium 
prima Magiftra eft, ab initio Muficam docuit,& mortalibus veluti 
muneri dedifle videtur. Siquidem homo ftatimnatuscuroincuna- 
bulis vagire incipit,continu6nutriculaecantitantis voce fopitus dor- 
mi tat. Etjam animantibus , quibus ad fonum quempiam vox apta 
eft j fuus infitus eft concentus,quo omnis agerfuo temporerefonat. 
Ecquis docuit Lufciniam varioscanendimodos?hatcenimaviculafo- 
num edit perfecla Muficae fcientia modulatum, qui nunc continuo 
fpirito trahitur inlongum, nunc variaturinflexo,nuncdiftinguitur 
concifojeopulaturmtortcpromittUurjrevocaturjinfufcaturexino- 
pinato:interdum & fecumipfamurmurat:plenus,gravis,acutus,cre- 
ber, extentus : & brevitej , audire 1 cet omnia tarn parvulis in faucibus 
concini,quae tot exquifitis tibiarumtormentis,utaitPIinius,arsho- 
minum excogitavit. Polyd.ltb.i.capj+Je invent. 

Eft omnino in Muficis etiam dCtyuiu, & ut Platoni dicuntur, Igni- 
culi naturales &feminariaartis, & <^7^»o-njm{, ut Arifto teles nomi- 
1 nat, propenfiones & proclivitatcs. 

Ab aliis vcrdTria Principia depraehenlafunt: Mxror,votuptash 
Exthufiafmus CweNummis afflatus, j. Dolores etenini mirabili quodam 
ductu & flexu lubrieo (rocem ad modulosfledrunt 1 achrymofam &lu- 
ftuofam. Principium hocconfirmant etiam infaintes qui ftatimplo- 

rant* 



De Musica Vocali. 



I rant, quod crurum brachiorumqjrecteproducendorurn caufafafciis 
colligantuc* ac ita afupplicio miferam vitamvivcrcincipiunt. Toljd 
Ijxap.i*. i. EfFcrvcfccnsaurem & ebullicns^ a&dtu m voccm reddit u- 
berius cffufam. j. AjJlatoszxxLcmjfriritit f dc quo Poeta Sulmonenfis : 
Eli Dtut in nobis, agit Ante cdejcimus Mo, 

Sedibut dthereu Spirauti/U veMt)ebr&$lGpc&ikmus,utethm£u- 
tura ratione pandant metric! & harmonica. Quod fi quoque Amo- 
risvis adfoIemprod\ic^tur,patebitclarioreluce, nullam prorfusaflfc- 
ftionem acutiorem & accuratiorem adharmpnicosfonosadderefti- 
mututn atque jucuuditatem. Unde tritum lllud Graccomm apud 
Plutarch-, i. Sympof. ^<nx«Vj"«gaff*)«^ct««:quaE jucunditas, quia- 
mor Platoni munoscJfaxwnitout qui nihil praetereatintcntatum, fed 
omnibus fcfc inferat & infinuct rebus. 

Deniquc0a«/»,voluptatis & lafciviac pater, & tmnUtioy alma 

artium nutrix & au ctax, effeeerunt,ut natae fint variae fpeciescantiun- 

cularum. Alterum, cum fingulifub acfti vam redudi umbram faturi ca- 

nerent amores : Monoprofopos haec. Altera, cum aut forte aut con- 

Glio conveniflent h,quos in tervel amor vel odium exckatumfuhTetj 

aut eflet aemulatio obtre&atiove propter velcantum,velgregem,vel 

amicam. Cujus cantus duo modi: Unus cum fine numero certo, 

fine lege vcrfusfunderenticuinoneftidcircdnomenimpoficum,quia 

vulgaris eflet ac liber & naturalis .nequctam quaefitus arte, quamob- 

latus ulcrd : Alter in quofententias zmtdasjvcrfus & iimiles 

& pari tnorio rcponerent jquodiccircoappel- 

larurit<*f*e<£aJo , Scal.tib.i.c.^ 




Cap. II. i 



De Musica Vocali. 169 




CAPUT II. 

Z> art is Mafic & Invent or'tbus,ex invent tone Cala- 

morum.chordarxmsHMtUorum, fonorum & propertionum 
Aufcultationc, 

OnminusinMu{ica,atqueinaliis artibus, P'Jth 
five Naturam adjuvat & pcrficit fid%n( >(& euntn<iK> mli 
tutio & exercitatio,f^'3r«^/flfc, i<?opia,>L izrctyay, 
(qua: triaartiumcommunia funt primordial a imit:icu 

/rf)hocert, Experknti^obfervatione&induclione, adhibicaablngc- 

mi$,Gcuio divinoadillam artem excitatis. 

Vcrifsimum eft enim, de Ethnlca quoque, illud Plutarchi de Mu- 
fica: "!Ee[ivtj 8V Kctrd sravTct tff/,a<riKtj,S-£MV IvpfjfJLOL] Omni 
bits modis veneranda eJt Mu/tca,cum Deorum inventumfit. 

Eftautcm Ethnica Muficarionlta vetufta, &Muficar facrxEcde- 
fiafticac > quxvocisufu& arte ^^/fwauftorcmhabetj&pdftPatriar- 
chis,a^ Ifraelitis ftatim ab iEgyptiaca emigratione ufitata & frequenj 
fuitjlonge cedit antiquitate. Siquidem nullam(cum Grarcorum ge- 
ftis omnibus ante Olympiades, Ccnforino tefte,fabulofis & incertis ) 
fidcm mcrentur, & incertifsima ilia, quae de primo Muficorum feculo 
a GraecU non nifi per ambitionem antiquitatis ficla funt. 

Nemo eft, quicredat,apudGrarcos Muficam fuiflcpriusinven 
tarn, Uteris in Grarciam primum adve&is a Gtdmo. Eum,(licet idem 
ab Herodoto, feculo ante Abrahamum Anno mundi 1948. narum,du- 
centis videlicet ampliuspoft diluvium, (An.mundi i6j6.)annisinfera 
tur)EutcbiQjofu*(circiterz493.Annum mundiJDuci o-vyxfow com- 
putat, &Abrahamo amplius quad.ringentis annis juniorem ftacuit. 
MANETHO centum praeterea annis pofteriorem facit. 

Omnium primi apudEthnicos cenfentur Muficae Inventorcs, Met 
curiut,Sc ApelU; Ille inventa Teftudine ex nervis trium chordarum 

Z infta 



I170 De Musiga Vocali. 



inftar mum anni temporum, au&ore Diodoro S iculo lib. i. cap. 2. tres 
inftiriMt voces} Acutam abxftaxc,Grawm ab Hyemc, MediamWvctj. 
Jul. Seal. lib. 1. Poet. cap. 43. & 4s. EfFecit dcinde Tetrachordum, li- 
num pro chordis,tum non inventis,intendens,quod Lyra Mcrcurii di- 
dlum fuit. Infupcr teftudinemortua,ad ripas Nili inventa, Calamos 
agglutinans,acnovem dcinde chordas fuper calamis,tanquam aniulis, 
intendens,jucundum quid modulatus eft. Lucian.in dial Apoll. & Vtda 
Paufan. inArcad. Nicanderin Alexi-pharm. Homer us in Hymno Meycurii, 
ubi Lyrafeptem chorda* attribute. Nat. Com. lib. s. cap /. Hie vero,v i- 
delicet Apollo,Cithara ad boves Admeti inventa, Mufica Deut habitus 
fuit. Paufan. in prioribus El'taas, Ovid. Met am. 1. Apollinem hum ve- 
tus Hiftoriographus Manetho,aetate Cadmi fuperius fupputata,natum 
adftruit. Et colligunt Chronologi, plerofque cum A pollineMuficac 
cultores floruifle circa feculum Gedeonis Judicis lfraelidci, Anno 
mundi 2671. ex calculo Chytrxi, plusannis centum ante captamTro 
jam,cujus everfio fatta eft Anno mundi 1782. Apollinis Tilim Orpheus t 

! circa Tholx & Jairi Tudicumtempora,habuit Herculem & CMufaum , 
Evmolpi filium,condifcipulos,fub praeceptore Lino , Apollinis & Ter- 
pfichoresFilio. 

Idem feculum celebravit x^lmphionem, Hyagnfo)Phrygem. ) t)\-i$6 i uz 
facccttorcmmfarjfyam.Eu/e'bMb.io.de praepar.Evang. Zethum & Amphi- 
onemHr&tres , qui Cadmi temporibus vbcerunt , Muficsautoresindi- 
gitat. 

Pdft Efaiae feculo circiter annos centum ante exilium Babyloni- 
cum vixit Terpander^zador Muficae artis eximius,Homeri abnepos,vel 
ut alij,Hefiodi Films. 

Et Arion, Herodoti , Ovidij & Gellij hiftoria Celebris , feptem fa- 
pientibus in Graecia <rvyx? •*&• ftiit, vivo Jeremia,ac Nabuchodonofo- 
rejudxos Babylonem abducente captivos . 

Porro SoUnits Muficac artis ftudium ex Creta manaffe putat,cum 
Idai Daftyli, jovis vagitum crepitu ac tonitru xris occultando , obfer- 
vatosinde raodulos inverfificum ordinem tranftuliflent. Bero- 

fusfcri- 



\ 



De Musica Vocali. 171 



fus fcriplit Bardum t Gal\or\\m Regem,Muficara invcnifTc , indcq^Gal- 
lis Phtlofophos & Poetas Bardos vocari. Laertius & Boethius Itb. z. cap, 
iff & 11 .apud Grecos aflerit, PythagoramMuCiccsinvctOTem fuifle per 
malleorum,fericntiumina?qualiapoiidera,&perchordarummaequa- 
litatem velinacqualcmexten(ioncm,& per Calamoru inaequalem lon- 
gitudincm. Vixit autem Pythagoras Cambyfis ll.Monarcha Perf.trum fe- 
culo,Anno mundi 3 4 3 4.Tarquimo fuperbo,uItimo Romanorum Re- 
ge,rerii potiro,antc Chriftum (quippe Anno mundi 396Z .) natum y.%. 
annis* Is primus,quam pepererat proportionum ignorantia, imper- 
fe&ionem Muikae animadvertit , cujuscercirudo folo dijudicabatur 
auditu,maxime faliaci fenfu,nec fatis acuto & minus apto ad fonorum 
difcrimina,in minoribus intcrvallis fubtiliter dignofcenda. Certam 
itaqiintervallorumMuficorumdiftantiamcertisproportionibuscon- 
tineri,camquc non audituifubjacere,animadvcrtens,intcrvalla certis- 
fimis rationibusad oculos evidcntifsim£ demoftravit Demonftratio- 
nu inventionem afabris ferrariis tali dcfumfit occafionc,Boerhio teftej* 
Pythagoras ( ait ) cum certam intervallorum dijiantiam inquirer et , reltclo 
avriumjudicio adregularum momenta migravit. Necenim credidit huma- 
nis auribus , qua far tins natura , partirn etiam extrinfecus accident ib us per- 
mutant ur^partim ipjis variant ur at at ib us. Nullis etiam dtditus inftrumen- 
tis'fuitf penes qua Jape multavarietas ac inconftantia nafcitur y dum nunc 
quidemji chorda* velis ajpicerejvela'erhumidiorpuifus obtundat , veificcior 
exficcet, velalio quopiammodoftatumprtorU conftantiapermutet, Et cunu 
idem ejjettn cat eris Infttumcntis,omntahacinconfuUa , minimafoaflmans 
fidei , diujj afiuans inquire bat -, quanam rat tone fir miter & con ft ant er con- 
fonantiarum moment a per difcertt. Cumtnterea divino quodam mot u, prat er- 
iens fabrorum ^f<r»w*, pulfusmalleorum exaudivit ,& diverjis finis m- 
nam quodammodo concinentiampcrjonare : it a igttur adid y quod dm inqui- 
rebat^attonittts^accefsit adoput:diufy cotifiderans y arbitratu$ eil , vires jeri- 
entium efficere dtverjttatemjonorum , id£ ut apertius liqucretjmperavit ,ut 
malieos inter (e per mutarent . Sedjonorum proprietor non in hominum lacer- 
tis harebat:fcdmutatos malieos comitabatur. llbi igkur idanimadvertit t 

Z z ~ mall™. 



i7i De Musica Vocali. 

m Alitor um fender -a cxaminat. Et cum quin^fortk effent mallet, duplsrepertt 
font pondere,quiJibi fecund/em diapafon confonantiam rejponiebant. Et ex 
hit eum^qui dupluserat ad 'minimum, comprehends ejjcfejquitcrtium a/teri- 
tts, ad quern d'utteffaron fonabat. Et rurfm eundem duptum reperit cffcjef- 
quialterum ad eum, cum quo in diapente confcnaniiajungebatur. Duo vero 
hi,ad qups fuperior duplu$,(e(quitertius ejrjefquialter effiyprobatus e(l,adfe 
inviccmfe/quieclavam proper tionemperpenfifunt cuflodire. Qujntut vero 
maSeus,qui cunQit erat inconf on ans, reject us eff. Cum igitur & ante Pytha- 
goram confonantiaCMuftcaparttm Diapafon ,partim Diapente,partim D'ta- 
teffaron ,qua omnium minima confonantia putabatur, vocarentur } primus 
Pyt hagor as hoc mode reperit , qua proper tiene ftbimet hac Jonorum diver fi- 
tasjungeretur. Et utfit clarius y quoddiclum\Jint,verbigratia,malleorunLs 
quatuor ponder a , qua/ubter/criptis numeru contineantur,t2.p.S.ff. Hi igi- 
tur mallei t qui duodecim cjrjex ponder ibus Ubrabantur , Diapafon-five oEta- 
vam in duple confonantiam perfonabant. Malleus vero duodecim ponder urn, 
admalleutnnovem ponder urn, & ulterius > malleus otto ponder um ad roalle- 
umjex ponderumjecundumfefquitertiampropertionem , in quarta,fiveitLi 
diate£aron t confonantia jungehantur. Novtmvero ponder um ad fex,rjr 
duodecim ponder um ad 'ocJo, quint am, five diapente confonantiam, infefqui- 
aluraproperttonepermijcebant. Eur Jus novem ponder um adoElo in/e/qui- 
oclava propertiene refonabant Tonum. Hinc igitur domum r ever (us ,v aria 
examination perpendit , aninhisproportionibus ratio con fonantiarum tot a 
confifleret jM^nunc ponder a, qua recens invejitis proportionibm rejponde- 
bant iChordii apt jtns,earum confonantias aure dijudicabat. T^unc vero ins 
longitudine chordarum duplicitatem medietas em^ objervans , cat eras ^ pro- 
pert ion es aptans , integerrimam fidem diverfa experientia capiebat. Etfe 
mhddiverfum a vero inveniffi Utabatur. Hac Boethius lib. i. Mufices, 
cap. 10. &n. 

EtPlutarchusdeMuOca ficatteffatur: Pythagoras, inquitns ,judi- 
cium Muficaperfenfumrejeiit,qudd tenuemejus virtu/em pradicaret. Ohio- 
circa uon audit u , Jed harmonia convenient ia , judicium de eafaciebat, at% 
addiapajon uffofiftcre Mufica cognitienem effejatis cenftbat. 

Placi- 



De Musica Vocali. 173 

Placitis Py thagorx multo tempore receptis approbatisqj qui con- 
tradiceret, & tanta automate Philofophitheorcmata impugnareau 
deret, nemo extitit prater K^irijlexcnum ex Italia oriundum , Tarcnti- 
num patria,Ariftotelis auditorem* Hie circiter annum mundi 3620. 
cognomen CMt/ta',ex peritiaartis quodadeptusfuerat,explevit,& de 
monftratione ftatuit ftabilivi tq> a Py thagorxa diverfam. Ex fonis enim 
Muficis,quitanquamnaturalesrcsaudituifubjeclifunt,argumentatUs 
eft , cum fenfus circa proprium objeclum falli nefciat,organo probd af- 
fetfo, intervallo non nimium diftante, & medio non turbato, autim- 
pedito, dijudicationem acpronunciationem de intervallorum confo- 
nantiis elici ac convincinon rarionc proportionum, fcdbeneficio& 
officio auditus, qui perceptioni fonorum proprid eft deftinatus fenfus. 
Immo fublato auditu,omnem tolli dc fonis difputationem addiditj £t 
licet aliquid rationi & proportioni detur,auditum tamenin fonorum 
dijudicationc non modo nonfeponendum, fed omnino pracponen- 
dumelTejcumvulgatoaxiomate, quod priusnonfueritinfeniu, in in- 
tellect fit nihil Et propterea per alias etiam, prxter multiplicem & 
fuperparticularem, proportionum fpecies , auditus explorationc for- 
mari confonantias, pronunciavit. Idquodvcrifsimumipfeufusle- 
gitimus,a quo artificiofa fuavitas & elegantia harmonia* pendet,etiam 
extra Py thagorx proportioncs (multiplices & fuperparticularcs) for 
mandis harmonfis convenientes,maxim£ probat in Confonantia,qux 
fexta, veteribus Tonus, five Semitonium cum diapente, fimiliter in 
Undecima , quz veteribus eft Diapafon cum Diateflaron. Atqj hinc 
Mufices ftudiofi in diverfas funt divifi fe&as, Canomcorum & Harmoni- 
corttm. Canonki adhxrebant Pythagorx, & in fonorum dijudicatio- 
nerigide perfequebanturrationisexamen, & proportionum Canones. 
Harmonici fcclabantur Ariftoxenum, &in harmonia judicanda plus 
autoritatis ac fidei tribuebant auribus, quam rationi. 

Difsidentium MufTcorum litem, 481. annosglifcentem,poft, An- 
tonino Pio,circiter annum Chrifti ijo.(juxta annates Pantaleonis Can- 
didi)imperante, compofait acfopivit CUudtm TtelmtHs Pclujius,cx- 

Z 3 cellens 



t74 DeMusica Vocal i. 



cellens ille Mathematicus. Is media incedens via tantundem cum.. 
Ariftcxenicisfenfui , cum Pythagoraeis tantundem rationi attribuit. 
Etcnim turn demum judicium cnafci putavit finccrum, ubifenfus & 
ratio confono nituntur confpiratu : Quod ipfiim & in Aftronomia_. 
comprobavit, quum rationis libra ab oculis non abit diverfa. oxlim 
lib.ijc4p.n AL. 

APtolemxo,ubianni40o.n5dumcomp!etiefBuxerant,feculum 
arti Muficae donavit ( quern invidit mors violenra anno 517. ) Anitium-> 
(JManlium Scvermum Bocthwm&x ftirpe patricia nohilifsimum,Romae 
Confularem, Philofophum & Theologum eximium , qui hinc inde de 
Mufica apud Graecos difperfa congefsi t, & latino fermone translata po- 
fterisper manumtradidit , acpoft fclaudabilem & fruftuofum nito- 
rem artis,ex profunda caligine emergehtis, reliquit. 

Noftrar deniqj memoriae feculum Jofepho Zarlino Clodicnfi Italo, 
ChoriMufici apud Duces VenetosMagiftro, acceptumrefert , non_» 
tantumindagatam efle veram& legitimam proportionem no varum 
Confonantiarum,utpote Ditoni & Semiditoni, Sextatitcmminoris& 
maioris,quaE ante ducentos vel circiter annas per Organa Ecclefiaftica 
Harmoniis inferi coeperunt:verumetiam qudd multorum aliorum in- 
ter vallorum forma » inveris& jvi(lisproportionibusabilloinventa_., 
fruamur. Verum de his Sethm Calvifim in Exercitatione i.plura an- 
notavit. 



I 



Caput III. 

~DeDoBmbus>Scriptoribtis, Cultoribus, 

Eifeipulufo Mufictcximm. 

Ximiaeartis fcholam & difciplinam commendant, 
exornant & ftipant autoritate eximii viri ; quos inter emi- 
nent primoloco Do&ores&Scriptoresnonvulgares. 
Alcidamas EleatesPhilofophus,Muficus clarifsimus, 
difcipulus GorgiaeLeontini, de Mufica elegantifsimoslibros fcripfit. 

Suid. 

Anti- 




De Musica Vocali. 



'75 



Antisthenes Athenienfis,Socratis auditor,de Mufica com- 
mcntatus eft. La'crt.lib.o~. 

Aristoxenus Tarentinus , ex fuperiori mentione notus,qui 
animam dixit efTe Harmoniam , uttradit Cicero in Tufc. fcripfit in o- 
mnigenere libros,de Mufica praefertim. Suid. 

Democritus Abderites librum edidit de concenta & har- 
monia. La'ert.lib.p. 

Diontsius Halic ARNASSi«us,fub AdrianoCacfare So- 
phifta, cognomento Muficus, qudd ineaarteplurimum feexerceret, 
fcripfit rhythmicorutn commentariorum libros 14, hiftoriae Muficae 
libros 36,in quibus Tibicinum & Citharxdorum & poematum omnis 
generis meminit.Muficxdifciplinx, five difputationum lib. 11. Quae 
in Platonis Repub. Muficd dicla funt.Suid. 

Epicurus Athenienfis fcripfit Ariftobulum , fivede Mufica. 
LaertJA.it. 

Heraclides Ponticus,Speufippi auditor,libros duos Mufices 
dc his, quae apud Euripidem & Sophoclem reperiuntur/cripfit : itenu 
de Mufica duos.LaertMbj. 

L a s u s Herminxus Achxus, ('qui floruit principante Dario , O- 
lymp.j8.>primusde Mufica fcripfit, & dithyramborum certamenpri~ 
musprotulit.J'*/!!/. 

S o t E r 1 D A s Epidaurius fcripfit Muficac libros trcs, ut ait Dio- 
nyfiws , & Volaterr. lib. ip. Mthrop. 

Theophrastus Erefius Harmoniaxav librum unum,deMuficis 
librum unum, de Mufica libros tres edidit. Ldert. 

Timotheus fcripfit verfus de Mufica lib.tc». Suid.& Cica.de Legib. 
Et inter alios , qui Muficam exemplis & prxceptis docuerunt , Celebris 
eft Timotheus, Is cum in arte Mufica omnium prxftantifiimuseflet, 
dupliccm mercedem exigebatab iis, quos ab aliis Magiftris mate infti- 
tutos acciperet:quod hi priiis dedocendi , quam erudiendi erant j a ru- 
dioribus autem & ignaris fimplicem. Alex, difAlex.lib^.e^j. 

Porrd 



i?6 



De Musica Vocali. 



Porr6 eximia difcipulorum clafsis,exPopulisjunioribus&feni- 
buSjPhilofophis, Imperatoribus deniqj & Ducibus colle&a,palaeftram 
Muficam nobiHtateximie,&plures in vitandofrequentiorcmreddit. 
LacedjEMONH Muficam difcebant,non tamen exercebant, ut fat- 
ten! judicare portent artem,quam depcrditam ter apud illos conferva- 
tam ajunt. Atktn. lib- /*. c- "> 

Htberni agriculturam caeterasq^ artes non magnopere excrcent, 
prattepMuficam, cujiisperitifsimifunt,&voceelegantifsimi acvelo- 
cifsimi. Pelyd. & BaUus cent. is. Script. EriunnU. 

Arcades oninem vitamcantionibus, & id genus ftudiisimpen- 
dunt. C*teras artes apud eosignorafle,nulla prorfus ignominia eft j 
Muficam nefcire nemopoteft, quia necelTarid difcitur: ejus imperi- 
tiam fatcri,iilic turpifsimum eft. Idcirco vates Mantuanus in Bucoli- 
co ludicro fubindc in cantilenz racntione Arcadas plurimis efferro 
laudibus non definit; 

- ■ — Solicantarcferiti 

KArcaies, 

Necmod^ pueros,fcd & adolefccntes ad x x x. ufq; aetatis annum Mu~ 
ficaimbuendoscurabant.C<r/rA*lib.o. A.L.ex Athen3eilib.i4.c.ii.& Po- 
lybio.& Sabellictu lib.i. Ennead. 2. 

EtARisTOTELES Spolity/roww Mufica erudiri vult , inter a- 
Uas caufas ob &tm t ut feaes fa&i de ea pofsint judicare. Etenim inter in- 
genua excrcitia connumerans , prxcipit omnino cives fuat Reipub, in_, 
:a inftitui & exerceri , dum/uve nes funt j Senior es vero j uvenu concen- 
tibusinterelTe,tanquamcenfores & judices. 

Tilesias Thebanus adolcfcens, in optima veterumLyricorum 
Mufica eximius, cum ad fcenicam 5c pifturatam Muficam Pbiloxeni& 
Ttmothci poematum animum adjaciftet , contuliflfetqjfeadmodulos 
condendos, nihil tamen in Philoxeneo gencre praeftare laude dignum 
potuit, propter optimam inftitutionem a teneris, quam eluere nequi- 
bat. Pint, de Mufica. 

Socrates in feneftutedidick Muficam a Ciwwrafidicine, quern, 

ob idi- 



De Musica Vocali. 177 

ob idipfuni>quia praeceptore eo ufus fuerat Socrates,pueri, us ytfavwiu 
^rt«ri6rtAtf»>irridcbant. Cum autcm Socrati dicebatur; Nunquid non ve- 
rccundarisin fene&ute his operam dare flu diis? Majorcm refpondit 
verecundiara eflc , in feneftuteignorantes efle, quam in fenedute ftu- 
dere.F//ito. 

Ptthagoras S/tmtes non vnlgare ftudiumMuficaeimpendit,ad- 
eo, ut univerfi machinam ex MuJficis rationibus compofitam effe di- 
ceret. Athen. lib.14. c.ij. 

Quin & djvinus VlatovcivXvaxn ftudii in arte Mufica collocavit, & 
auditor fuit DrAcom Athcnienfis, & MeteJli Agrigentini. Pfut. dc 
Mafic*. 

Sctlax Cariandaeus Mathematicus,claruit arte Mufica* 

Simon MAGNESius,infignisMuficus, neglectofuperiorumMu- 
ficorummore^ £/»«&&«» introduxit, ficut & Lyfts Lyjodiam. Volat. 
lib. 19. exStrabone. 

Cujufmodi cultorcs Muficae ex Philofophis,Oratoribus & Poetis 
pafsim,& praccipue in Inftrumentali Mufica occurrent» 

Imperatores & Duces producantur. 

Ostris infignisMuficusfuit, quemqj Muficorum multitudo 
femper fequebatur,interquos & novemMufaefuifle dicuntur. Diodtr. 
JVr.lib.i.c. }. 

Scriptum reliquit Tauftnias inAtticis , Cygnum Ligurvmfuiffts 
Regemeorum, qui habitaruntin Gallia Tranfpodana , laude Muficae 
artisdarum. MortuusabApollineinavemfuinominis mutatusfin- 
gitur.Z,*«4«.inDialogo,qui cygnus infcribitur.JV^/rf/.Cowrjlib.;, My- 
thol.c.9. 

C. Caligula canendo ne publicis quidem fpe&aculis tempe- 
ravit , qu6 minus & Tragaedo concineret : Totum enim eum canendi 
voluptati deditum fuifle , ufus Mufices hiftrionicus evicit. Suet. in_» 
Caligula. 

N e r o puer inter caeteras difciplinas etiam Mufica imbutus fuit 
poft imperium adeptus , Terpnum Citharoedum vigentem turn praeter 

~ " Aa alios 



178 De Musica Vocali. 



alios accedivit , dicbusq; continuis poftcoenam canentiinmultaiiij 
no&emafTedit,donec paulatim & ipfe meditat;i cxerceriq; coepit , inq ; 
caarteMufica tantum profecit & excclluit, ut etiam jattitare non du- 
bitaveritmortivitinus:Quantusartifexperit. Sucton.&c. Fulg\.%.c.j . 
Erafm.'madsigiis. 

Alexander, facundia Graeca excellens, ad Muficam pronus 
cecinit, fed nunquamalioconfcio, nifipuerisfuisteftibus. Cujpima* 
nus. 

Joh.PiCus Mirasdula primisadolefcentiaeannis genus omne 
Muficaeartisadcdexcoluit, utexcogitataper ipfum modulamina,no- 
tataeqj debitis concentibus harmonix celebres haberentur. loan. Fran- 
cijctu in ejus vita. 

Et plures alios heroas variis Inftrumentis raodulatos fuifie, con- 
vcnienti audicmus loco. 

Utfinemimponam huie capitulo,ob fingularem admirationem 
aliis Muficis annumerandus eft loan. Fern4ndM,qu\,\k£t coecus,ita in- 
fignis evafit Muficus, utfolus memoriter quatuor vocum carmen., 
componerctjid quod vix alii fcribendo confequi potent. Fulgofiu. 

Caput IV. 
De invent tone in Harmonis, generihu* in Tetrachor- 

dujh. e. deChordar urn, five daviumfive vocum numeroauBo t 
&adhk 2fei ■jracSiv apud veteres,hodic 
plus ultr4,conjlituto. 

Etf achordum, MERCURII inventum,quod cer- 
to modo acordine difpofitumfuit,utDiapafon, Diapente, 
& Diateffaronconfonantias comprehenderet,pafsim apud 
Scriptores celebrat ur. Veteres enim ante Pythagoram, 
&poft eum, & adnoftra usq>tempora, reverenter Muficaufi, fimpli- 




ciores 



De Musica Vocali. 179 



ciores modos approbarunt. Cujusrei argumento funt Lactones, 
qui non connivebant, fed graviter animadvertcbant in cos, qui prifcx 
Muficx tranfiliifTcnt limites. Terpandro enim Lesbio , ex Hefiodi vel 
Homeri nepotibus , ubi primus Septichordam lyram,h. e. ex Tetra- 
hordo heptachordum conftituit, muldam Ephori dixere. Pint, in La- 
con, inftitutis. Et A rtcmon fcribit, Zimotheum Milefium ufumfuifTo 
compolfitione, quae plures habebat chordas , quam AfagJtdii; quiTQrc- 
prehenfus fuit apud Laconas , quod Muficam antiquam corrumperet. 
Athen. lib.14. cap 4. 

Idcm,cumnovitatis ftudioCcujushumana natura perquam avi- 
da ) Leges Muficac tranfeenderet, non modo fibilo fed etiam convitio 
explofus fuit. 

Quomodoautem veteres , qui fimplidore Muficam amaverunt, 
in Tetrachordis conftituendis intervalla difpofuerunr , & indc Harmo- 
niarum genera tri/t, nim : Diatontcum, chrematkum & Lnharmonicum 
conflituerint : quiq; poftremorumduorumlnventoresfintjdeiisle- 
gatur Sethta Catvifius in Exercitat.Lpag.94.usq} ad 99. 

Quomodo item ad Mercury Tetrachordum plures ab aliis atq; a- 
iis fubinde adjectae fint chordx,quas veteres pro Clavibm aut Vocibus 
Muficalibus(quaruminventionemChoralisPfalmodia.C4.attigit)u- 
furparuntj quia pod Macrebium commentario in Somn. Scipionis, & 
Bo'eth.'umlib. 1. deMufica&inproaemio,injamdiftaExcrcitac i.S. C, 
pag. 100. ad 104. diligenter annotata reperiuntur,ubi & earum nomi- 
na& numerusreferturpag.ioy 106.107. htc recenfere noluL 

Quae etiam apud Vitruvium lib. y. de Architectura cap. 4 de Har- 
moniafecundum Ariftoxcni traditionem Kxz<&wc\t\iT,Philander ibidem^ 
annotavit, ciim ad veterem tantummodoMuficam faciant,hiclubcns 
volenspraetermifi : Quemadmodum & ea,quac dclnventioncvocum.* 
Muficalium ex Tetrachordis,adjec~tis & recens inBelgio innovatis ,a- 
pud Cdvifium, fxpius citata Exercuatione z. pag 119. ad 123. legun- 
tur. 

"" Aai Har- 



180 De Musica Vocali. 



Harmoniz rationem primus extulit in lucent K^irifloxenus^ reper- 
tis ctiam inftrumentis:dcindc Ptolem*u<r 1 Nkepfiorns i lk. Gregorys, Coni- 
mentatores in ca fuerunt Pappus, Thcoa, Alypiui/Saudentm^ijuciui ,Aj/u- 
Utus-fioitittt. 

Exhibet etiam de vocum aflFeclionibus & Tetrachordis Synopfes 
cum brcvi declaratione ekgantifsimas lipomas- Treigitu, in Mcthodo 
fuadcMufica. 

Verura & ifta,quiatantum ad veteris,non novae noftrae, Muficas 
defcriptionem pertjnent, fciens omifi , & k&orem benevolum illuc 
remifiumvolui. 

Hoc tamen non omittendum efie putavi,quod Ambrojius Leo No 
lanus duplicem caufam, ob quam antiquitasin ok 2>l& %<wm confiflen- 
dum duxerit, afsignat: 

I. Quod ipfa Natura videatur hanc Symphoniarum vcluti metam.. 
pratftituiffe j quippe quaemodumhunchumansetribueritvoci, utad 
decimum quintum duntaxacgradum intendatur : Ultraquein fiquis 
conetur progredi,no jam ilia vox genuina , fed coacta facliti aqj, & gan- 
nitus magis,quam vox videatunRurfus fi alrius nitaris earn deprimere, 
protinus a ratione vocis in Screatum quempiam degeneret. Proinde-» 
cumubiqjeonveniat Artew,quozd licet, 5^4/»r<refpondere, nonabs 
re Veteres iifdem cancellis circumfcripferunc rationem arris, quibus 
Natura vocem humanam circumfcripferat. 

II. Adharc (quae diflertatio etiam fuperiori capite,fed alia meditatio- 
ne ac intentione,commemorata eft) Bo'ethius li lx4.de Mufica, Harmo- 
niamMufices non ratione tantum , verum & fentu perpendi oportere 
fcribit. Et Pto tmtm Pythagorarorumquorundamfententiamrejicit, 
qui in dijudicadUHarmoniisplurimumtribuerint rationi, minimum 
fenfuijeum dicerenr y fenfum femina modoquaedamcognitionismini- 
ftrare:at pcrfeftam fcientiam ratione conftare. Rurfum Ariftoxeni re- 
fellitopinionem,qu6dplusfatistiibuerit(enfibus,perpunilumautem 
rationi: cum Muficara Harmonium ita temperatam elTeoporteat, ut 
neqi fenfui ratio refragetur>neqj fenfus rationi reclamet. 



De Musica Vocall 181 

Neq j diffentit a Ptolemaeo ^rifteteles lib. z.Phvficorum , negans 
Muficam mere Mathematical!* efFe , fed paftim ratione , partim fenfi- 
busconftare. Quod fieri nequaquam poteft,fi fetnel ultra dtttmam 
quint am intentionem, h. e. His 2^ irac-wv proccffum fuerit. Nihil au- 
tem vefat ratio , quo minus vel millefimum ufq; ad tonum progredia- 
re,recurrerH:ibus fubinde videlicet iifdem Hannoniis>quascomplec'ti- 
tur 2^ Tfao-av. Neqj fectis hie procedereliceat,quam fit in Numeris 
Arithmeticis , ubinonaliteragnofcitur i(iwAt<&* induodecim milli- 
bus,& oc"fr> millibKs,quam inquatuor & fex. Cacterum Harmoniaefen- 
fus ultra deciinam quintam vocem velutevanefcit , jamq; non ma- 
gnoper£ refert,quae fir Harmonias ratio,quam non approbat fenfus: & 
ideo non approbat fenfus,quia non evidenter percipit. Porro quo mi- 
nus percipiat intervallum squo longius,incaufaeft : Rationis vis in- 
immenfum fe porrigit j at ediverfo fenfus corporis admodum anguftis 
limitibus cohibetur. Quod enim accidit in Oculorum fenfu, ut, fi lon- 
giiisfemota fintea,in quasferturvidendivisjobtundaruracdeficiatvi- 
fus,eoqj magis deficiat,quo majore diftent intervallo : id multo magis 
accidit aurium fenfui, quippe minus agili, quam oculorum. Jam verd 
quodufuvenitfeniibus in percipiendis iis, quacobjiciunturj idemufu 
vcnit animo, per fenfum dijudicantij Si tolorcmcolori propius admo- 
veas,&, quemadmodum Grarcidicunt, m^v^Mm^artivm^v^cty, 
nonne pro tinusdignofcit ex collatione fenfus,quanturn alter abaltero 
difcrepet, autalteri cum altero conveniat ? Itidem Civocemvocivici- 
nam exhibeas,incuncT:anter dijudicant, qua: fit alterius cum altera vel 
concord ia,vel difcordia: fin plus jufto difsitas intervallo, moxincipit 
anceps effe judicium. Porro quemadmodum citius hebetatur aurium 
fenfus.quam oculorum: itidem citius obtunditur illarum, quam horum 
judicium: propferea quod altera res ex altera pendeat. Id ipfaExpe- 
rientia docet. Pulfa Chordam quandam in Organo, fimulq ; tango 
earn, quae dt ab hac odava,ftatim rationi fuffragans fenfus plen£perci- 
piet Harmoniam , & abfolutifsimam efle judicabit.Rurfus pulfata qua- 
piam , fimul move aliam,qus fit abilladecima quintajftatim & perci- 

Aa j piet& 



igi De Musica Vocall 



piet & approbabit fenfus Symphonia, agnofcens earn, quam pauld an- 
te fenferat in 21& t*tw. At vero,fi ta&a ima,moveris ab hac deci mam 
nonam> nihil quidem obftrepit ratio, quo minus fit Harmonia , quae 
fuerat in2J^ ima-m cum 2^ toi» : vcrumauris,accepusvocibus, non 
perinde percipit Harmoniae rationem. Quod nifi fenfus certos quof- 
dam terminos haberet , intra quoscertumillius&exploratum judi- 
cium fopiretur, nihil vetuerit, filibeatvel ufq> ad #Aw*>hc 2& m<rw 
Symphoniam procedere. Neq; enim ratio quicquam offenditur nu- 
mcro, modo eandem agnofcat analogiam. Venim corporis fenfibus 
Natura fuos quofdam limites pracfcripfit,ultra quos progrefli , fenfirru. 
jam incipiunt quafi caligare,hallucinariquejneq; ja certo,ficuti foknt, 
fedceupernebulam,utajunt,acperfomniumjudicare. Nonconve- 
niebat autem, ut cujus incertum etfet judicium , id ad artis praccepta^ 
trahcretur. Atquoniam ultra decimum quinturn vocisgradum ve- 
tercsintellexeruntevanefcerc judicium aurium , ibi meram Harmo- 
niarum figendam efle judicarunt , nc meritd quis objicere poffet d<pa- 
vxt; Mmnx.ru x&v 2<J>«A@-. Jam igitur Neoterici , qui contra veterurrL. 
autoritatem ultra fummamchordami*T?axj^o/adjecerc , adimarrL. 
item adiefta unamon perinde flagitium feciflent , fi in decima nona_, 
chorda terminaflent Harmoniarum progreflTum: proptcrea,quod haec 
imaadfummamrelata, finonauribus , ccrterationiperfeclamfym- 
phoniam repraefentant. Atqui invigefima neq$ fenfus eft Harmo- 
nia^neqj Harmonia perfec\ajaflerentehujus diflcrtationis autore , an- 
tea nominato A. L. Nolano. Nihilominus Guido Arctinut veterum 
chordis five clavibus qutndecim, infuper^»/»^ , unam videlicet Gam- 
ma inferiori,reliquas nempebb.ee. dd. ee.fuperioriloco,addidit. 

Hodiernum feculu prarter has afTumfit Scptem,<\\\?t in magna C in- 
cipiunt , & in clave a binis virgulis notata definunnut ita integrac qua- 
tuor o&avae (duplumquam veteribusreceptumfuirj his Figinti St- 
ftem clavibus, exceptoScmiditono , comprehendantur:cumClavi- 
chordia & alia Inftrumenta Mufica usq; ad Clavem q , imo interdum 
ufqj ad "f'jtribus virgulis notatam afcendant. 

Caput V. 



De Musica Vocali. 18$ 




Caput V. 
De Inventoribus Melodiarum cjuarundam apud 

veteres, qua* ipfiModosJeu tones vel tropes 
vocabant. 

Odorum apud veteres plane alia fuic ratio, ac noftro 
hoc tempore j Nam noftrates Modi Mufici fpeciebus Dia- 
pafon,quas veteres ignorabant,difcernuntur: quorum do- 
cirinam plurimi prxftantifsimi noftro feculoMufici ex Gla- 

reano 8c aliis in lucem ediderunt, prxfertim multoties citatus Calvifius 

in Bxercitat. prima; Johannes M4girtu,8c alij. 

Tresautetnapud veteres (autoribus Pofymnefto 8c Sauda) extitc- 
runt 3/f/ft//*,fcu,ut turn temporis vocabantur cJW^Toni fiveTropi: 
nirs: Dorm Phrygiits & Lydius (c\$ tt>t< man )$Q fagM mfc$tt / t>$ $ (in 

PolmfcfytXanti/tinyQdfctyt/ ^rati^dftfcfjar/ SxutffytXam/ etxt 
OJWo&cp.) In fingulis his Tonis Sacadas fecit flexionem & Strophen, 
docuitqj Chorum cantare Dorium prima , Phrygium altera , 8cLydmm 
tertia : ob quam varietatem tripartitum fuit dictum hoc carmen... 
Quanquamincommentariis Sicyoniis, In quibus Poeta; recenfentur, 
Clonas hujus tripartiti carminis inventor relatus fit. tint, de Mu- 
fica_., 

Pronomut 'thebamu quomodo excogitarit Tibiis iisdem omnes 
modosDorios,Lydios&Phrygiosincinere , attends tur in Polyorga- 
nodia, 

I)mWetiamlegitur excogitate 7&»w/n#, Pofyd. lib.i cap. 15. Le- 
gimus etiam Linum Chalcidenfem , vel Thebanum , Apollinis & Ter- 
pfi chores filium, primum ex Phoenicia literas in Gracciam intuliffe , & 
primum Lyricosmodos& Doricos concinuifle. 

Phrygios modos Marfias Phryx t Polyd. \. i.cap.ij. vel ut alii, Marftas 

LydttSy 



ig4 De Musica Vocali. 

Lydttty Satyrus, LyricusTocta, Judicum Hebraeorum tempore, ef- 
finxit. - 

Lydiis modis carmen inPythonisobitum 0/)*»//M»ceciniflePrin- 
cipem f Art/to xenu* ait,libro primo deMufica. 

Sunt, qui Menalippidemmo&Aorum horum referant autorem_>. 
Pindarus in Paeanibus Lydiamharmoniamin Niobes nupr.iis vultdo- 
ceri coeptam. Alii Torebum banc ufurpafle harmoniam primum,ut tra- 
dit Dionyfim J ambus- Sunt,qui Lydiam a Cario, Jovis & Torrhebix filio, 
primum repertam velint, qui cum forte erraret , incidit in paludem,, 
quam moxdematris nomine Torrhebiam juflit appe]lari:ubicum_> 
Nympharum,qiiasetiamMttfasinterpretantur 2^;, ut autor Stepha- 
nas eft, prarfuaves inaudifTet cantus , edidicit./Y/#/#*. CeliusX\b-%- cap. j . 
Antiq. Left. Ampkio/iemkydios i nvenifle modos , notat Valerius Pro- 
bus in Alexin Virg. 8cPolyd,ferg. lib.i cap.iy. 

Laudatam Lydiam, qua: Mixolydiae eft adrerfa,affimilcm Jadi, ab 
Athenienfi inventam, memorant Damon*. 

Jonicos modos (iniftros, -latishna-Kalety Pythermts Tejut primus 
protuliflecreditur. A Pindaro ftatuitur Modorum Scoliorum inven- 
tor Tcrpandcr. 

Idem Terpander tesbitu ante Archilochum modos certos & leges 
inftituit,quas ab fe & a difcipulo vocavit Ktnrima & ttfveuifto^i regio- 
nibus Doricis duos,Boeotiuin & i£olium : idcirco quia in Boeotia exti- 
tifle creditus eft primus Citharaedus Amphion y ]ov\s & Antiopes filius:a 
temporum autemceleritate duos, rgo%M<» & o£i)y,quod multis confta- 
bat Pyrrhichiis:& feptimum ■m^a,o^ov i qui erat ex horum quatuor co- 
pofitus , jEolio ,Terpandrio, Cepione &Boeotio.iVvi/^.lib.i.Poet.cap. 
4g.exPlut deMufica. 

^Mixolydt* inventrif:em principem fuifle Sappho $ apud Ariftoxe- 
mmb eft dictum; aquaeamaccepcrunt Tragici,quimoxeandemcunL, 
Doria copulaverunt ; quorum hzc magnificentiam refert & majefta- 
tcm,illaaffectusciet. Incommentariisharmonicistibicen PythocUdes 
proditur ejus autor. Lamprocltm ^fthenienfemylyfis praedicat. 

. Hypo- 



De Musica Vocali. 185 



Hypolydtum aim tonum Polymnafto tribuunt , turn remiflionem & 
digreffionem longd ab eo faftam tradunt majorem. Pint, de Mufica. 

Ex omnibus his enarratis liquidd patet,quod nonfatis apudvete- 
res de certis inventoribus modorum conftet , ficut 8c illorum defini- 
tio,quid & quales effent veterum modi ^omnino ignorata vel non fatis 
explicata ftiit , dum propria &genuina Modorum differentia, quae ex 
coUecationefemitonioruminqualibetfpecieDiapafondefinitur , la- 
tuit,ad CUudium Ptolemaum 8c Boethmm ufqj. Quid, quod hi ipfi dif- 
pofitionem illam non tarn diferteexplicare, quamqualisefledebcat, 
conjeftura colligendum relinquere videantur ? Donee noftrum fecu- 
lum ab hinc centennio t\z^o i FrAnchimGafori Laudenfis fchola &pro- 
fefllo Brixiae in Italia, Modorum doftrinam priimim edoaiit, iJluftra- 
tamexBoethio. 

A quo Franchino fecundus fato prodiit Hcnricm GtareanusYithz,- 
tia oriundus,Daduchos ille Chori Mufici,qui felici genii & ingenii du- 
ctu duodecim invenit modos, quos firmis & vere Herculeis in fuo Do- 
decachordo,quem fuo operi inferipfit titulum,aftruxi t rationibus,an 
no Servatoris ftiper fefquimillef imum quadragef Imo feptimo. 

_ Caput VI. *~ ~™~"~" 

De diver fi horum Modorum feupotiks Melodiarumaffe- 
ffu & effcttu,& difcrcto eorundemjelcttu. 

T Modorum cjuilibecapud veteres,fuam habebat 

propriam phrafin,fuumq,ambituj ficetiam fuosaffeclus & 
effe&us. Fuerunt enim peculiares moduli,ad affeflus di- 
verfos deftinati, ut ex Cafiodori Epiftola, qua Lilius Gyraldus 
de Poe'tar. hift. Dial. 9. citatjapparet : Boritts y inquit, prudentiae largi- 
tor eft & caftitatis effector} Phrygiuf y pugms excitat, votum furoris in- 
flammat; ^//«*,animi tempeftates tranquillat, fomnumq} jam placa- 
tis attribuiti/^iw intelleflum obtufum acuit,& terreno defiderio gra- 
vatis coeleftium appetentiam bonorum operator indulget ; Ljdiut, 

B b contra 




tg6 De Music a V ocali. 

contra nimias curas animar tacdiaq^ repertus,remifsione rcparat,& ob- 
lettatione corroborat. Ex Gyraldo , quod hie ex Cafsiodoro rcfert i- 
dem Camerar. operarumfuccif. cent. i. cap, \%. 

Et Plato in Modisefficaciam animadvertit diverfam : Is Lydiam 
harmoniamrcjicit, quod lamentationibusea fit accommodataj ioni- 
w/Wjquia mollis j at Doricam , ut bcllacibus viris & temperantibus con- 
gruam,elegit}nonquod ignoraret,ut in feCundo Muficorum libro tra- 
dit AriftoxenusjTcferreeas aliquid ad Rempub.circumfpettam. Plut.de 
Mufica. Idipfum de Platone his verbis commemorat Hadrianus : A- 
pud prifcos tria Harmonise genera numerantur j inter quae Lydtos mo- 
dulos.ut luchri & funeralibus aptiores,refpuit Plato $ quemad modumu 
& /<7wVoj,utfolutiores&mollitieinfames>Dor/fwlaudat , ceutempe- 
ratisingeniiscongruos,quibusperfimilesfunt , quos Moltos noniina- 
bant. Hadrian. Iumtu Cent.t. adag. 48- Pint At Mufica fie inquit : x^uv 

dfuofyettv «Aeir. 

Variainfuper rhythmorum genera, qiueapudveteresinufu fuc- 
runt, adducit Arijloteles 8« Politicorum j ex.(\\iibvs Alol/us modus fim- 
plex erat, ^Jitts \ix\ws y Lyditt$ querulus, Phrygitts religiofus , Dcritts bcl- 
licofus. 

Phrygiis modis excitari impetum adinfaniamdocet Philofeyhu*, 
quando loco diclo afferit, tjp (n^o\uSm afficere olv^TULunie^ ^ wnn- 
kotm; (id^ovt *qv <5* Sotg/si uioK (td.fo.ov qgj tmvi&fxo-wf '- $* Q^v^tv ov&v- 
aiciG-fiijf. 

Dorica igitur erat animis componendis commoda harmonia. Id- 
circo idem Philofophus in eodem ita fancitjPueros docendos eflfe u)>» la- 
g^,quia media, h& »g?V cufyda* fiafojoK&i. Dorics tribuit to dvfyuhs><ri 
ftEyakoirpems-iK&i to trQoSfov. 8- Polit. 

Jonica erat modulatio florida & jucunda: 

Dorica honefta & gravis. Hinc Luciano* in Harmonide : Tjjj s*a- 
Pit d%uovias m f&un "Hit Qpv^mi &3»or,TTjfc AtxJ«*c to Quk^kov, 'nfi lupin to 
a*H*w,»$c unmuk W ykatyvpet. Confuley//fx.^^/fjf.lib 4. C 1. At hen. 

____ ~ HbTi4. 



De Musica Vocau. 187 ' 



lib. 14. cap. 6. J*/* C*f. ScatigAib. 1. Poetices. Br odeum in Epigram- 
maris. 

JBolic* ftatuitur commoda exultationibus. 
Ionic* vetus afperamova mollis. 

Phrygia&c Lydia proxiroae,utraq> acuta. Idcirco lu&ibus adhibe- 
bantur : ut alii Lydiis modis concinerent Epicedia , alii Egithalamia. 
•&v*//£.lib.i.cap.io. 

Illud etiam animadvcrfionc dignum j quod omnes GaUorumcan- 
tm ac moduli,quibus etiamnum ruftici deleftantur fummopere, Icnici 
fint,aut Lydii; ( quern Muficiquintu & feptimum appellarc poflent: ) 
aquibustamen ^riftoteles & Plato pueros & foeminas abftinere 5 ac 
Doriis modis exerccri voluerunt: Jonicos cnim & Lydios incrcdibilem 
vim ad moHiendos animos habere putant. Re&ius in Ada minoro 
Jonici ac Lydii prohibebatuncum coelo Afiatico nihil mollius fit. Uti- 
les tamen efle judicantur populis montanis , & qui ad Aquilonem po- 
fiti funttquorum natura,practerlocorum ac cceli temperiem, ferocior 
& agreftior eft. Earn ob rem Ecclefiae Chriftianae Duces olim ac Pon- 
tifices infacrislaudibus cantuslonicos ac Lydios vetuerunt j Doriosqj 
foliim probaverunt , quibus etiamnum in facris precibus facpius,quam 
reliquis uti folemus. Et quemadmodum fera animantia folent a man- 
fuetariis,unguibus ac dentibus detracts > exarmari \fic Ionici ac Lydii 
cantus hominum ferocium & crudelium animos , feritate detracla, 
multo mitiores ac tradabiliores efficiunt. Quod quidem Gallis 
contigifleputatur, qui huius Imperii Leges nontam diu pertuliflent, 
nifi mores illorum, quos Julianas Imp. feroces,ac fervitutisimpa- 
tientimrnosfuifTetradit, flexibilesMuficareddidiflet. 2?*- 
dinus lib.4. deRepub. cap.*. Cacterum diverfita- 
tern affecluum in his Modis feu Melo- 
dijs mox etiam hiftorice illuftra- 
bit Muficx ufus & effica- 
ciavaria. 



B b i Cap. VII. 




ig8 De Musica Vocali. 

Caeut VII. 

De voce & pronunciatione in cantu,de% vocis utilijteceffk- 
rfa, dectrojj esercitio, dealt imitations, acfuavi auditn- 
di voluptate acobk£iamcmo. 

N Organorum diverfitate,quibus conceptus har- 
monious exprimttur, •voxhumana-, quam Archtlaus Apol- 
lodori F. Milefius Anaxagorz difcipulus, primus definivit 
aeris percuflum,tanquam viva cantus anima exccllitjnon 
modo quia naturalised , verumetiam , quia mentis humans concc- 
ptuum harmonicorum nunciuseft & index. 

Vocis fane modulntio canenti falubris , necefiaria & decora eft , cu- 
jus fuavitate perfufus aufcultantis animus mire affkitur : unde ut can- 
turn voce rite effotment , exercitium vocis indefeisa opera excolen- 
dum.,cantoribusferidincumbit. Etquidemw/tfw, quae voce peragi- 
tur quotidie,mirifica eft palaeftra, non ad fanitatem tantum,fed ad va- 
letudinem , nonillam quidem palaeftricam, eamcj[j > quae veftiat carne, 
incruftetqjjxdincii more,cure:verum quae vitalibus maxime & princi- 
pibus partibus robur veru & folidam firmitatem conciliet. Nam vi- 
res a fpiritu conhrmarioftendunt aliptae , quiathletismandant,utrc- 
nitantur frictionibus , eafqj obiter interpellent,atq> animum adhibe- 
ant Temper eis corporis partibus , quae emolliuntur & contrectantur. 
Quippe vox,qux (piritus motio cft,non in fuperficie , verunrquafi in_» 
fontibus invalefcens, circa vifcera calorem alit , extenuat fanguinenu, 
venam omnem repurgat , omnem arteriam aperit,cogi & coagulari 
non permittit humorem fuperfluum,(icut feccm in vafis,quae alimen- 
tum recipiunt & conficiunt. 

Eft autem cumprimis cavendum_i, ne lxdanturnerviinmufcu- 
lis. SiquidemG^/fi*** Medicus oftendit nervos quofdam minutos,&, 
capillorum inftar , fubtiliuimos, partim adextro,partim a finiftro late- 
re mufculisgutturisimmiiTos, quibus vellaqueo interceptis, vel cul- 
tro abfeifsis, vocis impotens animal redderetur, nihil alioqui, quincae- 

tera 



De Musica Vo.cali. 189 

tera pcragar,impeditum : Eteos nervos non rantum Alexandra Dsma- 
fcene Boetbii pracceptori , cum de voce & refpiratione controverfia in 
cidiflet , promittebat(7^If»«« fiboftenfurum j vcrumctiam infertio- 
ncm magna cum gloria perfecit,G'*/.lib,dcpr{ecognit:ad pofthumum. 
Vocisinfuper naturae infervitafperaarteria, fiftula feu canna il- 
ia, quae ex ore & faucibusdeorfum deducta in pulmoncm defcendit j 
perquam aer accipitur & redditur. Ejus arteriae caput , voeatum La- 
ry/»Ar,proprium eft inftrumentum vocis, quae fit in rimula arteriae , quae 
dicitur yAaVfajlir.gula: Ea coarftata vox & fonus acutior, dilatata, gra- 
vior cditur. Et ultima trium cartilaginum , ex quibus afperae arteriae 
caput compofitum eft,dicitur Cymbdlaris^on qudd Cymbali formam 
prae fe ferat,fed quod ibidem vox fonec,perinde ac fiCymbalum pulfa- 
retur. Pollux inquit dfayAonjida , five Laryngis operculum efle fim- 
plicistantum vocis Inftrumentum : fedLinguam Articularis , id eft, 
Sermonis efle Organum immediatum. r?uora irAwrpw dicitur , on 
vKn-ilaatuttv ai&> Aeyov«tOTp^«TflM,quodacrem feriendofermonecnu 
efficir. 

Bentes deniq$ non parum juvant pronunciationem , voeifq, mo- 
dulationem. 

Quanquam Medicoru profeflioni vocis argutae ac fonorae phar- 
maca permittmius : jucundum tamen,& vocali Canrori non inconve- 
niens eft cognofcere induftriam& curam , in voce acquirenda & tuen- 
da olim adhibitam. 

Demetrius Scepsius, libroqumtodecimodeTroicoapparatu, 
eos bonam inquit habere vocem , qui ficu non utuntur,ac idcirco He- 
gefiandtfem, Alexandrinum hiftoriarum fcriptorem , a principio cunL. 
elfet pauper • Tragicom fuifle aflerit,& aptum ad fingendum atqj fo- 
norum , quia intra decern &ocloannorum fpaciaficusnonguftajTet. 
K_sfthenX\b.$ c$. Gr/.lib.io.c.i4. A*L. Et Zamaein Africaaquamca- 
noras reddeie voces teftatur PtmMh. ji. c. u Turpe omrtino eflet ad 
canendu m negligere culturam vocis , line qua omnis deeft cantui gra- 
tia & leposjctim ad dicendumm yocis pronunciatione( fine qua C 

B b x Macer, 



ipo De Musica Vocali. 



Macer, licet acUtifiimus,potiusveterator, quam orator eft Ciceroni in 
Bruto) rnultum ftudii & laboris collocatum efle conftet. 

IsocRATEsfolituscftdiccrcad familiaresdedifcipplisfuis,fe qui- 
dem decern minis docere , cxterumquiipfumdocuiftetaudaciam& 
vocalitatem , eife decern millia daturum . Quae quoniam naturx 
lunt,non artis,a przceptoribus dari non poflunt : Flut ; in vita Ifocrat. 

Demosthenes cum fibi non tarn artem, quam pronuciationem 
deefle animadverteret,(ubterrancu locfi domi fux xdificavit, in quem 
fingulisdiebusdefcendit, vocis componendae causa : fxpe etiam duos 
aut tres menfes continud ibiegit,rasa altera capitis parte, ut ne, fivel- 
let,quidcm egredi inde prat verecundia poflet. JEltinusJfo.'j.vzTVxhi- 
ftorix. Et Pint: in Demofthene. Iftorum in voce comparanda ftu- 
dium longe fuperavic Mufici cantus amor , in Nerone indefeflus. Is 
enimeorum quicquam non omittebat , quae generis ejus artifices vel 
confervandae vocis causa, vel augendx faclti tarent. Etcnim ut inter 
Cantores connumeraripoffet,& vocalis fierijfemetipfum per vomitu, 
&fecc(Tum,fiveClyfterem,fummoftudiopurgavit , abftinuit pomis, 
tibisc^ officientibus,oleo prxterea condito vefcebatur, & plumbeanu 
laminam peclori impofitam gerebat,& fuftinebat fupinusrdonec blan- 
diente profe&u ( quanquam exiguae vocis & fufcx ) prodire infeenam 
concupivit,fubinde inter familiaresGrxcum pro verbium jadtans: Oc- 
culta Mufic* nullum effe refiettum. Sue ten: & Fulgof. lib. 8 • c. 7 . Plimm 
lib. 19. c.6. 

Vocis bonitas optanda quidem nobis eftprimum j deindequx- 
cunqj ea fnerit , tuenda & exercenda , fie ut omnia , qux proferentur 
fono vocis;rebus,qux canuntur,accommodato,proferantur. 

Jnprimis vocii decorum ut obfervetur , ea non fit graviflima : no 
fubmiflfo murmure debilitetur omnis intentio , ac cantus modulatio 
lupprimatur ac obfeuretur. Sic KvxAoSo'f a 0uvtj , Cyclobori vox, de iis 
dicebatur,quibusvoxc(Tetvitiofarauca4ue. Eflenim Cyrtoborw At- 
tkx torrens, ingenti ftrcpitu defluens. Arifloph. in Equitib. Era/m. in 
Adag. Necpurum vocalem cantumobfufcant«Ti/zro» , qui non ha- 

bent 



De Musica Vocali. 191 

bent in. lingua explanatamvocumimpreflumem , ut qui lingua funt 
crafliore. /fo/.de verb. Juris, Itidcmqui<P*i«^«i'&:(3«t7?«tfi^M>'dicc- 
bantur. QM&fcv autem,id eft,phicidiflare dicebatur vulgo,puerorum 
obfcoenis amoribus dediti: Quidam malum ad eos rcfcrre, qui liter* f 
immodice & ad faftidium ufq> confueverint uti : Siqurdem eagens li- 
teram <r folita eft in ^ commutare. Quo quidem vj«o notantur & 
Eretrienfes , atteftan:e Proverbio , efirpsuv p , iretrttnfmm Rho. Ho- 
die jocus eft vulgi in Picardos,cum Lu tetianac foeminae , ob lingua; de- 
licias, f vert ant in «r,Mafia fonates prat Maria. Fra/m. in adag. Ba-tfa (t^m 
dicebantur vulgo , qui balbutirent,quibufqi hzfitans & impedita eftet 
lingua,quod Graeci rfav\ifa» appellant. Quod vitium ab humoro 
immodico nafci docet Hipocrates : unde inpuerisac temulentisfer& 
accidie. Fit potiffimum in t & ^ (in qua litera 8c Bemofthtnes multu 
Iaboravit,oi/^.lib.6»c.i4. ; pro quibus fonant t A, Unde fit , ut aegre; 
fuum ipforum vitium pronuncient ifaoAooir. 

t^iriftoteles , Se&ionisXI. problemate 30,diftinguit rfavKortrntt 
4/<AAo't»it<* & ]%vo(J)a}ictv. TpctvXoTtrrA definit , cu m quis literam quam- 
piamnonpoteft exprimcre,nonquamlibct,fedcertamaliquam: hanc 
Theodorm vertit blaefitatem . ^ifko-nrra. vero, cum litera quaepiam aut 
fyllabafupprimitur, veluticum^/&«dicitur,proWc/«: hanczW 
dor its vertit balbuciem. i%vcQuviav autem , cum non valent expedi- 
te fyllabam fyllabae contexere pronunciando > quam Theodorut vertit 
lingua: htefitantiam* 

Propter huiufmodi linguae vitium multos cognominarunt , ut- 
pote BAttum>BambidtoncmiBalhttm. 

&f//0,cuidam Thebano,vox fuit cxilis , linguaq \ parum articula- 
taxui Pythid dixit: 6*7?" SH Qwnv #A0*c, Batte ad vocem venifti. Hi- 
lych. Erafm. Et Herodotus in Melpomene ait, Battum fuiffeappella- 
tum,lib.4. 

M. Fundanium Cicero HI. Philip fcribit cognominatum Bambd- 
lionem, ab hxfitantia linguae. Et Graeci Grammatici tradunr. QctpGzXi- 
fav valeretrcmerecorpore propter frigus,atq, horrere:mijufcemodiq> 

aliquem 



ipi De Musica Vocall 

aliquem dcntium trcmorem oftendere arbitrantur voluiflfe Memerum, 
cumin^UiadisdeDolonejamcaptocecinitid }'ae's<rtiiu{@>i<rivTi(}ctfi- 
(3,«ir«r,tanquammetuilleimpeditamlinguamhabcrct, &, cumvellet 
loqui,cxprimerc verba non poflet,fed balbutiret. Viftoriut lib.17. Va- 
lerius left, c. 14. 

Hie quoqj monendi funt Cantorcs, ut ftudeant fincerx pronun- 
ciationi citra confufionem aut perverfamcorruptionem litcrarum:Sic 
enim,quod canitur, cumintelJec"tuaufcultantesafficit. SititaqjA 
nonobfeurum, fedclarumj cujuslitcracgenuinuni fonumdocet Te- 
rentianutj prifcus Grammaticus,hoc Sotadeo : 

o/(inquit) prima locum liter a fie ab orefumit: 

Immunia rittupatulotenere labra, 

linguamjj necejje eft itapendulam redact) 

Utnifus in iUam valeatfubire vocU: 

Nee part ibus ullis ferire dentes. 
E fit purum,non ut alicubi EL 
O rotundo ore efferatur, neqj item obfeuretur. &c. 
S non fit exafperatusfibilus, fatiseft,fi fit fibilus,quera quia fpirat,fer- 
pertina eft habita & di&alitera. 

sillud, nihil tale meritum, o^/A«w»/«inperpetuurn exiliumege- 
runtj Etutpuellas&amatoresmollesimitarentur, /W/<eAthenien- 
fiumnonfolum minus frequentandum fibicenfuerunt, fedrelegan- 
dum etiam ultra Scy thiam, ut verfus univerfi eflent amyfiot. Etiam 
Magiftrorum dicendi quidam dixiffe fertur, ferarum fonu m videri vix 
dignunu*. 

Quin &Muficosipfum 2 habet minus faventes,ut ajuntdipno- 
fophiftae. Sic enim apud Athenaum : To JhAN cut) t3 2; $o{m®s «'$*- 
Kcun»- di jS lA.wsx.oi xafrtirif A{ir6£si>@> Qrp), to criypa, yiynv irdpt) Tsf»Te> 
2sJ^ to mkii^orofiev Aveu ng\ avtmitlietot dvAai. 

Terentianm autem de Snon prorfus finiftr£ fentire videri pofsit 
hisverfibus: 

spromptm in ore eft, agitur^pont dentes 

Sic 



De Musica Vocali. J0 5 

Sie Uvii & unum ciet auribtu fufurrum. 
NtjL eaim cdrpitur Uvor^ne^ Uvu Jhfurrut 
InfuAviseft. 

Relinquamus S Suevicnm, fibilum fuperflua afpira tione exafpe- 
rans,quo & alii & fimii quidcra utuntur , qui percgrinitatem quoque 
abfqj ra tione colunt. 

Porrd videndum cft,ne vox fit acutiffima: cancrc cnim omnia cla- 
mosd,infanum eft. Siquidem in vociferationibus nimis commotis & 
aiperis efficit fpiritus impetus, & contentio inxquaiis rupturas & con- 
vuHiancs. iV*/.praecept.fal. Aufcultantis item aures obtundit, & a- 
nimum ftupore corripit. Ut itaq; aequabili fono correfpondeat con 
centus,moderatione quadara regenda eft vox , quam nimis acutam & 
magnam edit Natura. 

Cujufmodi vocem firmam & ferream fliwwjwtribuitStentori, 
qua vincere alios quinquagintapotuit. £r^5».inAdag. Homer, Iliad. 
«. of -rotrov civ$f)<ras % ovoi «AAo< urttrnKoiTa. Et GarjU/tdeMyCyrenen- 
femPIulofophum&Diale&icuminfignem, Plutarchttt fcribitfuifTo 
fisyaKo<Psvyd-ra.Tov, id eft > maxims & fonantiflimxvocis,aded,utGy- 
mnafiiprinceps eum monere cogeretur,ne tantopere clamaret. At il- 
lejDa ergo mihi vocis modunijRefpondit Gymnafiarcha: Modum ha- 
bes auditores tuos. Plutarch At Garrulitate.Z^irV/.lib.^ 

Ant ip ate RStoicus earn vocis magnitudinem cum nee poflfet 
nee vellet aflequi , aggreflus Antilogiarum concinnare libros , cogno- 
minatuseftxaAettto|3(jacCalamo-vociferans.Gy//«tf]ib.i9.c iy. Etiam 
inter alia, quibus JEfchines lapidat Demofthenem ) T3/3oi4iT»«^«( objicir, 
quodBoeotorum morevociferareturimmodice ,& indecore , inftar 
bovis(vel quod Boeotorum partibus faveret) Erafm.xn Adag* 

Faceta eft clamofi reprehcnfio,quando, ftentorea voce quodam 
clamante, quxdam ex adftantibus fceminisjplorare confuevit : Ille mu- 
lierem ad fe vocatam rogavit , quae caufaeflet fletus,num voce fua co- 
mota lacrymas effunderet? Refpondit ilia : fibi a marito moriente afel- 
lum reliftum, inopiae Cue praefidium : Eo defunclo aegre fe vklum tole- 
rare : Itaq; quotics ilium audiat,magna voce boantem, videri fibi afi- 

C c mtrni 



| '94 



De Musica Vocali. 



mmfuumrH iere ,cu jus recordationc ad fletum vel invita compcllatur. 
?oggius in Facetiis. 

Quondam fervos venales & pratcones commcndabatvoxnimis 
dara & firma:Llnde de M. Gr/w,qui dara firmaq > voce valuit , ne mire- 
mmi,inqutt C/rrr*.- nam hie unus ex his eft,quiproclamaruntjfignifi- 
cans ilium fuiflfe praecone,& hoc ufu contigifle, ut effet vocalis. hrafm. 
in Apophth. Sic ludens Cicero^ vociferantes » dicit, claudis efle fimi- 
les,qui ex imbecillitate fie ad clamorem, ut illi ad equos > confugerent. 
Plutarch.xn Cicer.& in Apophth. 

Alioquivocis magnitudo laudi tribuitur Naturae Heroum for- 
tiflimorum,quibus Homer us Epitheton apponitj quod fint (Zorjv dyaSo). 
Nam ubi magna & dara eft vox,etiam thorax eft magnusjErgo ( ut 
Medici docent ) cor quoqj calidum, unde animofitas j & cerebrum ro- 
buftum,unde robur corporis provenit. 

Thrastbulus, Dux claffis, fuperavit vocis magnitudine omnes 
Athenienfes fua tempeltate,J>flib.8.En. j. 

Hujufmodi dara voce gaudent,qui pericula in tempore averten- 
da acclamant. Darius Rex cum £ Scythia fugeret,& ad pontem, 
quern Iones propter Scythasinterruperant in Iftro , node intempefta 
veniiret,fufpicatusfeproditum, mor^Egyptiumquendam omnium., 
hominum vocaliflimum , fupra ripam Iftri pofitum , juffit inclamaro 
Hyftiaeum Milefium Tyrannum : Hie auditus acuthlimi, ilium fzpius 
inclamantem adprimaminclamationemexaudivit , & Darium cunu 
exercitueScytharumeripuk manibus , cum ratem in Iftro cum reli- 
quis Ionibus contra Scythas in Dariigrariamtueretur , earn tamen_» 
folviflet, quantum fcilicet , ne Scytharumfagittis fociiinfeftarcntur, 
fatiserat. Herodot.Xvb.^. 

Pescennium Nigrum Imp.legimus voce adeofuifle canora , ut 
incampoloquens permille paflfus audiretur , niobnitereturventus. 
C<r&»,libjQ.ci2.o<f.Z. 

Carolus quoqj Magnus voce virili & dara fuifle legirur , lic£t 
corporis forme feuproceritatinonrefpoderet. Ov*#«.lib.z.Saxon.r.7. 

Erico 



De Musica Vocali. 



! 5>5 



E r i c o II.Danorum Regi vetuftiflimo , & admodumprocero, 
vox tarn fonora fuit, ut non folum a prxfentibus,fedetiamaremotifli- 
mis liquido cxaudiretur.j.rfjw lib.i^. 

At Heroibus fuam relinquamus laudem , & quae Cantoribus 
conveniat vox,quz minus,dignofcatur. 

In incermediis inter imumfub imumq; fpaciis eft confiftendum. 
Atqi ad vocem ob tinedam nihil eft utilius,quam crebra mutatio,nihil 
perniciofius , quam effufa fine intermiflione contentio. Solent ine- 
pti omnia fine remi(fione,fine varietate,vi fumma vocis, & totius cor- 
poris contentione 8c canere & dicere : quod vitium in fe,ubi peragra- 
ta Grxcia & Afiarediit, mutatus Cicero emendavit. 

Et ad vocis moderationetn Grachut tantam fcientiam & dili- 
gentiamadhibuit,utfervumErycinum , literatumhominem&peri- 
tum ,poft fe occulto loco haberet > qui concionanti inflaret eburneola 
fiftula fonum , quo ilium aut rcminum excitarct , aut a contentiono 
revocaret. 

In omni quippe voce eft quiddam medium , fed uuim cuiqj voci : 
gradatimafcendere&intenderevocem,utile&(uave , &illud idenu 
ad firmandum vocem falutare eft. A principio clamare in cantu, a- 
grefte quiddam eft. Eft deinde quiddam contentionis extremum, 
quod tamen inferius eft , quam acutitfimus clamor. Eft item contra 
quiddam in remiffione graviffimum,quo tanquam fonorum gradibus 
defcenditur przcipu& ad finem cantus. 

Hacc varietas , & hie pet omnes fonos vocis curfus & fe tuebitur, 
& concentui afferet fuavitatem. Haec liquide fumma caufa eft can- 
tionis , & in ea pronunciationis , ut vox fit animi interpres & nuncia. 
Sunt enim voces , ut nervi in fidibus,atqj ita fonant , ut a motu animi 
funtpulfx. 

Ad Cant urn, velDifcantum exprimendum vox parva & exilisre- 
quiritur,& magis puerumdecet eflei#i'o4>0vov.quam Chxrcphontem. 
C<r///K,hb.i}.c.i.A.L. Ubiqj cum moderatione vox clara& fonora_. 
cantui conciliat venuftatem,fi Cantor natura fuerit \afim&Qui>&,\ue, 

Cc i vocis! 






p6 De Musica Vocali. 

vocis fonanrioris,qualis Mfchtnts Tragmdut celebratur,tefte Plutarch, 
in vitis decern Rhet. 

In cantu/for;'</»,(de quo inTomo IV.) qui Choralem cantum har- 
monia & confonantiis,ceu flofculis,eleganter exornat & effloref c ere 
facit,agilis & flexibilis vocis velocitas fuam omnino meretur laude* 
quoties praecipue fonos,notalis majoribusdefcriptos,c6venit difcer- 
pere,& hinc inde vagabundo vocis velocioris motu exprimere per tu- 
fas & femifufas,quas chromata, id eft,colores appellant veteres j Unde 
videtur Germanis aflumpta didlio (Tolpr »WK 

Ficlam & alienam ab homine aflumere vocem & in oratione & in 
cantione magnu eftdedecus,& naturx violentum. hapiyyifew Grae- 
cis dicuncur, qui non loquuntur naturali modo, fed dilatato gutture 
effundunt immanem vocem: Quemadmodum Sc canunt nonnulli. 
Quod vitiu Dem/lheneJ 6b)cch j_fchini,quod non ex animo loquens 
vocem practer naturam intenderet. Erafm. in Adagiis. 

Sunt,qui voces avium,pecorumqj &alioruinquorundam homi- 
num lie imitantur atqj exprimunt,ut nifi videantui,difcerni omnino 
non poflint. AugufiinusjXib./^Ae. civ. De^cap.z?. M A g n e s ex Icaro 
urbe Comicus, omnium animantium voces imitatus eft* & ab iifdem 
homen fabulis fuis indidit : quemadmodum Aristophanes Ra- 
narum coaxatum,Avium voces, Velparum bombos imitatus eft. Cy- 
rald. 

In quendam vocis abfonx Aufonlus fie ludfc : 

Latratus Ortulorumjhinn'tttu fingis EqmrunLs, 

Caprigenum£ peeut^lamgeres^greges 
Balatu apmilas : Ajints quoa ruder edicat , 

QuAtnvis Arcadicumpngere turpepecuf. 
Gattorumcantus,& ovames gutture corves, 

Bt quicquid voeum bellua felts habet. 
Omnia cum fimules it a vert, ut field negentur, 
Non potes human* vocis habere fonunu. 
Dm«r//«mmenoftencut,Homincsmmmis inrebus efle belha- 

______ _ — "-■ , rum 



De Musica Vocali. 



107 



rum diicipulos,& inter alias oloris & lufcrni?,in cantu & voce fingen- 
da,fuavitermodulantium. /Y*frfrrA.deanimantium comparationo. 

Leclu dignus eft Ovidiut in Philomela,de proprietatibus avium. Et 
Muficx quidem ac Pocfi augurio eft faufto LufcmU-> quado in ore Ste- 
(ichori Poc'tx infantis cecinit. ? lint us lib.10.c19i atq> Tifix, Hefiodi 
Filii,infantisoriinfedifledicitur. Lufcinias , cxteris fuaviores ac 
vocaliores,tradunt Thraces circa Orphei fepulchrii nidificafle. Pait- 
fanxa. Bozotkis.Mtta/.Ccm. Mythol. lib.7-c.14. Chrtsippus Lufcini- 
as,in quibus elegantix ftudium natura exprcflit,non alendas putat, & 
eos,quialunt,graviterincrepat. Plutarch jn. lib.de Republ. Nefan- 
dxitaquefunt&deteftabiles /&//>£<*£*// epulx,quas inter alias deliti- 
aslufciniarum Unguis inftruxit. Lamprid. 

Cxfares juvenes habuiflelegunturLufcini«»,Grxco atqj Latino 
fermone dociles: prxterea meditantes in diem,& affidue nova loque- 
tes,longiore ctiam contextu : Plfnins lib.10.c41. Unde apud Roma- 
nosolimLufciniximmenfo precio vendebantur,amplioreetiamj , 
quam olim Armigeri : /V/>«««Mb.ro.C20.Sefterriisfexcandidam, a- 
lioquin,quod eftprope inufitatum,veniflefcribit,qux Agrippinx, 
Claudii Principis conjugi, dono daretur. Qusnquam merito deri- 
denda eft Laconis inefti (toltditAs,ap\\, cum aviculx corpulentiam voci 
non refpondere , fed vulfis pennis exiguam carnem reperiflet, Lufci- 
niam abjecit,veriffimum tamen de ea pronunciavit : Nil alind, quam 
voxes Lufcin'iA. 

Et certe,qui Lufcinix dulcifonx varias voces,& cantus imitatione 
reddentem detre&aret , dum fxpe audiiftet ipfam, vel alter ^fgefilatts 
eflet. P/utarchus in Apophth. 

Valde&nimium, fubmorboetiam, &adobitumufqi, Lufcinix 
cantum amavitll ladislaus Jagello, Polonorum Rex : Is enim, 
cum nofte prxcedente,quxprxtertemporis rationem frigida fuerat, 
in (ilvis Lufcinix cantu fefe de more obleclans, cceli intemperienij 
pertuliflet,obiit febre correptus : Cromerus lib,zo. 

Et cum Patavio,animi gratia, per Oporinas fcrias Venetias pro- 

"™ Ccl ?SH| 



198 De Musica Vocali. 

fedtieflemus, fcribit ZningeruA fub annum falutis 1558. in parto 
urbis eminentiflima & frequentiflima , quam Rivum altum vo- 
cant, Turcus quidam mercatorcomplures aviculas, quae ob vocisfua- 
vitateminprcciohabentur, vcnales confpicatus, aliquot numm is au- 
reis redcmptas,eofolo nomine,ut earum libertati confulerct, fpeftan- 
tibus cun&is & applaudentibus manumifit. Zuingerm Theatr. vo- 
[ lum. 14. lib. 1. f. 1905. 

Ne autem longius digrcdiamur, fed ut vocis circumplexx & mo- 
derate obfervationcs, imitationesq; contrahamus & finiamus, operz 
pretiumeft,colophonis loco hoc addere; videlicet in fingulis affe&i 
bus,quorum pulfum tadtumqj voces eyprimunt,vivamaccommoda 
tionem fpeclandam cue. In alio enim affe&u aliud vocis genus re- 
quiritur tarn canendo,quam dicendo: qua de re Thrajymachm jam ante 
I Ariftotelem c# idiots quxdam prxcepifle videtur. 

In mifcrdtione igitur vox cantus erit flcxibilis, plena, interrupta : 
flebilis,qux vel laciymas excutiat. 

In irdcttndU tcxtu vox contraria eft, acuta, incitata,crebrd inci- 
dent. 

In voluntatis cantu, tenerum,lene, effufum, hilaratum vocis o 
ptatur. 

Dolor fine commueratione grave quiddatn & imo preflu ac fono 
obduftum requirit. 

/»£/4/»^W<>,faciendo,fatisfaciendo, rogando levisvox&fum- 
muTaeft. 

Atq; hxc de vocis moderatione in diftionum & affe&uum can- 
tu : ad quam exercendam Median* continuanda eft,ut a coena poft So- 
us occafum fri&ioncs & certorum fpaciorum inambulationes tenean- 
tur. Recreandx voculz causa necefle eft mihi ambulare, fcribit 
jam actate gravis Cicero ad Atticum. J^uintilianut hue ad- 
jungit Undtiones, temperantiam Veneris & vittus: 
ejufmodi dixtam iNerone obferva- 
tam fupraicripfimus. 

" "" ~ Caput 



De Musica Vocali. 



199 




Caput VIIL 

DeMuJices cognat'wne cum Etbica, Fbyjtca, 
& Mathematics. 

T arte9 intef fecognationis vinculo connexaefunt 
omnes: Sic Muficam etiam certa analogia & ratione co- 
gnatam , & cum Naturali & Morali adeoq* Civili, nee non 
Mathcmatica Scientia conjundtam cfle , certo eft cercius : 
Unde a Mufico bono bonum Phyficum, bonum Ethicum, bonum Ju- 
rifconfultum,bonumPoliticum, bonum fortemqiPolemicum & Ma- 
thematicum non abhorrere colligimus. 

NamP/4/tfin4.Politicorum JuftitUUaiverfalis definitionem, 
qu6d fit obedientia omnium virium ergaDeum, declarat ipfe ex fimi- 
litudine de Harmonia. lit enim in cantilenis voces praecipuz Tunc j 
\ssfiim Infima, id eft, Baflus, nz°$n Mown @ct{v'$96yyov(Jfa'n\iou i 
ChordaMuficagravemfonumpcrficiens : Mi«*> Media, id eft, Te- 
nor & Altus : w N>fa> q: "sditi, feu prima vox, id eft, Difcantus. It a 
inanimafacit tres partes, quarum Primam & Supremam, in qua_, 
eft cognitioj ratiocinatio, judicium, & libertas voluntatis, nomi- 
nat i?>«^ov«<9V,cujns fedem in cerebro cfle dicit, & confert cum \stsrdrti. 
Quja ut hate vox infima graviflima eft,ita regit caetcrasjideoque,de Pla- 
tonic fententia , judicium rationis certum eft,hoc eft.Lex Naturar,feu 
Notitiae naturales funt vers & immotac. Secundam partem animz, 
quam in corde collocat,9upixM' nominat,quia cor ciet afte<ftus,qui funt 
fatellites,miniftri & executores rationis. Ethane comparat ad mW, 
quia alias affecftus obtemperant rationi,alias contumaciter repugnant. 
Infimam deniq; partem anima? nominat iDc^^/ui^xo^quiacontinet 
appetitiones vegetative potential , quarum fedes eft inEpate. Hanc 
partem,cum longifsime ea abfit a ratione, ficuti litis & fames , minus 
reguntur confilio,transfert ad nrnp, feu vtaim* h. e. Supremam vocem. 
ifc*/igiturinMufica, cum voces apti & concinne inter fecon- 

fonant, 



fonant , fuavis & dulcis har monia cfficitur : It a cu m inferiores vires , 
videlicet affccliones & appetitiones in cibo & potu & caeteris volupta- 
tibus, obtemperant rationi, quae tenet principatum , dulcifsima eft o- 
mnium virium inhominis natura inter fe conformity quam concin- 
nitatem, feu harmoniam viriuminterfefepoftea/'/.a/pinquit primam 
juftitiam & primam virtutem eflc. 

Porr6 Virtutis definitione alTerta, quod fit confenfus & Harmo- 
niainferiorum virium cum re&aratione, quae eft Lex Naturae, adeoqi 
cum ipfo Deo : «2>» ^"Z^j^u, ut cum ^rj/?«e^loquamur,Potentias a- 
nimac, w 3fa$vpt)LKov, n Suitoti&hit&i™ Aoyi5»xw,confert Plato ad tres 
OrdinesinoptimeconftitutaRepub.quifunt ii xftiuaUrutov, to dfatis~ 
Pmov, n 6* Ai t/T«w,& oftendit oLvaKoyia* inter fe partium, qua fit, ut ea- 
dem ratione virum juftum dicamus,ficuti totam civitatem. Etenim 
fi parti, principatum tenentLrehquaeinferiores^efubjiciant & accom- 
modent, &fingulaecum fidefaciant officium propriumjefiiciftatuit 
flatum ilium, confentaneum naturae, tanquam fanitatem, & pulchri- 
tudinem,& optimum habitum totius animufeu tanquam Harm oniam 
trium chordarum totius fyftematis Mufici^ianjfrfJwK-nfj^ pl<w,& cae- 
terarum,quachis interjeibe funt,in unum concerttum confpirantium: 
Sin contra fiat , drfcefsione partium facia, morbumillumexiftere, feu 
defermitatcm, five imbeciflitatem animi, quae vitium nominetur, ve- 
luti confufum & abfonum quendam ululatum difcrepantium fono- 
rurro. 

Pbjjtca cognatam vimMuficae proditufus,qui in omni vitalocum 
habet,ut mox demonftrabitur infra, nee modo i n ludicris rebus ad re- 
miftionem & relaxationem animi, verum etiam in feriis. Animus e- 
nim nofter concentu & Harmonia mirifice delectatur : Eamqj ob 
caufam Plato animam harmonice a primo opifice creatam aflerero 
nondubitavit. Quandoquidem ftmiUfofimtli ableft art jolet. Ra- 
tionem horum in numeros transfert Plato. Subeft tamen occult j quid, 
hoc eft, divini, quod aliquando corporeamole exurj perfe&d cogno- 
fcemus. 
"" " _ — — - — 



De Musica Vocali. ion 

Ad ^Arithmetic* cum Mufica, facratiflima arte , cognationem.. ' 
quod fpectat , certum eft Muficam fubjici Arithmeticae. Numerus 
enim,fine complicatione cum alio confideratus, puram ponit Arith- 
meticam. At fi fuerit complicatus cum alio fubj edo, & fervaverit 
confiderationem Arithmeticam, utconfideraripoteftcum fono, & 
confurgitMufica,quxfubjiciturArithmeticac,& confiderat numeru 
fonorum. NoninfateGraeddecentemcarminis motumfv{v&pj<u> 
vocant. Numerus ctxttamtfts cit, quae aequando operi Mufico fem- 
pereftadhibenda,& nihil eft ufpiam, quod ultra citraq; numerorum 
praefcriptum reft£ geri poult. Unde intelligimus , Muficam quan- 
dam cognationem habere cum judiciis, in quibusfi quid prater prae- 
fcriptum fiat,aequediuonantfecumpariter,acdi(fident omnia. The- 
miftoclcm proptereaajunt,cumabeoSimonides Poe'tainiquum judi- 
cium efHagitaret,his verbis elufifTe hominis petulantiam: Ne%tu Si 
momdcs, bonus Poi u *4 e(Jes,ji prater numerum caneret : nefoego bo/tut Prin 
ceps ,ft prjtter legem judic4rent». 

Cum Ajlronomi* quod commune,vel cognatum habeat Mufica^ 
munus ac officium,porro attendatur. Ex caeteris profecld difcipli- 
nis Mufica & Aftronomia non parum conferunt pro reita appetitio- 
num conformitate : Ratio eft,quia duo funt fenfus,cum animo fum- 
moperejunfti,rettaenoftrae inftitutioni praefertimdeftinati,adquos 
etiam praecipue pertinet imitatio, Vitus fcilicet , & audi tu s. Vifui 
conducit Aftronomia,perquamcoeleftia intuentes,adeorum imita- 
tionem intcrnas animi appetitiones redd componimus : Propterea 
in Timaeo dicit Plato, homrni tributes efle oculos , */ injpictcnti reguUtifii- 
mos calt motus cenvruemem modumfuis appetitionibus imponeret. Mufi- 
ca refpondet auditui : quae ob rationes & proportiones , ex quibus 
conftat, miram habet cum anima , rationis compote , antipathiam & 
fympathiamjut unufquifq; in feipfo manifeftiffim£experitur. Pro- 
pterea ut vifus & auditus germani funt fenfus, noftrae inftitutioni in- 
fervientes : ita duae illae difciplinae,eis proportione refpondentes,ger- 
manae a veteribus denominatae fuerunt. 
— _ _ D( j * Con 



102 



De Musica VOCALI. I 

Conftatinde,quamfaIutare cenferi debeat Symbolum illud Py- 
thagor<t-,&\xn\ dixit : J&s/ congrucnttr animumk ptrtutbationibtts p*rga- 
re ftudet ,/aJem adhtbeat ,cantu^dd lyram t/utt/r. Sal fapientiam indi- 
cat,quaecumprudentiaeredta rationejuncl:a,falutarem in appetitio- 
nibus confonantiam paric. 

^Aftrenom'tcam praeterea cum Mufica cognationem, Jano Doufa_. 
Filio, erudite ad Leftoremde lib. rerum coeieftrum fcribente,repra> 
fcntat ( 7^rf/,quiap f ud^//^/7/<f«»,principem Poetarum, inter regias e- 
pulas errantem Lunam Solisq; labores ad citharam canit. Necob 
aliamcaufamOr^«C'^/y» infidera relatam ab antiquis arbitremur, 
quam qudd Aftrorum cognitiong Muficis Poeticisqj modulis qu anu 
maxime cognatam credercnt. Nam & ipfe Orpheus in Hymnis 
caelum univcrfum Apollinis Cithari temperari teftatur : Et Pjtha- 
gor*i, dutn incrcdibilem Harmonise coeleftis fuavitatem fibi fingunt, 
Sire/tat fuas etiamillicevexerunt,qua:molemillam,totfiderumcol- 
lucentibus oculis contcxtam, difcordi quadam concordia,& acutoru 
cum gravibus temperatione modulantur: adeo ut etiam floribus Hy- 
mnosaffignentiidem,quibus alii Soli,alii Lunae,plaufu quodam cce- 
leftibus Camoenis rcfpondente, accinant & gratulentur. 

Hinc clariflimi quidam Mathematicoru m, ftellarurn configura- 
tioncs,&motusearuminEpicyclis,&Iongitudinumaltitudinumqi 
differential, Diatonicis,Harmonicis & Chromaticis rationibus ac- 
commodarunt. Hinc apudillos Saturms Dorio t Jupiter Phrygio, Mars 
Ljdfa, Mercur'tut Phthongo movetur. 

Adhaec Aftrorum pofitus ad Orientem, vel Occidcntem, gravifli- 
misfonisjubiad caeli meditullium pervenerc , acutiflimis compa- 
rantur. 

Sed & inHymnis Deorum Stroph* extlmi coeli convcrfioncm,yfw- 
uffroth* feptem fiderum contrarios motus , Eptdos terrat quietem in- 
dicabat. 

Etdierumordo,ut quidam cenfent,dc feptem ftellarum vocabu- 

lis 



De Musica Vocali. 203 

lis appellatus, ratione quadam Harmonise, quam &*T?<w«?*r nomi- 
nantjcum. coelcftibus iltis anfra&ibus rotationibusqj congruente,di- 
ftinguitur. 

A tqj haec fane de Mufices cognatione cum Ethica,Phyfica,Arith- 
metica& Aftronomia,exaliisretuliffe,&obitertantumattigiue fuf- 
ficiat. Si cui libido eflet philofophandi,illi ampliflimus hie pateret 
campus, mihi fane tantumotii noncontigit,neqj adeo operat-preti- 
umvifumfuit. 



Caput IX. 

De MuJicA 'vi & efjficacia,at^ ufu ■m^'UZ adajfettut 
cumfUctdejedandos^tum rafide excitandos. 

Antaprofe<5toeftMuficae^tWj&«c& ivepyfa-, ut 
nee PUtoHis melle tin&a loquela , neq j Dentofthenis gradi- 
loquentia fatis queat predicari. Mufica enim perito in- 
ftruclaartificio,ebullientium inftar fluduum maris, Af- 
fectum acperturbationumvehemens&fufcitatrix & domitrix eft", 
quae modo rationem adeo percellit, penetrat ac obnubilat, ut de fua_, 
fededeturbari videaturjmodd efFervefcentes animi motus inplaci- 
dum & tranquillum collocet portum. Meliorem hunc ufum fcit£ 
commendat DionChryf. Orat.ji,adAlexandrinos,Muficaminventam 
afl'erens d*^tor«af iriKttTwv avSfaix-w Twim&tov ,/(& <*«'A»?w $ (ieiK<rfi 
<p»v $vx<k uvrivaif Hep, dypu( &MKti>Mvcts, propter medicinam humano- 
rumaffeduum,&potiuimiim, utinredtumpoflit reducere ftatum_> 
mentes,fa:vitia&reritateaffe(flas. EtMufica,aitP/rf^,elegantiae & 
cocinnitatis opificem,hominibus a Deo non deliciaru causa,aut pru- 
ritus auriu data,fed c6cenTam,ut animi periodos & harmonias turbu- 
letas & erraticas in corporc,M ufaril & Gratiaru pcnuria,f$penumero 




Dd 1 peJ 



io4 De Musica Vocali. 

per infolentiam & improbitatem lafcivientcs, iterum revolvat de- 
center Si reducat : oatt Si i*n -n^'Ai)** £* Of, £tv£ovtcu God* xiug/Suv atovm : 
ut eft apud Pindar urn, Qua; non amavit Jupiter,haec obftupe fcunt gra- 
viu"s>cum Pieridumaudiunt vocem : fiquidem efferantur fremantqj. 
?lut*rchw de Superftitiono. 

Ut enim,quando incorpore humano humor aliquis vel quantita- 
tevelqualitateexcellk,fiti«»«wff»o&cx^iTO«aV««a(7Jt: It a quandoin_i 
corde & arteriis fpiritus, fit perturbatio & commotio. 

Similitudinemvidentur habere fpiritus cum humoribus,nimi- 
rum, utaliifintcW^/W,aquibusira, indignatio, c^i^««f«x«j«*;alii 
to»£*/«/,quigaudium,amorem,pudorem movent j alii Pit nit oft, a 
quibus timor & fegnities 3 alii deniq $ CMeLncholici , invidiam, triftitiz 
& fimilium inftrumenta. Sed hi affe&us animi Mufica fuaviter le- 
niuntur,quoniam inzqualia adxquantur. Pt t h a g o r a s quoque 
ceniuit repentinos animi motus & mentis perturbationes nulla re 
magis, quam vocum concentu emulceri. A/ex.zb J/ex.lib.i.c.i<j. Se- 
neca lib. j.de Ira cap.9. 

Sententiam hanc,& hic,& fupra de Modorum affeclu aflertam-> , 
viva exempla&hiftoriz comprobant. 

Hotherus, Hodbrddi Suevorum Regis,ab Helgone Danorum 
Rege cacfi, filius, Mufica: omnigenx peritiflimus, ad quofcunq; vole- 
bat motus,variis modorum generibus humanos impellebat animos j 
gaudio, mocftitia, miferatione, vel odiomor tales afficere noverat. 
Saxo lib.3. 

Etfama eft Empedoclem Agrigentinum cantiuncula 
quadamforibundumadolefcentem, nudodj ferro hofpitem impe- 
tentem fuum,comprefliflc atq j fedafie. Zuingertu in theatro vitae hu-l 
manx. 

Achilles, Chironis Centauri difcipulus, in Iliade accinens 
Cithanc veterum res geftas,furorem & indignationem, contra Aga- 
memnonem conceptam, fopire videtur. JElitnw lib.14. de van hift. 

& t^Athctntm lib.14.c10. 

- , _ __ . — . j SME _ 



De Musica Vocali. 205 

I s m e n 1 a s,Choraules peritiffimus, Antigenidis difcipulus , te- 
fteBoethio,multis aegritudlne laboranabus omnes anirni moleftias 
abfterfit. 

C l 1 N I a s, Philofophus Pythagoraeus,fi quando ad iracundiam., 
fepracipitemferrifenfiflet,mitigar,us eftanimo,Mufica& chordis. 
JElianui lib.14.de variis hifto r:& <^ithen*us lib.14.c10. ex Chamelionte. 
Et Gilimer VandalorumRex, obfeflus inmontcPapua aBeli- 
fario, Muficae vim & folamenin mifcriisintellexit, quando pratter pa- 
ttern ad famem fedandam,& pratter Spongiam ad lacrymas abftergen- 
das,etiam Citharam ad triftitiam pellendam petiitab hofte. Procop. 
lib. 4. Vandaliae, ScCedreaus. Et Joach.Garuus D. in. Afylojh. eft.in 
exegefi Pfal. 90. 

InquintodogmatumHippocratis &PIatonisfcripfit Galenus 
verba Pofidonii Philofophi. Damon, inquit, Milcfius , cum adTibici- 
namaccefshTet, quae Phrygiis modis adolefcentesquofdamtemulen- 
tos ad furorem ufqj inccnderat,jufsit ad Doricas leges tonum demitte- 
re; quo illi demulfi quievere. 

Boethitts in praefatione Muficae hoc tribuitPythagorae,quodin- 
centione modi Phrygii incitatum adolefcentem, patria barbarum, vi- 
no temulentumjirafurentemjquum jam xdibus amicac, quae rivalenu 
admiferat,ignem admoverc tentaret,tibicina jufsa Spondaeos fuccinc- 
re,ad fobriam mentem revocarit. 

TiMOTHEus,cum ad Alexandri menfam caneret Orthium rao- 
duIum,Regem repente,velut infanum, ftatuit in pedes, coegitq; in ar- 
ma profilire: rurfusremittentecantii,continuo& Regis remifitaffe- 
&us. Sabellicus lib. 10. c. g. ex Plutarcho. 

Alexander quoqj Antigenide tibicine aliquando carmen mo- 
dulante Harmatium,usqj adeo velut lymphatico impetu permotus eft 
& exarfit, ut concufsis armis proripiens , e mediis epulis manus prope 
accumbentibus injeceritj illedusbellicofono,verumoftendensillud 
Laconicum : Urget enim ferrumjcite fidtbm cantrc y fufFragiurnqj adji- 
ciens Spartiatis canuntibus ; 

Ddj tefer- 



io6 De Musica Vocali. 

InferrumftrpitiCithdramfulfartferitl. I 

Nee itamultd poft molliori fono & rairiori Cithararum i&u ab armis 
adepulasruitrevocatusj referente Henrico Salmuth , inlib.i.de rebus 
memorab. Gvidonu Pancirttiiy tit.de Mufica ex Plut. Orat.i.de Alexan- 
dri fortuna & virtute. 

Necrardvidemus, Heroes concentuum fuavitate impetus fuos 
intempeftivos veluti fregiffe. Allegari pofiet exemplum D. Lazari 
Suendii, noftri feculi excellentis &militarisherois,quifxpenumero 
Turcarum imprefsiones magna cum laude tam fuorutn , quam ho- 
ftiumfregit,quem fcimus,& ipfemet vidi & audivi,inquitC4/wrrfri«*, 
Mufica Inftrumenta mitioraad rcfrenandos & demulcendos genero- 
fos impetus,internpeftive occurrentes,adhibere folitum fuifle. Camer. 
Centur. a. e4p.tr. 

Quid quod & Muficus modus piftura,quae dignofcenda exponi- 
tur,rite adhibitus,oculos & animum contemplantis mirifice adficiat ? 

THEON,cum pinxiflet virum armatum,quiexcurfionemex urbe 
repente faceret,& furore quodam correptus in nodes irrueret j non ta- 
men priiis exhibuit picturam, quam Tibicinem juxta collocaflet, 
quern jufsit carmen Orthium canere, penetrans & clamofum , quam.. 
fieri poflet maxime, & quod ad przlium ammaret. Simul ac igitur 
aaditum eft carmen afperum &horrendum, atqj tuba quafi armato- 
rum expeditionem fonante,pi&uram oftendit,& miles confpedus eft, 
cum efficaciorem cogitationem de excurrente in animis hominunu 
cantus excitaret. Mlianm lib. i. var. bid. 

Apud EricumII. cognomineBoNuM,DanizRegem,Citharae- 
dus quidam de fua arte diflerere coepit,fuo cantu homines ad furorem, 
amentiamq; pertrahi pofle ja&itans. Rex novitate rei motus, fpeci- 
men profefsionis edere jufsit. Annuitille : at ne qua nocendi homi- 
nibus anfa daretur, jufsit priiis omnis generis arma efferri, & certis in_i 
locis collocari cuftodes, qui cognito vefanorum ftrepitu irrumperent, 
ereptamqj Citharam capitiilliderent, ne&ipfiinrabicmagerentur, 
reliquos a mutuis verber ibus arcerent. Primd quidem inufitatac fe- 

verita- 



De Music a Vocali. 107 



vcritatis concentum cdidit, quo auditores in maerorem ftuporemqj 
funt ever(i : Deiitde adeo fuavem & jucundam harmoniam, ut mutato 
animo gaudium etiam extcrnis geftibus, & motu totius corporis pro- 
dcrcnt: Tandem vero acrioribus modulis concitati, vocifcrari 8c tu- 
multuaricoeperunt. Cuftodesirrumpunt,utRegemcumaliisfuren- 
tem contineant. Sedille eifiadis atriiforibus arrepto enfe quatuor 
tr ansfodit. Vix tandem puivinarium mole , undiq j congeftorum.. , 
obrutusjcomineripotuit. Menti reftitutus, Hierofolymamexpian- 
dorum homieidiorum caufo petens, Haraldo filio Regni procuratoro 
relifto, in Cypro defunftus cft } atqj ibidem cum conjuge fepultus , uti 
SMxaYib. u. DaniaE teftatur. 

Ad hanc hiftoriam refpidt citatio earner arti., Sic enim adducit in 
Centur. 1. c. 18. Lyfius Gyraldus refert hiftoriam Danicam de Mufi- 
co, qui tanta modulandi vi excelluit, ut fe audientcs mentealienaro, 
id eft,modo laetos,mod6 triftes, imo furiofos efficere pofle, gloriari fo- 
litus fit: idq; eum in praefentia Regis prarftitifle. Et addit,fe prope pa- 
rianonfemelapudLeonemX. fpedafle. FtinCem.z.e.gt. Etno- 
ftraaetatelnftrumentaMuficahabemus, quxfimilem (nempeTimo- 
thei Milefii modulis ) vim habere cernimusj & inDanica hiftoria, nco 
non & in Cornelii Agrippac libro legimus 5 Muficum quendam tanta.. 
modulandi vigloriari folitum,ut fe audientes mente diceret abaliena 
re po(Te,cumqi id Regis Daniae jtuTu facere cogeretur,adftantium ani 
mos foni varietate fle&ere eft aggreflus. Itaqj inudtatx feveritatis 
concentu edito , quadam veluti moefticia &. ftupore omnes comple 
vit,ut extra fe pofiti viderentur: Dein mutata modulorum ratione in_» 
plaufum,laeticiamqj deflexit,ut & corporis motu geftirent : poftremo 
acrioribus modis ad tantum amentia; adftantium animos concitavit , 
ut in furorem ac rabiem quandam praecipites traherentur. Hoc ea- 
rner* .Quisnon ftupefcatextam varia vi Muficsc, quaanimumhomi- 
nisintantas perturbationes drationis fede praccipitari, & extra ferapi 
videmus? 

_ ___ ~~ 



7,o8 De Musica Vocali. 



Eccum Bachum Tyrrhcni navicularii tranfvedluri, Sc Nymphis 
nutricibus rcddituri,fpc przdz perdere voluiflent, ipfe hoc intelliges , 
juflit comitibu$,ut fymphoniace canerent. Quo cantu adeo oblecta- 
tosTyrrhenosferunt, utfakareetiamceperint, &animislafciviendo 
fcfe in mare projccerint. oUuslib. ty. cap. 19. 

Hue referendum eft illud de Corybantte furore y in Cybeles Sacer- 
dotibus, quiita correptifuerunt,dumadCymbalorumpulfumcan- 
tando Sc faltando facra faciebant, ut & ipfi capita ja&arent, & alios in_* 
fimilemagerent rabiem. Hinc ditti funt Corybamia *ra\ & ipfi Sacer- 
dotes Corybantes, vel a xof «w7«i»,quod eft caput ja<ftare,vcl a pupillis o- 
culorum & genis,quasxo?«s Grzci vocant:quddilti Jovis cuftodes co- 
gerentur non tancum excubare, fed etiam apercis oculis dormiro. 
Moreenimleporumdormire, e&Hopv€avTiav, & tantundemquodinfa- 
nire, & x«w&»Aww*i',malo agi genio. Alii volunt dictos a galero, qux 
Grxcisx9£t/f dicitur, quod galero quodam capita tedti, infaniendolu- 
derent. A Nattli Comite attingitur hie furor, lib. 9. My thol. c. y. do 
Rhea. Hujulce Dex,inquit, famuli & Curetes , & Corybantes vocati 
funt : nam cum infaniam & beluinam quandam rabiem imitarentur , 
vocati funt Corybantes , a jaciendis capitibus,infanorum moro. tt 
cap, 7. ejufdemlib.fi: Hos, inquit, Curetas memorant fpirituafHatos 
Bacchico, Sc valde tumukuofa armorum agitatione cum ftrepitu, fra- 
gore, cymbalis, tympanis, tibiis, vociferatione inter facrificia utifoli- 
tos> ut prxfentes perterrefacerent, dexd;; reverentia Sc mctu adimple- 
rent. EtPlato fcribit, fi illatn tantum modulationem acutefentiunt, 
qux ejus Dei eft,a quo corripiuntur,& ad illam modulationis formam 
& geftus & fermonis copiam habent expeditifsimam : Cxteros autem 
ritus contemnunt. Camer, op. fuc. 1. c. gt. 

DeTarantulis &S.Vitimorbo, fubcapite, devirtuto 
Muficx medico. 



fc 



Caput 




De Musica Vocali. 209 

Caput X 

De effcacia^acuJuMupcA TroAiTutti xg\ iro\efiutcij , tj rgw 

•nvUn^Jiveciviliacmilit/iri', cumin Repub. ddfeditionemreflmguen- 

damtfdccm aUudam, liber tatem^ reeuferandnm\tumad 

LMartcmjn crfris accendendunu. 

I o g e n E s quidcra Ctk i c u s cuidam jadanti Muficam 
peritiam refpondit : 

r«W««<C ]& tu/tyuv $v fjS/J omSiJau wbA«C» 
e'u a oix&>:£ tydKitoun ><& it(tli<rnemv. Laert. lib. 6. 
Atignoravit, Pfalmis & cantilenis optimas quasqj 
fententias Rcipub.utiles menfurari,exprimi &inculcaripofle. 

T t R t s. u s, ArchimbrotiF. Milefius aut Athenienfis,Spartanus 
tamen diftus,ab aliis etiam Mantinzus,Elegiographus & Tibicen, ae- 
tate pene par feptem Sapientibus, Olymp.jf . Elego & Heroico carmi- 
ne fcripfit permulta de Rcpub. Lacedaemoniorum. Suida**. 

Inter alias certe etiam hancf*t/$oA«>*a*,ac fabulaeinterpretatio- 
nem,dicuntur Orfheusjlhrac'wt Theologus,& ^Amphion Thebamis, 
filvas,faxa,feras cantu fuo traxiflej qudd homines, in agris difperfos, 
ad civilis vitae cultumin coetum & focietatempublicam congregave- 
rint,parcim legibus,partim jucunda modulations. 

Quid quod Muficae gravis fuavitas, fuavis4? gravitas non rard O- 
ratoris, vel Poefeos loquentis vicccum in Repub. togata ac nonnihil 
mota,tum in focietate militari,uve caftrenfi perfun&a eft ? 

Teftatumfaciunthiftoriarum monumenta,inpacificis Legatio- 
nibus , & ad fcdiriones fedandas , vel etiam in recuperandx libertatis 
ftimulum adhibitam facpe fuifle Muficam... 

CompluresexBarbarisLegationesdepace concilianda , inftru- 
mentis Muficis inftruuntJhoftium animos emolliendi gratia. 

Theopompus, libro hiftoriarum quadragefimo fcxto,Getac,in- 
quit,Citharas habentes, eascjj pulfantes, legationcsdeconficienda-. 
pace faciunt. Athentus lib.14.cn. 

_" — ■ • ■ Ec Terpan- 



no De Musica Vocali. 



Terpander Lacedaemonih aliquatido inter fe diitidentibus , 
ex Oraculo feditionera eorum cantus luavitate fedavit. Unde ab eo 
tempore Lacedxmonii, quoties Canto rum aliquem audirent , proti- 
nusexclamabant: puidxiir^ovuiov: quod poftea in Provcrbium abiit 
de eis,qui fecundas partes affequuntur, Gyrald. exPlut.de UMuJicj. 

Et S o l o n, in concionem progreflus , Elegia cecinit , & Atheni- 
enfes ad recipiendam Salaminem incitavit, Legemq; (quae jubebar,ut 
qui de Salamine recuperanda mentionem facerent,morte multaren- 
tur)abi ogare coegit, Poljenus, lib.?. & La'ert. lib.i. 

Unde liquido patet,Muficam canendoin Rebufpub. Sc coneioni- 
bus Oratorum partes explevifle,&dicendiperfuadendiqj vim orato- 
riam fuavitatis gravitatisrqj motu ac efficacia fuperafTe. 

UtporroadMufica:ufum,inPraeliis,ceuemcaciiIimum, ita fre- 
quennflimum, digrediamuriconftat in caftris apud plerosqj Can- 
turn & fonum Muficum, ejusfuavitateperite attemperata gravitate, 
vel etiam defides & ignavos ad arma animafle alaeriterj fortes & ma- 
gnanimos Heroes ad hoftiles impetus inflammafle acriter , non fine_» 
vi&oriofo pugnae exitu. 

QuanquamAcHivi nulla Mufica inbellis utebantur,fcd tan- 
tum confpiratu tacito nitebantur, refcrente Homero : 

tit $' dp lattv enyri puivta muovne. irxjuph 
h» ftvptu ftsfiauvTSf dhs^gnevq «J5\>»Ao«nv. 

(7«^/wNoc"tiumAttic.lib.i. cap.i:pleriq;tamenpopulorum & natio- 
num non nifi concentu fonoro caftris educi voluerunt. 

Ac licet S o l tm A nn us,de quo cap.i4.dicetur,prxter omnes ar- 
tes liberates &Muficamdeteftatus fit: Nihilominus ipfi Turc* r a\\o- 
quinittftrunxentisMuGcw carentes,bellicis Tympanis,quorumufus 
apud eofdem& in nuptiis.eft,pertinaciter uti non definunt. 

i»<sfiCymb.alorum& Tympanorumpulfu,& flagellis aerem & 
tympana verberantes, in hoftem irruunt. x^iUxand. lib.4.cap.z. ex 
y^ithen. lib.4.cap.n. &Suidxj. 

.- Agpi' 



De Musica Vocalt. in 



/E^p'tis profieifcendi hora fignificatur Siftro, <^MexAndX$Q.\. a. 
Pcrfis profieifcendi hora lignificabatur cornu. idemibidenu* 

CtruS PerfarumRex,nehoftiumefferis clamoribus militesper- 
culfi trepidarent, Hymnum Polluri& Carton canerejuifit. Quo 
concentu effecit, ne improvifa formidine caperentur. Alexand. 
lib-4.cap.7. 

CaUtis barbara Tuba horribili fono bellicum occinuit. x^ilex. 
lib.j.cap.z. 

JUcedtmoniU ad tibiarum modulos & rhythmum & modcratunij 
pedis ingreflum praclium committere moris fuit: ac primum qui- 
dem eonferendaru manuum fignum tibia dari folebat. Proinde de 
omnibus quoqj vittoriamreportarunt,MuGca &raoduLorutn con- 
cinnitate eos ducento. Nee enim ut aliae geates in praeliis incundis 
utebantur cornibus, aut lituis, fed tibiarum modulis,ut animi mode- 
ratiores redderentur : nihil magis ad vidtoriam conferre rati,quam_. 
ne in primoftatimcongreflu animi militum ferocirent, fed ad tibiae 
cantum componerentur, & cum rhythmo aequaliter procedentes, in- 
tegros fervarent ordines. 

Sparta in arce ad laevam Minervae , Poliuchi five Chalcueci didtae, 
Mufarum aedem dicarunt, quod Lacedaemonii inpraelia exeunt, non^ 
adTubaecantus,verumad Tibiarum modos & Lyraecantiunculas. 
Paufamai'va^comcis. Thucyd* /V/76. lib. 4. FtbAib.i. Tlmarchm 
inLycurgo. 

Procles&Temenus Heraclidae adversus Euryfthidas , Sparta 
tenentes,bellu gerebant. Heraclidae rem divinam fecerunt Palladi , 
montium Hyberbadteria oflferentes. Euryfthidae repentd in eos ir- 
ruere & manum conferere : At Heraclide. nihil turbari,fed Tibicines, 
ut omni ftudio praeirent,jubere. Quibus pr?cedentibus,ac tibias in- 
nantibus,armatiadcantu & numerii fequetes,irruptos ordines ferva- 
bant,& hoftes vincebar. Expcrietia eos docuit, Tibia habere vim & 

Ee 1 irrita- 



in De Musica Vocali. 



irritamentum in pugnis. Quin & Oraculo, vi&ores fe fore didice- 
re,(lmul -ac cum tibicinibus bellagcrerent. Neq* pugna Leu&rica_, 
ad tibicines pertinens Oraculnm confutat. In Leuttris enim non_» 
praeeuntibus tibicinibus Lacones cumThcbanis pugna fnibant , qui- 
buspatriumerat,fiftulatoriamartem exerccre. Itaqj colligi mani- 
fefteex Oraculo potuit, penes Thebanosvictoriamruturam Lacedae- 
moniorum,quifineTibiapugnamcapeflerent. Folytntts lib.z. Por- 
rd inftru&a Sparcanorum acie cum adeflet hoftis,Rex fimul capellam 
immolabat,indicebatqj,utomnes coronas fumerent,& ut tibicines 
canerent, jubebat , Caftoris carmen , fimul etiam ordiebantur clafll- 
cumcanere. Carmen Embaterium dicitur. Quae res feveram fi- 
mul atq j horribilem edebat fpeciem numeris ad tibia incedentium, 
neq ; turbantium aciem,neqj animis flucluantium, fed modefte & hi- 
lariter ad modos euntium in certamen. Neq* enim nimia percelli 
trepidatione probabile eft ita comparatos, aut plus fads ferocrre j fed 
animumfiducia&audaciafufcipereftabilem, quafi Dei praefente fa- 
vore. P/«f/4rfifr«tfinLycurgo,&deMufica. 

Cuidam autem Agefilaum roganti, quam ob caufam Spartan* adti- 
biarum cantU initttri fraliicxerccrentur ? Ut,cum ad numeru,inquit, 
inccdunt, apparcat, qui formidolofi fint , qui fortes. Nam Anapae- 
ftorum ictus ftrenuisaddebat animum, meticulous pallorem & tre- 
morem incutiebat. Itaq j cum pes non refponderet ad modulos ti- 
biarum, prodebatur ignavorum imbecillitas. rlutarthm in Lacon_». 
Apoph. & Ar'tjiot. in Problem, referente Ge&tohb.i.c. n. 

EtGRiCGORuM tms fuit, duos concinere Pa»anas , Marti qui- 
dem in hoftibus congrediendis, Apoliini mox bello abfoluto. Ilium 
priorem Enyalium vocant. Diofcuris Palladem primam Enophon 
lncinuifle nomen prodidit Epcharmus , ex quo pnecinente tibia con- 
gredi cum hoftibus Lacones orfi funt. Oti. lib.o.cap.8. Antiq. left* & 
of/rxlib.4.cap.2. 

Athenienses paeana canentes,& Hymnos Jovi,congredi cum 

hoftibus 



De Musica Vocali. 21? 



hoftibus (blent : quod frequens etiam apud reliquos Graxos fuit. A- 
Ux. ab i~Al«x. Iib.4. c.7. 

LTDi,cum adbellumexeunt,cumTibiis& Syringibus in acio 
inftrutintur,ut aflerit Herodottu.^itbtn. lib.n.cap.4. Sic H A L t a t- 
t E s,Lydorum Rex,in bello contra Milefios,luxu barbarico, fifiulato- 
res & fidicincs, quiti etiam faeminas tibicinas adhibuit. Cell, lib.i. c. 
11. Nod. Att.ex ihucydtde & Plut. de Mufica_,. 

Cretenses Cithara, fidibus & tibiis utuntur in pratliis,quibus 
inftru&as acies accendunt. Keflex. abAlex. lib.3. c.z. 

In Romanic Ltgiontbm educendi exercitus,& certaminis conferen- 
di fignum Tubarum & Cornuum concentum, & fi quando filentio e- 
ducendae forent , tefleram fuifle accepimu s. In Preterits caflris Ro- 
manorumbuccina femel,inConfularibus verd bis fignum dabatur, 
qua pedites > Equites verd Lituo ad pugnam advocabantur. Eratq; 
mos militaris,ut,quoties movenda erant figna aut caftra, & ad reliqua 
belli munia,foliCornicines fignum darent: Excubiasverd ibmniq'i 
& vigiliarum tempora buccina defignarcnt : Si autem Legiones du- 
cendae inhoftes,& acie decernendum foret,aut receptui canendum-j , 
Cornua & Tubae eodem concentu canerent. Si conciones advoca- 
rent,aut filentium indicerent,per Tibicinem indicebatur. Alex. lib. 
j.c.z.&lib.4.c.7. 

Caeterum ad excitandos militum animos Tt r rhenus P i s m u s 
primus invenit Tubam aeneam, cum antiquitus convocarentur inci- 
tarenturqj milites cornu bubtilo. Plinius. 

At ufus Muficae militaris ut contrahatur,colophonis loco nomi- 
natim producendi hie iunt ex bellicis cantoribus infigniores & vi clo- 
riofi. 

Tritonem fabulanturConchamafeinvcntamadbellum ad- 
verfus Gigantes attuli fle,quam cum inflaflet, & ea inauditum fonum 
edidiflet,Gigantesmimanemaliquambelluam, acformidabilem ra- 
tine in fugamverterunt. Itaqj Victoria facilis Diis ceflit. Natal. 
Com. Mytholog.lib.8.c.j. 

™~~" Ee } Mise- 



114 5L E MUSIGA VOCALI. 



Misenum jEoliden Ptrgilius celebrat; 

Quo nottpraftantior alter 



JEreuere viros. Mart em j^ accendere cantu, 

Oltmpum Heraclides narrat pro fingulis carminibus verfus fuos & 
Homeri numeris adornafle, eosqj cantafleinpraeliis. Pint ar chits do 
Mufica-,. 

Timotheus Milesius tempore PhilippiMacedonis, Alexan- 
drum fuis modulis excicabat, & ad res bellicas alacrius inftruebat-. 
Smdas. 

Herodotum tubicinemMegarenfem Amaranthm Alcxandrinus 
fcribit milites, cum ; Demetrio Antigoni F. civitatemobfidente, He- 
lepolim muris ob pondus nonpoflentfubducece, duabusiimulinfla- 
tistubis coegifle, utmachinam pjompte fubducerent. i^dthen.hb, 
10. c. I. 

T t R t £ u s Elegiacus & Melicus Spartanos ad Martem adversus 
Meflenios accendit. Ptutarchus inMetTenicis* 

Eo deniqi praelio,quo Valdemarus Suenoni III. Danorunu. 
Regi & vitam &regnum eripiut, Valdemari cxercitum tamcrebri 
corvorum greges intexvolafle produntur , ut complures fe ereftis mi- 
Jitum halUs feriendos objicerent. Medias acies interequitabac Can- 
tor, qui parricidialem Suenonis perfidiam (ut quihofpitiifimulatio- 
ne inter medias epuias Canutum interfeciflet , Valdemarum pariter, 
nififugaelapfuseflct,perditurus) famofo carmine prolequendo, Val- 
demari milites per fummam vindiftae exhortationem ad bellum ac- 
cenderet. SaxAib. 14. 

Nunc ftrro tt/m militaru hiftorias Muftcas txcipat Mafias 
Virtus Ethical. 



Cap. 



De Musica Vocali. 115 




Caput XL 

Ve uju Mujtces 3"picLfx,QiKa) in pompis (fJoknnitA* 
tibtts triumphal that. 

Ec parva? Muficx cedit dignitatr, quod Triumpbi 
folennitateseaolim folenni adhibita ufu fadtas novimus 
celcbriores, in cujus rei fidem h*c de Triumphorumj 
pompaex Panctrollo adfcribenda duximus, cuius narratio 
huic inftituto non erit incommoda... 

De Triumphi igitur folennitatehaecfcribit PanciroSue. 

Die triumphali fejlum per tot am agebatur urbem, templis omnibus A- 
pertu,& Nobilibw it a menfas inftrucntibus,ut de cibo (jrpotu Militibtss in- 
defuppetertt. Sena t us triumphant i obviamprectdebat usfo ad fort am Ca- 
pen am, per qua m ingrediebatur: poftedin capitoliumfe confetebant. Se- 
quebantur tubicines & buccinatores, Clafsicum , utinconflittuufurpa- 
rant, occinentes. Poftea ducebantur currusjpoliis hojitum deviitorum onu- 
fti: Peflea ftatua &fimulacra urbtum expugnatarum, ipfo etiammodo, quo 
cum hofiibm ccnfiiBum erat , reprafentato. Dcinde jequcbanwr Jpelia o- 
mnis generis hojlibuserepta. 

Indealii tuhicincs:q*os ad Czcr&facienda, quinquaginta aut centum 
plus minus boves fequebantur^fertis ornatt , & cotnua inaurati &c. Pone 
fequebantur currus Regum & Ducum captivorum, & ipficaptivi. Tan- 
dem Triumphal or aureo injidens curru inftar turns fabricator quatuor can- 
didis vebebatur equis. Hie pur pur earn gerebat veJIem,auro inter text am; 
dexter a manuramum e Lauro\finiSrafceptrum eburneum tenebat. Qua- 
quaverfum fuavitercanebanttibicines& citharoedi, aureus in capite co- 
ronas gejlantes y & purpuraveftitt:qu6ru in numero quidam aurea ad talcs 
us% indutus vefie y Jcurrtles jocos &Jcommatain hoftes conjicienao,rifumpo- 

pulol 



u6 



De Musica Vocali. 



pulomovebdt, Et qu* dlid Aidant ur. Si qua premium dliquodobtinuerat-, 
illudmd»uprjtjeferebdt,ni JrtumphamUUudem pxana canendo,^ mul- 
tdjimulrtdiculd immifcendo. 

Toped omnibus aliispcrdc7u,fub cdpitelioporticibus ceendbant, tag. dum 
ddvejperdfceret. Tumenimtibih & vdriis inftrumentis Muficis Tri- 
umphant em d$mum comitdbtnturydtfy ttafejlivam ilUm/olennitdtemfinie- 
bdftt. 

Ovantcs vero olim non invehebantur curru, ut triumphdntesjiefy Idu- 
rcdtijtectubisconcinebatur (Oratio ««w minor «vt/triumpho) fed 
pedibut ingrediebdntur cdlccdti/velequo ingrediebatur , equitibus & amicis 
comitate moduldntibw mult is tibiit. Nam qui citra vim, benevolent id , 
grdtiJ & verbis eonfeciffent rem , non Mdrtidlem ilium & trucem ducebant 
triumphum. UModuldtiotibidrum dddita t quid tibia pads// infigno. 
Fid. Livium lib.a.des.j. Plinium Ubjs.c.29. 

In triumpho clangor tubdrumjn ovatione concentus tibidrum : il- 
lc Marti* , hie Veneris erf. 

Ent8cgenutcdnti/endjH&7k'mK(& di&um, quod parti vidtoria ca- 
ncbatur viaoribus t q\ios & honoris caufia xaT^miKut appellabant : ut Jo 
Pacan,autJotriumphc. Tripudiantcs autem cantilenam illam ca- 
nebant. ^Sthentm hh.i^Muretus lib.3.var. lectcap. 11. 

Quern moremabsq; dubio traxerunt a IueUisjubl pompft trium- 

phalis magnified celebrabatur. Nam univerfus populus cum rau- 

lieribus,virginibus atqj pueris ex urbe effufus magna cii lxticia , cum 

can tu,inftrumentis muficis atqj tripudiis obviam procedebat, 

illorum laudes carminibus celebrabat, ut fcribit Stuckius 

lib.i.antiquit. conviv.cap.ti. 

«•$(:)$•► 



Cap. 




De Musica Vocali. %\y 

Caput XII. 

DeefficacUMuJicA qQtxtj tv^qq rtjv a,osTv\v, ad mores 

boneftos . contra ferhatem componttidos, & advirtutem, utpotc 

HumanitatemyCafiitatemjTemperantiam &c* contra 

ferturbationes & vitia confer- 

vandanu. 

Uemadmodum Muficae fiia vis 8c efficacia eft ir^bq 
i Ttd-% > ad vehementes rapidosqj affeftus excitandosfedan- 
) dosque: it a liberal! & ingenuo ufuMufica itpk «0»»>ad moru 
' virtutumq$ honeftatem conducit plurimum. Mnjicacer- 
teliberalis&ingenua optimorum morum eft informatrix, & vitaedi- 
fciplina corrigens,& in melius mutans animorum ferocitatemj Altrix 
eft pulcherrimarum virtutum & medicina , prxfervans animos adver- 
sus xgritudines, ut nulla inficiantur turpitudine , fed omncm luxus ac 
libidinis fomitemrefpuant. 

Quod attinec mores emolliendi, arti ficium Muficum fcite adum- 
bratur Mythologia de Orpheo&Amphione, qui fingunturaPoetis 
filvas, feras & faxa cantu & Cithara movifleac traxifle. Etquidem_> 
Orpheum tanta canendi peritia excelluiflefcribunt, ut flumina ad ejus 
cantu m firmarentur,aves advolarent, ferae properarent, filvat,& faxa, 
& venti, & omnium vel fenfu carcntium genera accurrerent. Sic e* 
nimfinufintts Poetalib. i. Carminum : 

i^fut in umbrofis Htlkonii oris , 
Autfuper PindoygelidivemHamOy 
llnde vocalem t enter i in/ecuu 

Orpheajyfoa: 
Arte mat ernaraptdosmorantem 
Tluminum cur/us, ce/eres£ ventos, ■ 

Blandumejr aunt as ji : dibm cancrii 
Ducerejylvat, 



ii8 De Musica Vocali. 



Et K^ifoUontm lib. x. ^Argonaut. 
At/rag iiv y ivsKvcnv &c. 

Hunc refer um dares la fides & fiuntina cantu 
DetinuiJJefua caftos du Ice dine vocis. 
Sylvejiresfagos inter confinia ten* 
ThreicUj qua nunc frondent/vejiigia cam us 
lllius effeferunt : quasfecumadduxerat Orpheus^ 
Vertice Pierio Cithara dulcedwe & artis. 
DcAmpbione fabulanturita: Jupiter tresfilios ex Antiopa gen uit, 
Amphionem,Zetum,& Calaim. Propterea maritus Lyrtceus The- 
banorum Rex earn repudiavit. Pueri cum adoleviflent ,xilti repudi- 
ummatris,Lynceuminteremerunt, &Dyrcemejusconjugem, pul- 
foqjCadmofene,Thebas poffederunt j&Amphion Cithara lapides 
moviiTecUcitur,atqjitamurosThebanoscondidifVe,ubi faxain ftru- 
fturam fponte aflilierunt, numeris Muficis illecta, Amphionc Lyram 
fuaviter pulfanto. 

Figmentis de Orphev & <^4mphicnc hanc involverunt Poetae verita- 
temj Viros nempe bene diccndi& cancndiperitos,inrudesadhuc 
mortaies,rupiumincolas,qui fineullo morum delectu & fine legibus 
viverent, ferarumq; ritu per agros nullisconditistc&isvagarentur, 
incidifle,& tantum orationis & modulationis fuavitate valuifle,ut ad 
manfuetius vitae genus homines traduxerint , illosin unumlocumu 
convocarintj&adobfequii civilis pellexerint difciplinam, civitates 
conderedocuerint,legibusqjcivitatum obtemperare , matrimonio- 
rum foedera fervare : quod fuitantiquorura Poetarum & Muficorum 
munus creditum... 
Dc utrisquc Horatim in arte Poet 

Syhe/ires homines facer interpres^ Deerunu 
Cadibus & viftufcedo deterruit urpheus, 
Die? us ob hoc lenire Tigres, rapidds^ Leone s : 
Diclus&K^imphion, ihcbana venditor urbU, 
SaxamovcrefonoteJludinU, ejrpucc blanda.* 



Ducere 



"~" T>E MllSICA VOCALI. Zip" 

Ducercy quo vellct :fuit h&c faptentta quondam^ 
P$tblicaprivattsfecernere,facra prof ants , 
ConCMbituprohibere vago, dare jura maritis , 
Oppida moliri, leges incidere ligno. 
Sic Mythologia Ethica fingitur Orpheus placatis inferis,id eft,ani- 
mi perturbationibus,in Iucem adducere conacus efle Eurydicen,quac 
mlulaliudeft,quamjufticia&aequitas. Atfuitca rurfus ad inferos 
retracta,ob nimiumOrpheiamorem : quianeque jufticiaequidem o- 
pus eft, tiimis efle cupidum : nee nimis cedendum eft vel honeftis cu- 
piditatibus, quae in gravifl Imas animi perturbationes inducunt, quas 
Tola placari & fedari fas eft rationc. Natal. Comes Mythol. lib.7. c.14. 
&lib.g.cap.if. 

Refteitaqj Dion cAr7/J>y?.aflerit,Muficaminventam efle propter 
medicinam humanorum affeduum, & potifllmum , ut mentes , faevi- 
tia & feritate affeclas,in reclum reducere poffit (latum :utfuperius 
cap.it. exOrat.jz. ad Alexandria™ citatum... 

Eandem ob caufamN uma PoMPiLiusde Diis Deorumq > re- 
bus verfus compofuit , iisqi in facris ludisq* publicis riri cantatis , fe 
rocifllmam gentem ad humaniores mores tranftulit. Zumgerm Vo- 
lum.4.1ib.3. fol. 1141. 

Et veritfimum illud fuifle affirmant , Apollinem certis qui- 
bufdam Citharaedicis normisafe inventis yitam multis mortalibus 
produxifle,abftulifleqi feritatem. Lud.Vives delaudibus Philofophi?. 
ScribitquoqjTHEOD ericus, RexGothorum,adBoethium->, 
utCitharaedum mittat,quidulcifonoferacordagentilium demulce 
at. :rtm/«T/V«*Epiftolarumlib.i. 

Arcades Mu(icamexartibusfblamdifcunt,&per omncnb 
vitam exercent, nee id lafciviae causa, vel deliciarum j fed ut praeter la- 
bores affiduosincolendis agris,vitaeduriticm atque afperitatem.., 
&aufteriores mores, ex caeli trifticia quadam provenientes , hac 
quafl dulcedine remolliant ac contemperent. Hujus rei argu- 
mentum ingensex Cynethenfibtu eft; qui cum inftituta majorum., 
pervicacius afpernaricoepiflent, in earn brevi feritatem abiere, ut 

If 1 " innul- 



no De Musica Vocali. 

in nulla Gratis totius civi tate fcelera majora, aut crudclitacis exempla 
edercntur immitiora. Cdiut lib. 9. c. 9. Antiq. Led* ex Athenaei 
lib. 14. c 11. & Polybio. Ft SahSicuslib. i. Enneadis 5. 

Et hujusreimemorabile exempium narrat Bodinus de Repub. 
Cynethenfium Arcadiatpopulorum,qui negle&is canendilegibus,Llr- 
banitatemac Humanitatem cum feritatecommutarunt, &gravifsi- 
mis Bellorum civilium flu&ib. tarn diu jadlati func , quoad Reipub. ac 
Civiuminteritusfequeretur(P^.lib.4.) Id quidem mirum omnibus 
vifum efl. , quamobrero ex omnibus Arcadibus foli Cynethenfes tarrL 
ferocesacbarbarieflent: quousq; Polybius omnium primus animad- 
vertit, propter defertum Mu ficx ftudium idillis accidifle : aim fan&if- 
fimis majorum legibusaccurate caveretur, ut omnes cives ad annum-, 
usqjtrigcfimumineaftudia diligenterincumberent. Quaquidem-j 
ratione primi legum latores fapienter Arcadiac populos feroces ac bar- 
baros,utquimontesaccolunt, adhumaniorem&mitiorem vitae cul- 
tum pertraxerunt. Idem prope judicandum relinquitur de Gallis , 
quos /ElUnui (mepKad AntiochumMy(opogona} Imperator,is qui trans- 
fugaappellatur, barbaros acferoces &libertatisftudiofifsimosappel- 
lat : qui nunc tamen nullis Europx populis Humanitate cedunt : nulli 
magiftratibus tra&abiliores , nulli principibus magis obfequentes, o- 
ptimecerrifunt a nature, melius etiam a difciplina inftituti : &maxi- 
mas fuavifsime canendilaudcsjomnium finitimorum judiciojaflecuti 
dicuntur. BodiattsXib.^.. de Repub. lib. z. 

Hinc vcteribus Gratis curx fuit, ut in Mufica inftitueretur Ado- 
lefccntia : Cujus animos Mufica arbitrantur informandos & dirigen- 
dos ad decorum. P/*r*rchus dc Mufica. 

Etgravi fandconfilio Art/tote/ejvult, Senioresjuvenumconcen- 
tibus intereffe, tanquam cenfores & judices: ne effoeminato aliquo 
molU4}rhythmoanimijuventiTtiscorrumpantur. Lib. 8. Politic. 

Quantum item ad obfequii connubialis,&oeconomicz converfa- 
tionis Humanitatem in ruilicis, & aufteris etiam uxoribus valeat Mu- 



De Musica Vocali. 211 

ficx fuavitas, fa&o demonftravit Thomas Mortu Anglus, quimaritus 
maluic eflc caftus, quam Sacerdos impurus. Virginem duxitadmo- 
dum puellam,claro genere ortam, rudem adhuc, utpote ruri inter pa- 
rentes ac fororcs femperhabitam, quomagisilliliceretillamad fuos 
mores fingere. Hanc & Uteris inftituendam curavit,& omni Mufices 
genere dodam reddidit) plancqj talem pene finxcrar,qua cu m lubuif- 
fetuniverfam acta tern exigere, nimorsprxmatura enixamliberos ali- 
quot e medio fuftuliflet. Paucis menfibus afunere uxoris viduanu 
duxit, magis curandx familix, quam volup tati, quippe nee bellam ad- 
modum , nee puellam, ut ipfe jocari folebat/ed acremac vigilanterru 
matremfamilias. Vix ullus maritus tantum obfequii impetravit im- 
perioatqjfeveritate, quantum hicblandiciisjocisq;: EfFecit etiam ut 
mulier jam ad feniuro vergens, ad hoc etiam animi minime mollis, 
poftremo ad rem attentifsima, Cithati, Teftudine, Monochordo, Ti- 
biisq; cancre difceret, &inhifce rebus quotidie prxfcriptumoperx 
penfum exigenti marito redderet. Erafmus in ejus vita... 

Hinc non nifi qui barbarx feritari funt innutriti, & alieniabo- 
mnihumanitate,cummorumcultu civiliori Muficamquoq;fuavita- 
tem oderunt, & deteftati funt. Soltmannus, Turcarum Im- 
perator, cum a Rege Francifco I. Gallorum peritifsimos in omni ge- 
nere Muficx artifices dono accepi flet, illis primd fummopere delega- 
tus fuitjMox cum Conftantinopoli fummo Audio populumadaudi- 
endumconcurrere, &earum artium difciplinamarFeclarecerneret, 
veritus ne animi effoeminarentur, Inftrumentis omnibus confraclds & 
igni abfumtis, Muficos ipfos Gallo remifit. Cavit enim perfidus Ma- 
hometusomniaea,qux animos excitare& mollire poflent j Vinum-j, 
Muficam,Artes deniqj omnes Liberales. 

InufuautemhocMuficesmoralr, caut£ attenderedecetmodc- 
ftos Muficos, ne dc fc illud cum opprobrio dici audiant : Turpe ell Do- 
fioriiCttmcutparcddrguit iffum. Diogenes itaq, Ctnicus Muficos in 
jusvocabat, quod cum Lyrx chordas congrudaptarcnr, animi mores 
inconcinnoshaberent. Laert.X\h. 6. 

^________ F f $ Prxter-I 



^ 212 De Musica Vocali. 



Pratterea ut morum conformatrix j fie quoq* Virtutum altrix, & 
cxpultrixvitiorumc^caciffimaellcJWiij/ff^Liberalis, &praecipue ad 
Caflimoma atque Temper antta honeftatemconfervandam vim confert 
& eflkaciam eximiamj. 

J CLTTitMNESTRiC pudidti* nonprius abjEgifthoexpugnari& 
corrumpi potuit, quam Demodocum, Poetam & Muficum Citharae- 
dum, qui caftum amorem in illius animo fovebat, £ medio fuftuliflet. 
Huncenim Muficum Agamemnon, ad bell umTroj ami m iturus,do- 
mireliqueratcuftodem,ut Clytacmneltra conjugalem probitatenu 
per muliebrium virtutum laudes; concentus fui Mufici hortamento 
accenderet, & confervaret illibatam-.. Teftis Homtrut Odyff.y, 

JlU vero{yEgifthtts)defidiofus inficejjit Argi ecjuos pa/cent is » 
Crebro ^Agamemnomamuxoremdemulcebat verbis. 
EtilUqutdempritnbabnuebat [acinus indignitm* 
Diva clytamneftra; menu enimutebatur bona.*. 
fr at ere a enim aderat Pracentor vir ,cut plurtmum mandarat 
K^itrtdes ad Trojantproficifcensfervareuxoretn^. 
Sedcumjam ipfumfatum Deorttm irrttivit perirc^, 
Turn veto ipfum Poet Am cittftum ad infulam defer tanu f 
Dercliquit avtbusUcerationem&rapinantferi. 
Jpfam vero v$lem volentem duxit fuam domunu, 
Tanta era* vis Muficae in Ca/Htatctusndju, 

Eandem quoq; ob caufam P h e m i u s, Demodoci frater, ab Ulyi- 
fe Penelopac uxori cuftos datus efle fingitur, qui (utint.odyffl) (Zi<? -nu; 
MW^w*'«<J«coa&usapudprocoscanebat» nonturpes fabulas , fed 
miferabilemGraecorum rcditum £ Troja. Coaclus autem canebat 
eUtfo <a^p pytrnfmv dtdyiui ; quia ncm ut procos oblectaret , fed ut Pene- 
lopencuftodiretinIthaca,abUlyflereli&userat, Eujiath. inj.Odyfl". 
USuidas. 

Cass io- 



De Musica Vocali. 113! 

Cassiodoro autem Dorius modus PrudemU hrgitorcli) & 
Cajiit4tts effector. Athcntus lib. 14.. c. 6. 

Porro omnes antiqui & moiibus & legibus conftituerunt, ut 
Deorum immortalium Hymni in conviviis cancrentur ad Temper an- 
turn , honeftatemq; retinendam. Nam cum Cantilenx concinhx ef- 
fent, Deorumqj accederet metus, uniufcujusq; mores facile com poni 
pofle videbantun Atheadtu lib. 14. c. 11. 

Qiiin& ob hanccaufam ad cartas & convlvia^t&.ovxKi Jolebat 
wtroduciMufica\ quod eliderc vim fervidioremvinivaleat, ucalicubi 
refert Ariftoxcnus. llle enim induci Muficam dixit : quia cum vinum 
dcftatudejicerefoleatillorum, qui eofunt large ufi, corpora &men- 
tcs : Mufica modico fuo tern peramento & competent!, ad diverfuirL, 
(latum re vocat ea & mollit. Flat arch, de Mufica. 

Quidquod&illis, qui ebr'tetate & crapula induEli aliquid mali 
pcrpetrabant , tibias & concentum accommodarunt , utingeniahis 
modis irrigata boneftiores maturefcendo mores acquirercnt. Ex 
Dtotogene Pytbagorao, lib. de Sanctitate. 

Etquamaccommodafuerit temulentix fedandxLexDorica.., 
cumhiftoria deadolefcenteamante&amente, fubufuMuficae im&n- 
thmJ ex Hippocr. Plut.&Bo'etkhofiendit, turn Philofophorum teftimo- 
nio confirmat & comprobat Scaliger. 

Etiam Fortitudina cotem eflfeMufieam, ejufdem cum u- 

fus militaris,tum reficiendi virtus fuis capi- 

tibus commonftrat. 



to* 

f 



Cap 



114 E* E Musica Vocali. 




Caput XIII. 

De virtute MupcA targiKJj tj 6s^cvnr£VTtKtj-,five Me- 
dic* &f*nAtrke , adpcllcndos corporis merbes. 

Hcmadmodum animi argtitudinemMufica: vicum 
excitari,tum fedari oftenfum eft, «* capte XI. de emcacia., 
m&nUKti •* Sic certo eft compertum, iMuficd corporis morbos 
Uniri & curari. Conftat enitn invicem animam & cor- 
pus compati, ArifiotcU tefte de Anima, & paffioncs mutuo fuftinero 
titillationes itidem & oble&amenta invicem fibi communicare. Et 
annotant Veteres,a Mufica,interventu animae,fic curari corpus,ut,in 
terventu corporis, curatur medicamentis anima. Bodinus lib. }. Dae- 
monom. c.6. Cui rei fidem conciliant teftimonia, hiftoriae & exem- 
pla, quibus confirmatur Mufica medela,non tantumin genere vario- 
rum, fed etiamnominibus definitorum morborumj quales funtPe- 
ftis,Ifchias,Phrenefis,Infania,Morfus viperarum,Phalangii &c: Ma- 
gna certe eft cum harmonia confenfio N aturae j (So'cth. lib.i. de Mufi- 
ca) quae male affecta remedium & mitigationem in Muficis Inftru- 
mentis invenit. 

Naturalem Mufices vim Strafo 8c Qutntiliamti non ignoravit,qui 
cenfet earn mederi corporis morbis.^./. c.nf. lnjlit. Or at. Sed & De- 
»»^r//«*fcripftt,plurimos morbos Tibiarum concent" mitigari,aut 
etiampelli. Aul.Geff.lib.4.c.i). 

ATerpandro Lesbii&Jonesaplcrifq} morbis liberatifue- 
runt cancus dulcedine. Floruit Oly mpiade 3 5. 

Etenim quam & Charites , & lsticia , & Mufae , 8c bona valetudo 
affines fint, tefte Scaligero^x Oraculi confilio colligi poteft,quod A r- 
Giv.fi TelesilljE datum ait Plutarchtu: Ea fum mo loco nata,fuit 
affe&a rnorboj qui cum Medicorum ope major eflet, a Diis auxilium 
petiit coa&a. Refponfum eft,ita demum fanitatem reftitutum iri, fi 
Mufas coleret j ad quas cum frequenti opera animum appulifiet , fta- 

tim 



De Music a Vocali. 115 

tim canvaluifle icribitur. Prater valetudinem qudd roburetiamj 
confecuta fit,lcgatur fub efficacia & ufu Mufices bellico Scaligcr lib. 
i.Poet.d. 

C t b E l E n, fiftulae Cymbali & Tympani inventrieem, pecorunu 
& puerorum morbis lenimenta excogitafle fcribunt. Quibus cuitl 
multi curarentur pueri, earn CMagnam matron nomiaarunt. Diod 

lib.4- 

Thaletem Crctcnfem,fortc quadam a Pythio edita,adiifle La- 

cedacmonios, cosqjPeftilentia opeMuficxlibcrafie,tradic Pratinas. 
Plutarch, de Mufica_>. 

Sic H o m e r u s luem.quae in Graecorum caftris graflabatur , Mu- 
fica fuifle refert curatam. Verba ejus funt Iliad. *. 

LMagnumperpetuo Numen cantu celebrabat 
Carmen ^ichivorumfobolesfcitummndulando, 
P ha bum cantabatfluo aures Mi exhilarate. 

Unde&Psanasdi&os efle,docebit caput de Nomioibus Cantico- 
rum fpecialibus. 

ifchiadicos & Coxendkum dolor t labor antes Boeotiorum plures Is- 
m e n 1 a s Thebanus, Antigenidae difcipulus. Tibiae cantu, bonae vale- 
tudinireftituiflenarratur. Tantus Hominis Naturae cum Harmo- 
nia confenfus eft, Bo'eth. lib.i.de Mufica. Et 7oeophraftm,\ib. de affla- 
tione Numinis,Ifchiadicos fcribit fanos fieri,fi more Phrygio harmo- 
niam aliquis indigena illis accinerit. Athen,\\b.\$.c.\o. 

Albertus, Ernefti F. Bavaria: Dux , Podagra fub Imperio Fride- 
ricilmperatoris laborans, fepofitis curis caetens, fe&atus Muficam.. , 
affiduis cantibus ac fords animum oblc&avit. Mn. Sylv. cap. 14. Eu- 
rope. 

A viper a morjis auxilio eiTe Tibicinem,modulat6 canentem,puta- 
vit Macrobitn. Nee non Theqphraftus ErejSut memoriae prodidit , 
quarundam viperarum morfibus cantus tibiarum aut fidicinum, atqj 

Gg alia 



n6 De Musica Vocali. 



alia Organa artis Muficx , modulate adhibita, aptitfime mederi. A 
UxAnd.ab ■^Alexandre lib.i.c.17. Et Calm lib.6.c.ij. 

Phrencticoi mente imminuta & valetudine animi affcdlos,nulla re 
magis, quam Symphonia & vocurn concentu refipifcere,& fanitati 
Tt(thui,c.enCmt4fc/repf4ttesMe<iicus, ibidem... 

Fama eft Empedoclem Agrigentinnm cantiuncula quadatn^, 
furibundum, nudoqj ferro hofpitem impetentem fuumjcompreffifle 
atqj fedafio. 

Hie J.^/*»^*/wejus4iCUramrecenferc opera prcciam duxi 
haud poenitendum,Nempe Inlania quaedam ex fanguine orturn iuutn- 
trahens, Ger mania olim,Evangclij luce propemodu interftinda,fre- 
quens invafit & occupavit jqucm morbu a S.Vito immifsu,fuperftiofa 
plebs credebat. Ea bellico tympano & fiftula bellica non tarn cura- 
batur, quaiTLmagis efFcrebaturj lie nt miferr homines eo correpti fu- 
pranaturales vires &laltando& exiliendo per aliquot dies abiqi in- 
termiffione viro« etiam fortiflimos defatigarent : & qnamvis viribus 
laffi conciderent, linteis tamen in fublime excuterentur, quod quies 
ipfa periculofa diet, nee prius hie furor ceflaret, quam partirn labore 
confumeretur,partim fudore exhauriretur morbimateria, Zuing. 
Idem refcrt Canter aritu centur.i.oper: fuccif.c.gi. 

Quid obfecro iis apud nos,& inferiori Germania olim,& non i ta_. 
pridemilludaccidk,qui furore quodam, quod genus vulgus morbum 
J < i«^>^r//,velModeftiappellat,noftraverna£ula lingua WtiU $><W& 
vocamus,exagitantur? Easenim,ut 5^#«finmethodohift. quoq; 
obfervavit,ad lafciviam & inconditam faltationem furor impellit , 
quamMuficaLyraimitantur,deinde numeris-ac modis gravioribus 
utuntur:idqjfenfimfaciunt,quoufqimodiacnumcri gravitate ph- 
nd conquiefcant. Jnfua Damonia lib.z. c.4. dicit, non magis expedi- 
tam ejus curandirationemeffe, quam ut fedat^gravkesqj cogantur 
ialtaro. 

Et alibi He SotUnus refert; Quos ad feptentrionem furor invadit, 
hi atfidu& aut rident,aut fakant : qui morbus D. Vir i appellatur a Ger- 

manis. 



De Musica Vocall 217 

manis. Curaturautera fidibus&cantupximumincitato, deindo 
fedato : five abalienatos feniiis Mufica revocat : lire thorbos corporis 
concentus fedata mcntc curat: liveniali Genii, qui furiofos fatpifli- 
me cr uciant, divina Harmonia fugantur. libj. deRepub* cap.r. 

HorumamcntiumhominumAnnociD ccc LXXIII.magnam 
multitudinern venifle ex finibus Rheni & Mofz in Flandriam, grega- 
tim choreas ducentes , ac continenter faltantes & cantantes, haudfe- 
cu s ac f uriis quibufdam exagitarentur, fcribit Ludavicus CMaleanus in 
Annal. Flandr. lib. 14. exiftimatq; talia rudibus accidifle mortalibus 
iiitenebricoflflimaillaaetate , propterea qudd apueritiainlegeDei 
non inftituerentur. Circa idipfum tcmpus ex Aquifgrano , in Han- 
noniam,atqjinde in Franciam venifle mirabiiem feclamtam viroru, 
quani mulierum,prseteromnem verecundiam chorizantium , fcribit 
Petriu Pramenftratetifis. Hi videbantur fibi in fanguinis flumine fal- 
tare,quamvis aftantes nihil tale viderent. Monftratur fane adhuc 
facelluminmonteprope Ravensburgum,urbemSuevia*,inquo arx 
egregia aedificata eft, qui mons a Vito hodierno die nominatur, qudd 
finguUsannis,nonitapridem,turbatripudiantium , quail Divo illo 
facra celebrarent, & ejus ope fani fierent, eo faltando recurrere folita 
eflet. Sed cum aditu prohiberentur , & (acellum illud in alios ufus 
deftinaretur, ifte concurfus ha&enus ceflavit. H*cexCnmeram,dz^> 
PitiS. morbo. 

Congruaefthic de Tarantula ex gtrxtxt Phalangii narratio,cui 
multidocli Scriptores ridem faciunt. Nam apud Campanos & Nea- 
politanos Phalangio percuflbs, quod vulgo Tarantulam dicunt , nul- 
lo alioremedio fanari compertum eft,quam fi protinus Tibicen vari- 
os concinat modos, 

Eft autem Tarantula* aranei fpecies, fie di<fta,quod inTarentino 
agrocopiofainterraecavernisrepeiaatur , & per aeftatem meflores 
ex improvifo impetat, ut ocreati metere cogantur. De Ta- 
rantula & Tarentatis Plilipput Camerarius Centur.2. medltat. hifl. cap. gi. 



<£. 



liacc 



■ 



De Musica Vocali. 219 

nifi Mufica , ut dictum eft »ac chorea fibi medeatur. Hxc Ulfajolw 

citat. 

ExVetcribus Julius SolinusyQxtznttcnzmCamerario y Phalangi- 
um, inquit, aranei genus eft : fi nifum quxras , nulla vis eft) fi potefta- 
tem, iftum hominem veneno interficit. 

Ex Recenrioribus au tem Joan. Port a ita fcribit iMag.Naturali lib. 
i.c.21: EftPhalangiigenusquoddam,quodaTarentoinApuliae par- 
tibus Tarantula diciturj Univerfaenim Regioficeislaborat,utper- 
pauci fint,qui evadant > Eoru morfus accrbior eft, quam Vcfpaeicius , 
&homincs,qui abeisicuntur,diverfisafHi&anturcafibus: multie- 
nimjperpetuo canunt,illacrymanc,delirant : Sed omnes fere faltant. 
Meflores enim,dum operi incumbunt,ignariq} doli, farpe acriter per- 
cutiuntur, Muficisq} adhibitis modulis, animum delinientibus , per- 
mulcentur,eis4 j in fanitatem reftituuntur. In quibufdam cavernu- 
lis vitam degunt, easq; in fegetibus condunt. 

Sed operac preciumeft hie verba Alexanil.de Alex. aflcribere,qui in 
hujus rei defcriptione prolixior eft. Tarantula, inquit , aranei genus 
esl,dirum animalj taclupeftilens, etiamficajufpe&es,vilem&finenox*pu- 
tabis. Etfane reliquo anni tempore minimi perniciofa y ant exitialis ,vtx a- 
liquid nervorum aut virium ad nocendu habet. Cum aut em aftu annifla- 
grantiftimojaftiduofile ApulU campos ( ubi peculiare hoc malum exiftit ) 
torreri cert urn eff } turn maximefeu afflatu noxie,feu aftu accenfa t morfu vi- 
rulentopefliferamperniciemaffert^ui tamo malt vis eftjut quemcun^ mor- 
fu percuflerit, riificeleriremdiofuccurratur, autftupor exitialis primo^dein- 
de cert a nexfubfequatur, neceffe esl, aut ft qui forte vita damnum evaferint-, 
veluti abalienati menu, ejrfemivivi, continue ft upore & hebeti fenfu oculo- 
rum auriumfa affe&i, vitam miferabilem tgerriml due ant. JHuicptfti tarn 
prdfentimalo, quantum caveri human a'diligentiavoluit , unumhocfalubri 
remedioeffecomper turn eft t fiprotinus Tibtcen aut Citharifta varies cone in at 
modos : tunc enim morbo ejufmodipercuflus-, qui moribundus & fermonts ejr 
oculorumfenfits amiferaty qmti necingredi net far /, ne% aliquofenjufrut va- 
luer at ■> mox ubt tibtam aut citharam admotampropim audit jillo mitt fon o & 



2JL 



concen- 



xig De Musica Vocali. 



hacc refert : Generofut ejr nobilis tjuidam Neapolitani Regn. vir , cum men- 
fern unumatfy titer urn unkeffemOi^mihi mult a memoratudignanarravtt . 
Inter reliquosfermones aliquando etiam de venenatij&mo animalcule, ex in- 
fc&orumgenere , quod ah /talis Tarantula vocatur , mem to incidtt , ideofo 
quajibi comperta ejfent y rccenfuit. ^jebatii/mfeftumiUudmirU modis 
infenjumejfe agricolU ,cum vel in arando, vel mefus tempore in colli gtndis 
fru&ibus occupati ruri effefoleitt-, eostfc incautos morfu fuo Utah vu lucre la- 
dcrejta ut contra ejus virulent os icJus nulla remediajatis efficacia haBenm 
excogitaripotuerint. obhancrem,ajebat, eo tempore rufttcos pier unt^ o- 
creates in agfis conflict, ut hoc muniment o labotibus tut ids vac are pofint. 
Lafisautem veliilos a Tarantula , mox veluti veterno correptos procidere, 
neq excitaripoffcjtifipcculiari Inflrumcnto Mufico,ad iftum mira Natura 
[olertia veluti deflinato, cujusJonoTarematot(itz enim eos vocari ajebat) 
excitatosre/urgere,&perpetuo motu Jaltando veneni vim eos digerercfo- 
Icrc-.rarifftme'autcmiCrnonntfi robuftiores,priJlinas vires & valet u dine rn 
int egram recuperate : Imbecilliores vero vel mente captos , vel inept os ad 
laboresjrijlcs&Jlupidosrcliquumtempui vitafua abfy jpe priftin* i/ale- 
tudinisrecuperandaconjumerc. HacCamerariut teftimonio Nobilis 
Neapolitans 

Et Simon CHa)oluscol\o<\aio^.zdducitmirabilem de araneaAppu- 
/.rfprzgrandihiftoriam; lllafi quern laeferit,pcftiferquidemeft mor- 
fus,atMuficesconcentufanatur. PetrMifp lilv.p.j.c.iz. Additidem 
Majolus ex Alexandri ab Alexandra genialibus : Huic morfui me- 
detur quxlibet Mufica,fivc tibia fit, five Lyra, autquodlibet Inftru- 
mentum. Lxfus enim cum jam audit Muficx fonitum,fe dat in cho- 
ream,qua tam diu exercendus eft, ut delaflctur , ut veneni vis diflipe- 
tur, qua nondum diflipata, adhuc fubeft mortis periculum : ideoque 
perfeverandum illi eft, donee diffipetur vis ilia : nam &aliquado con- 
tigit,lacfumhominedelaflaflepluresfibifuccedentes Muficos. Vis 
enim ilia veneni fenfus obftupefacit, & perfepe etiam mortem indu- 
cit : quin fi evadat mortem infenfatus redditus , tota vita perfeverat, 



130 De Musica Vocali7 



conccntucaptut&demulfuitvclutil gravi(omnocxcitu*,oculos attoUit pa- 
rumper, moxje in pedes ertgit, aefefe recipient paulatim pro modulo &pulfu 
fonorum,fervata pfaUendilege , ingreditur, tunc enim in gravcf cent e jono > 
quafipcrmuljis an i mis & confirmatk exult abundus , maxima nifuatft impetu 
in/ait us gejlusfr indecoros, ne% k pulfu tit bar* aiffonos crump tt , it a ut et- 
ittmrudes&igjtari, pfaSendi modos docli, inludo videantur. 
Ubi pergens recenfere & hzc addit: 

(tint per Apulia tampos fervent ifiimos ,ubi hoc malum peculiar e exiffit, 
fub cane iterfaceremusjnquit, undig. oppida & vici tympanis-, 0u/n aut ti- 
biiscircumfonabant. Gtjus reicaufam quarentibus nobis relatum tft, Ta- 
rantula morbo affcttos unditfr per oppida curari. Cum£ ejus rei gratia in 
pagum quendam diver teremus t invemmus adolefcetttem/norbo ejujmodi af- 
fet~tum x quivelut repent ino furore iff us, & mem 'e abalienaius, corporis motu 
non indecore > & manuum pedum£ gejlibus ad tympanum pfalleoat non m- 
concinniter\ ut<i vehement ius modos acciperet, qua/Hi llopul/u demulceri ani- 
mus ,& lentri dolor videretur, fenjim & placide aures tympane admovere, 
max caput manus & pedes crebro motu*oncutcre,& demum in faltum fe at- 
tollere vtdebamus. Jjhta res cum ludo & rifitprorfm digna vifaforet, inte- 
rim is,qui tympanum pulfabatfonitu par umper intermif]o,paufam fecit. At^ 
ilium morbo affetlum, ubipracentto illaquievit,velut at t outturn, jlupentt^ 
ftmtUm , repenti an into linqui, & omnifenfu defitui cernimus. Burfus re- 
fumto tympana, ubi primittn modulos audtvitfrtftixas ilium vires refumere , 
Cr acrtus in choreas wfurgerefpeBabamus. Or edit um eft, quod a vero non 
abhorretjv'milUmveneni , virulent morfu &fanie concept am ,Harmonia 
& vocumconcentu per mum corpus diffundhat&inde fatonefcio quodilabi 
& exinaniri. ideo illos, qui morbo ejufmodi labor arunt ft quidretiquiarum 
refiduumfuittfuodpenitus cur atum non fit y fiquanaofono extrtnf ecus , vel 
concent uillorum aures aj ficicontigeritjveluti mentc conflernatoj toto animo 
& corpore concuti^acmanibuspedibus^gefiire compertum eft, donee vis Ma 
tabifica penitus extinQafuertt. Alexand.ab Alexandra Geniol. dierum 
lib. i.e. 17. 

Atqjhifcehiftoriisvirtutem Mufices medicam common- 

| ftra'fle Patis fit. 

Caput 




De Musica Vocali. 2JI 

Caput XIV. 
Deufu MuficA PbilofepbkoJt r veScboLifiico i lfp^ irajfevo-tv 
W a»a,iraK(Tn, inftitutioai difccntium, & refefttoni dottiorumj 
atfa ccCHpdtorum, coftducentc. 

T Philofbphorum Scholae,& ingentiis negociisoc- 
cupatorum aedes, Muficcs exercitium colucrunt frequen- 
tifsimd: Cujusfuavitatecum difcentium metnoria ille&a, 
doftrinarum primordia avideJmbiberet, & firmiter con- 
fervaretj turn do&iorum graviorumqj virorum ingenia, ftudiis & oc- 
cupationibus defatigata, honcfti otii fcriis & quiete rebus feriis ali- 
quantuminterpoiita,vircialacriterrecolligerent,&obleftawadfcve» 
riora excitarentur ftudia, 

G raci adolefcen res,Muficac & Poetic* potius vacabant,in quibus 
cxcellere pulchrum putabant. Et tametfi cancndi ad tibiam ars libe- 
ro homine indigna prius vifa foret, ad eamq; fola mancipia admitte- 
rentur:xvo mox fuccedente tanti fuit honoris, ut ad illam nifi liber & 
ingenuus admkteretur nemo. k^AUx. lib.z.gen.dicr. 

Aristoteles Muficam inter ingenua oxercicia connumcrans , 
vultomnescives fuasReipub. ineainftitui, &exerceri, dumjuvenes 
funt. lib J. Polit. Id quod Pythagoras quoqj cehfuit j cufus difcipuli 
tanti fecere Muficam,ut fummo mane excitarentur ad Lyram,& quie- 
tem capturi fono in vitarentur. Alex, ab AUx. lib. 2. c.z j. Et multum. 
ftudii Muficae impendifie Pythagoram Samium, fuperiorannotatio 
exhibuic. 

Videtur omnino Grascorum fapientia pcrMuficaTheoremata_. 
praecipud tradita fuifle. Apollinem idcirco omnium Deorum , Or 
pheumque omnium virorum Muficae peritifsimos ac fapientifsimos 
exiftimarunt, omnesq^eos, qu*hacipfaarteuteientur,Sophiftasap- 
pelferunt. K^Sthen. lib. 14. c. 13: 

Oretenfes juflcrunt Libertorum filios cum quodam concentu & 
melodia^r/»»*/» Leges perdifccre, ut ex Mufica voluptatem caperent, 
& facilius eas memoria comple&erentur, ne fi quid contra Leges 



admi- 



* 



zy. Pe Musica Vocali. 



admififfent, per ignorantiam feid fecifle poflent defendere. Secun- 
</jw»,quod cis difcendum proponebant,erant Hymni, in Deorum ho- 
noremfadi. T<rr^«ifortiumvirorum Encomia. JElian. de var. 
hiftor.lib.i. & Athentw Hb.14.c11. Rediiis fane Cretenfes judica- 
runt, quam Diogenes Cynic <w,qui cuidam, Mufices peritiam commen- 
danti, crafse refpondit : 

Laertiua\ib.6. Ignoravit Pfalmis & cantilenis optimas quasq; fen- 
tentias,Reipub.&Oeconomiae utiles, & virtutuminviris prarclaris 
fpecimina,men(urari,exprirni & inculcaripofle. 

Sic Lac ones inftitutionis gratia affedabant Cantilenarum_> 
&Carminumelegantiam, quibusinerataculeus,quiexcitaret ani- 
mos,fpiritusqj motu occulto quafi ceftro percelleret,& fumma alacri- 
tateinflammaret. Didionuda erat & virilis } neqj argumentum.. 
habebat aliud,quam elogia corum jqui generose vixiflent,& pro Spar- 
ta occubuiflent, quos immortalitati commendabant , & probra igna- 
vorumj quod acerbam atqj infelicem ducerent vitamj profeffionem> 
item & magniloquentiamadvirtutem congruentemxtatibus. Flu- 
tar chut in Laconicis. 

Apud Romano* quoqj majores natuin conviviisadtibiasegregia 
fuperiorum opera, &fortiumheroufada carmine comprehend ca- 
nebant,qudperhxcadmemoriamvirtutis carminaadeorundem fa- 
dorum incitamcnta juventutem redderent alacriorem. Quid hoc 
certamine fplendidiusj quid utilius ? Pubertas canis debitum hono- 
rem rcddebat,atqj arbitrabatur grande nefas & morte piandum, fi ju- 
venis vetulo non aflurrexerat: defunda virium curfu xtas ingredi- 
entes aduofam vitam favoris nutrimentis profequebatu r. Quas A- 
thenas,quam fcholam,qux alienigena ftudia huic domefticz difcipli- 
nzprztulerim? IndeoriebanturCamilli, Scipiones, Fabricii, per 
quos res Romana ita fuit auda,u t univerfo orbi imperaret. Valerius 
<j\Uximut lib.2. c.i. Cicero lib.i .& 4. Tufcul.quxft. 

1 Sum- 



De Mustca Vocali. 



31 



Summam eruditronem & animorum inftitutionem longe prae- 
claram efle in nervorum vocumqjcantibus fitam,a Graccis temper fe- 
re creditum. Cicero i.TufcuLquacft. Hinc veteribus Gratis pra aliis 
curafuit>ut in Mufica inftitueretur Adolcfccntia,cujus anirnos Mu- 
fica arbitrabanturinformandos>& dirigendos adW irciirov, quod con- 
ducat Mufica ad omnia,atq j ad actionem orhncm feriam ,pralertim_. 
addifcriminabcllica. Plutarch. dcMufica. 

Ex Diotogene PTTHAGORiCO conftat, quodprimiilliLegum- 
latores,cumanimadvertcrent,qu6dhcMninumftudia nonpoflent o- 
mninotranquillaefle,adrruTcuerinteisfaltationem 8c rhythmumj, 
motu certo & ordine conftances : adhaec Ludos .conceflerunt , qui vcl 
ad mutuam conjunttionem promoverent. vcl adverum cognofcen 
dum acuendumdj ingenium facerent. ltb.de Sanclitate. 

Et P l a t o inftitutioni hberorum, circa quam totum ftudiuiru. , 
tanquam circa meifis urbanae fementem,adhibendum judicat,illi, in- 
quam, inftitutioni adjungit Muficam, & hanc fccundum ocdinem ab 
ipfo inftitutum confervandam monet : Nufquam enim, inquit, Mu 
Hex modi mutantur abfqj maximarum legum civiliummutationcj 
Arcem igitur feu (puKax^n* ftruerc oportet circa Mufica. vySv w«. 
$if.mwa aurt) petHaif KatSavH afyf$votuvn> **» «f c* zr*i&u»t ye ftifH,)^ wsxet- 
xo» £$h sgya.£ousint> Et deinde incomoda mutatae Muficac addit , quod 
omnia publice & privatim evertat. Quando vero bene incipiences 
puerijocari&luderelegitimum per Muficam morem imbibunt,inj 
contraria his omnino ac fuperioribus Mufica tendit atq j augefcit,eri- 
gens fi quid antea in civitate jacebat : lib.j.de Republican. 

Inftitutionem qui Modi Mufici juvent, Capedori judicio, exifti- 
mantur Dorius & Lydius : quorum ille prudentiac largitor eft; hie bo- 
norum effector eximius, qui intellectum obtufumacuk, ipfiqj terre- 
na naufea gravato cceleftium inducitdefideriunu. 

Hicetiamcommemorandaeft C. Gracchi inflitutio, Mufici Inftru- 
menti bendfcio pronunciationem informantis. Is quoties ad po- 
pulism concionem habuit,(ervum Erydnum a tergo Muficx artis pe- 
_.. __ ... _ ^ ritum 



1J4- D E M U S I C A V*Q CALL 

ritum habuit, qui occukdeburnea fiftula> quam Ton at ion vocanr, pro- 
nunciationis ejus modos formabat,au t nitnis remiflbs excitando, aut 
plusjurto concitatos revocando : quia ipfum color atqj impetus a- 
dionis attentum,hujufce temperamenti zftimatorem eue non patie- 
batur. VaL LPffax. lih.8.c.io. & Celliut lib.i.c.ii.fx Cu.& Plutarcho. 

Przterca PUtonti inftitutum erat , juventutem Muficx difciplinis 
inter primasartesinformarid£bere>uthocmodograviora ftudia ho- 
nefta voluptate lenire poflint. 

Quid quod aniinireficiendi gratia Socrates in fene&ute in- 
ftru&us a Gw/wfidicinc,addidicit Muficam , non modo abfque probri 
fufpicione,verum fumma quoqj cum laude,majorem exiftimans inu- 
rialicuiturpitudinismaculam,hoc ftudiumin feneduteignoraroj 
quam eidem dare operant. 

Et P l a t o, M uficx,inquit,vacare exercitationi,loco honcfti otii 
& voluptatis rngenux, duxerunt viri pacis belli^i artibus iliuftres. 

Hierontmus Fracastoreus Veronenfis , Mathemati- 
cus, Poeta, Medicus clarifl!mus,Mufica unicedcle&abatur, eaq; tan- 
quam cote feriorum ftudiorum utebatur. ^futtor viu. 

Rodolphus Agricola Frifius puellas amare fe nonnun- 
quam fimulabar, venim nunquam deperiit. In harum gratiam pa- 
tria lingua amatoria carmina quzdam fcripfit elegantiitime, quz pu- 
ellis przfentibus, primariisq; amicis voce & teftudine fuavitiima mo- 
dulatione canebat. Hujulmodi cantionibus animum intentiore Au- 
dio gravatum interdum remittebar. Gerard. Noviomagut m ejus vita. 

Lucius Stll a utanimum,laboribus& affecTibus diverfis la- 
borantem,refocillaret,optime cantaflc dicitur. 

Ep amikond AM,Polymni Filium,Thcbanum,Grzciz Principem, 
legimus fidtbus przftantiffimececiniue, Ut enim in Philofophia_ 
Przceptorem habuit Lyftam Ttrcntinum, Pythagorzum: He cythariza- 
re & cantare ad chordarum fonum edo&us eft a Dionyfa, ctrminz can- 
tare tibiisab Olympiodoro, fcltare a CdKiphrottcj. Cicero i. Tufc quzft. 
Probtu in Epaminonda_>. 

Periclbm przceptorem habuifle in Mulicis PiiwwWjmemo- 

rant 



De Musica Vocali. " 2^5 



rant plerique, Artfteteles Mufica exeultumapudPythaclidemtradit. 
Apparet Damoncm, cum infignis eflet Sophifta , quo ad vulgus acri- 
moniam fuam inumbraret, nometi prartexuiffe Muficac Adfuit Pc- 
ricli hie vclut athletx in Repub. aliptes &Magiftcr, non fuit clam ta- 
menLyrae Damoncm velamentouti. Plutarchmm ejus vita_.. 

Ltcurgus quamvis durifllmas fubditis mis leges injungeret, 
Mufices tamen ftudiu m egregie videtur amplexatus. 

Alexander, licet graviter a Patre Philippo objurgarecur , ci- 
tharae operam dedit, ut haberet unde ferias & feveras de Monarchia_ 
&Principatu meditationes quandoqj reprimeret, aut exercitioma- 
jorefatigatum corpus reficeret. 

PoftarduadeniqjbeIla,Ducibus&miIitibus oportunu effe tem- 
pusutendi Mufica,mnuit Homer. us,quando utile & jucundumex- 
ercitium invenit negociis vacuo Achilli, de quo Vdlerius CMaximut re- 
fert : Homerus^nquh^mgenij coeleftis vates, Achillis vehementiffi- 
mi manibus canoras fides aptavit,ut earum milrtare robur levi pacts 
ftudio relaxaret. ^/.cJWrfxlib.g.c.g. Nam aim bellator eflet &ftre- 
nuus,Achilles,ex offenfione,quam contra Agamemnonem concepe- 
rat, periculis bellicis abftinebat. Dignum igitur HeroH cxiftimabat 
Poeta,utanimumejusoptimismodulamentisexacueret: qud ad ex- 
peditionem,quambrcvipoftfufcepit,e(letparatus. Id fane efficic- 
bat,Veterum res geftas ad memoriam reducendo. Praeconcs enim_i 
Agamemnonis cum ad tentorium ejus adventaflent , ipfum invenc- 
runtfidibusludcntem,quodcxillis verfibus conftat: 

Toe ivfs* rsprlfiifor <pi%utyyt \iydti 
KaAii fauiaAiti 3m $ct$yvf$®* fyyof nn 
Triv cif$T <£ evdquv irroAw itiiuf^- i\soset{ 
Tjf lyt &vf*ev I wj xi v, oh ill $ apa x\$ct euiftit. 

Accepimus ipfum quoq; Muficam tradafle Hercultm ab Eumolpo 
doclum. Nttdl.Cames lib.7.c.i. Theoerit. Et complures fapientiflimos 
CHiRON,ut memoriae traditu eft,docuit:qui pariter M uficac ac Medi- 
carartisfuitDo&or. flutarchm de Mufica_.. 

___ Hh z ~~" Sire- 



\i}6 De Musica Vocal i, 

S IRENES quoq;apudHomerumcanuntUlyffieajquibusmaxi- 
medeledtabatur, qua:q^ ejus & ambition! &fcientiae multiplici erant 
confentanea : dicuntq* quifquis illos cantus audierit, eum & cum dc- 
letftatione rcccdere do&iorem. Suidas. 

ScdtantumdcMuficaebencficio&uruin gratiam inftkuendi & 
reficiendi,quantuminprommfuit,attuliflefumciat. 



Caput XV. 

Dt admiranda'Vhmotu, tfeffe&u Mu/icam Brutis,cum 

per N*t sir tincltndtiorttm Jumper inftitutioms afjite- 

fattiomnLi. 

Rodeant gregatim ad Scholar Muficac claflfes ex 
ftabuhs jumenta,ex nidis & maceriis avicule. & volatilia, 
ex fpelxis Cera: & animalia immania : quorum Naturam_> 
impcru tampropenfo in Muficum cocentum ferri com- 
pertum eft,ut eo non tantiim mirifice dele&etur & gaudeantj verum- 
etiamejufdemincitamentocum admiranda inftitutione alliciantur 
Scafluefiantadattiones, eciam quae captum plane excederevidentur 
brutumj. 

Quis nefcit Delphinu m, quern virion Methymnxus,fivecx 
Methymna,Lesbi oppido,Citharaedus & Poeta Lyricus,concentu Ly- 
rae ad (efe vocavit, ubi e Tarento Corinthum , ut Herodotus vult , navi- 
gaturus, pyraticae navi (efe non tuto commiferat. In ipfo enim cur- 
fu aPraedonibus ad necem pofcitur,ut potiantur vi pecuniarum, quas 
in Italia & Sicilia,ob artis praftarttiam,meTuiftet, Ac rogavic ,ut li- 
ceret faltem,Cygnorum more , fibi funebre carmen in mortis folati- 
umcanere,hisqjpecuniamprofudit,utearatione experiretur, an a- 
nimos illorum placare poflet. Illi autem his minime perfuafi, j ufle- 
runt,ut vel feipfum occideret,qud (epulcuram confequeretur,vel iru 

mare 




De Musica Vocali. 



v>7 



mare quam citifsime defiliret. \^Arien itaqj fpe fruftratus, cum fenti- 
ret illos nulla cantus fuavitatc deliniri, fbris confcenfis, toto apparatu 
inftruflus, Orthium carmen modulari coepit. Adfuavitatem foni- 
tus congregatos ferunt DelphinosaliquotjipfumqiAriona,nonigna- 
rum naturae illiusanimalis (quaetiam Ulyrtem, Tclemachum, Coera- 
num,filium Melicertae, & Enalium fervavit) defiliifle indorfum unius 
ex illeclis, qui cum exceptum per longa arquorum fpacia placide deve- 
xit ad littus Tacnarium Laconix incolumem. Rem omnem Phtar- 
ehusin Convivio,& Ovidiusnon minus luculentcr cxprcfsit ; 
Quodmdrc non novh, qua nefcit Ariona telitu f 

Carmine ear rentes Me tenebat aquas. 
Sape/equens agnam lupus ell a voce mentor, 

Safe avidumfugiens reft it it agna lupum. 
Safe canes Lepores£ unajacuerefitb umbra : 
Etjletit in Saxoproxima cerva Lea. 
Et fine lite lequax cum Palladis alite cornix 

Sedit, & accipitri yuncla cotumbafuit. 
Cynthia fape tuis fertur vocalis Arion, 

Tan quam fraternis sbfiupuiffe modus. 
Nomen Ar ionium Siculas impleverat urbes, 
Captafa erat Lyric is Au fonts or a finis, 
lnde domumrepetenspuppimconfcendit Arion% 

\^ft il it a quaptas arteferebat opes. 
Torfitan-, infelix, ventos^ undas% timebas, 

At tibinave tua tutius aquorerat. 
Namfe gubernatordiftrtftoconftitit enfa 

Caterofaarmatacenfcia turbamanu. 
lUe metuparuidm-i Mortem non deprccorjnquit: 

Sedliceat fumtapaucareferrc Lyra. 
J) ant veniam, rident^ moram, capit i lie cor on am, 
Jguapoffet crwes, Phetbe, decere tuos. 

Hh 3 Indue- 



138 De Musica Vocali. 

Induerat Tyrio diftinftam mur'tce fatlam\ 

Reddidit ittafuos pottice chorda fonos. 
Flcbilibut numeris veluti canentia4ura 

Trajeftus penna temporacantatolor, 
f minus in mettias or not its dejilit undo*-, 

Spargitur inpulfa carulapuppu aqua. 
fade (foe majut ) / ergo Delphina recurve 
Se memorant onerijuppojuiffe novo. 
lBefidet, Cttharam£ tenetyprecittm^ vehendi 

Cant at ,& aquoreas carmine muleet aquas, 
Ovid.i. Faftorurn. Gcliius lib. 16, c. 19. Herod, lib 1. Natal. Com. My thol. 
lib.g. c 14. 

Et (an& vero quam firaile eft, ut Delphinum ad CeCc excipiendum 
incitant, Piratas quoque,ne fuum abitum impedire vellent, codem fo- 
no permovifle. Hiftoriamtcftataeftnontantum vetuftas,fed & fta- 
tua ex acre, qua; ibi loci vifitur menumentum rei geftx, fimulachrunru 
videlicet Delphini vehentis, & hominis infidentis. Sabell. lib. 10. c. g. 
Plutarch, in Convivio. 

Et Pindarm autor eft,ad Cantilena: modos Delphinum marinum 
faltaflTe cum geftu: 

Qtum movh in maris tranquilli eoncinent 
Suave carmen pro fundo. 
Saltantium certe fpe&aculo oble&ati lumina attollunt, acgefti- 
culatione fimul hue illuc armos ad fonum ja&ant. Plutarchm lib. 7. 
Con. quaeft: y. 

Et hiftoriafubeft fabulae,quando Orpheus & Amphion fylvas,fa- 
xa & ferascantufuo traxiffeleguntur, quddreveraferasfylvis& fco- 
pulis provocarint Mufica deleftatas : Nam cervi & armenta paftorali 
fiftula mulcentur,& avesquaedam cantu capiuntur. 

Conftat quoqj apud Septentrionales Urfos^DelphinosjCervosjOveSy 
atqj fitulosyimd Scagnos delc&ari Muficis Mdodiis : rurfusqj horrifonis 

corni- 



De Musica Vocali. 



W 



corxiibusfeuTubisab armentisarceriLupos&Urfos. Itaq> Paftorc* 
bicornibus fiftulis (Sackppat illi vocant) ludentes, aliquando per Urfos 
rapti,continueludunt,donec fame urgente urfus difcedat,alimoniam 
conquifiturus. Tunc accepto caprinocornu, interdumqjvaccino, 
fonum horridum excitant,& fcram a reditu terrent. 

Peter a & armema fiftularum fono audito avidiusefcatn fumunt, 
atqj comprefsius pafcuntur in herbis , uti Pattlus Diaeomu lib* 5. c. 37. 
meminit, & rlwim oUtts lib. 18. c. ji, hift. Septentr. 

Equabus,quandoineuntur, carmen tibia accinicur', quod/ft/>/>s 
(boron appellant. Plutarcbut lib. 7. Con, quae ft. 5. 

Ksfvibtu mm tannimnaturainfituniMuficesatnorem, fedejuf- 
dem inillis admirabilem motum atteftatur 8c Strabonis hiftoriado 
Eunomi cicada. IsenimTimsumcitatautorem, inPythiorumcer- 
tamineEunonumLocrenfem, & Rheginenfem Ariftonem incanendi 
certamen venifle. Ariftonem Apollinem invocafle Ddphicum_> , 
ut flbi canenti foretauxilio, quod aDelphisRheginenfesolim eflfent 
profecfti. Eunorr.us refpondit Rheginenfibus , ne certahdum qui- 
dem omnino de Mulica, apud quosCicada, vocalifsimum animal, vo- 
ce careret Utiisqjcertamibus, eum in Eunomi cithara unainter ca- 
nendum chorda fracla defeciflet, Cicada fupcrvolans aftitit, ac vo- 
cem alioquin defuturam fuo cantu fupplevi t. Atq$ ita vi&or decla- 
ratusftatuam Citharoedi Locris pofuit, cum cicada Cithara: infidente* 
Strabo lib. 6. Ejus (imulachrum Delphis quoqj fuit cum Epigramma- 
tc, quod in *. lib. Grxwum Epigramtoatum legitur. 

Nee fine caufa Chad*. , cum quippe Muficac tint , ficrat* 
funt \_s4polfwij qui patrius eft Deus Athenarum. Hinc Athe- 
nienfiumj vetuftifsimi capilfis adhibuerunt implicandas iri?<y«c, 
id eft , Cicadas aureas > Ob qUarn caufam etiam iftter alias 
TrrjiyoQopi didi. Oxi lib. u. cap. 0. Erdfm, in adag. Et do- 

11 ■ 1 1 j — 1 . 

cctLy- 



140 De Musica Vocali. 



cct Lit*** '•» f ""«' ,, « concione, ac ftylum exercens Plato in Menexemo, 
Th'ucyd. interpres: £$£$*» Si ji-Btyetf 2f$ ri juvomcoV At fidemnefcio 
quammcreturulud,quodAfar*/»* annotatde aviculis & cicada con- 
done cotnmotis, quae cum accentu & vocis elevatione fieri folet. Ad 
D. Francifcum, inquit, infolitudineconcionantem aviculac conflue- 
bant,ncqj refugiebant manum ejus, usq* ade6 ebfequentcs, ut non nifi 
ipfe jufsiflet, abircntj non nifiipfejuftiflet, garritum comprimerent: 
non quod juflainrellexerint, fedqudd jubentis autontatemvirtutem- 
que fenferint. Cum aliquando in horto inter fruteta deambularet , 
cicada ficulneamlinquens, fuper evocantis manum confedit:& Deum 
laudare jufla, voce tinnula, guixurc fiftulato , fuaviorem folito ftrido- 
rem edidit. CMarulusYih.^. c. j. Fides fit penes Autorem. 

Ex fuperioribus autem, vcrisqj hiftoriis fatis fuperqj manifeftum 
eft, Naturam in brutis per fe & fua facilitate, infitaqi of a*?, Muficae fua- 
vitatc cum oble&amento moveri. 

Nunc porro memorandum, quomodo Mufica vi & beneficic arrifici , 
per vocalem fonum, fonoramqjyocem, qualis Naturae eorum con- 
gruir, ratione deftituta anitnantia legantur efie mflituta y &advariat 
affitefafta a&iones, inquibusomnino'TtfAoytfctyaXtf/twn videntur re- 
ferre, tam quadrupedes, quam pifces & aves. 

Crotoniat^ tibiarum cantu Sybaritarum equitatum,Equis ad 
faltandumafluefadtis, tibiae fono tripudiantibus, perdiderc. Sybar't- 
tarum enim Bquts ad tibiam [altar t affket»s> Crotoniatae in expeditione 
adversuseos tibiis inutiles reddiderunr. Cum enim tibiarum fonum 
Equiillorum audiviffent,non exilierunt folu m , fed & feflbres haben- 
tes ad Crotoniatastransfugerunt, telle Arifiot. in Repub. & Atben. lib. 
iz. c. 6. 

Hucquodam refpe&u, videlicet inftitutionis & incitamenti, 
commodavoce &prxcantationefafti, referripoflunf exemplamulta 
a Vcteribus. Elephas Latind fcribit: Ceruihimwla* Graecd dodtus eft: 
Bqai, Cyr/occphali, Elcfhantes Muficam Philofophiam & Uteras difcuntj 
Alicubi cantu dulci, acvocemolli flcalacriitacicurantur Z«/wfcri, 

ac hor- 



De Musica Vqcali. 141 



achorribiles,ut unacumcanibusadvenandum ferasabeant in/ylvas 
& redeant : alicubi currui junguntur, qucm trahuntequoruminftar , 
ut folebant Romani aliqui Principes triumphum agere de deviclis 
hoftibus,utcurrum Vi&oris Leones traherent,praeeunteMuficorum 
caterva, qui muti&ftupidi funt. 

Ex Piftibw CnfR murena omnium Uteris ac praedicationccele- 
brataeft: EavocemCrafliblandevocantisaudiebat, adnatabat, &fi 
quid ad edendum porrigeretur, accipiebat. 

o/y«deniqjadvolant,modcramine vocisafTueraclar,ut grego 
fuo Muficam Brutorum Scholam ftipent, atqj in ea quid profeccrint, 
fpecimineedant. 

En L u s c 1 k 1 A. apud Plinium\ Motacilla apud JElianum Grscce lo- 
quuntur,ad longiorem contextumj. 

C o r n 1 x Regis jfcgypti ad id condoccfa<fta,regias literas ferebat, 
quocunqj proficifci juberctur,ac reddebat quibus oportebat diligen- 
ter. 

C o R v u s Caefarem Auguftum falutare didicerat verbis hifccmo- 
di: Ave C*far viBor Jmperator. 

Huj ufmodi plurima exempla recitat JElUnut de hiftoria anima- 
lium lib.z.c.n. libAc.y. Iib.8.c.4.1ib.ii.cap.iy.lib.i6.c.i}.lib.i7.e.r6./'//. 
riitu lib.8.c.i6. lib.io.c.42. & LMacrebius lib.z. Saturnalium c. 41. 

Et ad miraculujfi fides Plutarcho de animal, docilis P 1 c je cujusda 
probata imitatio, de qua ibidem Plut: his verbis : Ton/or quidam, qui of- 
fain Am Roma habebat prolemplo, quod forum Gracum vocant ,garruUm ad 
miraculum utejj & loquacem Mebat Picam. Mac verba humana, voces fe- 
rarum & Organorum crepitus reddeba^nuHitu coattaftdmcditans iff a, 
claboranscj. nihil 'pt at ermittere^quodnonexprimeret&Jinmlaret. Fortifu- 
nut divitis cujufpiam Mac ad multas tubas ducebatur. Quia vero eo loco 
confiftebat de more pomp a : tubicines celebres, qui canerejubebamur^iiu Mic 
moram traxere* Pica poft ilium diem muta & elinguis eratjic% vocem fit- 
am in laboribus necijfAriis mitt eb At. jQuapropter qui miratiante fuerant 
ejtuvocemy his major emiraculoer At Jileutium & mutum acreama, quibus 



It quo 



142; De Musiga Vocali. 



quot'tdianum iliac iterer at. Con'jiciebatur autemih ejusdcm art a offices 
Veneni-Jujpicio: major pars iTubis fajpic.tbantar praftriditm fuijje ejus 
auaitumjtfc una cum audita ejus vtcem extinct am. Cattritm neutrum 
borumfuityfed meditatio viimitatrice inje'tpjam rcvocata, vocemd^elut 
organum apt ante & inftruente. Toft enim repeat e apparttit & eluxit vox, 
neft ex/olitis illit dr priftinisfimulacris quicquantyfed Tubarmn cantilenas 
iisdem ipcriodisffinabaty varietates^omnts ac vocum cunclot numeros 
peragebat. 

Scholam BrutorumMuficampriufquamdimittimus, ad dimif- 
fionis horam audiendum probet profe&um fuum Psittacus ille , 
qui procul dubio a quodam Leonis amico ita informatus,au t Dei pro- 
vidi,quiafinamloquifecerat,inftinftu,articulatae praecentioni pro- 
b£ fuccinuit. Nam Leo Bafilii Maeedonis Imper. filius, a quodam-, 
monachoTheodoroSandabareno,apudpatreminiidiarumcaufade- 
latus,mcarccremconjcc~tus, tandem hoc modo liberatur. In pala- 
tio Pfittacus, in cavea mlpenfus, vociferari Hepius folebat: Hcu hen Do- 
mincLeOy quodipfum cum quodam tempore, quo ad convivium Im- 
per. Senatorcs praecipuosvocaflet,aliquoties reiterafTet , moefticia 
oborta r convivae cibo potuqj omiflb cogitabundi fedebant. Quod 
animadvertens Imperator,caufam triftitiae perquirit. llli oculos la- 
crymis oppleti : Qui, inquiunt,Imperatof,cibum capiamus,voce be- 
ftiaehujusobjurgati, nos qui rationis^omporcs, &Dominorumftu- 
dioficredimur? Bcutahax avis Domini fuinomen invocat: no&lu- 
xui deditijinfontera oblivioni mandamus. His verbis mitigatus Im- 
perator, Leonem carcere edu&um in confpettum fuum admittit, ve- 
ftem lugubrem demit,comam fuperfluam auferri jubet,.dignitatem- 
que Caefaris priftinam reddidit. Cedremts. 

Apertam Kane Brutorum Scholam frequenthis ingrediatur non- 
nulliratione,quapraEreliquis animantibus pra?dirifunt,mal£ uten- 
tes,«|t*tf<rei,quibusturpefit> rationecarentiumdifciplinaecedere, & 
nullo Muficae motu ac vi tangi,& plusquam Bruta brutefcere. Imd 
pudor fit,multorum hominum Naturam non expugnari ac mollefce- 

re blan- 



De Musica VOCA". 



l M 



re blandis metnitisjdodrina & inftitutione multa : cum animaliaai- 

fuefiant,quocunqi voh>eris,rmnoriprope laborc. Omni ammalifaci-. 

hut impcrtbts, qukm Hom>i*- Xenophon lib.i. Cy rop*dia&. 

Omni* fHtmtfrfus Nature dehitdfolvunt,. 

Prater cum, plus bis qui r attorns habet. 

Atq j hacc de motu & efre&u Muficae in Brutis : Dc Saxis & 

Sylvis cantuperaiotis di&um fub r,8ntji Mufices 

efficacia-.. 



Caput XVI. 

De Ufit & Sxercitio Mufices legacy iK& infacris tffacri- 
fciis Ethntcorum Deer urn DearumijjcragendU. 

Elebris o!im in Ethnicorum /acris facrificiiscj; fait 
tarn off* vocis , quam organorum Muficorum uftts, adeo ut e- 
undeminexercitioreligionis negligere, fuerit religio. 
Hujusreivariasadducunt rationes , quarum quasdam e- 
a$4i principes annotabimus. Etprimo quidem Mufices, maxime or- 
ganices,u(Hsapprimefuitnecefrarius > wtflcxa , T»xA>)crja*^ 9vfb.oy?iv %& 
'iimnrouirwrid multitudinis collec^ioncm & dimiflionem. Ad ilia e- 
nim faera indicenda & ad homines ad ilia convocandos, iisq j perattis 
rurfus dimittendos>organoru iftorum flatu pulramq; adhibuerunt. 

Secundb, itth iw i»Jv yfxw m£g,azdLrjv 49) ^/AijxoMt/, ad animum prae- 
parandum,qniacompofitosanimo$facri«xantiuefTe oportere figni- 
fkabant,cum metro compofitae preces domo ad altaria eflent offeren- 
dae. Neq j enim animus domefticis negotiis imphcatus debet ad De- 
um colendum proficifci: fed omnia negotiaproviribusdmetnoria-j 
obliteranda fiint,cum ad aras accedimus. 

Ttrtid xfo; ii\v fjuftriaiv n<?\ ifjuiiamt Qeotric Qv<rtM{- Cum Deos cce- 
leftia corpora efle arbitrarentur, & numeric atq-, proportionibus con- 
ftaf e putarent,iccirc6 p<-r hymnoram & inftrumentoru & faltationu 




Ii i rhyth- 



•44 De Musica Vocal i. 



rhy thmum Dcorum naturam imitabantur & oblectabantur (acrifica- 
tcs,&dics feftos agentes,conviviis acgtnio indulgentes,Deorumque 
ipforurnfelicitatcmaliquopadoimitantcs,pro viribus proximo ad 
Deorumimmortalium naturam accedebant. Nam cum prxcla- 
rnm Dei opus,mundum,concentu conftarc crcdiderint , omnia Mu- 
fica diis grata efle mcritd exiftimabant, ut fcriplit N*t*l.C»mMbj$x.7. 

Sshtartdutcbantur ifto Mufices organorum^ concentu *?o's <£&.- 
(juev >&} x A t ««riW>adillos qui facris intereflent exhilarandos, & ab o- 
mni triftitia ad lxtidam hilaritatemq > traducendos,quam in facris fe- 
ftisqj fuis maxima rcquiri , diisq ; quos colebant, placere arbitraban- 
tur,ut canit Oviditu : 

Diiquotfrut A outfits hiUnpetdte edantur, 
Trijtitidmpompcrfuafeftdjttbent. 
Et Kstrifiotcless. Polit. Uyini \n> facros cantus dicitvim habere medi- 
cinx & purgationis ad animos componendos & fedandos. 

$$uwtd nfoe GiiSymao-ftor ; non enim decrantinter Gentilesf,qui ho- 
mines lftis tibiarum,cymbal©rum, aliorumq j inikumentorum fcni- 
tus divinitus afflari, & ad divinandum excitari opinabantur, Jam- 
blichut dcmyft.^Egypt.fcd.j.cap^. fcribit: Muficammagnam habere 
vim, & fi foni, carmina atq; cantus , qui fingulis diis funt confecrati, 
adhibeantur,ipforumDeorumadventum atqj prxfentiam cffici pofle 
confitctur. Plures rationes vide apud Stiukium de facris & facrificiis. 

Erant aiitem cantilena ills in factor urn ritu peragendo xfitaumh.il 
aliud, quam commtmoratioais torvxvx benejiciorum> quxDiiipfi in ho- 
mines benignc contulerant,cum virium ipforum Deorum & Cleme- 
tixac liberalitatis amplificatione,adjun&is precibus, ut benigni atqj 
faciles precantibus accederent, ut zitPbiloebcrut in lib. de Sacrificij-s : 
Idquodomnisratioconfcnbendommhymnoruin emagitat,ut fen- 
tit Aii/.rtf«r.Iib.iu:.io. &»6. & lib.Q.c.7. 

Singulosautem fingulis Diis dicatos voluerunt,certos4i hy- 
mnos, quos illorum feftis facrisque diebusdecantarcnt, quod ex 
ibeodoretozxiam conftat,ferm.4, ad Grxcos infideles : Ne^xt^camemm 

' — - ~— — — — - — jjff/ffjff 



De Musica Vocalu 245 

iulum Cereri , ne% ipftRbea Lityerfam , ne Bacchidithyrambum, ne Paana^ 
Pythio ^pellim,neve Diana concinamtts Hipoepum.fedrerum omnium* 
conditori Deohymnos Davidicos prefer amus c*c. Sed de his alibi proli- 
xin sdiximus, 

Muftcorumporr6i"ftrumentoruminfacris facrificiisqj multaL. 
fuftufus freque*ft*«tus celebritate, quod ex fequcntibus fatis fuperqj 
eft manifefV"rti» Tibiarum autem concentus in facrificiorum folcn- 
nitareftntfrequentiflimus. Kincfacrifca a Seneca dicuntur //&<«: 
sacrifica dulcet tibia ejfundat modes. 

Et a Plinio lib.16. c.36. Nuncjacrifc *,inquit, Thufcorttm tibia e buxe ji* 
nut, 

Tcleftef Po'e'tazpud Athen. lib .14. dixit tibias faeras,his verfibus : 
Phrygum Rex len'tterperjonantium tibiarumfacrarunu 
tantumprimutinvenit, doricaMufa aquiparandunu 
JEmulum : varii modular um tenebrofijpiritus 
s^turamtnrem atfa ftrnicem or undine compleSlens. 
Cvidius quoq; ad ilium ufunrfpectat, lib.a. Taft. 

§lttaritur infcena cava tibia : quaritur oris. 
Hbftiasnamq;apud Romanes ad praeconem & ribicinem immolari 
finite folitzs jCieero dare teftatur, in or at. contta Rtrllum • Erant, inquit, 
hoftia major es, in for conjlitutt, qua its pratoribus detribunati,Jteut a nobis 
tonfulibusde conftlii kntentia probata adpracifnem & tibiciaem immota- 
bantur. idem lib.i.de Teg. Popular em Utitiam in cantu &fdibus & ttbtis 
moderanttfy eam£ cumdivum honor e jungunto. 

//#/«* item approbat lib. p. Tibicines folitos praccinere facrificiis 
Romanis,&thureincenfisaltaribustibicinem Spondaum canere juf- 
fifle,ut duabus longis fymphoniis quafi duplicibus & jugibus vocibus 
profpera Deorum voluntas firmarctur. Hie pes propterea Spondaus 
didus, quod in facriftd'is libantes eomaxime uterentur,cum Grseci 
o-9r<»&ii'libamina appcllent. 

Dionyfius quoq; HalicarnaffeusYib. antiquit.Rom. detibicinibus in 

Ti f Iwdis 



246 De Musica Vocali. 



ludis facris &facrificiisficfcribit: faoAcSovv h n"i(dyuvi7ait %o#h &c. 
Hoc eft : x^ithletas parrofequcbantur faltatorum chori, divijttrifariam : 
prime vtrorum, deinceps impuberum, pofiremopuerorum. Poji quo 5 tib'tci- 
nes, inflames antiqui morutibiiu breves, qu arum hue mj : per man/it ufm, 
Cithari(laj,puljantes eburneasfeptcmfidiumlyras , & quavocanturbarbi- 
ta, quorum vet at apud Gr£Cos ufus dejiit:apud Romano: ver o adhtbentur a- 
maibtu antiquu facris. Etpaulopoftj /u*T<t is rovf xspsvi, Pofi hosCho- 
ros tranfibat agmenathari/tarum actibicinnm. 

Plutarchus'mlib. deMufica: Quin & hyperboreorurn facra ad- 
hibitistibiis, citharis &fiftulisinDelurnrnifla, referunt aiuiquitus. 
NonigiturfohimnltulaE& tibiae, fed alia ctiam organa mufica in (a- 
cris adhibita fuerunt. Horumomnium,ut &aliornm infacrificiisri- 
tuum, pulcherrimamextare defcriptioncm affirmant in c$lumna Tra- 
jam Cafaris marmorea, antiquifsima juxta ac celeberrima,quae Romae in 
medio Trajaniforoeredta, folafere inter alias vetuftatis rejiquias eft 
fuperftes&integra, &r.eliquarura antiqui tatura- quad quaed am epi- 
tome verifsime did pofsit- Poftquamigkurlmperatorille, (pergit 
Stuckius ) fugnafemper faerifiaum />r**w//««,proponitur,idqi fecun- 
dum tritam & pervulgatam Romanorum confuctudinem, qua nonli- 
cebat Imperatori cum hofte congredi, nifi prius dus eflet facrificatum, 
illic Tibicinum prater alia defcriptio etiaru exprimitur. 

7ibic'mesjuxcu{ut)tubicittes Stliticines erantminiftrifacrorum, ti- 
biis tubis & lituis inter facriheandum infonantes, quorum non tan- 
turn imagines videri in ilia Trajani columna, fed eorum pafsimino- 
mnibus facrificiis fieri mentionem memorant. Hi igitur interim., 
dumfacrificium peragebaturtibiis, tubis & lituis canebant, laurore* 
dimttt. Nee enim folz tibia adhibebantur in facris & facr Ifxciis , fed 
iifdem conjungebantur lyra, cithar* , fiftula , fiftrorum , cymbalorum., 
tympanorumtf, concentus. Imo tubarum quoc\ac, bucanarum Jituo- 
rum, cornuum ufum non apud Judasos tantiim, fed etiam apud Gen- 
tiles. 

~" ~~~ Hine 



De Music a-Vocall 147 



Hinc Armilufir'mm , tefte/^^feftum erat apud Romanos, quo 
res dmn&sarmrti faciebant : ac dumfacrificarent, tubis canebant. Et 
Tuhilujirium , ut au&or eft Varro, di&um , quodeo die inatrio futorio 
tubae luftrabantur. feftm : Tubilufttia dies appellan tut , in quibus a- 
gna tubas luftrabant: quibus diebus-adfcriptuminFaftis erat, cumin_» 
atrio futorio agnatubjcluftrarentur,abeistubos appellant: quod ge- 
nus luftrationis ex Arcacfc* Pallanteo translatum ac venifle dicunt. 
Ovid. 

Proxima Volcaniluxeft, Tubiluftria dicunt, 
LnflrAniurfurxtfUMfactt ilk, tub*, 

EtTubicines,eodem tefte,etiam ii appellantur, quipubfice facra_> 
faciebant, tubarum luftrandarum gratia. 

Tubae, inquitfJww, a tubeis , quos etiamnum ita appellant tubici- 
nes facrorum, qui tubis in facrarum adniiniftratione canebant. Et 
Euftatb. in i. iliad. inter fex tubarum fpecics, quasibi enumerat , u- 
nam vocat J5fjpt//tm,rowr\ dam, quae %kvi fitdicla,qua jEgyptiosad 
facrafuaufosfuiflrcejusqi clangore homines ad rem divinam convo- 
cafie foribit. Po/tux Rmilizer lib.4. c. 11. tubat cfoipityf/M U^ov^yMO¥ 
dfc ^uTtauii id eft,fonum facrum facriflcialemdicit, qui apud y£gy- 
ptios, Argivos, Tyrrhenos & Romanes in ufiifuerlt: indeqj Tubici- 
nem , qui in facris tuba canebat ( quod apud Judaeos facerdotum mu- 
nus eraU 'n^oanhmyK-xriv five potius \tpw 0BA^y;iT>!i/,ideft,Tubicinernj 
facrum & 2\&\vcrw>T>iv fuifle appellatum, forfan,quiatubaexlangoro 
populum dimittebat. 

Hoc nomine apud Romanos tibicines plurimi fiebant , magnusque 
illis tribuebatur honos Idibus Januariis, ut fcribit Plutarchtts quaeft. 55. 
Roman. Illo enim die permhTum erat veftem muliebrem indutis to- 
tam urbem circuire. Cujus moris hanc addit cauffanv. Magnos nempe 
Tibtcimbu* honor es Numa Rex religionis cauisa contulerat: Quibus 
cumpoftea tribunis-militum confulari poteftate Rempub. admini- 
ftrantibus privaretur,univerfi Rema Ttbur fece(Terunt,propterea quod 
ab Appio Claudio & C. Plautio cenforibus in aede Jovis , veteri infti- 
tu to epulari prohibiti fuiflent.- 

... Gumq» 



148 De Musica Vocali. 

Cumq j jam nemo efiet, qui facrificiis prarcineret, & religio urge- 
ret animos Romanorum, legati juflu Patrum mifli funt Tybur , qui 
publicepcterent,utdarentTyburtes opcram,tibicinibii5 fibi quoquo 
modo rciUtuendis : Qui cum Tiburtium hortatu nihil moverentur, 
diflimulatonegotio, eos velutiadfeftasepulasinvitanr ,&adhibitis 
ctiam mulieribus,per totam no&em compotatio,joci, chorearq $ pro- 
trahuntur; turn fubitd vino,cujus avidum ferme eft genus homi- 
num,obrutos tibicincs curribus imponunt,acRomam lopitos de- 
portant circumaftis vehiculis , non enim per temulentiam & tene- 
bras anitnadverterc poterant , ubi locorum cfleru : Nee prius ludi- 
brium fensere,quam plauftris in foro reli&is plenos crapular & adhuc 
fcmifomnesluxoppreilit. Tunc populiconcurfus e6faitus,impe- 
tratumqiUtRoma:euevellent,reftitutoillis vefcendijure. Erant 
autempleriqiveftibusflofidis& mulieribusami&i, ob no<flurnam.> 
commeflationem & convivium. Conceflum praeterea ut quotan- 
nisfolennicantutriduumperurbem vagarentur,&tali quidem ha- 
bitu. Vide£/'v/iH»de,cad.i.lib.Q. Sabell. Ub.6.Ennead. 4. Paler. Max. 
lib.z.c.i. Et Feftis Quinquatribus Minervac facris Tibicines perfo- 
natiperurbemincedebant, & ad aedem Minervac conveniebant, & 
perfonati quidem,ut illi ip fi, qui Tybure Romam reducti f uiflent, in- 
dicarentur,ut fcribit Polyd. Iib.4.c.i4. 
De illo ritu Ovidius fie canit ; 

Cur vagus iucedat tot a tibicen in urbcj, 

Quid fibi per/on*, quid toga long* velint f 

CatliAusutfoptJpccitnumerofaJcHatui 
Fallen, per fo»U imperat ore tegi , 

\*Admifcetg J alips % ut bunctibicina turbo* 
K^fugeat in Ungis veflibus irejubet. 
Quod verd fupra de hyranis & cantilenis <Ucebamus , rkuj inftituen- 
dieafdem,adjun&ismftrumcntisMuficis inadu facrificiorum,erat 
huju5modi:Dumurerenturvicllmarumparte$,arasimpofitae>laudcs 
& Deorum bjmni circa ipfam or am cancbantur. Strophe quoq J ac antt- 

ftrophi) 



I De Musica Vocal-i. 240 

ftropbi, moduli accinebantur ad imiutionem mo tuumjte/kr urn, utex 
K^frijlox. lib.i.de foratn. tibiar. & Bitone lib. de inftrum. MuC annotat 
Nat. Com. lib.i. My thol.cig. Nam modo hue , modd illuc inter illa_» 
facrafaltantesvolvebantur . atq j ftrftrophen motum primumhujus 
univerfi : per antijlrophen proprias ilngulorum planetarum motio- 
nes fignificabant. 

Pod cantinnes quasdam adaras Deorum finitas, accedebat ali- 
quis facra certis verficulis claufurus. Hunc appellabant iiruSov.pro- 
ptereaquddpoft alias cantiones &hymnospronunciabat,tefte Gale- 
no lib.17.de off.part. Quae autem refervatae erant victimarum partes, 
hifce cottis vefcebantur. Antiqui enim Diis prius facrificantes , de- 
indeadrdaxationemanimifefedemittcbant, feftivitates^j illas or- 
nate & hilariter tranugebant. Et hinc vox (is&ven vino indulgero , 
Sri item 75 dw'«f,quod poll Deorum facrificia genio 'mdulgercm.Atnen. 
lib.g. c.13. 

Quod ex his quoq; patetyquae Cafattb. in lib.i. Athen. c.8. fcribit de 
trito illo dicto:*x*wya 38 aailu &uo(t$v.' Jus namqj hoc eft>inquit,can- 
torum atq; Poetarum,ut facrificent fineiumo, hoc eft ,lauteepuletur 
nullo fuo fumptu. &vm hie potius to iw«^«c9 , <w,epulas poft facrificia, 
quam facrificandi aftum fignificat : quia rem facram, ut diftum,con- 
viviumopiparum fequebatur. etwinacz vox denotat™ didimvov: 
quia dapfilium epularum (ymbolum apud Poe'tas eft ignis aut rumus, 
•re zrvf ivuxias untiHov. In Ulis convivhs larghis fblebant homines vi- 
no & compotationibus indulgere, Diis primo per facrificioru ritum 
& Mufices fuavitatem placatis , quod & jbeognu innuere vidcturhis 
verfibus: 

(pSgfityy old <P$-EyyucS-' lepov (ieX@*i&c. 
Cithard Turfwfonctufacrum carmen cr tibia* 

2{os vera lib amenta Diis offer entes 
Bibamus grata inter nos lot/it enter. 
Et quia divinum quid animis imprimit vis MuOca,propterea ma- 
gna rfwrr/r/wadhibueruntcotlcentum Mufkum , infigni quadarru 

I Kk gravita- 



i^o De Mpsica Vocali. 



gravitate ornatum^xclufa omni ineptia & lafcivia,unde Tibicini eui- 
daminfacrisinept^obftrepentiJ/M/«»/f«*,dcfinej dicebat: benedi- 
cere hie oportet, non male canere : «t/<pwiu«» Graeci dicunt, quia Unguis 
4»/WAf^infacrorumiuitiis/«vfr«jubebantur, utautoreft \^dlthen*ut 

Memorant Scriptores,/»<*/*/Mwir item vocum tibiarumdj cantioni- 
bus folitos fuifle Gentiles Deos fuos felutare, quod hax ^rnobiivtr- 
ba lib.7. fatis oftendunt : Etiamne Dii aeris tinnkibus & quaffationi- 
bus cymbalorum (afficiuntur ? ) Etiamne tympanis ? etiamne Sym- 
phoniis? Quid efficiunt crepitus fcabillorum? utcumeosaudierint 
Numina, honorifiedfecumexiftimentadum, 3cfervenr.es animos 
irarum oblivione depomnt ? Annunquidutparvuli pufiones ab in- 
eptis vagitibus crepitaculis exterrentur auditis: eadernratione&o- 
mnipotentia Numina tibiarum ftridore mulcentur, & ad numerum-> 
cymbalorum mollita indignatione flaccefcunt? 

Quid fibi volunt,inquit,excitationes illae, quas cantici matutini , 
collatis adtibiamvocibus,fatiunt ? CondormiTcuntenim Superi,re- 
meareut ad vigilias debeant ? Quiddormitiones iftae, quibus ben£ ut 
valcant, aufpicabili falutatione mandatis ? Somni enim quiete fol- 
vuatur,occupariq ; ut hoc poflmt,lenes audiendx funt naenix. 

In Deloopvoplnfuh nullum abfqjMuficoconeentuperagebatur 
facrum. Prodibant autem puerorum chori, tibiis ac cithari prxci- 
nentibus, 6 quibus fele&iffimi quiqj faltabaitt. Eorum autem canti- 
lenac,ab ufii faltationis,dicebantur \jzro^met<m. (Lad/mm in lib. de 
faltatione.) JarrridtnT,quod diximus de u(u Muficcs facro, fingilla- 
tim ex quorundam Deorum Dearumq j facrificiis perfpicicmus. 

T^atAl.Com* Hb.i.cap*i.MythoI.annotat,J o vi s facrificiis inftru- 
mentorumMuficorumconcentumfuiireadbibitum, quippequi (I- 
mulatis facrificiis adhuc parvus per cymbalorum tympanoruq; ftre- 
gitum paternae crudclitati a Corybantibus dicatur fuiffe furreptus. 

Idipfum in JW/jwtm facris, quae ab ipfo Saturnalia dicebantur,ob- 

— — — ■ ' — 1 

fervatum , 



De Musica Vocali. 



fervatum,ubi circa ftatuam xnea Satumi(quae manus fupinas in terra 
inclinates exporrigebat,quibus deinde humana hoftia impofita,ignis 
vapore & calorc torrebacur) incinentium tibiis & tympana pulfanti- 
um modulis opplebantur omnia,ne qua vox ejulantis exaudiri poflet. 
Idem fcribit Stuckius lib.de facris facrificiisque, ifto nimirii Muficoru 
inftrumentorumfonituatqjftrepitu impedirevoluifle facrificantes, 
ne vel hoftiarum,quaeimmolabantur ,vel etiam hominum , ab iis qui 
(acri s intererant,voces lugubres , triftcs & ominofa* , quibus irrita fie- 
ri poflent facrificia,exaudirentur. Hujus rei (pergit) clarum mani 
feftumqjexempium&teftimonmmhabemusinhumanis illis (acri- 
ficiis(qualesSaturnoimmolabantur)quscomnishumanitatisexper 
tia,immanitatum contra pleniffimafuerunt: in quibus tympanoru, 
cymbalorum, aliorurnq, inftrumentorum graviftimi foni pulfeban- 
tur,ne lamentabiles iniferi funeftiqj illorum , qui igni cremabantur , 
fletus,ejulatus, clamores atq; vociferationes liberorum , pracfertim a 
parentibus exaudirentur , quibus illi ad commiferationemcommo- 
verentur. 

Cumlibarcnt&litarent APOLLiNi,fubmifsecanebant & cum 
ordine,ut tradit Athen. lib.14. Et meritd hujus facris & ludis Mufica 
adhibita,quaupGnsdiciturinventum. Unde& cicadas ipfifuerunt 
confecratac,canorum omnind animalis genus- Nac.Com. lib.4. c. 10. 
Quo loco& per (bourn Lyra Apollineae mania Trojana extruda ex 0- 
vtdto memorat , qui ita canit : 

llion ajpicies ifirmataifctHrribus alt is 

<JM«nia <^/fpolliae*Jiruc7a carter e Lyra. 

Imo hoc ipfo Apolline Magiftro CaftoresMuficamdidiciflcfe- 
runt : multasq j reportafle coronas ex certaminibus cum imperitis 
cantoribus^utnotatC^i^.inAthen.lib.iyjc.g.adillumSimonidis: 

<pot£&> gauytiTeu:8cc. 

Phoebus docuit Tyndaridas canendi art emu : 
Quam Cicada moder urn nefcia cot onarunt corontu. 
Tifliyts funt malt Poet* aut Cantores. 
- - _ ^__ __ 



i^i De Musica Vocali. ~ 

JP/rfArinlone autor eft, Tynnichum Chalcidenfem hymnti in Apotti- 
nem 7 quern omnes cantant, compofuhTe , miyju>tis\ui ku &.irov } omni- 
um fermecantilenarumpulcherrimum,verum Apollinis& Mufaru 
inftindha, utqui antea nullum peema dignummemoria compofue- 
rat. Probatqjhoc evidentirtimo*nxuirf«« & argumento,5& xHcaSptu- 
mvd dh tk uttKai Taunt •aroinfia'ia^xHi M/3g<virm*cl}&ci &na ifgf Seuv , prxclara 
haec pofcmata,divina Deorumq; potius quam humana hominumque 
efle opera. HocipfumDeum (Apollinem) oftenderevoluifle,eo 
ipfb,quia i£«nTi}J*s &d ri <p«tvAo7ttTa woiijra to ndXkuroi/ fiih@* fosv, de in- 
duftriaperineptiffimumpoetam, pulcherrimam cecinerit meledi- 
atib.i 

In cu jus rei fidem pulcherrima quaedam praemittit, quae hoc loco 
annotarepreciumduximus. Socrates ad Ionemhaec verba facit. lit, 
ait ,ben}j o Io,de Hornet o loquaris, ars tibi non praftatJed&Sa Svmftif, divi- 
na vis quadam te movet,ficut in lapide, quern Magnet em Euripides nomina- 
vit^nonnuUi Heracliti vacant, jjjfw lapis nonfoliim ferreos annulos trahit, 
fed vim etiam annulis ipjis infundtt^qua hoc idem effcerepopnt^ac^perinde 
ut lapiSfdlios annulos trahere. Unde longa plerumq j concatenatio fer- 
ri & annulorum inviccm pendet , & omnibus his ex illo lapide vis at- 
trahitur. Ita ipfa Mufa Poetas & Muficos divino inftinctu concitat, 
poetar concki alios furore corripiunt. Omneskaq j epici poctae bo- 
ni, non arte, fed divino afflatu capti , omnia ifta pracclara poemata , & 
meliciboni fimiliter dicunt : axrzrt^ hi zopj&eumavTst xx. $ft<p(avtf oWs? 
dex* v ™ ■ &c. Id e ft : W/ corybantes non f ana mente fait ant , ita melici poet a 
egr egit non fand mente horcantuteffingunt: fedubi in harmonta-,& rhyth- 
muminfurgunt,&rapti bacchant ur^ quemadmodum bacchantes foemtna , 
mente nonjanajnel&lac exfiumintbus hauriunt,(aniautemmente hauri- 
re nequeunt, idfo turn effecit melicorum Animus ■, quodipji narrant. Ajunt 
enim nobis Poeta t quod e fontibus quibus Melfcaturit, haurientes, &dt_Mu- 
(arumviridariis collibus^ decerpentes carminaadnosajferant, quemadmo- 
dum melexfloribus apes, &inflar apum volar efe dicunt. 

Demetrius Byzantiuslib. stibium & citharam & fidium cantum.. 

Apolli- 



154 De Musica Vocali. 



Thtagnti quoq* tcftatur in Heeatombau ApeMnifacris frcquentenu 
fuifle Mufices ufum,cum ita canit : 

Fere adveniente mclytat offer ant hecatombat 
Obleftantesathara & amabiliccnvivio 
faanumj^ cherts ,hymnU<L tuam circa arattu. 
Ex P Utonis verbis,quae modd citavimus,percipimus Orgix vei Z>»- 
«2/5!i* facra in B A c C Hi honorcm inftituta , cum harmonia mufica_> , 
rhythmis & faltationibusfuifie celebrata , quae & Trieterka diceban- 
tur. Ovid. 6. Metamor. 

^(eilefonat Rhodcpetinmubtu arisacuti. 
jyithjr ambus erat hy mnus in honorem Bacchi, de quo alibi multa_. 
diximus. 

Euripides quoqj in Baccho tcftis eft,Orgiafefta Baccho facra faltd- 
tionc ad muficam cclebrari fuifle folita. Quae qualia fuerint, ex lis 
etiamemx Qruquius adilla Horat.Ub.i,Carm.Od.iJUnnotat: 

. Java tene cum Berecyothie 

Cornu tympana^. 
Alludit Poeta ad facra Baffaricavdl Bacchanalia , & polliceturiis facris 
(e invito Deo nunquam inter futurum, hoc eft, non bibituru, plusqua 
fatis eflet,nifi in «e£iwo«<* forte cogatur adaequales calices : iccirco ei 
abblanditur, ut fe inter potandum a furore tutum praeftet. Idem e- 
nimeftacfidicat: Nolimeafflare ebrietatis furore, ut tympano fa- 
crorum tuorum & cornu audito , ad amentiam adiguntur Bacchae & 
mYft*tuifanatici&Entlaeiredduntur. UndeLucret. lib.2. 
Et Phrygiojlimulat numero cava tibia mtntes. 
K^trcades quoqj Baccho & Libero Patri cantu & choreis ludos ce- 
lebrabant,Gnguliproaetatis ration*, quos primus UMelamput Aroy- 
theonisnliusadGraecosdetulifledicitur/x^y/)/^, ubi foeminaefta- 
tuas per pagospraeeunte tibia circumferebant,Bacchum canentes. 

Apud 



De Musica Vocali. 



*K 



^fpoUtnem invenifle ex eoarguit, quod inter Apollinis facrificiahy- 
mni canebantur cum tibiis : cujus etiam lignum in Delo idem appro- 
babat. 

Fama quoq; eft, Olympum ex tibicinibus Phrygiis tibiale carmen_> 
in Apollinis.laud£ condidiflTe,idqj Polycephalum eft di&um. Et hunc 
fuifleprimiolympiMarfyaedifcipuli,quicantus inDeorum laudem 
panxit,ftirpem. NamcumaMarfya,qui eumindeliciishabebat, 
canere didiciflet tibia, carmina harmonica , quibus hoc tempore in.* 
DeorumfeftisGracciutuntur, invexitin Greciam, ut refert Plutar- 
chm. Quemadmodum quoq j in honorem Apollinisr Pytkici infti- 
tuebantur/Wr,quibus Pythici tibiarum modi falientibus quinquer- 
tionibus praecinebantur,quod facrum id carmen Apollini cflet,4uia_ 
primus olympicas palmas tuliflfet. Scaliger lib.i. Poet,c.2j. Mos, in- 
quit, fuit, ut pulchrior ex omnibus hymnis, qui offerrentur in hono- 
rem Apollinis,caneretur. 

Pofteavero cantus ad citharam eft inftitutus atqj aulxdorum ac 
tibicinum certantina-.. 

Inhorumcelebritate,matronas fpe&atae pudicitiac in propatulo 
epulari, omniq; ceremoniarum genere feftum diemagere produnt, 
puerosfr manibusamplexospfallere, &hymnos ApoUmi canere, ficut 
Diana virgines. ^lexand.ab Alex, lib.f.genial.dicer. c.26. 

Qualesqi Apollinares illi/*afr fuerint,& Pretoria verba docent: Lu- 
disfublicis rfftodfrnt currieulo& corpora art am! me fiat, popular em Utici- 
am cant* &fidibtts tjr tibiis moderanto , eaifr cum divino honor e jungunto. 
Scaliger lib.i.Poet.c.jo.& Alex.ab Alex. Iib.6. c.19. Celebrabantur au- 
tem haec Pphia Vere ineunte. Po/jdorus lib.z.c.14. In Romanorunu , 
inquit,ludorum pompa addebantur quoqj ordine tibicinesutres& 
tibiolas inflanrcsjcithaxcediq^ Iyras feptichordas , eburneas , & quae 
barbita nuncupata funt,habentes. Praeibant choris viri finguli falta- 
tionis&tripudiimodumpracmonftrantes,bellicos motus procelev- 
maticis&rhythmis imitantes. Atqj huncdemum ordinem tibici- 
nes alii &citharoedi vario fequebantur concentu. 

__ - — ~ jjY j Thecgnk 



De Musica Vocall 255 



Apud Graecos dcindealternis annis a&a funt magno cum clamo- 
rc,cymbalorum ftrepitu,rympanorumqi crcpitu. Pefyd.libj.cij. 

Efiletuca vocabantur item (acrificia & certamen & cantilena?, quae 
hcbantwtu&mid tempore. Nam cantando ccrtabant inter calcan- 
dasuvas, qui citius plus mufti exprimeret,&Bacchi laudcs canebant 
inter calcandum. Perfuafumitaq; fuitantiquis,iratos Deos Deasqj 
harmonicis modulaminibus placari, & ad beneficia confesenda infti- 
gari pofle, quod vel hinc eft perfpicuum. Perfx namque cum bello 
Gratciampremerent, Bian* Otryatidis facraavirginibusneri folita_>, 
funt intermifla. Quocirca agreftium aliquot in fanum officii ergo 
fefe intulerunt, & peculiaribus cantiunculis Dian* Iaudes cecinero. 
Qups cantus cum valde probari vel religio juffiflet -, vel numerorum.. 
lepos peruiafiflet,ex cam mos,deinde etiam lex fa&aeft Bucolico car- 
mini. 

Nonnulli Oreftem ajunt e Tauris Bian* fignum deferentem, oracu- 
lo monitum, clui debere feptem fluvioru de uno fonte erumpentium 
aqua. Inventis in Italia arnnibus prope Rhegium inde in Sicilians 
profeftum, in pago quern TyndaridenvocatJ/rrf^, Deat lignum fta- 
tuifle,&Numinis Iaudes, una cam agreftibus,iquibusTeceptus fuc- 
rat,non fine cantu inftituifle. Alii hanc afferunt narrationem: Syra- 
cufis orta feditione, mu tuis utrinq \ cladibus exercitam occidioneiru, 
ab iis qui reliqui bello fuiuent, Vtitut placanda* confilium initum , ad 
quam civitatis calamitatem,tanquam autorem,referebant. ltaqj a- 
greftium frequentia Deae templum donis auchim,N uminiqj & his & 
cantionibus pacato,initium factum anni verfariae feftivitatis : ac pro- 
pterea D/**4»Z^M8cognominatam,contrario faneufuatq»accepi- 
musnos; £*«»namqjmorbumdicimus,cujusvi corpora folvantur. 
llliDeamLjamvcl Lu/tm nuncuparunt,proptereaquod inteftinam_> 
difcordiam fuftuliflet. Haec annotat Suliger lib.i.Poet.c.4. 

Circa templum Delphicum primuminftituit chores 8c Laton* 
DMMortum carminibuscelebravit,nationeDelphus,ortu Apollinis 
filius,& jaxtzOvid. lib.n.Metamorph. 

~~~~~~"~~ Carmine 



i}6 DeMusica Vocal i. 

Carmine vocaticlartu, citharafe. Philammon, utfcripfit Pintarchtts 
lib. de MuC 

Veneri quoqj offercbantharmonicos cantus, qui curas amato- 
rias leniebant,quale melus primus excogitate dicitur Alcmam, ut alibi 
diftum. Sic & Parit, Priami frater,hymnum in Venere fcripfit,quem 
Cefton vetercs vocarunt , in quo Veneris laudes compleftitur, eamquc 
Palladi acjunonipraefert. Suidat. 

Cumq; Palladi (cuitibiarumufum &Muficesinvenrioncm-» 
quidam adjudicarunt, referente Nat alt Com. lib. 4. c. 5.) Laconcs ae- 
dem ftatuamqj poneredecreviflent^z/M^LacedaEmoniusfolusdi- 
gnusinventuseft,qui& ftatuam poneret, & hymnum componeret, 
quem in eius Deae celebritate canerent. 

K^drien au tern Methymnaus omnibus mortalibus prior Orth'ta car- 
minainAc/Zwfivwdccantavit. Nat* Com. d 1. 

Sic& Ty&^/Jw^WMinhonorem CERERisagebanturfacra, ut& 
Ambarvaliaz fingulis agricolis celebrabantur,Cererisqj laudes cantan- 
do cum tripudiis: idq; ineunte Vcre : Nat. Com: lib. 5. c. 14. 

Cybeles quoque Sacerdotes cum tinnitu cymbalorum & fonitu 
Tympanorumfacrafacerefolebanr,,utellapud Strabon. lib. 10. 

Unde & Tympanum illi tribuerunt,quia in ejus pulfabatur facris, 
quae a caftratis Sacerdotibus ilia mater Deorum Rhea vel Cjbe/e coleba- 
tur,cum magno tibiarum cornicumq > ftrepitu, 

Tympana quarn mulccntytinnitustfc arts acuti. 
Nat. Cornea lib. 9. c. 5. 

Oviditts lib. 1. de Ponto: 

K^fnteDeum rnatrem cornu tib'tcen adunco 

Cum canity exiguaquisjltpU ara negetf 
Iliac etiam tibiae dicebantur Berecynthtajapx. matris Deorum facris ad- 
hibebantur,adquarum cantus a convivantibusfaltabatur, ut Tym- 
pana nos buxusq; vocant Berecynthia matris. 

Memoriae quoqj prodiderunt, in facris Herculis ad magnam_> 

aram, 



N*taMto 



De Musica Vocali. 157 

znmfSalics facrorumminiftroscumcantupfallere confuevifle. Alex, 
ab <_Alex. Iib.i.genial.dier.c.i6. 

Infuper apud Romanos Martio menfe Anciliorumfejla 8c facri di- 
es caenis fumptuofis & commeflationibus cum cantu & fymphonia_. 
opipare & hilariter celebrabantur, quibus A*///facerdotes cum tripu- 
diis ad tibiam, folenniq j faltatu ancilia ferentes, ornatiq; prodibant , 
ipfiq ; gl adiolis ilia percutientes, cum greflu & gradu compofito, pul- 
fu pedum ad fonum vocis modulato per capitolium& forum perdue 
urbem incedebant. 

Eodem modo Bona Dea facra peragebantur node a folis mulieri- 
bus,inter magnum concentum. Quemadmodum & Lacones per tri- 
um dierum fpacium Hyacinthia,\\oc eft Hyacinthi facrificiu hoc modo 
celebrant. Pueri citharam in fagulis fuccin&i puliant , ad tibiamq j 
canentes,omneschordasinrhythmo anapafto pleftro percurrentes , 
acutoDeumpercinunt tono. 

Alii in equis ornatis theatrum percurrunt,multiqj adolefcentum 
chori, quipoemaaliquodvernaculumcanunt, ingrediuntur, inter 
quos falvatores immifti deliram motionemad tibiam cantumq;ef- 
fingunt. 

Celebrabantur porro apud Romanos iz. Cal.Maji,qui dies natalis 
fuiturbis Rom*> feriac Partita di&ae, nunc .Roa^MMSf appellant, ex- 
truftodicatoqjFortunacurbistemploab optimo & feftiviflimo itnar 
kotuxu Hadriano. Eum fcilicet diem cum folenni celebritate quota- 
nis feftum agebant non folum Roman! cives , fed etiam quotquot ex- 
terni homines tunc Romac funt. tots i£dKnr& eyivsr &c. audiebatur 
per univerfam civitatemflrepitust'tbiarum, cymbalorumfonusyac tympana- 
rum fremitus, cum mutt or urn ^ui cantabant-, vocibus. Omnesper civita- 
tem in honor em De* €afoj&<n ad tympana crepitantia y cymbalave fait ant. 
Inde GaUis ctt.Bal&c Ballet, t^fthen. lib. 14. 

Hinc fads conftare puto, quam Celebris olim fuerit in facrifi- 
ciisqj feftisqj diebusc^^«.r*/£y>qu3:inftituto 

huic noftro fufficiant. 

LI Cap. 



& 



De Musica Vocali. 




Caput XVII. 

De UJu Mufices <rvf/,7ro<rict)t6l),in epularibus 
& convivialibus hilar iratibm. 

Elpomenen, Jo'vufilham & Softs vocem in dia- 
logo de furore Poetico niicupavit Plato, quod totius mun- 
difittemperatio & concentus,& quicquid vitali regitur 
' fpiritu, dulcifono Mufices fledtatur & capiatur modula- 
mine. Unde olim etiam convrviorum folennitatibus adhibita fuit 
Mufici concentus fuavitas. Cujus rei teftem habemus ifaac. Cafau- 
honum lib.4.animadverf.in Atherucap.13. ^yfpudveteres,inqmt/GPa- 
cos dr Romanes, conviviorum hac ratio fait, ut poftquam corpora dapibus 
fatiaffent, oeulos auresfa varie oblecTarent. ldeo f nit is epulis, aeroamata^ 
tibicines & Jaltatrices } & qui dicebantur Bacchi artifices in canaticnes 
introducebant. 

Et Varro de vita populi Romani. /nconvhiis,zit,puerfmode/?i, ut 
cant arent, (dfajsa voce & cum Tsbkine) car minaantiqua, in quibut lau- 
des cram major unu* 

Hanc confuetudinem Syracides jz.cap. Carbunculi atq \ S maragdi, 
duarurapretiofiflimarumgemmarum,fimilitudine commendat atqj 
amplificat,Muficamqjinconviviisomninovultadhiberi, ceu maxi- 
mum iilorum decus & ornamentum. Verba ej us hare funt : Concen- 
tus CMuficorum infjmpofio eft quafiinfigne carbunculi in ornatu inclufum^ 
aureo, Et modulatiocantorum adhibita adfuave vtnum, eft tanquamjt- 
gillumjmaragdi in apparatu aureo pofitunu. 

Hoc quoq; ex Honteri multis locis conftat,ut Odyfa, ubi Ulyffes 
una cum Eumaco fubulco ad aedes fuas appropinquaflet,fic canit : 

Ttp) is atyietc favS' icorj Ice. 

Circumvent t autemfonitm cithara concava 
m ipfis cepit canere Phemiut. 
Quae audiens Ulyfles inquit : 

ynumv ok 7nXb.oi at duru icufe U&trtfy cwSptf. &c. 



De Musica Vocali. iy 

Cognofio autem quedmultiiu iff a cotrvk/iafaciunt 
Vtri, quoniam aider quidamajcendtt jit b at a vet A 
Sonat^uam con-vivio Biifecerc amicam. 
Et apudeundem Po'etam exftant dc Mufica epulari, &, quae illius qua- 
fi individua comes,fakatione tcftimonia. Hinc Odyff.tu 
/wo A W t cLfxirven* (in yoig tina&jfiafc, lewd, •) 
Et Odyjf. 0. 

uoKirjj ^ 0o'f /i«yy< to >8 euaQ^futm Safp(. 
Hicmodd/toAwiji^ o^s-oV, cantum& falcationenu » & iterum-i 
jtwAa-^^fpo'ftwyjasjcantum&citharamjeleganter fafie,vocat eua&n- 
(t*tfTO&MTOf»ideft>donariaconviviis dicata,five utHeJych, interpreta- 
tu^xorjctq'itiam* ornamenta conviviorunu, 

Eujldtb. OdyfT. a. Manifeftum eft,inquit,haec non cujusvis atque 
vulgaris, fed magnifici , fumptuofiq j convivii efle anathemata, id eft , 
upaUtei KMnnKta, iacra quxdam donaria. Eandem ob caufiam idenu> 
Peeu(Po{(ieyyet> quae prxcipuum fuit organum muficum , Odyjfl^, De- 
os dicit fecifle $a$'$Teu(iti, epularum fociam. Et Odyjf.h' 
$D ftkv Sec 

Jam quidem conviv'to explcvimus animumaquali 
Citharajj, quxconvivio congruens eft Unto. 

J Hie citharam avw&r Safi &a\elti, id eft, epulo fplendido aptam & 
accommodatam appellat. Et Horatio* lib.i.Carm.Od.ji. 
dec us Pbtebi ,& dapibuffuprcmi 
Grata teftudo. 

Et lib.j*Od. u. teftudo vel Lyra dicitur 

Divitumtemplisejr arnica menfis. 

Duplicis zuttm apud Homer umCMufic* &melodiaptmentw. UruUt 
tjh* tjJ <$«►!} iqus voce conftat: rf//^4,ijc*w»7fo'^W,quaemftmmen- 
tis conftituitur muficis. Plerumqj autem inconviviis vox five vo- 
calis mufica,quam xnitiv, fMKvnt <|Wj uarai ^ nlm» farpe appellat,orga- 
nis muficis conjungitur. 



De Musica Vocali. 261 

inter convivas oriuntur, praefentifiimum eft remedium. nt^/eu^fjuhn 
58 7j)k TvyvoTifei7riiH nfao-nilff, w xa$a» MdC&ff «r,cum triflitiam,aufteri- 
tatemqjtolIat,manfuetudinemIacticiamqjliBeralemparit. Merito 
igitur ceu optima vCpeuf^dkoa-fMafCoiitumcWx atque immodeftiae 
medela adhibetur. Quod narnqj Be temper ant ia in conviviis Mufica 
confulere vere dicatur, ex adagio illo apparet , quo CWuJicus apparatus 
dicitur, pro mediocri & frugali, ut recitat Damafcius Syrus in hiftoria , 
quamde Philofophis fcripfit: fn}»^,ait,iifo<5>^: &c. ViEiufortittu elimo- 
deratum &frugalem, m% ob egefiatem praparcum, ne% propter opes dijjbt- 
entcm, fed medium at % CMuJicum , pro for tunis veri temper at urn adinjlar 
Doriorum modorunD. 

Undeantiquorumoribus&Iegibusfuitconftitutu,tefte^/^».lib. 
i4.ut Deoru immortaliu Hymni co muni voce ab omnibus in coviviis 
caneretur, otto? >@j Sid tstuv Ttipnrctf to xoAov ng\ mityotatov nfiuv, u t<J> fefe 
mutuo ad temper antiam honefiatem^ colenda atqj tuendam adhorta- 
rentur. Nam cum cantilena fint cenemna t fiDeorumJermo accefjerit , hoc 
paBofingulorum mores graves reddunfur at% compojiti. Id probat Philo- 
«w/7teftimonio,qui affirmat, veteres non Temper folitosfuiue^t/- 
tyfj&wtdithyrambos canere, (edDionyJium quidem libantes canebant 
inter vina & ebrietatem, \^Apollinem autem adhibito ordine, quie te & 
tranquillitate. Hinc colligit Athen. CMuficamantiquitusnonlcvis, 
vulgaris popularity tantum voluntatis caufsa in convivia fuiffe introducla* 
^rad^urquoqiMuficaeftudiofiflimos, hymnosatqj paeanasin_» 
DeorumatqjHeroumfuorum lionorem canere confuevifle accepi- 
mus. Illorum enim pueri a teneris annis fecundum legem hymnos 
atqj paeanas canere afluefcut,quibus finguli juxtapatria inftituta He- 
roas indigenas atqj Deos decanrareatqj celebrare foliti fuerunt,apud 
eundem Athen. lib.44. 

Cyrus apud Xenoph.lib.4. Expedit.admilites,iV*w*/r^%/^?,^' 
fortesy&temperantes viri, casnamfumite , Diit ltbate t paanapracinite , fi- 
mulidquodimperatumtslycuravcbis tjlo , ut recitat StuckiusYib.], anti- 
quit, conviv. cap.20. 

Llj Canta- 



2<$o De Musica Vocali. 

jdemToeta memorat procos ( porcos penefcripferam) ceu homi 
nesvoluptuariosad vefperamufqj hujufmodi cantiunculis atqj fal 
| tatiunculis indulfifle , Odyff.%. roi i' ogxnvi : 

Hiauttm (proci)/*/** & cant* 
Deleft abantur jam cnim &cgrefjm erat meridianm dies. 
Et Odyff. *- 2 it «c if xffs-tt'un . 

Hi verd adtripudta& dulcem cant Mm* 
CenvcrfioblcclabantHr\ exjpettabatautem vejperam adven- 

tarcj : 
Dam autem tit oblettabantur-, niger vejper venit. 
Caufaub. lib.4. animadv. c.ig. in Athen.no tat, Homerum non_. 
unurn aliquod in pocmitis fuis defcripfifie conviviumrfcd varia ac di- 
verfa,quemadmodum diverfe funt hominumingenia&differentes 
mores. Hinc eft, quod acroamata parcius alibi introducit incaena- 
tiones, tanquam dt/etStfutiet Scwrio non ut toti in iis fint convivae : alibi, 
inter praeeipuas& fummas convivantium voluptates inducit canto- 
res & alios rerum rrruficarum peritos. Hujus generis conviviorum 
exemplaefleaitinillis, quaeapud nequifilmos procos& delicatifii- 
mosPhaeacesagitanturitemperatoruminiisquae apud Neftorem & 
Menelaunxj. 

Omninoigitur KjWMficaconvwiisritadhibendd, quippe quae «V ha- 
yoydcn£f)mvtimas>ad vitae degendae confuetudinem inventa eft , quia-, 
maximam homines exhilarandi vim habet. Item «c axcam vaiv^iis 
ha. 7iivw AoVw ««Tf «a#,u t qu? quafi medicina fit datahominibus ad re- 
creationem, pera&is laboribus. 

Tefte enim LMufito Gyms vkrov deikiv* jucundifllmum hominibus 

canero. 

Pratcrea in conviviis maximerequiritur hilar has honefta atq j mo- 
derata, ad quam efficiendam, nihil videtur Mufica efle aptius efficaci- 
usq j. Quae Iaeticiaein epulis apprime neceflaria: , parens eft atq; pro- 
creatrix : moeroris contra atq j triftitiae , quae conviviorum labes atque 
macula,expultrix. Et ad extinguendos irarum furores,qui non rard 
- ^ __ . _«__ . _ inter 



i6z De Musica Vo ca li. 

Cantabantur etiatn ab antiquis vel Phllofophica vet %^/ftronomica 
cantilena in convivijs: cujusmodieftapud Virgilium cantus Jopae in_. 
convivio Dtdonis-, apud qucm /. Mneid* 

citbaracrinituslop&t 

Perfonat auratJ,docu:t quamaximtts pittas , 
Hie canit errantem LunantySolis^, labor es , 
l/W? hominum genus &pecudcs,unde imber & ignis, 
K^fr&urum fluvtasfa Hjades,geminos^ Ti 'tones , 
Quid tan turn Oceans properentfe finger e fries 
fljbcrnijvelqua tardts mora nottibus obftet. 
Practerea darorum etiam hominnmvirtntes y res<fc praeclar£ geftas 
inconviviis carminibus & cantionibus celebrarunt, quibus nimirum 
fe inviccm ad illorum imitationcm inftigarent & incitarenc. Quod 
expluribusitemlocis/fcwwm"conftat,utas£|^0, «utoj eirumai^ &c 
lit dap/bus depulfa fames, vino£ refeeli 
OWujajubct canere hincitiuftriafada virorunLs. 
Et Penelope apudflomerum Odytt.et.taHaidPhemiumirt{iK\vTov> incly- 
tum cantorem verba facit : <Pvfut,m7kd$eLl&et: ejre. 

Phemie, mutt a fan} alia mmalium obleSl amenta novijli, 
Gefta hominumjj Deorum£ qua celebrant cam ores , 
//or urn unum tpfis cane afidens* 
Et Cicerom Bruto : Carmina in epulis eflfe cantata a fingulis con- 
vivis ad tibicines de clarorum hominum laudibus, eft in originibus. 
Ad eunde ritu alludit & Theognis hifce verfibus : i^ <n a-vv dvtimoun ■' 
Et te cum tibiisfonorisjuvenes viri decent er 
K^mabiUspulchri & canore canent. 
Refpicii ad veterum morem , quo carmina in conviviis & publicis 
folemnibusqj congreflibus & certaminibus recitabantur:& tibiis,Ly- 
ra,aliisqjinftrumentis utebantur. Item, cum praecones Agame- 
mnonisadtcntoriu^fA//i&adventan r ent, ilium citharacanentem il- 
luftrium virorum pracclare res geftas,invenerunt,ut eft lib \o. Iliad. 
UVfftiiovuv $' efti -a jcA«riac '• &c. ubi Larina verfio {ichabet* 

^ t^Myrmidonumfa adeunt juxta tent or ia naves .• 

Mulcen- 



De Musica Vocali. 



KMuhentem cithara huttc men tern wvenere fonora y 
Fulchra^exargento, cuidara manubria^' & iUant> 
Ccperat ijpolits urbs diruta ut Ettionis 
Hat animummalcem cantabat fafta virorunu. 
Canebantur quoqj aliquando cantilena ad mundi mirabilitatenu 
pertinentes,1k ad infinitam divinae mentis,fummiq j opificis fapientia > 
aut aftrorum cognitionem : cujufmodi Tunc qua? canuntur apud Apol- 
Ionium Iib.i. Argon. Et tanta quidem illorum cantorum fuic mode- 
ftia & tempcrantia,ut neq j inter convivia procoru Penelopes turpia., 
& lafciva canerentur : quamvis eflent juvenes ad omnem libidinem.., 
omnemque intemperantiam maxime propenfirfed canebaturapud 
hos reditus Graecorum inpatriam laboriofus faneacperdiracilis. 

Harum verd cantilenarum & cantorum & poctzrumprajides Mufa 
putabantur,quarum dux creditus Apollo,undc Mujagetes dic"rus,ut fcri- 
bit Nat .Com. lib./.c.if. Quid quod Diis epulantibus canerc Apolli- 
nem & Mufas ferunt,ut annotat Muret. lib.6. var. led.c. 16. quod Ho- 
mer us etiam innuere videtur Iliad. «. bi'sL &vpoi situsro •■ &c 
Nefa ampltm animus indiguit conmvio aquali 
Ne^Lyriperpulchra^ quamtenebat Apollo, 
<JMu/is£, qua canebant invicem excipientesfe voce pulchra. 
Porro apud Romanes quoq;(quos Atoenaus\ib.i4..(t8mfuveis vocat) 
ufitata fuifle in epulis Muficam,ex multis literarum monumentis , & 
quidem abu fum iilius luxuriofum Cicero quibusda in locis perftringit. 
Orat.pro Calio, Accufatores quidem libidines,amores,adultcria,Baj is 
adla convivia, comeflationes, cantus, fymphonias, Far. o. Curritur ad 
pratoriu, quo iftum e convivio illo praxlaro reduxerant paullo ante 
mulieres cum cantu & (ymphonia-. 

£,/-y/«f teftaturpoft victoria Afiaticademu convivalia ludoru oble- 
&ameta,ut pfaltrias & fambuciftrias,in epulis fuifle adhibitas, Decays. 
Valer. Afcrx»lib.i.Majores natu,inquit,in conviviis ad tibias egregia lu- 
perioru opera carmine coprehenfa pangebant,quo ad ea imitanda ju- 
ventutemalacriorereddercnt. QgtMilXibA.c.ij. Sedveterum quo- 
que Romanorum epulis fides ac tibias adhibere moris fuit. 



Illas 



i<$4 De Musica Vocali. 



Illas autera tibias, quarum ufus in conviviis cnt,eonviviale s di- 
xerunt,crant4i pufillae & aequales , ad fignificandum *qualitatemcon- 
vivarum. Iccircd rotunda olimmenfa, ne quern fibi praclatum quis- 
piam conqucreretur: Et Ceres idcd nonfoliimj/p/rifera , fed etiam U- 
gifera appellata,cui ob earn rem agcrenc fa-potpopta, ut eadem fit cibo- 
rum & jn ftitiae inventrix. 

Has item epulonum tibias appellabant, propterea qudd vinum ef- 
fet anima conviviorum. Spar t am etiam excellentium virorum lau- 
des & ignavorum foeda fcelera in epulis ad lyram cantare folebant, re- 
ferente Alex. abAltx- lib. y. c. 21. 

DeLacedzmoniis fcribit PhilochortUj quod cum Meflenios vicif- 
fent, Tyrtaeipoematis inflammati confuetudinem earn obfcrvarumt, 
ut fi ccenas effent fa&uri , Tyrtai poemata canerent, referente Athenao 
lib. 24 c.u. 

Hue referre lubet, quod de Alexandre M. fcribi tur,qui refefto in_» 
Gedrofia exercitu,incefsit commejfabundta diebus fepttm per Carmani- 
am. Inter alia circumfonabant omnia loca fiftulis , tibiis, carmini- 
bus,cantilenis. Ipfe Alexander chororumludosfpedtavit, amafiusqj 
ejus Bagoan choragus palmam obtinuit , exornatus Rex medio thea- 
tro tranfiit, & ad latuseius confedit,imo propter Macedonum applau- 
fum,complexus & disfuaviatus eft. Plutarchus in Alex. 

Ejufmodi autem laudatoria carmina apud Graccosin •ar&0«Wo/?, 
ideft, cants funebribtts oXsm inprimisfueruntufitata:undeproverbi- 
umilludpromanavitdehomine illaudato: o'wt fvrouvs9titif ovl' k*m- 
pJH-arvu, id eft, Nonpofits laudari ne inparemalibtts quidem. t^Antiquus 
enim mos erat, prauertim Atticis, in coenis funeralibus, quas Graeci -m-s- 
piitiiBv* vocant, encomiis, epicediis & epitaphiis laudarevitadefun- 
dum,etiamfi parum meruiffet in yita. 

Obfervandum porrd, ut fcribit Stuckw lib- j.conviv. antiquit. 
c. 20. antiquitus cum cantores, auloedos, citharoedos, tibicinesj item.* 
mulieresfambuciftrias, pfaltrias, cithariftrias , alios<jj Mufices peritos 
fuifleadhibitos, quiconvivas cantilenismuficisqjinftrumentisoble- 

ftarent: 



De Musica Vocali. ifc 



ftarent : cumipfos convivaspartira voce , partim fidibus canere con- 
fuevifle. Nam more receptum fuit,ut omnes communiyocepaeana 
(wchymnHmzYiqatxainBacchialiorum^ Dcorttm honor an caneret,idqj 
cum ab initio, tuminfine coenae,quandolibabant:&deindeunus- 
quisq; accepiomyrti,aut lauri ramo propriamcationcm canere, atqj et- 
jam Lyr*m,qux circumferebatur,pulfare cogebatur. De ilia con- 
fuetudine idem fcribit Plutdrcbus Mb.i.wfiirotr* qu?ft.i.ut mox dicetur. 
\Xr\Aclhemiflecles j cumrenuiffet pulfare fides, habitus eft indo&ior, 
ut refert Cicero & Fabius lib. i. inftit. orator. Quern tamen conful- 
t6acitharaabftinuiflTe,qu6deam amplitudini fux nequaquam con- 
venire arbitraretur , fcribit Plat ma lib. 2. de opt. cive. 

Dici vero volunt ampKov, iiro nfao-q /(tfja^nm, quafi cantum fub- 
miniftrans vel fuppeditans : vel legendum quidam putant iWf ^oK,Jwra 
itf ae-ai t&) d^m, quod incipere & lacefTere fignificat,quod qui illam 
myrtum tenebat , canere incipiebat, & reliquos ad idem faciendum., 
fuo exemplo laceflebatjfecundum&vW/^?. i^rifioph.t&i^oi^x^K 
&L$wni*v'f?bn» KctTBxwjifo, id eft,qui primus laurum, five myrtum te- 
nebat/is canebat, unde etiam«£«f^o»poirislegere,idcft,/ri««'/»/tfr< , », 
qudd qui earn acceperat,canendo praeibat. 

Sic iraucua. i£d{x,Hv Xewphon dixit,epularum fa&a mentiono. 

Quod de Ftbio diximus , illius de lyra circumlata hxc funt verba : 
Unde, ait, etiam ille mos, utin conviviis poft cocnam circumferretur 
lyra. Cv«vlib.i.Tufcul.quaeft. Summam,inquit,erudkionemGrx- 
ci fitam cenfebant in nervorum vocumq 1 5 candbus : Igitur & Efami. | 
non&.is, princeps Grxcix,fidibus prxclare cecinifie dicitur. 

Idem galenas teftatur lib.i.Tfferjpeut. ubi fcribit, turpiffimumo- 
lim habitum, fi lyra abeflet a conviviis,ai*?«&««&»*A«« mvmtus ««»• 
Ttzs ovtaSits x^oVc*fwfti^,ficutiiteruminejufmodi congreffibus leti- 
gifle honeftum crat. 

Pindarm in Olympion, OdyflT. 1. prout Latina verba ex Grxco 
translatareferunt: 

M m Refplen- 



i66 De Musica Vocali. 

Rejplendet autem & (JMufices wflorcrfualittr ludimas frequenter mcs vir$ 
circa menfitm atnicam, Seddtriytm either am I davo exmes. 

Iria autcm fucrunt apud Graces convivaliutn carmhum genera, fic- 
ut teftarar Artemon apud Athenaum lib.iy. Pr/w*w,quando omncs 
canehant. Secundum,q\.undo omnes canebant quidem,nontamen_, 
ordinc,cum ex qnodam ambitu cantum exciperent. Tertium verd in 
omnibus ordinemfervabat, quern tamennon omnes animadverte- 
bant,quod tamen meXut fait appellatum. Canebant autem fapien- 
tes,atqj finguli oden aliquam pulchram in medium afferebant,quae 
fententiam SwQtti, vitx utilemhaberet. 

Hujus item antiquorum in epulis canendi confuetudinis Clemens 
o//rx^»^r/«wlib.z.paEdag.c.4..1uculentammentionemfacit his ver- 
bis : Cxterum, inquit, -o^ $s cvfimliKcii £>u>x\*$ t&i ms dh^sKa^sa-ai 
Kv^MctfyjA eft, wjympofiis & inter rorauttajive diftilUntiapocula , ad pfal- 
ntsrum btbraicorumftmditudmcm atrfict vel carmen cancbatur^quodmakm 
appeliabatur, communiter omnibus voce (7reuan{cvTa>v)pxin& canenti- 
bus : nonnunquametiam vr\MOH,<a&t\iT\w>yoM ras xtonoo-usvis tfini, id 
eft,percantici vices propinationes circumagentibus. Qui autenu 
exiis erant /tga-ouirifoi'Muficx peritiores,etiamad lyram canebant. 
Solebant convivae itsmutXiu&M i\ wofia. xAiJi»»,id eft,nonunatitn provo- 
care,cui propinaturi erant,& lyram tradituri 

ScoTta autem appellantur imtid-rnvniiiitKivoua^ f?eVet',o*i{ mokafn't 
ideft,nonob carminis modum,quddis obliquus acdifficilis eflet( A«- 
y«ffj^8iac#Tnuf dmphoi< okoW, nam quae funt in remiflis, Stolia appel- 
lanrur,)fed cum triaeflent genera, autore Caffandre Artemone, utmo- 
do dicebamus,eorum qux in coviviis decantari confucverat,/>r/«HW», 
quod omnes (ecundum legem canebant : Jecundum,quod ab omnibus 
quidem canebatur,ied xetra7jr*«&<po^e£\J2&B&£j|{,itaut ambitu fi- 
ve circuitu quodam atqj fuccefllone omnes cantum exciperent: ter- 
tium, quod fimiliter in omnibus ordinem fervabat , quo jam non am- 

plius ( 



De Musica Vocali. """""""' ^7 



pliusomnes participabant,fed illi tantum,qui fapientes efle vide- 
bantur,fccundum locum ordincmq^qui cuiq j forte obtigcrat. Hoc 
ergo quia folumam^tev W, ordinis quandam confufionem obtine- 
bac,& ucqi fimul ab omnibus,neqj ordine quodam atq j fuccefliono, 
fed prout contingebat, quovis loco atqi ordine canebatur,9*oAioF fait 
appellatuin. Hoc autem dumdemum canebatur, quando carmina 
omnibus communia atq j necefTaria erant finite. 

plutarchui lib.i. fympof.probl.i. Quin etiam,inquit,carmina il- 
ia in conviviisdecantarifolita,quaevulg6o*oA**id eft obliqua five tor - 
tHofa appellantur, cratere in medio propofito , & corollis diftributis , 
decantare,fbrfanneqj pulchramneqjconvivioaptum efle videatur. 
Et tamen Scoli* , nonnulli ajunt, non efle genus carminis five cantile- 
nat obfcurae,fed inde fie appellata,ut fequitur. Nam prim© omnes 
coromuni voce carmen Deo (Baccho) canere folebant, ilium cele- 
brantes. Deindeunusquisque propriam cantionem,accepto myr- 
teo ramo , quern iccircd ao-apxo* appellabant , fax -n <* J«v toy kfccifimvj 
quia is qui ilium acceperat, canere folebat. Et quia fimul quoquo 
LyravelCitharacircumferebatur, quamartisquidem illiusperitus 
pulfare,carmenq$ illud concinn£ modulari, fonumqj chordarum ad 
voccm attemperare j muficae autem imperiti id recufare folebant, 
hinc J«/««fuifle nominatum, quod illud neque omnibus eflet com- 
mune,ncque etiam facile: Et ided Muficae ignarus per jocum,acce- 
pto laureo ramo feu myrteo,cogebatur ad eum canere. Alii tamen 
myrtum non ordine traditam fuiffe ajunt, fed a le&ulo ad le&ulum_. 
transmiffam, utmox dicemus. Itaque<W n maiiXov ^ mKvuafjb-nU ■"?? 
mf/cln » id e ft,ob varietatem & tortuofos in circuitionc flexus, Scilion 
videtur dictum... 

De his carminibus harefcribit SedligcrYib.i. Poet.cap.44. Cane- 
banturinconviviisflwoA«6t«A»(in quibusvirorumfortium laudatio- 
nes continebantur , nihilqj a Paeanibus differunt , nifi materiafive ar- 
gumento(in quibus poculu circumlatu i%& appellabatur, quod non 
liceretabsq* cantuvelprcpinarcvelexcipeie. Nonnulli putarunt 

Mm a moAioy 



%6% De Musica Vocali. 

maXiiv carmen efle,quodi primo cocptum,nequaquam a proximo,fed 
ord:ncfle)(uofo,v\xxb citroq; exciperetur. Neqj hoc difplicet : convc- 
nitenimcum poculo, quod canenti propofitum premium diccba- 
mus. in Nuptiis canijolitumz difcumbentibus lauro & myrto corona- 
tis, nemodubitat. 

Tres erant recitdndi modi : lfouf t cvim plurcs concincbant in cho- 
ris & nuptiis : Alter cum in conviviis non fuccedebant feriatim , fed ut 
cuiquavifumfuiflet,acantumyrtilauriv6ramus dabaturei,qui ma- 
gis idoneus judicaretur. Alii malunt a primo leclo cceptum, altrin- 
fecus primo leclo datum ramum fimul cum cantionis jure , inde ab il- 
loei> qui fecunduseratinfecundo leclo: abhocei, qui exadverfunu 
inalterofecundodifcumbebat , ita erat oxoAtovficut reptatio ferpen- 
tum, &quafi ferra dentes. Carminis verd materia non folum erat 
in laudibus virorum fortium , ut quidam putarunt,fed etiam in com- 
munibusfententiis, & quocunq; genereadhortationisadbenebca- 
teqj vivendum. Eo carmine qui vicififent,poculo donabantur, quod 
acantuillowiJbfdicebatur. Hxc Sdliger. 

Quod ex fequentibus etiam eft manifeftunx. . Nam, Sui- 
dj tefte, Dicxarchus etiam inlibro de certaminibus muficis , 
tria dixit efle odarum five carminum^/wv/.- to p.h yjzn mivxm aSo- 
umvKct.t'hctiZri<:^/i$/d quidem quod ab omnibus canebatur: aliui 
quod a fingulis ordine : altttd quod a fapientiffimis «j srv%i rp m£«, id 
eft,quovis ordine. Vel ut Ar'tfloxenm & Phyllis Muficus fenferunt, 
quoniam in nuptiis circa unam menfam multis collocatis le&is , fin- 
guli ex ordine myrtos tenentes canebanrgnomas & amatoria. Cir- 
cuitio autem erat moAtd, flexuofa_.. 

Ab K^Sriftofhank Scholiafle in comoed. o-QHy-tt hac adduntu r. Alij 
verd ajunt,morisf uiffe,ut is qui non poflet in fympofiis canere,acce- 
pto lauri aut myrti ramo,adillum caneret. Sunt qui dicat,per aVrfPf a- 
<nv mokia. f uifTe appdlata i» tnt^oma. fiikr,, ilia epularia carmina. Nam 
illaoportebateffe «wrAa>(#«/xoAa, fimplicia atquc facilia , ut quae 
inter compotandum cancrentur. Sed hoc non bene ab illis dicitur. 



"-" — — -^ , 

27 o De Musica Vocali. 

primaq, cantilena apudipfosinfititurafuit) decantare confucverunr, 
uc & Gracci , ut fcilicet vel inter pocula mortalis conditionis memori- 
amrefricarent. 

Vero quoque fimilc eft, Kpx^oxflv m«A^ , Archilochi cantio- 
nem in conviviis fuifTe drcantatam. Hoc nomine dicebatur hy- 
rnnus, quiadmultospoterataccotnmodari, qualem ferunt Archilo- 
cho firifle repcrtum. Nam cum Pindanis & alii hoc genus lyrici,Gn- 
gulos propriis laudibus exornarent, Archilochi carmen idem erat in_ 
omnes,quodcitharacanebatur : Citharaedus tantumadfingulacan- 
tionisintcrvalla, victorum nominavocefuarepctcbat: veluti fiHer- 
cukmlaudabat,accinebat, Tenella Callinice x<*ip * m t nzeUkw. aut 
aliud,li quern alium canebat,utannotat Erajmttsm Adagiis. Plutar- 
chin item fcriptum reliqu it, inter alias cantiones conviviales cantiun- 
culas celcbremfuifieillam, quadecantarunt: mvit Tr'utyt^'.ekmyt, nun 
tfTJct^a, Bib* quinfo, bibetres,aut nee quatuor cyathos Hinc Aujomus : 

Ter btbe vel totter t ernes, fie tnyfttca lex eft. 
Tres cyathos ad numerum Gratiarttm&xxt novem ad numerum Mufarum 
intellige. Credebant eni m numeros impares ad omnia efficaciores eflt\j. 
Vide Calium lib* 7. c. 16. 

Atqj in hanc rem jocatur Arlfion : Quemadmodum, ait, in Mufica 
hemiolij propertto fymphoniam redditdiapente, duplajdiateffaron-., 
quae fymphonia praetcr caeteras hebes& obfeuraeft, & epitrito con 
flat. It idem & /* bibendi harntoniis tres effe fymp ' onias vini ad aquam , 
lui ffitn, lia if *al» &. h<x -noTafw. Nam diapence fymphoniam ex he- 
miolio conftitui , litres aquae cyathi 'duobus vinicyathis admifcean- 
tur: Quod fi duobus admifceas duos , dupli proportionem exiftero : 
DiatefTaronharmoniam fore, fi uni vini cyatho tres aquae cyathos ad- 
dideris. 

Mcmoratu dignifsimum eft, quod Pau/anrat InBoeoticis fcribit , 
fuo tempore fibioftenfum fuifTe locum, ubi inCadmi jM^/unpfxMu- 
fae cecinerint. Huic enim Cadmo Thebanorum Regi , Harmonia_ 

Jovis 



De Musica Vocali. 169 

Nam to £v<r®tpec, c5Si to ivQwojifov f4tm.\a.u€dveTau, ovhw -rrw/waAiijid 
eft, eaquae mali funt nominis ad profpcriorem appellationem conver* 
tuntur,non contra. Verum quia non ordinc lyra convivis tradeba- 
tur, fedalternatira, propter obli qua m ilia m Lyra circumlationcnij , 
carminailla«<3A<a dicebautur. 

Cctlirts lib. ii.c.iy. .ftv>/k*,inquit,Graeci interpretantur cvuvstiKa !%• 
fjcsLto, convivales cantilenas. Sic vero nuncupan Etymologici tra- 
dunt, quodvinolenti jaw, n£ %oAi.Zt ixovite'rzi.cu&tntiptx ctioiHn, ideft 
tortuolis hebetibusque,ac retufis fenfibus ea concinant. 

rffffaxiib.6. C. 17. i&jimqomai b s $ a^fiatutiv iHffi moXfa, t&t (iv%tvtiv%i 
mis cJ-ri &£«x -7i%tQsi>ovTts, t^gJjtu.'sruifJLa.i^Xv^ov titty r£.'su. Id eft. E- 
rant etiam convivales quacdamcantiones, fcoliaadmyrfumcircum- 
lata,nec non poculo atqj lyra cantum exigebant. 

Scolia Meltti inter alia celebrantur ab eruditis, quae Caricahabe- 
rent aulemata,incentiones flebiles* 

Interdumin conviviisadifcumbentibusmeloscanifolitumme- 
morant,quod dicebatur^m^/tf^cujuseratinitium : (piXm-n a^jio- 
Sts, ivu Trow tsUvniets: Unde illud facetifsimum ex comicaofficina., : 
iu & Trafiuo) ivy apfio&sv aofteu. t^fpud ntt nuncfuam Harnndiutn ca - 
net : id efi. Mecum convivia non agitabit. actios libr. 17. antiq. left. 
c. z6. lnferptcs verd Arifioph. in fab. cui titulus <tx a ? ¥ "f > unde dicle- 
rium hoc fumpturrMncficat^cantilenae genus fuiflfe, quod in compitis 
caniconfueverit inHarmodium &Ariftogitonern,quodhiPififtrati- 
darum tyrannidemfuftulhTenc. 

Vrxtextz&gypthsincotiVxvmcanerefilitosc'anueitemMancrotem 
di dlam, fcribit Plutatchut de Ifide, quem Manerotem Regem fuifle, a- 
junt, & inventorem Muficae. c^//y hoc non cflfe nomen propri- 
um contendunt, fed genus loquendi & epulafltibus conveniens, quafi 
dicas, Secundaadfant. Alifer HeroJottts lib. 2. refert :./Egyptii,inquit, 
inconviviislugubrem cantionem,quam Linunt vocant,(aZ//w,qui v£- 
gyptiac&il/rf»«wdicitur, filio primi Regis ;£gyptiorum,quem imma- 
tura morredefunclum, hoc lugubri carmine profecuti funt, qua: fola_, 

M m j prima q; 



De Musi ca Vocali. 17> 

Jovis&Ele&rafiHainmatrimonium data, & nuptiis aDnsDeabusqj 
donafuere tribute Ceres frumenti fru&umlargita eft, Mercurim ly- 
ram, Pallas monile & peplum & fibias, EleftraCzcra. magna mams, & 
cymbala ac tympana. In iifdem Apollo cccinit ad citharam, Mtrf* ti- 
bias inflarunt , ac Dii reliqui multa dona dederunt. Natalu Comes lib. 
o. cap. 14. Id ipfurn Thevgnis o/ie^n'P^ approbat, quando ita ca- 
nit: 

ilovcrcu t(d] xctpTie X&iiecu Sk( ,&c. 

CMufa & cbantes JrvisfilU, qua olm Cadmi 

Adnuptias venientes,pttlchrtim cecmiftis carmen^ 
Quod bo»eJl urn , gratum eft. quod verb non honefinm eft, 
nonefl gratum. 
Is fermo immort, ilium vemtper or 4. 
Fuitigiturhoc : 67?<)c*A&\ <p*Ao» s<r);to^ ov x,akov,lv Q>i\ov «*»,princi- 
pium carminis, vel unde etiam Thtognis illud haufeht. 

Sic Clio duos habniflfe fertur filios, Julemum & Hymenaeum pror- 
fus contrariac fortis: quod hidaetis conviviis& nuptiis Temper adef- 
fet: ille vero ejulatione & ludu fuas aleretcogitationes. Quod o/r;- 
flopbanes zpud Athen. in di&ionibusAtticis annotate* y«!uo<s, inquit, 
vfi<v<ju& : c* e* wanfew- iahifjt^. Per hos diveruTsimac conditionis 
Clius filios fignificare volucrunt illos,qui ad virtutem & hujus prxmi- 
um,honorem,2(pirant, nunc afpera premi, nunc profpera levari fortu- 
na. Imo omnes totius vitaenoftrae decurfu, modo dukem canimus 
Hymenaeum, modo- i*A^(^o/u^, dumusqj nubilaferenis,duramofli- 
bus, amara dulcibus,folatia caftigationibus permifcentur. 

Hinc diciturille afsiduo in nuptiis frequentatus more canttu 
Hymetntui-, propter Hymenasum 5 cantuum Epithalamicorum inven- 
torenr & praefidem , id quod declarant Pltitarehi verba in fympof. 

ti d% yafufAt^ T?d.7n£a,i Kaznyofov s^tt rat (ifttteuov piya Qoumtt 1$ 
T qK &»<J* w nt avKo» , Convivium nupfiale' cum cantu conjugali 

Hyme- 



271 De Musica Vocali. 



Hymenaei alcd clamantis, & faces & tibiae. Quib us verbis recenfet 
tria praccipua ferd nuptiatium certmomarum genera , quacab omnibus 
fere gentibus fuerint ufurpata, quaefunt Hymenaut^ fax acque tibiae. 
vnw & ufiivaf^ Pollnci pft d^vct to ya<i*>iAiov,cantu$ nuptialis. Item 
■w to7c ya/uouow ivetvAovpSpoy. 

<LAthenaus lib. 14. elicit, w*iw yo^owv & t»|i> c* ydfioK ci$w. Hefych. 
min* 3hyeuuev & 3h^aAdfim } c[uod nimirum ad thalami fores decanta- 
ri fueritfolitum. 

Hymenaeus illc canebatur cum choreis, ita ut unus quifpiam ca- 
neret, quoad Epiphonema fubinferret. Quo pronunciato univerfa_, 
chorea Hymenasumtotidemnumerisreanebat, ut refer t Sca/iger lib. 
j. cioi. ubiadditetiam,multiplexfuifle in nuptiis carmen. Namiru 
ipfo convivio nuptialiScolia canebantur,ut dicebamus. Poft ccenam 
Epithalamium,cum in cubiculum deduccbatur. 

Fuit &quoddam miftum ex narratione & cantione, quale pul- 
cherrimum Ulud Catx&i, quod male inferipfit Atgenautica. Eft enim_> 
Petei Epithalamium miftum. Quin extat & Claudiani Epitha/am/unu 
fuavifsimum, eius generis quod canebatur. Poftea hsc ex Catullo ad- 
dit,diverfa initia>ad Hymenaeum ftatim; 

Cetlis Heliconii 
Cultor^llrama dectu y 
Qui rapis teneram ad virunt* 
Vtrginenty Hymenaei 
Alteram autcm initium a tempore,ad juvenes, 

Vejper adejl, juvenes conJurgite> vejper Olympo 
Exjpeftatadiuvix tandem lumina tollit. 
Iifdem Graecis d/M^ov carmen in nuptiis modulatis vocibus ca- 
nere folenne fuit,quod fefto nuptiarum die Pelei & Tethidis,Deos de- 
cantaflcolimfcrunt cumacclamatione: mnv u ipsvaut « wiv, ut fcri- 
pfit Arifloph. in A vibus. Carmen autcm Amaebaeum, non folum cum 
Hymenaei nomine,fed etiam aliud,ut: 

Otrrite 



1. 



De Musica Vo cali. vn 

Curriteducent*sjubttgn>w4curritefitji\ Et virgincs vcrfus a can- 
tore auditos rccinebant ,ait cnitiu : 

Vos itemfimul integr* 

ftrginesj quibtu advent t 

Par dies :.agite in modunu 

Dicite, o Hymenae Hymen* 

Hymen o Hymenal. I 

Graccis item nubentium matribus tencrc/aees in nuptiis negoti- 
umdatur,quodia^«ydix£re:fimulqjcarmina & Fefcenninos ver- 
fus &iacrum hymrmm^Xitm Epithalamiiim vocant,decantare,atqi in 
his quinqj Deos precari folebant, ut novae nuptac volentes &propitii 
adeflentjprolemqj faecundarentjovem adultum, Junonemadultam, 
Venerem,Dianam 8c Suadelam. Juventusq j cum ftrepitu & cantu 
nuces fpargebant,ut annotat >^ilex. ab ^>f/<».vjib.z.genial.dier.c.y. 

Simihmodo,tefte/"^,apud Romanos deduclio Sponfae praece- 
denteTibicine, &puerorum puellarumcjjcantibus inter fe refpon- 
dentium,celebrabatur : o hymen hymenae , hymen hymen S hymense. Tn 
eorundem nuptiis Celebris ille canitur Talapm dichis cantus,propter 
Talaflium juvenembello fortem, cui formofiftima ex Sabinorum fi- 
liabus addudta fuit virgo. Plutarchut. 

Notandum denique,Muficam olim & in principio,& in mcdio,& 
in fine convivii fuifle adhibitamj. 

Adhibebant & aliam confuetudinem, qua pretiejiores dapes infe- 
rentes folenni quadam pompa tibicinibus utebantur. Ita enim coc- 
nzntc Sevcro Imperatore obfervatum fuifle, fcribitcJJiwr^Mylib.j. Sa- 
turn. c.i6.ut cum inter alios ciboslautos & pretiofos Accipenfer pi- 
fcis adponedus eflet , no nifi a coronatis miniftris,cum tibicinis cantu 
inferrctur,ut memoriae tradidit Pancirollm lib.i.de reb.memor.f.507. 
Cequi etiam olim epulas ad tibiae fonum appararunt : Unde Enbultu 
i apud Athenxum lib.Q.ait,moris fuifle,utfi quidpeccaflet coquus>tibi- 
cenvapularet. 
| Ex his omnibus perfpicuum eft,quanta apud antiquos fuerit tri- 



174 De Musica Vocau. 



buta fymphoniacis concentibus in fympofiacis conventibus digni- 
tas, quanta gratia, adeout ipfis nullum convivium fuave vidcrctur, 
MuCcz fubtratta jucunditate. 

Necobftat, quod Plato'm Protagora fcri-bit , ubi plebejorum homi- 
num conviviis Muficam tan turn aftgnarevidetur^cMyus hxc iunt verba,ex 
Graeco in Latinum fer monem conver fa : Qui sum nequeant propter in- 
fcitiam invicem propria vocefuis^Jennooibus ipficokoqui, mercede exhibit a , 
tibicines inlrodueunt ,& aliena voce, hoc e$l ,tibi*rumflaiu ^convivivnu 
tranfigunt. Ubi autem bom pradari^ & eruditi conviva convcniunt, 
neq. tibictnasibt, netL faltatrices^neque cantatrices uflas videos, fed voce pro- 
pria, remotis iu nugis jocu^conviviumcelcbrare^&alternis im err ogat iam- 
bus tejfconfionibus&no dcjti differere^tiamfivinumahunder bibant. 

i Non autem <wrA«« & abfolute Plato muficam ex conviviis ejicit , 
fedvellafciva&mollematqiliJ)idinisincenfiva intelligit Muficanij, 
vel(necinjuria,)jucundiitimos fermones,ut vera anirni oblectameta, 
illi praefert. Alias non video-,quomodo conftare poult, quod a Xeno- 
phontty Socraticaedifciplinxalumno, inidconvivium , in quo & So- 
crates effet& Antifthcnes, atq; alii fapientia pracftantes viri, non mo- 
dd Philippum ysKummuat ^a»<v,excitaiidi rifus artificem, verumctia ; 
fublatis epulis>Syracufanumc6meflatorem cum tibicina,& faltatrice, 
& formofo puero (tanquam jucunda Btdfuna, atque dx&afjufm) intro- 
duxit,qui turn falcando,tum fidibus canendo,fumma eos, quiaderat , 
voluptate perfunderent. 

PotefthucaccommodariilludexP/*fcrrata lib.i. rympof. probl. i. 
quo diftinguit inter ea,quz ad coenas & convivia requiruntur ue dvay- 
Kcua tanquam neceffaria&x funt, vinum, cibi, obfonia &c. Et inter il- 
ia-, qv&usinHoilm$irfaKhtiui,vo{itp!tatu gratia inrroducuntur , ut 
**y*fufa,§tap^yth<^muh quibus ut pr?fentibusdeleCtantur con- 
viv*,tta abfentibus illis citramoleftiamcarent^iequeconviviumeo 
nomine tanquam imperfe&umculpatur. 

(JW4<r<tf/«lib.6.var.lecl.c.iy.omnin6 ad convivia, relaxations a- 
nimi gratia,adhibenda cenfet,& objeflum illud ex Platone Johit. Nam, 



ait, 



De Musica Vocali. % 7 ^ 

ait, Jifempertamfaeundizc diferti convivx comingerent ,qaami!li [urn 
Vhtonicijtumforta/le non immer'tto talia omnia exdudcrcntur. jQuos e- 
quidem arbitror ,fi^pollinem vidiffcnt ipfitm cum Ijra & pUftro ingre- 
dient em , unooreomneseraturotfuiffe, utautabfcederetyautnecantufuo 
(ermonts abrumperet inftitutos : Et tamen y ni valdefaUor, non tnultb tttr- 
piusfuiffet-, tibicin* altcujus cant urn audit e, quam veioraiionem Ariflopha- 
nk > vei qua dt Seer at is temper ant ia ebr'tut A/cibiades wtemperantipme 
narrat. Haec CMurctut. 



Caput XIIX. 

De UJit MuficA o^fjfJLctnyiooJrve/kitatorio; de^ quibttsdam 
faltationum praapuarumjpecicbus,varh£ earundem ufit. 

VLpcAacfaltationis adeo ar&aefl: conjunBio y wx. mc- 
rito haec illius dicatur comes & pediflfeq.ua j unde & Terpfi- 
chore una novem Mufarum faltationis fcribitur//rw»/77Ar, 
quae cum Melpomene mutuas jungit operas; haec namque 
cantum, ilia faltationes & choreas plurimu m obfervat. Quapropter 
//*j»rmplerumqtie 7 praefertimmeptilarumdeicriptionibus t cant urn 
drjaltationcm conjungtt. lit Odyjf. at. 

Moh-rri r oe^<pj<; re ( to jS OLvaStifuvru. $ewri( ) 
Camus faltatiofc (hac enimjunt ornament a convhii.) 
Et Odyff. 9. euei $ m~iv Iduq it <pl\n KtScigif Tt,%ofoi ti 

Semper autem nobu convivium^gratum, citharafr chorifa . 

a>Ky $' oexwv "» KSH ''fif{°*OTcu ctoi&nv. 
Ksilii entm tribuit DEllSbellica<oper*j, 
K^ilii autem artem (altandi. alti citharam &cantanu. 
Hie Homer m fait ationem, tanquam iSpw Stw-imn divinum donunu 
extollit, fimulq>innuit,eamefle pracdukemmuficam > qux non fit a 

faltatione fejunda-, . 

" " Nn x Uq 

- ■! ■ . . I ■■ I I ■ ■ ■ III \ 




L)E MUSICA VOCALI. 177" 

illudVirg: " Omnis quant chorus &Jecii cemtantur mantes. 

CWoM ctiam Cherici dicuntur, ad quos faltatio excrcetur, & hinc 
Chorem pes tnctricus, cujus in Choris multus crat ufus, quo item con- 
fcripri verfus choreis apri reddebantur, nomen fumpfit. Quidam a 
Saliis Martis facerdotibus faltationem volunt denominari. Nam iru 
facris cius cymbala concutiebant circum aras, motus quofdam corpo- 
ris edebant,per urbem etiam interdum curfitabant. 

Plato lib. 2.delcg. ait, irr,o-at animanres inntunhibcnt: homozw- 
tern T qui rhythmum, muneros & harmoniam intclligit, motum cor- 
poris concinnitate quadam numerofa exornavit. 

lindczutcmyrimzmfaltatteaesduxerim originem i vzr\z funtScri- 
ptorum opiniones. 

LuciANusdefaltarione,adobfervationediverfi motus ftellarum cr- 
rantium & fixarum rcfcrt. Cumq^ Mufac dicantur Jovegenitae, fintcj ; 
prarcipuecarum 7*r/yfaW*chorearum inventriccs,fimili modo faltan 
tiumfpeciesecceli fiderumq; circumvolutionibus,eoruniqjgreflu& 
regrcflu, tanquamharmonia& codeftiquadamchoreajdivinituspro- 
diifle, quidam memorant. 

S t u CK 1 u s Iib.j.antiquit.convival.c.21 Ab ipfa natura faltatio- 
nes promanafTe fcribit. Nam cum homines,ipfius naturae impulfu, 
cum adverfis turn fccundis in rebus,& animis,& corporibus vehemen- 
tius commoveantur, variosqj motus ac geftus edant: accefsit deindo 
ars, qua hi ipfi naturales corporis motus, geftuscf) numerofi fafti fue- 
runt,atqj harmonici. Qupd divinus Plato innuere videtur lib. 2. de 
leg. ubi fcribit; itaardentemjuvenum omnium naturamefle, ut neq; 
corpore neq; voce quiefcerc pofsit, fed fine ordinefemper clamct atqj 
faltet. 

Quis zwtcm primtti choreas inflituerit , in controverfia eft pofitum 
Quidam fcribunt Miifaum&Orpheum, absqjdubio, quiamufici 
fuerunt & Poetar, acomnia facra cum faltatione inftituerunt. Alii 
faciunt Erato fal tationis inventricem. 

Nee defunt, qui faltationis originem H'terom .?/«/* Tyranno af- 
fcribunt. Hie namque,ut fuam tyrannidem ftabiliret, populo inter- 

" Nn j ~ dixiij 



r?6 De Musica Vocali. 

Lit porro quxdain de faltatione dicamus , exordium fumamus a 
nominibus, «'f }& ti o%Stt>e hSdmav <Su ntumr i£fiu£tiv to eVcftoTO, ad bene 
aocendum, nominaprimum extender e oportet. 

Hcbrake faltare dicitur p^T Sinnck, Deut. 53,11. 1?* Natarjob.37,1. 
Levit.n,«."lJ?3 RacadjEccler.5,4. Tempus plangendi,& tempus fal- 
tandi: & alianomina. 

Craci x°?*<* tefte Suida , igj) o\ yc^teu^ <nsV(^», non modo fal- 
tatores fignificat,fed locum etiam faltationis, in quo chorea! ducun- 
tur,qui etiam £o^y«ov, xopitov xWWW&y** * dicitur. 

Eufiathius idem dicit , 6 x*& non rnodd fignificat i* x°%& HV > & ** 
XOf^^wv^^^^a^a^'rovra'inv c» i TtzZra. Chorus non modd fal- 
tationcm & faltantiummultitudin.emfignificat,verumetiamlocu!Tu 
faltationi aptutru. 

Plato xof^^sa lye. x»fasa^4ttdh dcducit, quod fit quaedam gaudii 
teftificatio. 

Xopo£iy.rw,oTifxfy8 i^d^xaivtqm 8c x°&&*' n !{>X G omt °f , > } '- ? v $ >e "®'X Pt' 
dicitur, & xopo&$cuncaX(&> chori magifter. xW****** <\ u * m choro vel 
chorea terrain pedibus pulfot: inde ^o§oTO7r<o,ipfa a&io folum pedibus 
plaudendi inter faltandum. x°S oH&api&c , qui cithara in choro pul- 
fat} zogjwAnf *qui tibias in choro vel ad choreas inflat : N am & citharas 
& tibias choris adhibitas f\xiffe,Horatir*s te ftatur,his verfibus iib.t.Od.t. 

— me gelidum nemus 

Nympharum^leves cum Satyris chori 

Secernnntpopulo:fi ne% tibias 

Euterpe cohibet, nee Polymncitu, 

Lesboum refugit tender e barbitoru. 
6?M*< etiam dicitur fakatio,quamvocem,pnctcr alias notationes,a- 
lii>if9Ta)r of^a^avinearum ordinibus, in quibus inter vindemias pri- 
mitias Baccho ofFerentes choreas agebant,deducunt. Alii «r^ to otf- 
y«»TOf 3j«gjtc,quiaconfcrris &extefis manibus fiatChironomia:pro- 
prieqi qua manibus exercetur, faltatio dicla eft. 

LatinispotTd Chorut noil mod6faltantiumcanentiuvecollefta eft 
multitudo,fed ctiam<ft«/g?gg>cantus atqj faltatio ipfa,tefte.frrtwin 



illud 



ly% De Musica Vocali. 



dixit mutuis colloquiis. Quare coeperunt homines in Sicilia (enfus & 
cogitationes nutibus & geitiWcorporis exprimere. 

PbicUmotttm hominem nobilem inDelpho apudPythiumdelu- 
brumprimum choreas inftituiiTe, circa annum mundi 3929. tempore 
Gcdconis,fcribit Eu/ebiusm Chronicis. 

Scaliger lib. 1. c. x8. ?oct. Ja/tationem definit motum compofitum, 
numerofum , cum geftu effingentem rem aut perfonam, vel quam ca- 
nit, vel quam tacet. Saltatio eni m qua:dam/AW cantu fui t,eaqi vetu- 
ftifsima. Deinde cantus additus , quam poftea x«f «'«* appellarunt , 
tip fi.fr aiii( ofzwVf faltationem cum cantu. Et apud Platonem 2. do 
kg* z 8 ?«' a y*M«" ogww T 'W •$*"« £vvoA.oii$<riit. Chorea verdomnis 
tripudium fimul eft & conccntus. 

Hinc inter o{2«e%&2saf*t/wyhocponuntdifcrimini<,qudd to^o- 
tsvmdt/altare cum cantu : o';%«<% autem fit rhythmicd moverietiam 
fine cantu. Xenoph. dixit opjj«<%c#jM|*ft>, adnumcrumfaltare. 

Poftremd etiara adjun&a fuere inftrumenta mufica, ut audie- 

mus. 

Jam, priufquam ad varias faltationum fpecies progrediamur , 
quxdam de tp/arum fludio& exeratio prauHiaamus. 

PlatoXib. i. de leg. fcribit, Deos genus hominum laboribus natu- 
rapre{Tum,miferatos, ama-avAesj jut a-sW.remifsioncslaborumipfis 
dediflc, atqj adjunxiflfe Apeliinem fiHo-nytTW , Mufarum ducem,& Bac- 
chum crvyzoftvTos concelebratores chorearum, iliosfotrtbuiffebomini- 
bmfenfuntrhythmi&harmomaparticiptm, eos^mevere noscum volupta- 
te,chor unify nobis ducere canttbus & faltationibus nosinvicemcopuUmes. 
Et J > inDARusApoffinem\ocMo{x.ti<rw 1 faitatorem. 

Ipfos quoqj Dees Dea*% Ethnici fecere fait antes. Sic enim Mufa 
apud Hefiodum, & Anacreontemammigratia^/f4/r/, ko^Uo/mi kov- 
f««A»V opwmrr' faaQfpt. Quidnijaltet etiam Jupiter otiofus, ut o'§- 

Apud Apulejum lib. 6» inillo epulo nuptiali Pfyches, & ejus mari- 
ti,in quo etiam Jupiter., Juno, c*teri% Dii accubuerunt, Aptllo cantavit 

adci. 



De Musica Vocali. 179 



ad citharam-, remtfCusv'i Muficae fuperingreffa , formofa faltavit, fcena 
fibificconcinnata, ut iW«/<fquidem chorum canerent, tibias inflarct 
Satyrus } 8c Panifcus ad fiftulam diceret,refcrente Studio lib. } antiquit. 
conviv. c. u. 

Etfi forfan hate quibufdam vidcantur potius efle poctarum fi- 
gmenta,qnam rei veritati convcnire : velinde fakationis ftudium non 
fuirtevulgare, non obfcoenum,Velinde probari poteft,quod hoc ipfum 
a fua dignitate ncutiquam alienum Heroes arbitrati funt. 

Duru Santiusin 7. hid. fcripfit : Persarum Regem femel in an- 
no faltarc corrfuevifle, idq 5 temuientuni : quo die faci a Deo fuo,quem 
Mithru vocabat,facerer,tefte ctia AthenaoMb.Vi. o»n»ti ruveo'iuK &c. 
lnfolafeftivit.ite i qua A Per /is Deo, Mi thro dtttOyCelebfatur , Rexinebria- 
tur , & Perfarummorc faltat. Refte fane & faltatio & ebrietas conve- 
niebat Regi illi, co potifsimum die. Fa/cones enim noftri, inquit Sca- 
liger, Mitrum ajinum dicum~ Ea die to ta praeterea Ada nulii omnium., 
idem facere fas erat. 

Ut hie fkco pede prxtetczmusjquomodofanffi item homines tri- 
pudiis ad animi laetitiam & ivx/t^i<riecr erga Deum teftificandam ufifue- 
rint. David enim ephod cin&us lineo Mecarcer, id ett, faltabat co- 
ram Area Domini, dvsx.fcvsTo c* epyxvois rt^uocrfiivoigj quod licet faltatio- 
hem non exprimat,mox tamenMichol,Saulis filia, videt ac ridet, fed 
injuria,Davidemo/>£flt/VW>faltantem,*.to«.tf". 

Maria, Mofisforor, Pharaone aquisobruto,atq}ddeto,orga- 
nislufit,& choreas cum mulieribusduxit>ficut fcriptum Exod ff. 

Valde etiam P L A T o lib. x. de legib. faltationem commendat, tan- 
quam in qua variarum rerum repracfententur imitationes : eWh&?, in- 
<\u\t i uiur)fx,a,Tct tgcnraivdzi to. •sj$t«5 £<>£«<*{ &c: Jfhioniam in chorea va- 
riorum morum^ variarum^ rerum variii in fort units , ntor'tbma^ gefta- 
rum imitationes fiunt^ quibus UU qua dicuntur , aut declarant ur, 
aut fub Jpeae (altationis exprimumur , W natura vet confuetudtne-J , 
Del utrisque probame, at que animo eorumconittniunt, quos gander e il- 
lis laudare% &honefta nuncupare neceffe eft. Quo nomine Socrates 

__ q«°qj 



i8o De Musica Vocali. 



quoqjfaltationcm perdifcendamarbitrabatur, velut multum infit vc- 
nuftatis in apto concinnoque motu 8c corporis efformatione com- 
pofita_i. 

Jam ut ad varias & yr&cvpv&faltationumjpecies dcvcniamus, va- 
riosd,ue ufus,alias rclinqucntes diftinttiones,quas apud Scatigerttm\\\>.\. 
Poet. c. iS. Lucianum, PoUucem legere licet, ad quadruvlicem annotatas 
faltationum fpecics accommodabimus uJum;UfeLT^ov in charts facris \ 
ffvpiB-oa-iaMct in epulis 8c conviviis j irofaftmov inarmis; $targMov inludis 
thcatricis. 

Quod ad ufaxmm fpe&at ufum, Luc'tantu hoc refpe&u vocat exe r- 
«/wwi/w»*»»^«t?^/f»»i,quodinDcorumcultum,atquehonorem J 
eclebrari fuit folitum. Nulla enim facra, nullac feftivitates, ccremo- 
niac, initiationcs , fine fakatione peragi confueverunt. Hujus rei Or- 
\heum & Mu[aum primos fcribuntautores,quos,utcumrhythmo& 
faltationcinitiationes fierent, fanxifle memorarunt. 

Sic Corybantes in Phrygia, Cur eta in Creta, in Rhea Deae fuae hono- 
rem,cujuserantfaccrdotes> faltationibus vacabant. Et in Delo nulla 
facra peragebantur, cui faltatio non fuiifet adhibita. Nam prodibant 
puerorum <r/wr/',qui tibiis accithara praccinentibus faltabant, quos fub- 
fecuti optimi,facT:o dele&u, choreis excipiebant. Eorum cantilena?, 
ab ufu faltationis, dicebantur viropxwctia, quacconcinebant faltantcs 
in altaris ambitu,cum jam igni admota eflent facra. Cumcji faltantes 
& canentes aram obibant & circumdabant, ita progrediebantur, ut a 
finiftris dextrorfum pergerent prius Zodiacimodo, deindeadextrislae- 
vorfum pro rattoneprimi mobilis. £t illi qui myfteria vulgo prodide- 
rant, dicebantur ii?txn<m&£ , defukafle. Hue alludere videtur Athe- 
naus lib. 14. ubi fcribit: c* o^xn<rn ?§ H& •a-oftiet xahoy &c: Jnjattatione 
& progrcfione pulchra res ejl concinna figura &pulchritudo , t ur pis out em 
inconcmna&JupramodumUjcivamotio. Propter eaPo'etas ferunt^falta- 
t tones ohm Liber is afignaffc,&figurisjaltationum ufosfuiffe tantum,profi- 
otiit eorum qua 'voce can eh ant ur .-Jemper in iis aitimumjervantes viriiem ejr 
oenerojum: quarts ob caujfam v vo^tfjuara appellor unt^uafi die as, Jalt at to- 



nes 



De Musica Vocali. 181 



ties vocijubfervientts. Si quis autemfguras exprimeret nonfervato modo, 
& cantionibm congruent nihil dicer et infaltatione, earn improbabant. U- 
biannotatG^#&/M«inAthen.lib.i4.c.6. venuftedicitur,A*5<w* xa-nt 
iijvopx,'i<nv,pro cxprimere aliquid faltando , congruentia faltationis 
cum eo quod voce canitur. 

Quas vocat figuras faltationis, i^Arifloteles nominat rhythmos fi- 
guratos lib.de Foet.c. u ol opx*l<r«) ha. tm %wdL$*ftsvm pvQuuv funivreu ^ 
'iStt, ti^mLBntim »?*£««• Saltttoresperfiguratos numeros imitantur & 
mores & per turbationes& aftiones. 

Proprium vero hujus ftudii vocabulum eft %i(i*iu,ic%niiaUifav 
idem quod faltare. Quod ait de appellatione hyporchematum , an- 
tea diximus cap.ig,ex Lactam lib.de laltatione. 

Hyporchematicd Poefeos Stfalutionis duos fuifTe rf*/0r«,fcribit o/- 
thenam^Xenodamum & Findarum. Scaliger lib.i.Poe't.c.18. vwoqxnt**!*- 
*>i,inquit, multum conveniebat choris concinentibus. Eratq* Cre- 
tenfium propria. Numerant duo praeterea Crcttnjium genera : Or fit en 
& Epictedion. 

Laconicarum etiam meminit Pindar tn, in quo eranthaec verba-.: 
Adxeuva,fjStf/iru{Ssv*>vd?f\et. f?r£«w/«enimfuiteaprirnum: poftea_. 
viri quoq j additi. Canebant inea Liberum patrem,& Feneremjk. P*- 
.inas.veru m frugaliffimis modis,qui ex eo imq&iwi appellati funt. Di- 
ftinguebantur in duos , ir&<ruhx.xs & ^iro^AjxaV . Maid igitur hos 
quidam confundunt, diverfi enim funt modi. Projodion^{ ut notat 
CafitubJn Athen. lib.14.cap.7O carmen eft, abiiscantarifolitum, qui 
Jdpo&ncm accedebant. Inde ntao-uiutKoypi'tgor apud metricos & 
prolbdiaca faltatio. x^tpoftolicus modus,ut ex nomine licet conjicere, 
is eft,qui convenit mis ^tb$t>Ac<{ vei~i^to<roAtvin : quaeerant apud Graecos 
prafettur* nautica vocabula^. 

Hucreferri pofle videtur Trichoria LacccUmoniorum faltatio , ex 
inftituto Lycurgi. Qnxfriplici conftabat chore, Senum,puerorum_», 
juvenum_>. 

O O Senum 






i8i De Musica Vocali. 

Schhth prima crat cantio, eaq j talis : 

' cm.UK 3»t" fat* cLAxmoi vsav'iwt. Id eft, 
T^osfuimus dim ftrenm juvenculi.. 
Sccunda pxerorutru. 

ifilMS it y eosofttS'a 5TB&.5 xctppotse: 
Pr aft ant tores nosfuturi oltmfumus. 
TtrunjuvcnuHLs: 

u^// nosjumus : velexperirefivclis. 

Syracujam Dianae Chitonae five Chitoncae hcmori propriam habe- 
bant/a/tatioxem ad tibiam, ab ipfa nominatam,eadem voct,Cbitoaeam. 
Cui Dianae fuic &cognomeruuC^4//</«r 7 aLaconixvico,cui Caryae 
nomenerat,hincx«£wa«£«i' verbum faltationis, quern modum edo&i 
fuerunt a regionis illius principibus Caftore & Polluce. Scaliger. 

todos fimiliter fcribunt mane e ftrato excitatos,i^/rw precibus ve- 
nerari, &t ad orient em converfos,faltatione Solem falutare, feq jipfos 
cum filentio conformantes, Dei choream imitari, atq> effingere. Et 
h xc Indorum fuit precatio,choru s,facri6cium : ficq j bit wdiejmant^j 
himirum atq> vej/periDcum vencrari confueverunt. 

Lucianusy Salios apud Romanos, tn Martis Deifuihonorem gravif- 
fime,religiofiffimeqi faltafte refert. 

DionyJ/aqno^atque Bacchanalia , eodemtcfte, olim maxima fui 
parte faltationibus atq; tripudiis conftabant. 

Hodie,inquit Stuckius,(\MX ad nos veniunt e Syria, teftantur, Chri- 
ftianos,qui degunt irvillis regionibus, die RefurreBimis Dominic*, nee 
non aJiis celebribus feftis venire in templum cum lyris, & citharis , & 
pfalmos inter fe cantare, ac una , fobrie tamen & modefte, fcorfim vi- 
ros, &feorfimmulieresfaltare, qui fane illorummosab Ethnicisvi- 
detur promanatfe,qui falso fibi perfuadebant,Numen hu j usmodi tri- 
pudiis placari. 

Et haec de ufu faltationum facro. 

Sequi- 



284 D £ Musica Vocal i. 



Porro apud Graces inprimis faltationes olim in conviviis fuifie ad- 
hibita's, accepimus. 

A T T i c i , (inquit ^4thcnaut lib.4.) c# wf atfimaioif ( in conviviis ) 
folcbant o%x* i <& tu tiaraw'wc • (faltarc fimul bibentes : ) ubi etiam fen- 
tentiam Alexidis adducit, oLmzvns opxpvm ivQeaig, dv oua fzoiov os-fiijv 'tiom ■ 
(omnesfiatimfaltabantf ubi t ant urn vini odoremptrceptrunt.) 

Scaliger faltationes quasdamfuiffe memorat in nuptiis ad 
HymetMos. ^dCjathummTr'\c]\m\s'. quaeeratfpecies Ionicarum, 
&cwuejmov dicebaturjcujusmodifuitilla^uam vocarunt Angelicam. 
Erat ea extra Triclinia, qua nuncium agebant, profpe&ates primiim, 
turn autem fulpenfogradu circumfpe&antes. 

LuciANUsin lib. de faltatione Phrygian faltationem conviviis 
&compotationibus dicit efTe convenicntiflimam,quarn ebrietato 
compulfi faepehomines exercent. H'mcBacchus quoq; £10? Kvai{& 
h& xH* 1 ®' di&us fertur, quod curas folvat,& auditor fit chorearum, ut 
eft apud Plutarchum fympof.}. probl. 6. 

Stbaritas quoq;traduntvel^w etiam in conviviis intro- 
duxi(Te,itainftitutos,ut incinentis tibiae cantu auditoarrigerentur,ac 
pedibus ipfis prioribus manuum vice , geftus quosdam chironomiar , 
motusqj ederent ad numerum, & faltarent ; de quibus plura fcribit 
Angel. Politian. Mifcell. cap. 1 j. 

DcThracum faltatione militari in conviviis mox dicemus. 

Macedones quoqj cum fympofiis, turn faltationibus maxi- 
me fuiffe addi&os, quidam memoriae prodiderunt. Et Athenam tra- 
ditiPtlyftercbontem Macedonem , faspius in fympofiis, talari indutum., 
tunica,ficyoniisq j calceatum cothurnis, ad tibiam,magna cum licen- 
tia laltafio. 

Es his frequentem in conviviis faltatianum pertpicimus ufum_>, 
quemadmodum hodie etiam nullum fere agitaturconvivium , pra> 
fertim nuptiale, cujus non proxima focia fit faltatio, juxta Gallorum-, 
di&um, Aprcs Upancc^ la dan) r r,ingluviem fequitur faltatio. Stuckim. 

~~ ~~~ ~ In 



De Musica Vocali. 18} 



Scquitur convivialis &epularjs,qm & ipfe quoqi apud omnes fer£ 
gentes ufitatiflimus fuit : Hinc crcbra apud Homerumin epulis falta- 
ttonis & cum CMufica fere con jungitur : ita ut hae dux quafi perpetux 
fuerint conviviorum appendices. Sic apud Phaeacenfes fatetur Rex 
K*Alcinotu in ufu fuifle Odyff. 6. 

Aist $tjfjuv $cu$ re (plXvj td&agig re%o(>oi re* 

TfobU verdjemper convivium, cithara, chorea^grata & accept a funt. 
Qupdexfequentibuselucet, ubiRex afferrijubet Demodoco citha- 
ram,adquamillepofteapulchrecaepit canere, cantionem nimirun_ 
de Veneris & Martis amplexu,quae aliquot verfibus defcribitur: 

Avrdpo(po%fii£a)v: Sec. 
Cater um ipfe citharcedus capit pulchre cdnere_j 
Be iMartis amore,pulchre^ ctrortat* Ventrti. 
De faltatione ipfa fie canit Poeta-> : 

Y[gf8i)Zau JWto i -&c. 
Circum dutemjuvenesjam pub efcentes flab ant docii faltatione^uatiebant 
autem divinumchorum pedibus. 

Et Ul ts s e s, domum reverfus, faltationes inftituitdomi,ut pu- 
tent nuptias efle in domo Penelopes, aWs* $H(§ «s»<5o? : &c. 
K_At divinm cantor tenens citharamflridulanLa 
2\(obis pratat amatrice ludot urn faltationes. 
Hoc eft jufium UlyiTis , quod ftatim in aflum deducitur. Sic enim 

fubjungit : o £ «a«to Sh&: 

Ipfe autem ccepit divinm cantor Citharam* 
Concavam, in ipfis autem defiderium movit 
Cant ttf fc dulciS) & fir cnua fait ationis, 
His autem magna demusjlrepebat pedibus 
Virorum ludentiumtulchriz,onarumj 1 mutter unu. 
AthenjEus etiam teuatur,Horherumquoqueillam faltatio- 
nem cognovifle, quae fit ad cant urn , of x* m **os c*M*- 

— _____ Oo i Porro 



De Musica Vocali. 283 

Infunerdibus quoq; absqj dubio convivtis erat faltatio Gingr* di- 
&a,quam cdebant ad cognomincm tibiatn. 

Tempora vero alia alias eriam exigebant : in mejffe y peratta mefTe, 
in v'tndcmiu ,z&focos nodles hybernas cum excubarent. Item feflis die- 
bus,ut non unam cantioncm^ita diverfas aguabant faltationes,quas ar- 
bitratu fuo nominabant. 

Praeterea u t ad militaremfaltationum ufum accedamus , qui fum- 
ptis armis fiebat,unde «zjwA<@- dida faltatio, quae item fuit omnium 
utilifsima & laudatifsima. 

Lucianm autoreft, Laced.cmonios a Caftore & Polluce xtt$v<rn- 
gw (quod fupra etiam attigimus) artem edodtos,omnia cum car mini- 
bus facere, & ad tibiarumquoq$ modulos, rhythmum, moderatumq, 
pedis ingreflum prclium committereifuiffe folitps. 

Epkeboy quoqj illorum non minore Audio faltationi,quam 0VA0- 
(ictx,ia armis exercendis operam navafTe. Fuit illis peculiare quod- 
dam faltationis genus, quae fformus diccbitur. Saltationem ver6inj 
armis non modorei militaris exercirationem fuifle, quae ab arfnatis 
puerisperagebatur, eaqj belli imago reprsefentabatur, impetus & ar- 
dor adorientium & celeritasfugientium : verumetiam/><wwg««tf,qua 
afficiebantur juvenescum deliquiffent, unde Pyrricbarii fuere didi. 
Stuckius. 

Sic y£THiopESotim,nonafiaquam(altandiratione,illatis jam_> 
fignis £«?*/« ingrediebantur, necquisquam jEthiopumvel&gittanu 
excuffam emittebat avulfam a capite (hoc cnim vice pharotrae uteban- 
tur, tela capiti circumponentes) nifi prius (akwifitti&tfilutionchefti- 
bus terrorem incufsifTet. 

Hujus generis eft faltatio PyrrA/^, quamaowAwv etiam vocat 
Pofluxlib.4. c.14. quiaarmatifaltabant. 

De ratione nominis variant autores. Plintus nomenfumpfiffe 
a Pyrrho Achillis filio, fcribit/i^.7. csf. 

AthetJAt* & EuftathwkPjrricho Lacedxmoniodi&amputant 

Oo j o//« 



i%6 De Musica Vocali. 



k^/Axi ab ignea ejus vi fie volunt nominatam. Unde & Pyrrhichio 
pedi notnen, qui impetum habet fimilem militis in prselium ruen- 
tis. 

Pyrrhichx hujus faltationis fades vivis coloribus depingitur in_i 
convivio Seuthalhrdcum Regis apud Athena* lib. t. exXenophontein 
Afcenf u,ubi illud convi vium ita defenbitur : Pojleaquam feeder a per cuj- 
ftffint & caatibtts cetebrajftntjurrexerunt primi Thrates, & ad tibiam cum 
*r mis fait arunt , gladiis utentes : alter dentfo alter urn percutiebat,«t omni- 
bus is vainer art videretur , atfc confulto cadi bat, quo efficiebatur, ut omnes 
exclamarent . TuncviBor eum armis Jpolians abibat, canens fitalcan : Is 
er at illis cantus,q ui Gratis pxan. <^ilii e x Thracibus alter urn tanquam 
mortuum auferebant \cumt amen nihil malt pdffiu fit. Pofita JEniancsfur- 
rexerunt & Magnetes,qui etiam ita^zsra^cu/faltationem dittamjn or mis tri- 
pudiarunt. Argument urn & confuetuio erat talis. Jj^uidam pofitis ar- 
mis arat &ferit, trebro reJpeBansmetuentis modo\fupervenit latro, quo vi- 
jo refumptis armispugnatpro bobus : id£ in numerum & ad tibiam. Scalt- 
ger facpius citato loco, lib.i.Po'et. as. 

Fuit etiam Pyrrhicha faltatio aKa di&a Dhnyfiaca , in qua Libert 
patris apud Indos gefta faltabant. Accinebant firrrol & pukherri- 
ma: nee non ex tibiis o; -&«v vopov. 

Scaliger de feipfofcribit : Hanc.inquit, Pyrrhicham nos & fxp£ 
& diu coram Divo Max'milidnoy'yjftwBontfacii patrui, non (ineftupo- 
re totius Germaniz repraefentavimus. Quo tempore aliquando 
vox ilia Imperatoris> Hicpuer aut Thoracem pro peUe^aut pro cunis ha- 
buit. 

EPiCHARMusinMufistradit,M/wxwHDiofcuris Enoplion vel ar- 
matarnfaltationemcccinifle. Hinc Plato inCratyloipfamquoquo 
Palladay &» rtit c* Z-srhoii opxv<rsa>( vult dtctam , quia o?a:«<% idem fit 
quod «r<£&»<%» Cantum ver6 Enoplium duobus daBylis conftaro 
putant & Spondao, ut: Hoftibus obvius exit , Aggrediturque vagan- 
tes. 

Athe- 



Di Musica Vocali. *87 



ATBBKjEm lib. 14. Saltationis, inquit,olim in cheris genus fuit 
'ivwfjiiov , winy a.hoirSf&Hs decorum, magnificum, quodquecasfcre 
motioncs , qua in armis fiunt, imitabatur. Ob id Socrates cos, quio- 
ptimi (alt ant ■, ad betticasres etiam efl€ft&/v«T. Cu)ushosfcribuncin_ 
poematisvcrfijs: 

CM i$ xppfis Ktx/kvra. Stov; rifiStritf aftfot 
or7TflAij«ai. Hoc eft, 

Qui refte f civ ere churls decor are Deos, hi 

Optimi&inbello. 

ucsrsf iPowAti<ri* tie jj* n x o t^ A * tfii) cmoti^it Sv fiorov rri( 'Kaiwrn hra- 
£i<ts d>ka Hffi ins taiv a-vudrotv SfauuXMcts. EH enimfaltatio velut ar- 
maturainftruEl* ad procinBum meditatio , in quafpeclatur non tan turn 
or dints confervam&modtfti* ,ftd etiam qua corpus diligentiacuratunu 
fit. Unde Athenienfes ducemfibicreav6re pA^/rA**»,quddinfabu- 
lafaltaflet apte Pyrrhicham. Apud Lacones etiam ifj&<trii{j* pM* «- 
rant kvowrKiu , quemadmodum prifci Lacedaemonii Tjrte't carmina_. 
concinebant. arcades praeterea armati, ad armorum rhyth- 
mum tibiarum carmina cancbant & faltabant, uc refert Athenaus 
lib. L 

Fuit & Cajtoreum quoddzm fcltationis genus vocatum, in hono- 
rem Cafioru ,aLynceo caefi, inftitucum,inquo/«t/r/r» 4/104// tripudia- 
bant. Natal. Com. lib. 8.C.9* 

jPA<M««wquoqucfaltatiofuit \ixia tit o'Qeufctc cum pi/a, dequa. 
etiam AthcnaufWb 1. jnHeplop«a,pueroatharampulfame, alii confer- 
tis ma a thus cum cantu & fait attorn pedes agitabant. 

Ptxftremd jampaacis dcthratricofititatnnumufir&czmus, quia- 
plcraqjfcripfimusincap. dcufu Mufices theatrali 

Fuit autem thcatralu falt/ttioytdke, Luciano,8c Scaligerojf'iplexftxo 
modo, numero , genere fabularum. Una tit Tragttaia, quam dixe- 

aint 



igg De Musica Vocali. 



runt iwifaftooiy quae gravis erat&modulata, oratorum geftupropior. 
Unde Agamemnon agensHylas,cum fefefechTet grandiorem, corre- 
ptus eft a Pylade prxceptorej dXKacrv v.sv> inquit , fMOtfov ov/xsyav nornf- 
(verura tu quidem facis tc longum non magnum.) 

^Altera in Comeedia^ folutiorelicentia yJ^a.^ fuitdi&a. 

Dc Samat hero Logotheta (cribit Ntceta* lib. j. apud Manuelem.. 
Comnenumlmperatnrem, quodpotuerit ad lyram canere & cytua- 
ram pulfare, atqj cordacemjaltare, pedesq; celeriter, hue & illuc agitare 
fuerit promptifsimus. 

Tenia faltatio, lafciva, inconftans/'»yS/ymappcllata<r«»wf, a Si- 
cinnio quodam barbaro. Fuit ea maxime motoria gefticulationo 
creberrima & eclerrima. 

KoAoSfi^fw quoqj Greets eft m^rav Ufcivi fait are, Id genus faltatio- 
nis petulantis & lafcivae x.o\a&{«r/Ms eft: dictus. Cantiones quas inter 
colabriflandumcantitabant, xoAafyoi vocabantur,parumqjerantho- 
neftae & fpurcidicae. AthenautXxb. 15, 

Fuit & faltatio molhufcuU^ Anthema a floribus di&a,quos hifce nu- 
meris accinebant : vrou pot m pofia. ; zrov fiat t« 1m, wov (mi t« na\d trlKaa. •. 
llbi mih't roft? ubi mini viola? ubiptihiformofom apiumf 

Addamus tkhozzx Atbe»*oX\b. 14. Pueros Arcadum z&Timothti 
&Philoxeni modos tibialesintheatris quotannis faltare. Apudquos 
aliis fe difciplinis eruditos negare , haud indecorum eft: ignaros vero 
cantndi drfaltartdi fe fa'tcri, turpe cenfetur. Iidemqj greflus ordinate 
& pedetentim ad tibiam fufpendere meditantur, publicaqjimpensa 
& diligentia, faltationecum exercitatifuerint, fui profecltu in theatre 
Jpecimen quotannis edunt. 

Erat & faltatio quafdam , quam dixerunt roZ kot/mv otczs-veua-n 
mundi incendium. Neronem verd, fcribit Scaliger y faltare potuif- 
fe JHupnt cxzrvg «ffw> dignumque cenfet, cujus cmwv^uc-u faltaret torus 
mundus. 

Ex his omnibus perfpicuum eft, quanti veteres fecerint faltatio- 

nis ftu- 



ipo De Musica Vocali. ~~ 

Prm»s choros inftituiffe ttrxmt Arcades ex Dionyfiacistibicinibus, 
TimotheiacPhiloxenilegibus, quibus &totius MuiTces attribuunt 
primordia. ChoritamenPhiloxenolongefuntvetuftiores, adeout 
olim actio Sat yrica in Tragaediis/0/0 cbpro conft i t c ri t. 

Scaliger &.\. primuro/'A//rf»»wtf/;< , /wDelphicum ad aram patriam 
in honcrem ApollmU chorosdifpofuifTefcribk. 

Lucittivtvb Ani/ius dtvi&ozc triumphato Gcntio Rege Myrio- 
rum, in Circo fcenam extemporaneam exhibuit. Ludosque cdidit 
cum Thymelicis turn primura,quos in Orcheftra conftituit. In Pro- 
fcenio autem Tibicines cum choro. Dc qua re ita fcriptum memo- 
rise prodidit off^«w»* lib.14. dwpnofoph. Lucizs ^initius ( Athcn. 
Anitius)RomaniexercitusImperator,debellatisIllyriis,&Gentio,il- 
lorum rege, cumliberiscapto,&Romam abdudodudis victoria: cauf- 
faeditis,quovisrifudignamulta fecit,acexcogitavit,uteftapud Poly- 
biitm\\b. jo. Nam accerfitis e Graccia clariflimis artificibus,extructa- 
quc in circo maxima fcena , primes induxit tibicines limulamnes, 
Theodorum, Beeotium/Tbeopompum^ Herntrppum^ Ly/imachtim/m Gr3Ecia_- 
celeberrimos. Eos in profcenio frames fimul omnes ,cum choro ti- 
biis juffit canere. Motu corporis tibiarum modisapto illis per fcena 
lent£inced£tibus mifit,qui admoncret non placere illam cantionem, 
itaqjcertarentvehementius. Dubitantibusipfis,quidnammanda- 
retur,(ignificaviteli(floribusquiipia,utinfefemutuoveriic6cineret, 
ac/>*g/»<*^«wrepraefentarent. QuidnavelletAnilius, tibicines ubi 
cognoverut,tibias cantu mftantes>qx\i ardor ipugnaxtru militu conve- 
niret,omnia permifcuerut,medios choros perturbatos cum extremis 
confundetesiinfanis modis ac temerariis coplentes omnia,& trbiaru 
concentudi(lbluto,mfefemutuovicinlmimpetufecerunt. In hos 
etiamexadverfojperftrepeteschoriad fcenam quatientes irruebant , 
ac rurfum vtlut tergd verteirtet,pcdcm referebant. lit autem faltator 
quida praecin&us,ex tempore fefe obvertens in tibrcme obvium , ma- 
nusextulit,tanquapugillatudiTnicaturus,ingens: plaufus acclamcr 
fpeftatoru obortus eft. Comiflis illis duobus etiamnu decertanti- 
bns in Qrchtftraja/tatores duoprocefferun t ad placidos con cofdesque 
— _ _-^—_ ™ "~ ~~ tibia- 



De Musica Vocali. 



28? 



nis ftudium,de quo Plato quoq$ multis in locis mentiohem fecit : lib. 
2.de leg. inquit : o xa\£seL{a iriirai$sv[Afvt&,a$uv it %& o^xhS-oj Swans at 
«k *<tkus , id eft : ^msquii ergo benidifciplina inftruttut eiiy & fait Are & 
cant are benepoteft, ubi quoq > vi» r^fmamp t@j rji fcuha (jam xofeiasj^elcu 
ofinv «f<w, chor earn cum ludis & mufica retle cobarere pronunciat. ' Et 
multa ruditate refertum ait,ut alitcr tibia, citharaq j utaris , quam ad 
tripudium opus fitatqj cantum. Nudo autcm utroqj uti abufus eft 
praeftigiatrici oftentationi fimilis,& a Mufis admodum alienus. 

Et in fine ejus dent libri, chorea unam partem^ dick, in voce effe t per nu- 
meros & concentus^/wvww in corporis motu^er numerum & figuram. 
Ejusoriginem ita declarat : OtMwdvTavTtiedpxn/buv'nif neurit, &c. 
Igitur rjr hujm quoi^ ludi principium efl , quod quodvis animal natur a ad 
JalicndutncomparatumcB. t^fthomo accepto rhythmi /en/it, faltationcm 
&genuit &peperit. Quum autcm concentus rhythmum Mum quafi ins 
mentor iam revocaret & exufcitarct>iUi *mbo una conjuncli, chor earn lu- 
fumfypcpererunt) ut inprincipio diccbamus. 



Caput XIX. 

De UfiMufees&ecLT(>tKtoinludisJcemcis 
ejrtheatricis. 

On minus in Comcediis , & aliisfabuhrum gene- 
ribusjudisq>fcenicis,rrequenti confuetudine Celebris, 
jucundavarietate indgnis^modulauvocis fuitufuti ejusifc 
t ^_^, vclnaturaltSfCpio nomine Cantores veniunt, qui afsa vo- 
ce canunt,Chorus ipfe,primum in fcena,poft extra fcenam:praeterea_, 
artificialisjillorum qui modos Tibiis faciebant. 

Chorus eft pars poft a&um introduda cum concentu. Hunc tra- 
dum non fuiue uniufmodi,fcribit Jto/Z^r lib.i. Poet. cap.Q. Totus e- 
nim aliquando fuit cum cantu & motu 8cgefiu Stfaltatiombus ad tibias. 

Choro autem de Comoedia nova fublato,explebat officium tibicen. 
Pp frimos 




___ Pe Musica Vocali. 291 

tibiarum fonos,& in fccnam cum tibicinibus & faltatoribus,quiinJ 
caput fe provolvcrent,afcenderunt quatuor pugiles, His omnibus 
fimul pugnantibus,gratiflim»m & lactiifimu m fpeclaculum fuit. 

Pelydortu autor eft ltb.j.c,i\ ubifcribitjlnludis Scenicis,annoll. 
C. CCC. XCI. C. SulpitioPctico. C.UcinioStolone CofT.tefte 
Livio^tx Hetruria ludiones accitos,qui fine carmine ullo,fine imitan- 
dorum carminum aclu , ad cibicinis modos faltantes haudindecoros 
motus dabat. Poftea fuccefTu temporis poft annos centum & vigin- 
x\,ludtu paullatim in artem verfus eft,cum in Scena Comici,Tragici4; 
& exteri Poeta: fua recitarenc Poemara : in ea etiam adhibebantur ti- 
bicines , citharoedi & hujusmodi, qui vel in fine cujus% *ftm cancrent. 
Cujufmodifuerintilliludi, Apollinares fcil: fupracap. 18. di&um eft. 
Qupsautem Ludiones ex Hetruria dicunt accitos,imitata poftea Ro- 
maitajuvemus, primd incoditis inter fe carminib. jocularia fundetes : 
nee motus interim abfoni a voce. De nceps non inconditum & rude 
carmen,fed modulatas Satyras^defcripto ad Tibicinem cantu decoro- 
que motu peragebant. 

Liv'uts Andronicus ab Satyris digrcftus fabufam argumentofecit,fa- 
damqj cum fijpius egifTet,obtusademu frequenti ufu voce,pueru,qui 
canerct , ante Tibicinem ftatuit:indeut ad Tibicinis latus Htflr tones 
canerent,receptum,&quasplura recitatJ^aS'. lib.j.Enn. 4. 

De Muficis inftrumentis, in ludis adhibitis apud veteres , ita fcri- 
bit Johannes Baptifla Pineascx illo Horat. 

Tibia non ut nuncorichalcojuntta, tub 4% 
JEmultL*. 
Verifimile eft,inquit, urbium theatra initio fuifle parva : & propterea 
feena habuifle tibias tenues ac fimplices. 7«w«intellige,folas abfqj 
aliis inftrumetis Muficis '.fimplices,^\vx earu foramina tantum efTent 
quatuor.Poftea vero aufto populo aucla quoqj fuifle theatraj&primo 
additum lituunt: deinde ctiam tubam. Ut fit fenfus Horatii , Tibiant.- 
juntlam fuuTe orichalco } \& eft,aJfociata lituo ex orichalco confefto: ne- 
que tantum Muficam ex tibiis,fed etiam ex tubis conftitutam. Ergo 
tibiant factam tub**mulam • quia tuba comixta cum ipfa, fonum fuum 

~~~~~~~~~" p p t non 



i pi De Musica Vocali, 

nonamiferitzqaanquamitaacutus hicfuerit,ut tubaeftrepitum irm- 
taretur,u t annotat Salmttth lib. i.in Panciroll.de reb jnemorab. tit.dc, 
Aurichalco. 

Qualesfuerint//fo« dextr*\e\finiftrd) quibusmodos fecerunt,di- 
cetur u bi de Tibia agemus. 

PrifciverdLatiniinpagis&oppidis unicotantiim tibicine fabu- 
lasagitabant,adcujusmodulatumvocemac geftum accommodabat 
hiftriones, alioqui ob irnperitiam non fervaturicarminis rationem... 
Is igitur tibicen,pofteaquam uni a&ori praecinuerat, cogebatur ad al- 
tcrum huic refponfurum tranfire , eiqj viciflim incencu tibiar, metri 
modulos pracire,atquehincrurfusadalium : qudd rufticani homines 
abfiji praeeunte tibicine numeros probe obfervare non poflent. 

Inludis theatricis velfcenickquoqjaddebanturj quiingenere di- 
cebantur ihymeliciycpx&ts funt Cytharoedi,Pfaltar, lyriftae, tibicines in 
fcenam difpofiti,ut fpeftatoruaures demulcerent,i Thymele muliero 
faltante,& hiftrionia exercente,fic didi. £t falta tores in orcheftra fi- 
mul cumchoro&modosfacientibuserantjde quibospofteaplaniiis 
&plenius. Prodibantetiam/C/rfr^/inveftecandidajvirilijauro co- 
ronati,calceis primum ufi,deinde crepidis : fimiles his Aulodos , Ma- 
godos^yfiodoscucitJW/g^rlib.i.Poet.c.j*. Erat Anlodtts Hilarodo 
per omnia fimilis & par : Sed Hilar edus puero puellave pfallente cane- 
bat: Aulodtu tibicine modos faciente. Aulodo & Hilarodo praemiu 
corona,tibicini & Pfaltx nulla. Ac quemadmodnm hi duo fimiles : 
ita Magodo & Lyfiodo argumentum idem, modus diverfus. iBe mu- 
lieribusperfonisvirilianegocia Scad tympanum: Lyfiodits muliebria 
virilibus agere & ad cymbalum. Et hacc introdu&a inter fabulas a 
quibufdam,ficut & Mtmi & Satyri. 

Hifce non abfimilia habemus apud Athen*um lib.14: Ubi Hilarodos 
ethm St modas vocari ait, quod Simus Magnes aliis poetis hilarodus e- 
legantior ac concinnior,ut inquit Ariftacles dechoris. 

Ut autem & hoc addamus, Hilarodi vox fignificat,hilaria, faufta,lae- 
ta canentem, ut de amoribus & aliis rebus jucundis , fed condita qua- 
dam gravitate tragica^.. 



De Musica Vocali. 193 

llalon tibiam ac fiitulam Hebrais dici monuit me(inquitzW«vk«»- 
/>i«*in margine ad Athenaeum) D. Mitalerius Viennenlis, indcqj vo- 
catos fortafsis fui (Te llalodos ,quos Hilarodos nuncupamus. 

Cxterum eofdem ceciniflfe cantus Magodos & Lyfiodos,affirmat 
Athenaus ibidem. 

y^fr'iftoxcnuf fcribit, poft Tragaediam Htlarodiam efle gravifsi- 
mam , poft Comoediam fummam effe Magodia gravitatem. <*M*go- 
dtam porrd idcircd nuncuparunt, qudd illis cantionibus magorum pro- 
digiofa miracula exponantur, medicamentorumc^ dcclarantur vires. 
Ea de cauda Caddit Daleehampius) apud Perjas Jwwhabcbatur Magis, 
qudd putarent illos admirabili quadam poteftate ventos pofTe cohibe- 
re, pluvias cierc, turn etiam,quod illos crederent fimplicium pharma- 
corum facultates optim£ noviflfe. Illis cantionibus non difsimiles ef- 
fe reor conciones & muficos cantus medkorum circumforaneotum y quos 
charlatanos vocar Italia. 

Illis,quaefupradechoro diximus, haec, majoris perfpicuitatis gra- 
tia,addere operae pretium duximus. 

Chorus autem,ut rem ab initio repetamus, in Comoediis, Tragoe- 
diis & Satyris peculiariter dicebatur multitude) illarfuafaltabat & cane- 
bat inter acius: interdum & interloquebatur,liiftrionisperfonam fufti- 
nens. 

Dicivolunt iire Tixxafit iUticia.- UndeP/^z. delegib. dixit, 
Deos noftrae calamitatis mifertosjruy^of «ut«c & xofnyovt chores can- 
tusqj duces dedifle nobis Mufas&Apollinem|ttooo'»fyfT»ii', eosdj move- 
re nos cum voluptate, chorumqj nobis ducere m&eusTii&iofxvo-to-ivcth- 
A>f Aou« ^w«'fo»"''«f>cantibus & faltationibusnosinviccm copulantes. 

Adeum autemmodum,quemadmodum in aciemilitari fit,difpo- 
nebantur in Orcheftra, quum ftaret chorus, quae erat parsquxdanv, 
theatri,chori propria,dicebaturqj x°?"* et < r ' ,a quafi/« dijlinc7asftatte»es 
cboridivifio. Cum ingrcdiebantur «W(W,quando accedebant, cane- 
bant weotrohw. vocabatur ttoj cd^ vel «*£."&«. Turn aut ftantes cane- 
bant,quod <r<*<riuov nominarunt & <rwoSiov } t\im narrabant reieventum. 

Pp 3 Sed 



194 De Musica Vocam. 



Sed qui neccfsitate evenit exitus,utpotc redeuntium denu6,erat fatu- 
<r*<rtc ftce/fto. Qui vcrd pod hanc eft introitus dhzsrd^^ accefftu rc- 
ciprocus: in qua h laltatio prolixior,eratxof<Ja£: Si prxcifior^opjuanoy, 
ibi lugebant. Exitus autem chori poftremus <*<p<»^©- & £vi»*£oiJbc, di- 
fcejpts vocabatur. Et carmen quoddam quod exeuntes cantabant, 
«£o'J»». In Synodiavel rcurifiuGrxci geminis concinebanc tibiis, in_> 
extern unica tantum. 

Partes porrd Chori duz,.Ordo & jugum. Et Chori Tragiei,funtjur 
ga<\um<\i ex tribus,& ordines tres ex quinque. Quindecim namq> con- 
ftituebant chorum. Et juxta tres fimul introibant perfonx , fi fee un- 
dmmjuga acceflus fieret: Scdti fecund* m ordines, quinqjingredieban- 
tur. Veriim apud veteres in choro Tragico quinquageni erant, usqj ad 
vEfchylifabulam,quamdeditEumenidesj turba enim ad harummul- 
titudinem obftupcfa&a, lege ad quindenos eft redudus numerus : ita 
utefTentparia,ideft {vya vel jugaquina,exrcrnisverfibus; undequi 
eantumincipiebat,xopt/<J>^^,pr0ximus«^«-<tW> tertius rgtromrris 
nuncupabatur. Laertius au tor eft: eum quicantuminciperet,altio- 
re fono vocis ufutn : quo cxteri medioeri exciperent tono, atqj fubfe- 
querentur. 

Ccmici porro chori perfonac erant vigintiquatuor , jug* fax, quae 
fingula ex quatuor conftabant. Ordines vero erant quatuor, quilibet 
fexviros continens. Carminum verd inchoro decantatorum apud 
Comicosunum eft v^f%aurn transgrefsio, cum ea, quae Poeta ad thea- 
trum loqui inftkuit , chorus praeteriens eadem dicit. Hu jus «^9<x- 
<r$a>s vel transgrefsionis partes erant feptem. Prima xoufta.riov,quxerat 
brevioris partis conftitutio, unde & nomen a praecifione vei incifione. 
Altera pars di&a Anapaflica^wxz plerumq; in Anapajlo metro confifte- 
refcpofteafuppofitisetiamaliis pedibus nihilofecius nomen retinuit. 
Hancquidem&mxfaCoa'w dicunt, pcftquam ftuKfov brevis quaedam.. 
eft cantiuncula, uno absqi refpiratione impetu decan tata, Poft hanc 
erat Strophe interius praccantata a choro adfpeclatores converfo,mo- 
tuq; in dextram partem flexo. Cui Antiflrofhos rcfpondclat,ubi cho- 



rus 



De Musica Vocali. 295 

' " III I . 1 . «... I , . 1 _■ 1 j —.-■■■ — — — ^^^^» Mil ■-! ! — 

rus in latus finiftrum movebatur, & totidcm numeris priora vcftigia.. 
paribus temporibusrelegebant. Qua reverfionefubterlabentlumad- 
verfum motum rUnetarum referri profitebantur. Dicicur & wt^, a 
cantucantuirefpondente. Huic£/>/r/v&«w*fuccedebatvel£/w/#j;quo 
inftarudiverfaafuperioribusaccinentes, ftantesq^ terra quietem re- 
pracfentabant : cui antepirrhema refpondebat, quamultimam trans- 
grefsionis partem fedecim, non amplius, verfibus conftare, lex 
fuit. 

SemichoruSf *i^x^ wv '-> Chori di-vijio hx'fah alterna chart rcjponfio 
avuxopia: haec tria hoc efle videntur, ut choro in duas partes divifo haec 
ipfares(it^;g0f<rt,utraque vero pars femichorus, fed quae alterniscan- 
tantjrtfTi^o^iflt vocentur. Praeterea in choro dextr* partis profit hfao* 
ram dicebatur : fin:flr<t zhtdu>rei^t^or(irti( '.Uterumprtfes \aveo<rdTtn; 
qui poft Iiunc Tf troraTtit, Anteibat chorum duxyindczo? *y<>f di&us. 

Cboragium z e PW lav t locus ipfe> in quoerat Choragi apparatus. 
Haec ex occafionc de choro (qua: ex Jutii Pa/Zuafkb.4. c 1 j. & Sattig.hb. 
uPoct. c.9. & 11. collcgimus)difta fufficiant. 

Coronidis loco rantum adjiciamus, quaridem Sciliger Ccribk 
lib.}. Poet. c.97. Negat(vetbaSc4ligeri)Ariftoteks<ivTi<rf6(poushabuiC- 
fe Choros tragicos, quia non innarrationc fimplici, fed inimitationo 
verfarentur. Itaqj etiam leges illas , quas »o(<u>v( dicebamus, fuftulit : 
permifit cantiones, neqj banc ob caufea harmonias illas duas admidfTe, 
TfjV Ksaocivtm 1 nm *n* \jzaop(vyt?i. Quia,inquit, ejufmodi harmoniae no 
con(tantcantioniiformulis,quae dicutur^iAn, quaepotifsimupertinet 
ad Choros. Sed propterea quod chori fint in primis »f0»M»,illam,quae vo- 
cabatur 4>f«>'«s - ),eismaxim£c6petere.e& naqiacHonesaptifsim&reprae- 
-fentari. Abolet ctiam ab ufu chori r>}* \iara<Lf<s-i:qudd haec rnagnifica cf- 
fetacftatariaiquorumneutrum conveniatChoris. Scenicisigiturne- 
gociis aptari hypodorionj quoniam ea interfint Regum atqueHc- 
roum: Phrygium decere perfonas humiliores : & quibus chori con- 
ftent. Quae fuit caufTa, uteorum animidemitterentur ad lamer* 
tabiies conqueftiones in canticis, quae a turbulentis abhorrent. 



Cum 




ip6 De Musica Vocali. 

Cum igitur Chorus fitotiofus curator rerum atqj cventorum, quae in 
fabulis excipcrentur,nonei compctebat harmonia *?«MtTHc>r,qualis hy- 
podorion & hypophrygion. 

Caput XX. 

De ufi Mufices dya vt?txci) ad cert amino. &dyco vi<r/j,u- 

m Mufica; ubi & viHorum ayutt^ut & Ant agmifi arum 

KoXctrtfict velfupplicia. 

Sfe quandaim amulationem boneftam, quaquis ad 
virtutis aedem fibi fternit iter, & fuperioris infignia imita- 
rifatagit ftudia&conatus, vel quainter aequales, &qui 
pari paflu ambulant, alter alteri quafi ftimulum&cakar 
addit,ferventiori ingenii nifu labori cuidam incumbere, extra omnem 
pofitumeft dubitationisaleam, & haecipfaaemulandi ratio verfatur in 
rebus laude & honore dignis,ut eftapud Ariflotelcm i. Rhet. 

Prarter hanc efttemcraria quaedam amulatio vel aemula temeritas , 
quae vituperii incurrit notam,qua quis ipfe ignavus & ignarus alium ar- 
tis alicujus peritum temerd aemulatur, nee artus humerosqj fuos librat 
atqj expendit, onusq^fibiimprudentixewo^jAia excoecatusimponit, 
cui non eft ferendo , immemor illius Apellxi : Ne futor ultra crepidam ■• 
Et propterea non rard magnas fuae temeritatis font panas; quemadmo- 
dum de Wwr^*,PittaciTyranniMytelenenfium filio,de quo hacc reci- 
tat Lucianus nfocrov amtievTov wofod @i€Ma uvotifjSpov: Orphei, inquit, 
caput una cum lyra in Hebrumfiuvium project urn ad Lesbumpervenit. Lef- 
bit tyram in ApollinU tcmplojuftenderunt. Hanc pofl mult urn tempus Ne- 
ar chut, faceraote multispecuniis corrupt o , clam abjfulit, &Jtmilem aliams 
Jubftituit^Jperansfe divina quadam carmina, quibut fylva attfe fera mulce- 
rentur, cant at ur urn. Veriun cum inter diu fe in civ it ate parum tutum effe 
arbitraretur, noBu in [uburbio incondite pulfans, canes excivit * qui infeli- 
cem citharoedum difcerpferunt. lta^ Orpbeum non muftcis modis,fed mor- 

tii re- 



De Musica Vocali. ip 7 



tit genereimiutus eU ,nifiqHod nimuturibm ^bich canibm Uceratus til. 
Hacc Lucianus dido loco. 

Utriusqj2emulationisinMuficiscertaminibusveterum,fida re- 
rum geftarum, conda promaq j biftoria,nobis porrigit exempla:lubet 
igiturtenuifilo& ftilo ilia agonifmata& certamina Mufica percur- 
rere,itiitium facicntes a primis & rudioribus Mufices initiis. 

Inter majoru aucloru partemconvenit , in Sicilia inventu carmen 
Bucfflicum,zTppe\ht\imc[i GuxoAtao-ftov : Propofitis vero prxmiis certare 
confuevilTePrifcos,nonvafisautbucula, autcapro, fedpane, in quo 
efTentferarumexpreflac imagines :ipfi autftantes^autfedentes, aut 
ducentes grege,cum pera erant omnium jeminum refcrta genere, quod 
Graeci vuvasrs^iicunomimnt. Habebantetiamvinuminutrecapri- 
no : & ad manum baculum paftorale, quod Latini pedum, ab urn con- 
fiftendi atq; adhaerendi,Graeci *«A*£#ro,& a venarione Kay uSoKov vo- 
cant,etiamxofW'«didhim,aclavaefpecie, quampraefefert craflitieca- 
pitata. Canebantautemcoronati. Cervtrum quoqj cornua pro- 
pofitailliscertaminibus legimus. 

Vi&i viftor panem.peram, utrem auferel)at:atqi ex eo libabat Mu- 
ds. Viftus abibat per fuburbia ac viculos : neqj enim eiurbeingredi 
licebat. Panemquoqjrogare advefcendum,expraefcriptalegemos 
fuit: -quippe qui fuum j ufto in certamine amififlet. yittor urbem ab- 
ibat Syracufarum : in qua manendi,quoadejus liberet,jus fuit. Tan- 
turn vero aberat ut panem rogando vidi conditione uteretur,ut ultrd 
civiumliminatum frugibus,tumvinoafpergeret,porriciens libame- 
tacumcantu hoc: 

Tranfut deinde in artem /*/**, atqj etiam in quotum abiit. Cir- 
cumire igitur provincias & certare in Italia, qui fe G*jwAj*«uV pratdiea- 
rent, atq; alio nomine Aw^ajaf. Uncle & Ludionum vox pcrpetuau. 
manfit Latinitati. Interquos eatempeftatepraeftitit Dapbnis, aded 
ut heroum ritu, a paftoribus certatim ejus interitus fuerit celebratus. 

" Q-3 Ute 



ipg De Musica Vocali. 



Utcbantur autem fiftula,mufko inftruinento, ut fcribit Scaliger Iib.i. 

cap-4- 

In certamin'tbus tonvivaltbtts , qui carmine illo, quod mo\io\> 

dicebatur (de quo cap. 19. de ufu Mufices in conviviis pluribus di- 
ctum ) viciflent , poculo donabantur, quod a cantu illo u$o» appeflaba- 
tur,cvim uteris in certamwibut acciperent Lyrici juvenca,quam & im- 
molabant,& hircum 7hagw7,taurum Epiri t Bucolui vel vini vel ladis li- 
badone contend eianf. idque Apollini, Mufis, Baccho & Gradis, 
Nam praemia a vi&o auferebant,non eaabjudice donabantur, ut fcri- 
bit Scaliger prolixe Iib.i.Poet.c.44. 

Athenienses accepimus olim extruxifle zdificium,&: indigi- 
tafle vShov odeum> quafi cantilenarium dicas: cujushabebat interior 
defcriptio multafedulia, multasqi columnas,teclumerat fubvexu & 
acclive in unutn aflfurgens faftigiumamaginem ferunt & (Imulacrum 
fuifle tabernaculi Regis. jEdifi cavit illud Pericles : qui ingenti flu - 
dioinid incubuit,utcertamenMuficorumPANATHE$LEis celebrare- 
tur,digeffitq> &ordinavit id ipfe Agonothetes & Athlothetes creatus, 
quemadrhodum certantes tibia & voce vel citharacanerent,atq j ejuf- 
modi impofterum in odeo exhibita fuerunt certamina Mufica , ut le- 
gere eft apud Plutarchum in Pericle. 

DiONquoqjautoreft,7fc^4»iMwedamRomz0</«M* ejusmodi fa- 
bricafTe,opera Apollodori archite&i. Pattciroll. rer.mem.lib.i.f.83. 

Pausahias in Achaicis memoriz prodidit,Herodx Altici jufTu 
atqj impenfis conftruclum pulcherrirrru«^Moi',defun<ftu uxoris mo- 
numentum. Scaliger dift.1. in hoc Odeo Altici theatri i£gyptiorum_. 
Regum ftatuas fuJfFe>fcripfit Paufanias. 

Extra thcatrum quoqjlocadicata Mufis Scaliger au£rit,eodem di- 
&anomine,/#././Vr/, c.21. 

Et cum Lut&Pjthici celebrari coepti effent ^antiquiffimu omnium 
fuitcertamcn, Mxbymni inApolimem cum dbiis adcitharacanerentur 
prxiniopropofito: Vx primus quidem omnium pfallendo vicit cbryfo- 
phemis e Greta., eujus pater Gtrmanor Apollincm. de cxde Latronis Eu 
boeenfi s facrilegi purgaffet. Confecutos poftea VhiUmmonem Chry- 

folhe- 



De Musica Vocali. 



2l\ 



fofthemidis ipfius,& Philammonis fiJiiiThamyrim. Nam Orpoeum 
myfteriorum feientia & reliqua vitae dignitatc elatum,tum ctiam Mu 
/««w,quod Orpheum fibi,qucm aemularetur, propofuifTet, ncgant in 
Muficumilludcertamcndefcenderevoluifle,ut fcribit Paufanios in., 
Phocicis. Id quod Scaliger approbat lib.t c.ij. qui in illis ludis Gra- 
corum introdudlos fcribit tibicines cum citharoedis $ item cithariftas 
fine cantu : quorum appellarent m&tKov v6uov y fie Delphi* ad ludos Pythi- 
ojcitharocdi,tibicines & fidicines concurrebant, ut fcribit K^ilex lib.6. 
cap 19. 

Iisdemqi certaminibus praemia fuifle propofita, ex Philofophorunu, 
foryph4OjCe6t.il. probl.ii. elici poteftj ubi rationem reddit,quare in lu- 
dis veterum, certantibus propofita fuerint dyuv^ia. vcl di\a : rirtuti 
vero nulla, vel quod fibiip fi praemium fit, unde nuda pingi fuit folita_., 
quaecj; inftar Triangula vultu ftat Temper eodem: <J«>inquit,^f dyuviae t 

H^CiPdtonviidyaviai- ooipicctisndydSAovSiAtiovyfVsin} In certaminibus 
verd olympicis praemium erat corona ex oleaftro, quod patet ex <_/f/y- 
(loph. Pluto : £tvt Iri-xx mviTMy &c. 

Jupiter fane pauper ell : quod te palamprofeifo docebo. T^amfi dives 
iseffet-,quopac1ofaciensis certaminaOlympijillic r quo Gracosomnes quint 
quo quo anno co'egit , per Praconem pronuntiaret atbletas vi&ores, ubi coro- 
naffet oleajlri corona? nammagisaurodecuittfi dives is effet. Cumque 
Oiympiade XLIIX. tibicines & citharoedi 8c avlcedi receptiefient, re- 
portavit palmam de tibicinibus Sacadas Argivus, de citharoedis Cephalo 
Lampi nlius,de Avloedis Echembrtlus Areas,ut fcribit Nat. Comes lib.y. 
cap.i. Sacadas vero poftea binis Pythicis ludis praemium meruit, tefto 
Paufania in Phocicis. Altera verd Pythiade y quod oiympiade 48. ac- 
cidit,ut«r«wr/jw«duntaxatcertamen, fubmotis praemiis, relinque- 
retur, cum primutn pecunia eflet praemium viclorum. Hujus 48.O- 
lympiadis anno tertio i^imphiftiones demum certaminaMuficainfti- 
tuerunt: cantu* ad citharam , ut pridem, cantus etiam ad tibianu: 
Paufania*. O&ava Pytbiade lege ludorum comprehenfi, qui af- 



Qjj.. 1 & 



joo De Musica Vocali . 

ftsfidibus canerent & certarent, qua coronatus fuit i^fge/aus Tegtates , 
ut eft apud Nat.Ctm.lib.j. cap.z. 

Laurea zwtcm vittorts donabantur corona, ut ex Epiniciis Pindari 
viderc eft,quae corona propria illorumludorum exiftimata eft, idque 
cumobperpetuum vicTtorem, turn quia laurm credebatur ^ffollim 
grata y ob Ladonis filiam Daphncn in laurum converfam : £a<pnj namqj 
eft Laurus. Vide Ovidium i. lAttznx.Nat.Com. lib.4. cap.io. 

Alii tamen cenfent,multo ante inftituta fuifle Pythia, quam Daph- 
ne ab Apolline fit amata , & primis Pythiorum temporibus non erat 
adhuc inventa laurus. Antequam igitur invenii etur,vel ex palma_ , 
vel exoefculocoronaevicloribus dabantur. Ati'tpoma quaedam Deo 
confecrata,vi<ftoribus donari folita,dixerunt,ut fcripfit ifier inlib.do 
coronis. 

Quemadmodutn &veteribusPrincipibusufitatum fuit,convo- 
catis hinc indc doctu Poetis, Muficis propofitis praemiis,inftituere mu- 
iica certamina. Ad illam confuetudinem. videtur alludere Iheognu 
fie canens : 

AQ'tltl or oxainfM eQnfitfov vfivovcui&a)r:8cc, 
lltittamfoffis Academe amabiiem hjrnnum canere. Pram turn vero in me- 
dio puerpulchr am corondm haberet. 

Libet j zmjingularia qua&am certamina anne&ere tMuficwum , ubi 
agmen mihi ducat Nero Imperator , qui fidibus delegatus fuit ad 
in(aniam ufquej & in theatris Mufica certavit inter citharocdos, Cajo 
Telefino & Suetonio PaulinoCofT. eiq; victori magno apptanfu coro- 
na impofitaeft,utautor eft Xipmlinm inNerone*. Quam trepide ve- 
ro anxieqjcertaverit, quanta adverfariorum aemulatione, vix credi 
poteft. K^idverfarfas quad pland ejusdem condi tionis obiervare, ca- 
ptare,infarnare,fecretdnonnunqua,ex occurfu malediftis incefiere. 
ludices autem,priusqua inciperet, reveretiffime alloquebatur, omnia 
fe facienda feciffe,fedeventum eflein manibus Fortunx,illos ut fapi- 

entcs & dodos viros fbrtuita debere excludere,& que. alia fcribuntur. 

- - 



De Musica Vocal r. 



301 



In certamine ita Jegi obediebac,ut nunquam exfcrearc auhis, fudorem 
quoq, frontis brachio detergcret. Quin & in Cffxiam cantandi ftu- 
dionavigaviti omnibusqjejus gentislpe&aculis,cantu&certamini- 
buscitharifticisfefeadjnngensinterfuit. 

Idem N fi R o revcrfus e Gratia Neapo/im, quod in ea primum ar- 
tcm Muficis protulcrat,albis cquis iritroiir, disjecla parte muri,ut mos 
hieronicarum eft. Neapoli enim priinum citharoedi habitu prodiif- 
fe Neronem,memo'rat Suetonius .• ac ni concu flo qu idem repentc mo- 
tu terras theatro, antecantaredeftitit, quam inchoatumabfolveret 
vopov. Et Romam eo curru, quo Auguftus triumphaverat, venit,& in_. 
vefte purpurea, diitindaqi ftcllis aureis chlamyde > coronamqi capite 
gerens Olympicam, dextramanu Pythiam ,praeeunte pompa cartero- 
rum : cum titulis, ubi & quo cantionum, quov^ fabularum argumen- 
toviciflet. Statuasqjfuascitharoedico habitu pofuit. Suetonius* Et 
civitates Achaix omnes citharocdorum coronas, in Muficis agonibus 
partas,adNeronem miftrfunt. Quinquennale etiam ludicrum pri- 
mus,ad morem Gf aecicertami nis, e Gratia Romam traduxit : Jovi<j { Ca- 
pitolinodicavit: in quo tarn verfu quamprosaoratione,Gr£ceLati- 
neq[ue, turn Mufica per Cirharoedos & cithaniftas, turn Gymnicis lu- 
dis certabatur,utfcriptum reliquic Alex.Yib.6. c. 10. 

Domitianus quoqjlmperatorinftituit quinquennale certamen 
CapitolinoJovi,idqj/r;y/«f; CMuJicum, EqueJ?re t Gjfm»icum,utinno- 
tant Dion & Suet omits. 

Eunomius quoqjLocrenfis Citharzdus cumAriftone Rhegino 
Mufico in Iudis Pythias in areatn defcendit. In hoc certamine fe- 
runtAriftonem invocafleApollinemDelphicum,mfibicanentiforct 
auxilio,quddaDelphisRheginenfesolimeflentprofe(JT.i: Eunomium 
autcmreipondifTe, Rheginenfibus necertandumquidem omninode 
Mufica,apudquos Cicada vocalifsimum animal voce careret. Cum 
autem utrisqj certantrbus,Eunomio chorda una fracladefcciflet, Cica- 
^fupervolansaftitit, &fupplementavocis fecit, atqj it* victor eft de 
claratus,utfciiptum reliquit Strabohb. 6. 



^a_i 



Hip 



joi De Musica Vocali. 

Hipparchion & RuFFiNUs,prxcipui apudGraecos citharoedi, 
quumfolcnnibusludis,quidecimoquoquo anno apud Juliopolitasa- 
gebantur,inter fecertaturieflent,theatri tumultu commotusHippar- 
chion ob ticuit : Undc proverbio occafio data, mutm Hipparchton^ dc il- 
lis,quirepentefilent, aquibustamen grande aliquidex(peftatur, ut 
notat Prapnus in chiliadib. 

Stratonicus citharoedus, cumadverfariosSycionefuperaflet, 
trophaeum ./Efculapio pofuit, infcribens: Stratonicus exmale citharam 
pulptntibw ,ut fcribit Atbentus,\ib.%^.j. 

Aristonus citharcedus, cumfexies viciflet Pythia, utLyfandri 
Lacedaemonis gratiam iniret, pollicitus eft, cum denuovictoriam ha- 
bere contingeret,pr3cconis voce pronunciaturumAriftonumLyfandri 
fervum vi&orem fuiffej apud Platarchum'm Lyfandro. 

Ele atheren quoqj narrant, Py thicam palmam vocis caufla rc- 
portafle,cum alioqui cantilenam nonfuam decantaflet : Htfiodumvz- 
rd rcpulfam tuliflfe , quod carmina fua ad lyram canere non didicifTet -, 
tefte Paufania in Phocicis. 

Nicostratus & Laodocus Citharoedi, cum inter feconeer- 
tarent,dixit Nicoftratus, Laodocum efle in magna arte parvum-, fe au* 
tern in parva arte magnum, fatiusq" j fibi e(Te non domum divitiis,fed ar- 
tem ftudio & diligentia augere; ut prodidit AManus lib. 4. de var. hift. 

Eodem modo,fed infehci plane,ut fingunt,eyentu,MARSTAS A- 
pollinem in certamen Mufices provocare non dubitavit, &eaqui- 
dcm lege,ut viflo viftor, quodcunqj libuifierjmperaret, Paufama at- 
teftante in Phocicjs. In illo certamine cum Apcjlo citharam pulfafle t, 
moxorecanebat: KtMarfyas tibiis inflandistantumeratperitus ? qua- 
re etiam vidus pznas dedit fc« temeritatis, 

Alij his addunt,qu6d Nyfai Judices fint clecli. Nam primum ti- 
biis ita eft ufus Marfyas, ut audkus ftupore repleretur, appareretque ob 
fuavitatem longd przftare adverfario. Cum verd judicibus fimul ar- 
temoftentare decreviflent.ajunt, ApoUinem rurfum ad citharim can- 
turn accornmodafle,quare vicit tibias repetitas. At Marfyas nitebatur 
doccre judices,qu6d prater omnemxquitatem vinceretur: quod artis 
&non vocis comparationem fieri oporterct, adquam cithara & tibia: 

1 e/Ttnc 



De Musica Vocali. 



?°? 



effentrcferendae,nonautemrcsduas cumunadebereconferri. Apollo 
refpondit,quod nihil plus aequo obtineret,quiaMarfyas,qudd fibi con- 
veniret,feciiTet,cum tibias inflaffet:oportere igitur hanc legem utrisqj 
imponi,ut vel ambo vel nemo ore uteretur, fed folis digitis proprium-. 
ufum oftenderet. Ilhid certamen commifTum fuit non procul a Ce- 
larnis, vel Apamna civitate jux ta lacum. Vidtus igitur ab Apolline Mar- 
/j^^epinu^arborepropinquajy&^^tf^ArftfrM/wfuit.Pacnituittamen 
celcriter Apollinem tatae acerbitatis,quare chorda* Cithar* infregit, quas 
cu m Mufie invenifTent, Mefen addiderunt, Linus Lichanon, Orpheus hypa- 
tenyThAtnyrisparhypaten, ut eft apud A r 4//f/.GM*.Iib.6.Mythol.c.i j. 

Simili fide Poetae tradunt^SiRENAs aliquando Mufiu'va. certamen 
cantus provocate, Junonisfuafu : verum haec tcmeritas illis male cefsit. 
Cu m namqj prius alatx efTent Sirenes, Mufse alas viftis evulferunt, co- 
ronasq j ex illis factas capitrbus impofuerunt: quod faclu memorat Cro- 
bylus lib. i.in Creta juxta civitatem illade caufTa Apteram di&am. Hoc 
nomine poftea alatiscapitibfisMu/tjimabmturfuiflej prater unam.*, 
qux illarum erat mater,ut recitat Nat. Com. lib. 7. c.ij. 

Ex Nicandro'vLzm lib. 4. AlieratorumzcccYimu$,MvemY\i,lAsV\tti 
(qui eo tempore regnavir inEmathia,quo Jupiter cum Mnemofyne in 
Pieria Mufas genuit)chorum fuum Mujis oppofuijje ■ certamenqj Mu(i- 
eum in HeliconefuifTe commifTum. Quando autem ftlise Pieri cane- 
bant, omniacaligineobfcurabanfur,nihilqjadchoFeam obtempera- 
bat. At Mufarum cantu fiftebatur coelum?aftra,mare, flumina,& Heli- 
con voluptate delinitus,ad caelum us<fc crefcebat : donee eum confilio 
Neptuni Pegafus inhibuit/verticem pede percutkns. Quia vero certa- 
men inierat cu deabus,Mufae eas in aves transformarunt numero novfi. 

DeTHAMTRA aPoeris,quibus quicquid fingendi Temper fuit acqua 
poteftas, haec accepimus , ilium carmen adeo fonorum & concinnum.. 
eompofuifTe, utabipfisMufis compofitum videretur, proptereaque 
Mufas elato animoconvitiisaffecifTe, inqj ccrtaminis arenamprovo- 
caffe, verum cum ipfius vitae difpendio. Cum namqueinMefTenia_» 
ex Oecbalia civitate Dorium verfus proficifceretur, Mujtuobviat ha- 
buit,& c um iis pactus eft, d viciffet^e velle cum om nibus congredi :fin 
. _____ _ __ _ vjclus 



(304 De Musica Vocall 



viAu«fMiiTct,illarumarbitratufcpoexiasfubiturum (utfcripfit Myrlca- 
nm Ajdcpiadcs) & fatimviftus,oc*lif capita cjl y & cantndt jcuntia priva- 
te : u t ex Homero Iliad. $..refert Natal. Com. lib.<6. c. 14. 

Quemadmodum & Ltrtus, Amphimari Neptuni & Urania? filius, 
cumdc Muficcs gloria ccrtarct cum Apollme^ zbeodcmoccifaeft, ut 
fcribit Paufanias in Baeoticis. Aurea fane Hcftodi fententia, quam fi 
obfervaflenr,facile hoc malum evitare potuilfen.t,quando canit: 
A<p^4i u & o<tk i&ihtt Trfoc xftloTovaf a\ rt$s{i£tiv, 

n'iKflS OS fSQITCU, TTCOf T (U%iCTIV CkKytO, ZFO%tt. 

Id eft: 
St ult us eJi,qui*voluerit cumpotentioribiu contendere 
Vittoria enimprivat)tr,efr prater pudorem dolor es paiitur. 

t\1u$ &en ©pot* $um &<toaben fyabctt* 



Caput XXL 

DeufhMuJices S-pf)vvjrina) 'mfunerum^exequia- 
rum deduBiombm. 

St ccrte omnium confenfu Mujica omnium mile 
riarum & dolorum efficacifsimum folamen, faluberri 
mum Nepenthes, &pra:fentifsimaPanacfca, quaceuem 
plaftro & malagmate quodam triftitiae vulnera obligan- 
tur&leniuntur,moleftiarumgravitasminuituratq5abigitur: adeout 
non absq; ratione Nutrix iHa apud Euripidem Medea hominibus illis fuc- 
cenferevideatur, quod harmonicos concentus laeto fortunae curfu ad- 
hibuerint,hymnosqjtantum inconviviu cecinerinr.nullusveroMu- 
ficam oftenderit,quaetriftitiamabigat & repellat. Quareexilliusnu- 
tricis fententia,in lu&u potius quam re lxta adhibenda eflfet Mufica_. : 
quia convivia fatis ipfa per fe lxta funt, in lutitt autem qusrendum ali- 
quid, quo minuatur dolor, quodipfumannotavit Murerwlib.6.vzr. 




DeMusica Vocali. 505 

led. c. 16. Subjicerelibct£*r//>/<& verbaexGraccoinLatinumtradu- 
&a : ubi nutrix ilia fie loqui introducitur: 

Id eft: 

Inept os Jidixerifj nee uttacxf 'arte prudent es\ 

CMajorcs homines, non err arcs. 

*Jguodquidam Hymnos adcelebr'ttatem 

Et ad compotationes & circa epttlas 

Invenerunt, vitajucunda obit 'Stamina. 

Siygiat verb mortalium nuflsts triftitiat 

Invenit Mujica & mult ichor dii 

Cant (cts jedare,exquibm mortes 

fQrdvesd. fortunafubvertunt domes. 

K^itqiii hag quidem uttlitas mederi 

Cant icis mart ales. Ubiverolauta 

Convivia, quidfrufira intendunt vocem t 

Pra/ens enim habet cbleftathnem a fife 

Conviviifrequentia hominibtts. 
Hac absque dubio caufsa moti veteres,cantus & inftrumenta mufica_> 
in exequiis peragendis adhibuerunt. Quemadmodum de Trauftsjgen- 
teThracibus finitima, Herodotm fcribit in Terpfichore: EditOymcpitJn- 
fante,cumploratu commemorant,quantum calamitatum illipeiferen- 
dumfitvitamingreflb, contra dcfun&um hominem cum lufu Uticia^ 
efferunt,recenfentesquam multis malis fubdu&us fit: uteieganter& 
prolixd hac de re fcribit Erafmtts in adag. optimum non nafci. De 
Getis quocfr rcfen Pompon. Mclalib, i. defituorbis,quodarbitratifue- 
rint , longe melius efle mori,quam vivere. Proindc puerperialugc- 
bant , funera autem 8c lufu & fefto cantu celcbrabant. Hoc etianu 
Caujianii attribuitur. 

£t mortuos olim ad tubamferrt folitos indicat Mare in jEneid. 
It ccelo clamor % virum^clangor^ tub arum. 
Et Perfius: j 



De Musica Vocall | 

Hie tuba, candeLt t tandem^ beatultu alto 
Lomyofitus leelo. 
£0x94 quoque nobiles & fortunati homines efferebantur cum tuba-,, 
quod/7^er/«w innuit: 

Nccmeatunc brtga jpacittur imagine pompa^, 
Nee tuba fit jativ-ana querela met. 
Praeterea tibiae quoq; ac tympana adjungebantur, & ca omnia, in- 
quit Polydor. Iik6.de Invent.c.io.ut hominum, mortuos lugentium., , 
animi languentes , ejufmodi fono excitari, minus dolorem fentirent , 
qui ijs oblectamentis facile diftrahi foleant. Illas tiiias funcraUs & 
dextras appellarunt, Vratinas Vhliafitu vocat vnuimai 

Habebantitaqjif^*;»fuosTibicines,qui poftultimam concla- 
mationempraccedentes funus,noeniam funebrem,qua laudes defun- 
<fti&fadtarecenfebant,pudorem,integritatem, fidem, canebant,non 
faltabundi,Htohm,fedftantesPhrygio modulo. Is enim modus e- 
rat accommodatior. 

Siticims apud Romanos erant,qui apud/fo/,hoc eft, v'uafunftos dr 
fepu/tosjcznerent tuba diversa a cxteris tibicinibus. AX\) faint/las vo- 
cant. GeUtHihh.vo.cz. Graeas TvpCauAau dicuntur. 

Galen. Go^otinc, t? eievi lit^h 5?S '^ lv ? vvivt* auAvv ioutonc cVot&f ixH- 
oil 01 TvfiCav\o4 KxAu/jSlpos. 

Aftwj&etiamfcribit Siticines did, qui apud funeratos& fcpultos, 
hoccft,jam fitos,canere foliti erant,honoris caufa, cantus lamentabi- 
lcs. Iidem Romani Pr^^quae lu&ui pr$ficerentur,pi ecio condu- 
ced fblebant,quaEcantu& funebri carmine lamentaTentur,fummas- 
quc defun&i virtutes non finemiferatione decantarent. Hunc lu- 
gubrem cantum Neettiam vocarunt,quam Phrygum ajunt inventum... 
Nam* quoque Deac facellum edificarunt ab urbe femotum extra por- 
tamviminaiem,quodcantuquerulo funeribuspraeeflet,ut autor eft 
K^itex.ab AlexamU lib.2.C4. 

Nania carmen erat lugubre,quod in laudem mortui ad tibiam ca- 
nebatura pra?ficafola,caeteris flcntibus: cujus inventorem Horatim 
Simonidem Poe'tam fuiffe fignificat. ' 

qSSB 



De Music a Vocal i. 






Jo 7 



Otyhjrmum <\\ioqjnun\erant inter Poemata , qudealugentibus, I 
aut alia qua fortuna moeftis canerentur. 

Difiwgutt vero Scaligerliy.i. Peet.imcr Neemaf, Epitaph: a t & Epice- 
d'ta. Quaead rogum dicerentur,inquit,erant N<tnt* : quae ad tumulu, 
Epitaphia • qua:inexfequijs,cum jufta perfolverentur,£/>/W/<*_,. 

Quidam Ltnum Poe'tam primum ibrenos fecifle narrant. Alij 
veroeum Herculifuccenfentem,quddefletineptior addifcendum_>, 
ab irato ingrato difcipulo interemptum affirmant,ab reliquiiqi difci- 
pulisdefletum carmine, quod abejus nomine &nota ejulationis«'i, 
Mlinum appellarunt. 

Monodia quoqi di&us cantus Iugubris, ufu potius, inquit Scaliger, 
quamratione. InMonodijs folumaffijclumpofu6re,*$«*w7«# vero 
nullam profopceiam nuilam. lib.j.Po'et.c.nz.Monodiamd Thrgao did'm- 
guit. Fuit enina AfoWw,quoties e Choro prodibat unus,qui defun- 
&i memoriam lugubri carmine celebraret. Ad tibiam fiebat id Ly- 
dtis modis. 

Elegiam quoq •-, in funeribus primu m di&am par eft, id quod vide- 
reeftapudOf/^tfwin funereTibulli. 

Theoclen quendam,five Naxius ille, five Eretrienfis fuerit,furen- 
tem tradunt effudifle primum Elegos. 

Noutiquam porro iv\eyicu dicimus,«^f W ivkiyuv t« vtivtamtt t ut 
autumant Grammatici : fed a miferatione, quafi i\»o» kiyttt. Iccirco 
Elegos Horatius vocavit miferabiles. t\tk quoqj eft nocturna avis a- 
pud Ar//?0tetem y <\uzm nos ululam dicirnus. 

Stmplkius etymon, Whiym. idem enim quod <£<% in-line, nam_. 
utraqj interjedio frequens omnibus Tragicis. 

Didymui Elegiam definivit &$w a^fjuvev wfot <*« Aer, Eft enirru. 
tibia lugubre inftrumentum. Quare ex ludis Pythicis repuduu fuit 
tota ars auUderum^xxxz in jucundum quiddam prac fe ferret, cum ele- 
gi funcbresque cantiones tibijs convenirent. Scdliger lib. i. Poet, 
cap.i). 

-—-——-—"• Rr i Trans- 



3og "" ' '" """ De Musica Vocali. 

Translatuspoftea£/rg0r«m«/Wad]onge diverfiflima : fcilicet ad 
amores , non tamen fine ratione. Nam & frequcns conqueftio in a- 
moribus&\crifllmamors^iuacanobisamentiulmisamentiflimoat- 
qucingratiflimo vivitur fcxiu,utloquitur JVv*//>rrlib.i.Poet: cap.jo. 

Magna vero fuit apudantiquorumfatier*tibicinumfreque»tia } undc 
etiam fattum,quddcum infinito fereTibicinum numero funera gra- 
varcntur,nec parura infumeretur jpecunixjdecemviri flares infunercj 
Tibkinesrfuam decern prohibuer'mt. Nam CiTullio fides habenda , vo- 
luerunt decemviri,ut mortui tribus riciniis & vinculis purpura:, de- 
cern^ tibkinibus efferrentur. Quo refpexifle videtur Ovidiut 6.Fa- 
(lorumm : 

Cantabdt fanU^cantabat tibia ludus , 
Cantabatmxjfts tibia funeribus. 
*^idde quod Mdiiis } pompa qui funeris irent» 
\^irtificesfolosjufferat ejje decern.*. 

AtqjisquidemTibicines iccircd adhibebantur, ut ad funebres 
eorum tibias(quas flaminiaudirenefaserat )nania } mortui hominis 
laudandi caufa,canerentur,autore Fefto. 

Praficis peculiar r ruifle carmen, commune omnibus funeribus } 
quod privatum facerent, mutatis nominibus defun&orum & fami- 
Yurum } Scaliger docctlib.i.Po'et. c.sf. 

Justikianus verd muliebrem LefTum in funere, convertit in 
cantum,& przficarum loco Pfaltrias fubftituit. In Novella rp, enim_» 
meminkmulierum feretrum pracedentium & pfallentium. Henr. 
SalmuthinGuid.PancirollAib.i.tit.de cxkq.mortuorumf ji$.8ckqq. 

^Alexandria obolis conducuntur , qui mortuos fleant : quod mu- 
nus follicite adeo ac plene prxftant , ut ad eos pertinere funus putes. 
Ii igitur abire vocantur threnodi, Ccetius lib.17.cu. 

Homer us Iliad. «. in funere Hectoris lu&uofx facit mentionerr_ 
Muficae his verfibus : 

®^js $' eicuv 7 dotlie 

Otfvwv i%a% %«Ci«i$ <ro>oiosa* dowtjv 

_______________ o< fjti/t 



De Musica Vocali. 



1°9 



it (jS/j df $& pinoi. Id t^juxta^collocar ant cantorcsjLucJut prin- 
cipes, hiflebile carmen lament abar,tur. 

Quemadmodum & Gratis inluctu nanias decantari fepiusinve- 
nimus,qui^/*Mr*»*//,defunc'tilaudes recenfere carmine, quod/*/* 
mon vocant & res memoratu dignas claro prseconio celebrare aflfucve- 
rant. Senatoribus vero ac patritiis atqj fummis ducibus tuba .- rr.i- 
noribus & plebeis execjuiali tibia canebant tibicines* Quam tibiam_» 
nonin funeribus modo, fedinfacris,inJudis &conviviisadhibebant: 
Imperatoribus zmcmp/uribus tubis mccdurn clangentibus : quod a ca- 
ribus&Phaenicibusdeduc"tumautumant,qui in funebri pompa bre- 
vibus tibiis magnitudine palmi,lugubre quiddam & ftridulum fonan- 
tibus,uti folitif uerunt,ut fcribit ^ilex. ab Alex. lib. j.c.7. Eae auteiru 
t bis Phacni cum lingua Gra^/vocantur, quod iisin Adonidis ludu 
foleant uti, Adonidem enim Gringem appellant, ut notat Era/mm in_> 
Adag. ex \^ithenat lib.4. dipnof. 

/V^quoqj #£.7.^ /?£/£. mentionemfacit carte* Mufa, quamin- 
terpretatur c&vinSicuHii&m lugubrem cantionem.*. 

He/ychius mdiatj adporapasfunebres conduct folitas i carta fecmi- 
nasy carinas di&as,quz lamentantium perfonam agerent. 

Tympana etiam inter alia inftrumenta olim in funerum deducTionc 
adhibebantur,ut refert ^iphrod. in probl. 

In Pythonufunere tibias inflafle & funebre carmen modosq j Ljdios 
accinuifleferturO/^** tefte \^4riJloxeno. 

Exhisaliquantumconftarearbirror, quam Celebris apud anti- 
quorum parentalia fuerit MuGcesufus, quern comprobat , quod k^4- 
chtllem donor tuumz Mufis deploratum^urnqj^juf/ff/ifMr^rif/w^/ftf ejus 
pompamexfequialemduclamfuifle, proptereaquod & ipfe citharae 
pulfandzeartem addidicuTet,memorat Natal Com lib.o. c.u. 

Et frequentiflimum fuiffc,n*numai£cantulugubrej dccantari et- 
iam in imperatorum & magnorum durum fitneribut dcduccndis,liquidd 
manifeftant, quod fumis Auguftt Senatus Rom. inter alia complura_ 
triumphal: pompa ducendum curarit, prarcedente victoria,quae in curia 
__ __ - R r 3 erat, 



[ jio De Musica Vocali. 

\zrztyC4itentitnis nanUm Principum iiberis tarim^fextu ,utfcribit Sutto- 

nm. 

Mortais Attila & B e l a Hunnorum Regibus, le&iflimi E- 
quitcs magnifica illorum fa&a modulato cantu cecinerunt. J/gon. 
lib.t}. itnp.occid. Btnfin. lib.7.dec.i. 

InDEMBTRii funcrc , thcatrico apparatu peratto , Xenophanes 
quidam ingcniofiffimus modulator tam incrcdibili fuavitatc carmen 
facrumapud/'tWi<rfi&*»»cccinirtclegitur > ut& rcmorum pulfus car- 
mini refpondentes flebilem efficcrcnt concentum, magna cum fono- 
ritate conjun&um_r. 

Quod de Trdufirum & Get arum confuetudine diximus, hoc Ludo- 
vicui Cortttjittt , JCtus Patavinus, fuo tempore ccleberrimus, in fuo te- 
ftamento pofteritati ni fallor,in mentem revocare voluit. Is enim , 
ut Bernhardinus Seardeonius de claris JCtis Patavinis lib.i.refert,mori- 
ens,contra communiorem mortalium morem,ex teftamento inter di- 
x/7fuispropinquis/4fArjw<#,&folitasfunerum lamentationes Ennij 
fummi vatis exemplo,(qul tale fibi confcripfit ElogiunD : 
T^emomelackrumis decor et y ncfyfuneraflettt 
Faxit cur? volite v'tvut per era virunu. ) 
&quaccunqjlugubriafolcntadmocfticiaparari ,abefle prorfus volu- 
it,addita etiam ex legato gravimulctatione haxedi,fi id facere negle- 
xiflet. Contra verd pro his aairi jufit, Muficos, Cantorcs, Citharoe- 
dos & Tibicines omnis generis,qui vario concentu , una cum Clcro fu- 
neris pompam partim praeirent, partim fequerentur,ufq j adquinqua- 
f *«/<«,quibus fingulis mer cedent dimidij aurei nummi dandam ftatuit. 
Et quod duodectm puelU innuptz amiclae viridibttspannu feretrofubi- 
rent,ufq,adtemplum,ubi fe fepeliendum mandavcrit : qua: omnes 
paricer de more laetantium,qua?cunq j vellent, modulantcs aha voco 
concineret,reli&a fingulis certa pecuniae quantitate , dotis caufsa Sec. 
Obijt anno falutis M. CCCC. XVIII. i6. Cal. Aug. fepultus Patavi 
made vetuftiflima S.Sophu,ubi ejus Epitaphium videre licet, 
referente Camerario ccnt.i.operar.fuccif.c.u. 
_ . , __ Cap. 



De Musica Vocali. 311 




Caput XXIL 
Varid Veterttm Cant tones. 
T H E N y£ U S lib. 14. detpnofepk rccenfct aliquot 

veterum cantionum genera & ewuaman ■ multz nam quo 
fuerecantilena^alia: alijsartibus,temporibus , nationibus 
convenientes. 

P 1 s t o x e s habebant,quam canerent ad molas ,V"J 9 " vocabarrt : 
ut eft apud Arifltph. in Atticis & Otllimachum in Hecate. Athtn. Ifieu^ 
h cJfopt/At&(u$rj)iidA8pfi/tii r,r «^ji **? oA/tsc nioK Cantio Hjmaa, quam 
& Efimyiion vocant,cantari folitam ab ijs, qui in piftrinomohmt: ab 
IfictAot voce forraflis di&am , quse Dorienftbus fuit mcnfurat genus : 
ifjtav quoq j fignificabat tralicre & haurirc apud Athenaum & Artjlotele. 
Unde quidam ffimaancaNtionemprofiriamfuittt fcribuntaquamhau- 
rientibus. Crf//rw4fAwa«&oinquit,*^TOTJcaViff vktniyot i(tai ot ' Ifta- 
A« quoqj fignifkatgenium,quimolendinispraeerat,eftqj inter Cere- 
ris cognomina. Eadem cSv*wA'l^ t$n dicitur ctiam im*TXcu®* & cJ&- 
»<>?(&• , autore Hefychb & fie eflet eade nominis ratio ac ri \iuu& Nam 
Ifiat eft cLviKiiv. Manifefta etia erit ratio,fi dicatur i««xT«u@-,ab ea qux 
dicitur Poetis axiif cereal is feu farina, ut no tat G*//«f£.lib,i4.in Athcn.c.y 
AZlianu* lib7.de var.hift.fcripfit,Pittacum admodii laudafle /tM/A*»: 
addidit & rationem,propterca quod, inquit, parvo in loco diverfis ef- 
fetpoteftas ad exercitandumj. 

Laertitu in vita ejus fcribit,ipfum ad molas fefe exercere folitu nee 
mirum fordidus enim ivAtfonaturafequitttrfemina quisfefu*. Indo 
etiam molar is ilia de Pitt act extat cantilena apud Pint or chum in convivio 
fapientum: A\h jjniKanxkti .ii$mi]<xKosd\ei/jjyd\ciffiArrvAwa, Getnkivut. 
Oda ilia, quam mulieres, cum pinferent, cantillarent,dicebarur 
quoq? r' n\mnw Tel ifyr(ios. Unde Phrynichm : Ego nunc nobis cantabo 
Ptifliatm IkMcophroa'm Mechanicis: Verum nunc accinc nobifcunu 
Ptifmum aliquem-.. 

N autaru m quoq; fuit cantio quaedam, & vtyXoqn c&pZXos quod- 
dam muficum & nauticum e^xfAfusaxwin comrnentarijs Ariilo- 
phaniorum Acharnenfiurru. ^ 






EtJ 



jii De Music a Vocali. I 



Et Duru Samim refertin Alcibiadis navi ab cxilio redcuntis Chry- 
fogonutn fuifle quendam modulatorem,qui tanta arte remigum ma- 
nus gubcrnabat,ut cum illi remorum pulfum cum Cbry fogoni cantu 
conjungerent , jucundam audientibus reddcrentharmoniam, ut au- 
toreft Cdltut lib.o.antiq.led.cio. 

Sic Athenis facilis ac tuta in Delum & navigatio. Unde fiebat 
ut qui illuc folverent, inter navigandum/«w/, nihilq; metuentes ca- 
ncrent. Mos autem erat K^ithemenjibut^ ut quotannis navim folenni 
apparatu,religionis caufa,Delum mitterent,quod indicat Plato. Hinc 
confentaneumeft,quihac ve&abantur, Hymnos quosdam in Apolli- 
nis laudem folitos fuifle decantare,ut fcribit Erafmus in Adagiis. 

pAufanias fcribit,Pr0»<MWJW»tibicinem chdUidcnfibus'Ewr'vpi inco- 
lis cantilenam praefcripfifle, ut eo carmine Delum venientes, loci nu- 
mina falutarcnt. 

Ad nautarum,cantiones referendum illud ex ornithogonia,ubi 
inter alia commendantur nautis angaria 9£/w*/«:quddiisintem- 
peftatevifis,nautashilaritercanere& lifaQnuw fuavitcr inclamaro 
conftet. Proptcreaq uc, quia fub mortem fuaviflime canere dicitur , 

Cant at or cygntu funeris ip/efut , 
Adfcribendum hoc cenfent peri clitantibus nautis, quod illi fubmor 
tem, quam ob oculos verfari cernunt , cygnis apparentibus dulcius 
modulentur,certo perfuafi,fe liberatum iri. 

Cygnus in augur iis nautis gratifiimw ales; 

Hunc tptantfemperrfuia nunquam mergiturundu. 

Cruquius in Horatio : 

Telam Texentium cantilena fuitdic^a «3Xiy®-,cujusme- 

minit Epkhamvt in Atalantis. Nan autem hacconfundenda cum alio- 

ram fcriptorum *//**. Nam illi aelino nihil commune cum textori- 

bus,fedtriftis cujusdamcantioniseftnomen,utin vcrfu intertalari 

apud Mjchylum euAnovt euXaot «Vi. to $' £> vhuLtu. 

Euftaihius de lino & aelino cantilenis difputans, vpSfi to, ait, j£ 3h- 
XaJftUi* %p*ni r<9iA*o» musuAjmf m^tjt tm \<v%yinw weu i tov Airo» to Kvytov 
iy»t«c9r iy aJAiya CaAiTgi, ct&ct *n> A<W id eft, Epicharmus vult , euAtvov 



,, fuifle 

— — ■ — - — i ji . ■ -i u 4 



. _ 111 ill I II 1 1 • 1 T ■ - - ' —*■ i 

314 De Musica Vocali. 

vcrd laflos obrruncavit,refeftis deindeatqj reje&is capitibus,tum in- 
ter manipujos conditis cadaveribus cccinit. Unde du<ftum prover- 
bium, ut qui non ex animo,aut coattus caneret, Atm*f cut o>&j» acm,Ly- 
tierjam cantionem cantrt diceretur. Idem Ly tierfes inftituit,ut in ho- 
noremMidac seftivus (Thericos)aut mcjjorius bytntitts caneretur. 
Hunc quidam Herculis manu perijfle ferunt, quod redargui ait Sca/t- 
ger temporum fupputaticne. Quidam ipfura in mefle nimio ftudio 
captum atq; labore delaflatum interijfle. Sed quocunque fato ufus 
fit,illudconftat: Colonos ad Patris folatium lugubrem cantttm ccndi- 
difle,quem pofteri annivcrferiocultu adaras mefforias celebrarent. 

Ex Julio poll uce/^.«/».;.&Scaligero lib.i.Poet.c.4. 
accepimus, Maryandenos^x funt populi finitimi Bithynis,fimili mo- 
re, alia fabula eademannitempeftater<«r^»f«ihabuifrenomineffor- 
r«7,alijfcribuntBorimon. HtcautemBorimusllpii Regis fuitfili- 
us,quiJollxquoqj&Maryandeni pater fuit. Huncajunt Juvenem 
invenatione mcflis tempore mortuum: alijsplacet,puerumameflb- 
ribus aquatum mifium, correptum a Nymfois difparuifle,unde wpQoXti- 
$& vocatur. Id quod verilimilius eft : vetuftiflima nam que tenuit 
confuetudo,quaprifcorumRegumliberiarmentorum cuftodijs ap- 
ponerentur, ficuti de Paride atfe Ganymede fcriptum eft. Hie igitur 
Borimos vel Borcos potius honoratus fuit poft fata lugubri inter A- 
griculturam cantione eodem nomine, Hefych. duobus locis nominat 
Bormum,vocatq} Gof/ief, ait, &fivov cEH Ca'fjuv K/jtrtpoAjfwfa fute^^nri. 

Ntmphus lib.i.deHeraclea,deMaryandenisloquens, ait, A- 
pud eos, cantiones itidem nonnullas audire & intelligere eft,quas pa- 
triaconfuetudine cantantes, hominemprifcumquendam nominee 
J?0rr«^inclamant,eumq , jnarrantviridivitisacilluftrisgnatum,for- 
ma & actatis vigore alios excellentem cum fuis intentus negotijs, 
mefloribusjquodbiberen^darevelletjadaquam hauriendam profe- 
C*him evanuifle. Itaq j ilium quaerere indigenas, cum flebilium ver- 
fuum lamentis evocantes> quibus omnes ad hoc ufqj tenipus uti per- 
feverarunt. 

1 fi£- c 



De Musica Vocali. 



fuifle cantilenamtelam traclantium,& a lino appellativo nomen ha- 
bere,non a Lino proprio. Linum enim fcr ibunt ab Hcrcule interfc- 
clum , & a reliquis difripulis carmine, quod ab ejus nomine no- 
ta ejulati onis, a7> JElinitm appellarunt* Euripides verd fcribit Li- 
num &y£linum cantari i^ovov cv mvh(iivic^a ^ iv aii-rvx^* H^^^vvon 
folum in luftu,fcd etiamin lacto feliriq; cantu. 

Cantilena ad L A n i f i c i a accini folita dicebatur7*A@K Semm 
Delias vero lib.de Famibus fcribit, ordini manipulos feparatos, vocatos 
fuifle A(/mAa(i collettos & inunum fafciculu colligatos *A«s &»aA*c. 

I taq j & Cererii f uit cognomcntum,opx in fegete viridi x,toi,chle'e\ in 
matura lulc iaAw dicebatur. Sic abijs quae Ceres invenit,& fruges,& 
hymnos quibus dea celebrabatur, a'Aac nominabant,&fu>j7if<aA®-& 
nafoktei Cererii cantor es /uis canticis acclamantur,& fegetum fertili- 
tatem atq, copiam rbgantes,canantesqi, 

irk&sw Shot ?«» 

Plurimos fpicarum manipulos mittCj. 

Appellar unt aute «A* c qnafi «A*y, expluribus enim manipulis fiebat 
unm ^Ai^.vel a torto vimine,quo conftringebantur. Nam ikm eft 
cvm?fafifjiivov wAwcov SXov $Aov 1h,ZAoii ?« fie emedat Cafaubanus in A then. 

De hac cantione ita fcribit S c a l i g e r lib.i.c.4. Poet. In LMeffe 
Cererem & Liberam plurimum in ore habebant , quod carminis ge- 
nus nominabant "mkov. Spicam enim veteres fie vocabant , ab acei is 
tenuitate atqj ariftularum : quare lanam quoq 5 eadem voce obfUiorum 
frequentiam. Atqj iccirco lanificarum bene ominantium hoc item 
ipfo vocabulo di&as memoriae prodidere. Et hb.r. Poet. cap. s j.anno- 
tat,hanc cantilenam communi nomine dici cum meflbrum cantu. 

Messorum porrd cantus didtus fuit AvT«^<r«, ut eft apud Theo- 
critum,cu)us hanc ferunt originem. Z^//«/«Midaencthusregius 
celaenashabitavit,quiagrorumcultuicumpraeter modum ftuderet, 
viatores ad convivia invitatos cogere folitus fuit , ut fecum efient in-, 
opere mefforio. Pigriores etiam verberibus affecit , defatigationo 

~ Ss "" vero 



De Musica Vocali. 



W 



Huicfimilemfacit«SV*//£*r > quern JE.gypti)itti^Ado»idu memoriam 
vocabant \^Adonyma & Adoniafmonb. ^Adonima xden, ficut ejusdem.. 
gentis cantus illtr fuit 'JManeres di&us,ab eo,qui ipfius agricultural au- 
thor extitiifet: quern etiam Mufarumdifcipulumautumant,inque_> 
convivijs canebatur. Hunc primi regis ipibrum filium , prematura 
morte cum deceffiflet , inftituta foli ipTi cantilena publica vEgyptij la- 
mentis decorant,ut fcribit HerodotusXib.i. 

Aristoxenus lib»4.de Mufica referente ^/Af»Wib.i4.fcribit, 
prifcas foeminas cecinifle cantionem quandam Calycen di&am. Ste- 
fichorus meminit Calk*, quae Evathli juvenis amore capta,aVenero 
precaturejusnuptiasicontemptaveroa faftidiofo& renuentejuve- 
ne , pracipitio fefe interemit, id quod circa Leucarum fa&um eft. 
Ejus virginis mores apprimdfuinepudicosPoetafinxit,utquae con- 
fuetu dine m juvenis non prorfus & quovis modo cuperet,fed optaret, 
fi liceret Evathlio virgo nubere,aut fi,quod in votis erat,obtinere non 
poflet,abirevita_.. 

Idem fcribit Harpatycenab lphiclo> quem impotenter amabat,con- 
temptam mcerore contabuifie,inftitutumq ; ab eventu illo virginibus 
cantionis certamen,quam Harpalyccn nominant. 

In Eoris de Erigone quaedam canebatur,quam aLKrtrw vocabant. 

A p o i- l i n i quxdam facra cantio Philelias di&a eft, ab inter cala- 
ris verfu,qui proprius ei afmati. t£tx* » fy'W » Q'*-' ****• 

jnStciiiacpiotzrinisCtreri Liberam quaeritanti , accinebatur poe- 
ma,quod Per/ephate dicebatur. Tale eft apud Theecritum Herculis in 
Hylae defiderio. Fuit & illud i n ufu,quod in Herarumgratiam conci- 
nebatur,authore Theoderico Colophonico. 

Balkeariis item fuum erat, quemadmodum hodie dulcum- 
nrorapudGallos. 

ItemFuLLONiBus & LiGNATORiBusapud.F<y?*»»lib.n. 

Prtficis quoque peculiare fuit cantilenas genus, utfupra«/>.#.di- 

ximus. 

— — ^^ ^ Eorum 



$i6 De Musica Vocali. 



Eonim qui Pecudes DucEBANTad pafcua cantio fuit Gxko- 
\ut<mfa. Idgenus cantionis reperit Diomus Siculus bubulcus. Quem- 
admodum& Scaliger lib.i.Poet.cap.4.modulationem inpaftionibus 
primum inventam, quod alibi annotavimus. notutviKai illi diccban- 
turcantus, quibus opiliones fefe atqj alios obleftarent. mttoXm a 
capellis quafi OAyrmXia-- 6»xoA«<* a bobus,quae & nobilifiima habita eft. 
XvCalha. a ftubus, quod canerent fubulci, 

Hujus generis extat Poema , quod compofuit Friphanis poetria_,, 
Menalcx venatoris amore capta : per varios enim fequuta faltus , ca- 
nens fempcr atqi faevitiam objiciens : voptot infcripfit. Ejus paucula 
ilia extant verba : (teocgou &?v<s uKautvd^a. Scaliger lib.j. Poet, cap.5. 
.frwappetentediei, quafi receptui cum canebant, paftores, ut I paftu 
gregesevocarent fuaviffimis numeris. 

Ovidius lib.4.Triftium,de varijs cantiunculis fie canit : 
HoceB curcantetvinBus quog. compede fcjfor 

Indocili numero cunt grave mollit opus. 
Cantet & innitenslimofuspronus arena 

K.Adverfo tardamqui vehit amnc ratenu, 
Q&$t refert par iter lentos ad peel or a remos 

Jnnumerumpulfa brachia verfat aqua.*, 
TeJJus ut incubuit baculofaxo^ refedit, 

P aft or arundineo carmine mulcet oves. 
Cant amis par iter, par iter data pen/a tr ahem is, 
FaSitur ancilU decipitur£ labor. 
In Vindemia cum primum muftum guftabant,ita canere mos 
fuit: Ontnis gratiavet tv,Novumvinuntbibo, Veteri novo morbo medeor. 
Unde & Meditrina Dea, cui libarent tunc,& UUedttrinalia/acra y a me- 
dendo. Sca/igerlib.i.Poctx.^. 

Homerus etiam meminit Mufices & faltationts m Vindemia lib.<r. 
Iliad, hisverfibus: 

rainy i' ctfiidroi n *«»j Qogfjuyyi \iyelri &c 
_^_^ Id eft: 



I D E M U SICA VOCALI. 317 

Hos inter medhsf net citkarJ fonor -a fuavtter cithari&abat : chord* au- 
tem belie refonabat tenetla voce : hi autcm pulfautes terrain jtmul cantu£ 
fibitofc pedibtts tripudiantesfequebantur. 

Admeti naenia dicebatur triftis & lugubris cantilena , quod 
dcfun&kuxore Admeti 3 <\ux vitammariti fua cariorem habuit ftridu- 
Ix quardam & lugubres cantilena: decantarenrur aflidue apud Adme- 
tum,donecmotaProferpinaremifituxorem Akeftiden,ut fabulan. 
tur. Meminit hujus Euripides in Alceftide. Et i^irifiophanes iri_» 
Vefpis : 

A$(juJtx Xoyov* 

Canit Clean is apprehenfa dextrtu 
Verbum y^ddmeti. 
Interprescitathosverficulos exfabula Ciconijs j 
/$ ficsv A^niitu Xoyav wfos fivppivttv 
6 <T avion wa.yx.aisv a^uoSta fiiA&>. 
Id eft: 
c.//^ is qttident can that i^idmeti modos t t^id myrtum, at alter adc- 
git Harmodij ntelos ut caneret. 

t^Apud Spartanos,hruvGx tempore caclibes ex Magiftratuum edi- 
&o cogebantur forum veftibus fpoliati obire, cantilenam in fe compo- 
fitamcondnentes,meritonimirumitapunirife, quodnon parerent 
legibusjtefte Plutarch in Ly curgo. 

Hue referrelibet, quod Athcnxus dechoro Syrbenaorum fcriptum.. 
reliquit, in quo fingulos oportebat canere, quicquid vifumfuiffet & ins 
buccamvemffet ,nihil attendentes aut aufcultantes, quicquidcantet 
vel aifidens proximd vel chori duftor ac praecentor, facpius ipfe, quam 
caeteritumultuofioracmagisincompofitus. 

Nutricias C AN t 1L EN as J 'oviames voczvit T^ornias : pro- 
pterea, quodvulgus in Italia Tutrices Ncenas dicunt : utopinor, a can- 
tiunculis,quae funt fimiles cantibns praeficarum. At veterfs Nutri- 

Ss } cum 



5!? 



De Musica Vocali. 



cum cantiunculas x«&S*ujcjA»jo-«j nominarunt. Baucis enim nomen 
in re futili',ut notat Scaliger lib.i.Poct.c. jo. 

Ex his perfpicimus,datam fcilicet eflfe Muficam,tanquamlac ani- 
m x,&grati(Timumfolicitudinislcnimentum, & laborum folatiurru 
atqi remedium , ad inducendam humanarum calamitatum oblivio- 
nem,quibus vita haecnoftraundiqjfeptadeprehenditur, cum&ipfi 
a2ricolaerudes&caUofi,a?ftivo fole, intolerabiles alioquin labores, 
fylveftriMufa&cantuattenuent: &ruftica anus, quae vel anteluca- 
nis horis nere aut lanam ducere nunquam ceflat , cantando omnia le- 
viora facit : ut pauld ante ex Ovidio adduximus. Immo port: imbres 
&turbulentimmas tempeftatesMuficafluftuantibus Nautis portus , 

ipfisinfantibusanatura infita, quorum vagitum ad nutricurru 
cantum fedari certu eft , quae lunt verba Henrici Salmuth, 
in lib.i.Pancirolli de reb. memorab. tit, 
de Mufica... 




Syntag- 



De Musica Instrumentali. 



J!?' 




SYNTAGMATIS 

ML1SICI TOMI PRIMI 

PARTIS SECUND^E, MEM- 

BRUM POSTERIUS. 
Bo 

MUSICA VETERUM OR- 

GANICA ET INSTRUMENTIS 

M U S I C I S. 

Caput I. 

P R O OE M I U M. 

De Ma/!s,& ApoUine, omnis harmonici conccntus autori- 

bus fiT ' pr&Jidibus % deq, carum numero. 

USi€ antiquis omnium PoStarum, Cantorum 
& camilenarumautores putabantur,cuiMufarum cho- 
roApoLUNEM adjunxerunt, quern propterca (utwyi 

u^quafi ducem& principem Mufarum, vocari afTerit 

joh. / > />r.lib.47.Hieroglyplu Quemadmodum Pimm lib. J7.cap.i. in 
Gemma illa(Italis Agata,Latinis Achates dicitur)Pyrrhi Epirotarum 
Regis,hujus rei imaginem nobis fuggerk. Gemmae cnim ifti vena_. 




merat, 



no De Musica Instrumentali. 



inerar , quae Apollincm in medio novemMufarum choro cum infi- 
gnibus fuis,cithara canentem,repraefentabat. 

HasMufasquidamU«w/wrwJovisex Mnemoiyne dixerunt fi- 
lias,quia cruditionis omnisq, fcientiae promptuaria quaedam cella fit 
Mneme,vel memoria,a qua Mnemoiyne origine ducit. Alij Mera- 
monis &Thcfpiacfiliasputarunt,unde apud Thefpienfes fuere Mu- 
farumludi,qui UHufia di&i funt: inquibusproponebantur cantile- 
narum & harmoniae praemia viftoribus,ut fcribit Natal. Com. My thol. 
lib.7-c.15. Nutricem habuerutit Euphemem,ut memoriae reliquic Eu- 
phranor lib.de Tibicinibus. 

Easdem nonmodo Mufices muficorumqj Inftrumentorum , ve- 
rumvariarumetiamdifciplinaruminventrices fcripfit, &, quid qua> 
que invenerit, patefecitverfibusGraecis CaUimachm in quodam epi- 
grammate, quorum Latinatranslatio hare eft; 

Calliope reperitfapientes provide can tut 

Heroum : Clio dtharam claripma : vocem_> 

iMimorum Euterpe tragicisUtata querelis. 

Melpomene ditlcem mortalibus attulit ip[x» 

Barbiton. atfuavistibi tradita tibia fertur 

Terpsichore. Divum£ Erato moxprotulit hymnos. 

Harmonium cunBis^ Poltmnia cantibus addit. 

Uranie call mot us atfo aflra notavit. 

Comic a vita tibi e& y morcs£ Thalia repent. 
c^/jfMufarumftudiorum varietatem his expreflerunt verfibus : 

Clio gefta canemtransattu temp&rareddit. 

Melpomene tragico proclamat ma ft a boatu. 

Comica lafeivogaudetfirmone Thalia. 

DulciloquU catamos Euterp Ejfatibut urget. 

Terpsichore affe&ut citharis movetjmperat } auget. 

Pleflragcrens ERATO (altat pede ,carmine y vultu. 

Carmina Calliope libra her oka mandat. 

Uranie ccelimotus fcrutatus & aft raj. 

Signat 



^•m^mm ^^— ■— ^— ■ — — — ^^ — » — . — ■■■■ mi n i i 

311 De Musica Instru mentali. 



ficcamfrigidam^ complexionem. Terpsichore lupiter .- Jalutifer e- 
nim chore hominum. Clio Martis,preptcr gloria cupiditatem. Mel- 
pomene SoHs y quia t otius ntundi temper at to est. Erato Veneris , pro- 
pter amor em. Euterpe <Jlicrc*T ^propter hone ft am in gravibits rebus 
deleft attonem. Thalia Luna ^propter viriditatem ejus } hunrne rebut 
exhibit am. Apollo item Solis eSI anima .- lyra ejus Salts corpus : nervi 
quatuor : mot its ejus quatuor, annulus, menflruut , diurnns, obliquus ■• qua- 
rter voces , neates , hypates : doriones gemini-, quatuor funt triplicitates , ex 
quibeu quatuor qualitates temporum producuntur. Haec Marfilius. 

Vorvode numenMu/arum diicrepzntes funt fcriptorum fenten- 
tiae- 

Scaliger lib. r.Poet.c.s.VrifcisTheologis duos tzntvm creditasMu- 
fa$ recitat, qui fefe earumdifcipulos cecinere : quarum altera fit didta 
/a«A«B,quaequidemmeditando invenirct: altera innrm,qux inventa 
certodifponeretjudicio. Illamqj contemplativam dixerunt, quae 
res a fenfibus abftradas doceret jalteram ab efficiendo,pradicam,qua; 
circa effettionem & omnes res mechanicas verfaretur. Propterea., 
verd,qu6deruerentexipfis exordijsrcrumignotavulgo monumen- 
tzjtertiam quidam adjeeere,quam ya/nynv a memoria nominaru nt. 

Varr o etiam /r« fcribit fuiffe Mufes : unam, quae aquae nafcitur 
motu : alteram a£ris i&i efficit fonus : tertiam , quae mera tantum vo- 
ceconfiftit. Eandemvelaliorum etiam praeterVarronem fententi- 
am recitat 8c examinat Scaliger: tres nimiruma quibusdam creditas 
Mufas & triflicemCMuficam, in harmonia,quam Tola voce conftare di- 
cebant:ina£re,quaeproficifcereturabinftrumentis: &inaqua , cu- 
jus Ctefibium authorem tradit Vitruviits-, atqj hydraulicam nominaf- 
fe. Verum,inquit Scaliger y h\ minus purd tantam rem provid&ro> 
quippe etiam vox in aeris i&u conftat. Eft enim aeris percuflio,au t 
ipfepercuflusaer. Praefertim quum in Fiftula& tibia eadem,quae& 
vocis materia (it : nempe flatus ipfe : Quin etiam aqua neutiquarrt, 
fonum edat ullum fine aero. 

D.Aug u- 



De Musica Instrumentali. 



W 



Signat cunc7amaMu y loquitur^ Poltmnia ge/lu. 

^Mentis Afollinea vu has movet undtfy Mujas : 

In medio refidau compleclitur omnia Phoebus. 

Demetrius vcrd Byzantius lib.3.poematis,nonMufis,fed ipfi A- 

p G L L i N i muficarum rerum invcntionem attribuit : ipfumqj & tibi- 

am & citharam & fidium cantus invenifle , tradit. Cujus rei fidem_> 

facit quod Pau/anias, inter Apollinis faerificia hytnnos cum tibiarum_ 

fono decantari fuiflc folitos fcripfit. Etejusdem Apollinis in Delo/- 

gnum fuit,hoc habitu,ut dextra arcum,finiftra Gratias teneret,& Gra- 

^tiarumaliatibias, alia lyram, alia fiftulam ori Apollinis admoveret. 

Hinc propter Muficx invcntionem Athenien/es Apollini cicadas , cano- 

rutn omnino aniraalis genus confecrarunt, quod ex his i^AriJIophanis e 

anrraforis verbis ex Grxco in Latinum translatis liquet : Antiquif- 

fimi Athenienfium aureas cicadas capillis implicitas geftaban t , quo- 

niam cum muficae fint cicadac,facratar funt Apollini : qui patrius Deus 

eft illius civitatis. T^atal. Com Mythol.lib.4.cap.io. 

Tlatonici Mufarum nomine harmonicos cceUJlium motuum interpre- 
tantur etneentus, & a Jove, mundi totius fpiritu & mente,cocleftes mo- 
veri fphacras , unde Mufici cantus Mufarum nomine fignificati coori- 
antur,quiaubiqivigeatjupiter,& coelum,velut citharam quandanij, 
verfet,harmonicosqj proliciat cantus. Unde Marjtlius Fionas in Jo- 
neni Platonis hie annotat : Jupiter, inquit,»»«M Dei ell, ab hoc Apollo, 
mens anima mundi, & anima totius mundi, ocfo^/phxr arum coelejlium ani- 
ma • qus novem anima, novem Mufa vocantur , quia dum ccelos harmonict 
movent ', muficam fariunt melodiam : qua in novem dijlributajonos ,otto 
fcilicetfyhararumtonos, &unum omnium concent urn, novem Sirenes Deo 
canentesproducit. Quamobrcm ab Jove Apollo , & Mufa ab ^ApoUinc , id 
eft, mente anima mundi, chorus ^Mufarum duett ur: quia mens ilia Ji rut ab 
love illuftratur,fic& animas mundijphararum^ illujtrat. Et poft pau- 
ca. Calliope, ait, UWufa vox eil e\ omnibus refultans Jphararum-: 
vocibus. Ur an i Kjcalijlelliferiyper dignitatem ficdicJa. Poltmnia 
Saturni propter memoriam rerum antiquarum, qudm Saturnus exhibet , & 

Tt ficcam 



De Musica Instrumentali. $23! 



D. Augustiniis hanc de Varrone fert fententiam. Non au- 
diendifunt,inquit,erroresgcntiliumfuperftitionum,quiw^M»Mu- 
fas J ovis& Memoriae filiaseffe finxeruntjrefelliteos Farro, quo ne- 
fcio,utrum apudeos quisquamtalium rerum docliorvel turiofioref. 
fe poflit. Dicit enim civitatem quandam , {Gyraldm colligit fuiflo 
Sicyonem ex hisverfibus ; 

Ires folds qnonddtn tenuitquas dexter a Phccbi* 
Sed Syrian totidem ternas exdrefdetdvit.) 

apudtresartifices,Cephilbdotum,Strongylionem & Olympiofthe- 
nem,ternaMufarumfimulacralocane, quacintemplo Apollinis do- 
no poneret,ut quisquis artificium pulchriora formaffet, ab illo potif- 
fimum ele&a fumeret. Itaque contigifle, ut opera fua illi artifices 
aeque pulchra explicarent, & placuifle civitati omnes novem,atque o- 
mnes emptas efle, ut in Apollinis templodicarentur, quibus poftea^ 
dicit Hefiodum nomina impofuifTe. Tres autem propterea ilia civi- 
tas locaverat, quia facile erat animadvertere 4mnem/enum, qui mate- 
riescantilenarumeft,/r//tfr/»«»^rnatura. Autenim editurv^re^, 
(icut eft eorum,qui faucibus fineinftrumento canunt: aut/fo/*, ficut 
tubarum & tibiarum : aut^fovelutincitharis & tympanis & quk 
bufdam alijs,quac percutiendo fonora funt. 

C E n s o r 1 n u s lib. de die natali, Mufas olim ait tres fuifle ide6 
exiftimatos, quoniam organum quondam tres babuit intenfiones, 
gravemjnediam& dcutanu. 

Hifcenonaftipulatur/'/*/rfr^«* inSympof.qudft. t+. ubiinquit : 
<_•#$. hujus ret can fa nan eft 1 rib us Mufices generibus aftgnanddy diatonic t , 
Chromdtico & Hdrmonico : minus % tribm UWuficd didjlemdtts, tnrri, acuto : 
fi$ 09 ,medio: & \ssrctTti gravi. 

jW/gfr/rr/wn#millumMufarumnumerurn a canentium nu- 
mero per initia conftitutum affirmat. Itaq j eo crefcente ad quar- 
tam perfonam ufque additam anonnullis & quart dm Mufam. Au- 
di deinde varijs in organis arte concentionum, etiam feptem-t 
proditas. Poftremoadwwnw ufque promotam frequentiam in eo 

_ Tt~i ftctifle^ 



24 



De Musica Instrumentali. 



ftetifle. Qmnoveuarius Mufarum aumerus ufu poftca reccptus. & 
comprobatus eft ferdab omnibus j primdob ipfius numeriwA«37^7K, 
velperfeftionem, utprimi quadratic procedentis ex primo numcro 
impari,ac impariter impari :eftqj qui primus dividitur in tres impa- j 
reszquales. 

Fulgentius novemMufascumApolline nihil aliud cue re- 
fert,quam</«ww human* vocis modulamina: unde 8c K^ipoUinis cithartu 
depingitur decachorda. Et hoc ipfo denario numero nihil aliud defi- 
gnatur,quam quatuorprimores dentes^quos linguaptrcutit ; duo labra,qu<t 
font veluti cymbala verborum ; Unguam^pUBrum ; palatum, cuius concavi- 
tasprofertjonum\ ajperam arteriam,qu* eft meatusjpiritalis; crpulmonem, 
qui veluti fotlis conceptumjpiritum reddit & revocat: 



Caput II. 

De Generali Mujtcorum inftrumentorum 

diftinttioncj. 

Uod generate mMuficorum Inftrumentorum di- 
ftinttionem fpeftat,J/&&r. ©rig. lib.j.cig. tripliciter tJMufi- 
cam difiinguit : In Harmomeam,<\\xx voce conftat,eftq, eo- 
-^ar, — ~ rum qui afsa, quod dicunt,voce cantant:In Orga#icam>qvx 
flatu maxime indiget : Deniq; in Rhythmicam , quae motu & impulfu 
digitorumexercetur,& pertinet ad nervos & adpulfus: cui dantur 
fpecies diverfarum cithararum,tympanum, cymbalum & fiftrum vel 
alia,quacmetallicorigore percuflacum fuavitate tinnitum reddunt. 
Omnia igiturorganaMufica jfidorm adduas illas diftin&ionis illius 
partes,Organicam & Rhythmicam referre videtur. 

^WrfmntainftrumentaMufica difpefcunt,ut quxdam dicantur 
3it7V£0?a,afpiritu&rlatu,cujus officio maxime indigent, & eodem a 
reliquis diftinguuntur. £$u*damverd fintwrafo quae chordis & fi- 
dibus intendutur,quae item naSair-to, & ^in^t^rrm^mzdigitis tangun- 




tur J 



~ De Musica Instrumental i. ~~ ^ 

tur & contrc Aantur j vel mediante etiam ple&ro : ^ A«$hi» namquc 
vox proprie dc fidium conta&u dicitur. Praeter hac funt inftrumen- 
ta qu&Aam Muftca,quae dicutur hnx a ^ nor ^ Sc^>o<pa povsv *fypm£<tf%xa, 
crepitu folum refonantia,apud ^Atbenaum lib. 14. dipnofoph.ubi nv •$ 
$tllA\>a t(tf) x a (/t Tfcf " Qvovftivw HUH X°t^^ StaAripuJvwv g-nyt ^/oQx ftovov va- 
$ac7i&anHa,Ka&din( mxff/tCttAct. Id eft : ££ui» & alia diver/a funt , 
turn ab ijs, qua animant'S afflatu, turn ab ijs ,per qua protenduntur chord* 
vet fides ,crepitu folum obflrepentia ¥ 

Johan. Cuilielmus Stuckiut lib.3. antiq. convival. cap.20. Prifci, in- 
quit, fapientes triplicemMuficamStztxwax.^nitndanam)iumanam,orga' 
nicatru, 

tMundanam cam cenfucrunt, quae in concinnoillocoeleftium-> 
corporum motu,atq ; in elementorum diflimilimorum cofcnfu, qua- 
fiqj concentu cernitur. Ejus motus concentu inde colligunt,quod 
tatorurn corporu motus tacitus eflfc non poffit: & quia concinnus fit, 
fuavem efle necefie fit. Quam harmoniam non modd Plato & Ptole- 
»w«madiderunt,verumetiam Homerm 8td//gu/linus, zWfyviri gra 
ves & fapientes,vidcntur approbarc_>. 

Humana Mufica videtur ca dici,quae fit homink vocc_». 

07g*w«quaefitorganis,adedendos concinnos fonos affabre fa 
&is. Organorum autcm (ut in Prothcoria in Pfalmos chryfofthomm 
(cribit)alia funt ip(pvovfi$va, five •jndjfjudaui, Pbtttrcbo ifiinSlxm , quae in- 
flata ab hominibus fonum edunt,ut funt cornua, litui,tufct, buccinae , 
tibiae & fiftulae : Alia Funt iyx,otfa f Plutarde crro&quae conftant ner- 
vis & chordis,& vel ple&ro,vel digitis tanguntur, ut citharae , teftudi- 
nes,Iyrc,pfalteria,fambuc«,pandura,barbiton ,nablium,pe&is & a- 
lia hujus generis. Alia verd x/>* 5»,qu* pulfantur,ut tympana, fiftra, 
cymbala & campanae. Undc 8c/onorumtr/a genera pulfantur , quo- 
rumprimum viva voce animantis edatur: fecundum fiat organorunu 
inflatione: /«•//*»* deniqspulfu. 

Sed plenior Inftrumentorum Muficorum diftributio 
infra in corollario tradetur. 

Tt 5 ~" CapT 




\J[g De Musica Instrumentali. 

Caput III. 

VcFtftuU notations, materia^firuBura •velfigura.>> 
jpecicbuijnvcntione & ufu. 

Ijtulam omnium Infttumentorum Muficorum o- 
rigine &invcntionec(Tcprimam,intcromnes ferme con- 
cors & unanimis eft fcntentia,quippe Pdjlorum inventum , 
quod eft vitae genus antiquitfimum,proptereaprimo loco 
de ea agere inftituimus. 

T^ominu erigmemconddcraintes,ifuij4m Fiftulam dici voluntad 
Cmilitudinem fiftulac, vel tubi, per quem in aquaedu&u aqua elabitur. 
orf/#aGraeco<p«0»w deducunt,quodeftinflo,vel infpiro,expendentes 
foni fiftularum effe<ftionem jflatu enim vel fpiritu fonorae reddun- 
tur. 

$cal/ger\ib.i.Vo'6t. cap.4. Fiftulam, hoc nomine Latinis vocari af- 
feritabhiatu. 

Hebraci fiftulam 3|M| Naekaeb, a Nakab,id eft, perforando,vocant, a 
perforatione foraminunu. 

Gratcis<rtJg/y£dicitur,afibilo, quem edit, conjunclumnamquo 
quendamftridorem vel fibilumhabetfiftular Tonus, cum fuavitate & 
dulcedinc,quod patct ex illo ibeocriti Idyll. 1. aSu is 1^ to avfurhf ( lin- 
gua dorica) dulcecAnitftpulL 

Notationem habes Etymologicamj cape & materiam , quae prm- 
cipi6 fuit arundinacea, aut a cicutis petita. Neq j verum eft , inquit 
Scattger, quod ait Serviut , cicutam eflc internodia calamorum , fed 
frutcx omnibus notus caule aut vacuo, aut ea medulla,ut facile exen- 
terari & exterebrari poffit, quod Graeci dicunt avg/yy^^in fiftulam 
excavari. 

Gallietiamatq;accolaein(ulaniex calamis fiftulam fecerunt 0- 
Hm,quum alij ex avena compegiflent. Virg. Eclog.i. 

Syheftrem tenuiUHnfam meditaris aven<u. 

Avena 
1 _ I 



De Musica Instrumentali. 



2L 



Avena fumiturpro fiftula,ex avenae culmo facia, quod paullo poft 
dicit calamo agrefti ludcrc, pro fiftula ex calamo. Calamus enim_> 
proprieeftfrutex aquatilisfiftulis aptus,canna minor & arurtdino. 

Struclurae modum & figurant quod fpettat jfingularcs primurru 
fucre tubuli, mox^/0; cohxrentcs , quae lino aut cera jungebantur. 
Seta: quoque quia magis ad manum, quam linum praefto effent , pro 
lino,ufu fuere receptae. CrevitautemfuccefTu temporis tubulorum 
numerus adfepfcxis ufque magnitudine , omnes inter fe imparcs , fed 
certaproportioneadalacfiguram: in fummoquainflabantur,acqua- 
les :inaequales, qua exit fpiritus. Eandem admodum inepte Remaz 
recentioribuspidamaffirmat«Kf,rf/^r,tanquaminutrem omnes can- 
nas in jicienr em : propterea quod ignorabant id> qua ratione poflent 
diftantia tubulorum ora percurrere noninepte: Quaenunc organa^ 
vulgovocant,& referuntprifcam Syringa reipfa & artificioacfuavi- 
tate fuperant. 

Defcripfit&materiam Scmodum & numerum JV&tiillo vcrfu 
Eclog.2. 

Eftmihidijpdributfcptem compatfa acuta 
FifiuU*. 

Dijpdr hie non ad numerum referas , qui denotatur voce feptem-. : 
fed ad quantitatem continuam , inaequalemq; magnitudinem , quia., 
alix ali] s funt majores. Curat* nomine Servius hie fignificari ait fpa- 
tium inter modos cannarum,ut fiftula (it feptem difparibus interno- 
dijs,cera fortafle compadis , quod difplicet Scaligero, ut diceba- 
mus. 

Primam flftulac inventionem Pant, Paftorum, venatorumq"ue & 
univerfa: vitac rufticanacpracfidiattribuunt,qui primus fcribitur/?/>/«» 
calamorum concinne inter feconnexorum fiftulamexcogitafle,utca- 
nitC/J£w*Eclog.z. 

Panprimttst alamos cera conjuttgere f lures 
Infiituit. 



Quod 



njjT~ De Musica Instrumentali. 

Quod ex My thologhde Syringe Nymphak /^w/tradamatadeducut, 
quae,ut firbulantur , cum vim ipfius efrugere non poflet, in calamunu 
fcribitur converfa,ut canitOvM«lib.i.Metam. 

Panafacum prenfamJibijamSyringajutdrety 
Corpore,pro Nymph* caUmos tenutjfe paluflres, 

CurnqjadripasLadonis fluminisPanaliquanfulum conftitiflet, 
^^aa^fti/rfwwlevitcragitaflet, quidamperforatiharmoniamemit-l 
tcrc, ac fuavem reddcre fonum deprehenfi funt. Hos carpens Pan.., 
fiftulam,cumillos infla(Tet,paulatiminvcnit : qui calami aim nati ef- 
fent in Ladone flumine,& Syrinx five fiftula quae fonum emittebat,vo- 
cata fuit L/tdonis filia,fcilicet quae nihil aliud erat,quam <*/<«»«*. Nam 
Syrinx <rv&y£ vel fiftulam vel cantum fiftulae apud Grxeos denotat. 
Teftatur & Lucretius lib.s. calamos a vento agitatos fibilum prhi s emi- 
fifle,acpofteainlocispaludofisida paftoribus obfervatumdediflefa- 
cultatem inventioni, ut patet ex his : 

Et Zephyr i cavapercalamorumjibilaprimunts 

K^igufits docuere cavas iuflare acuta*. 
Hanc ipfum Panamcmorant ad montes Nomios non procul a Ly- 
cofura urbe fiftulam invenifle,ubi Molpea fuit vicus & templum Panos. 
Hujus rei narrationcm legimus apud Natal. Com. lib. y. My thol. cap.6. 
Hujus Panos comites congeneres Satyri & Tityridicebanturciccirco 
quacanerentarundinemetiam7/(xr/»*w Dores nominarunt,ut no- 
tat Scal.lib.i. Poet.cap.4. PolydoruilibA. de rer. invent, cap.15. fcribit, 
ex fententia Eufeb.lib.z.de pracp.Evang.Qi^/^ invenifle fiftulam... 
£*/>i&tfw//hexametrorumfcriptorlib.dePoetislyricis tradit, fiftulae 
cui unicus Se. (implex eft calamus, inventorem efie Mcr curium: ( fjutoM- 
A*u©* Grecis dicitur) vel,ut alij memoriae tradiderunt, Seuthen & Rho- 
nacea Medosy Ejus vero,quaew*/f weft compadacalamis (quac7j»Av 
Kd,\avj& dicitur ) Silcnum : Illius autem quae cera conglutinatur 
(TtfKti&o y hx)tMar/y*m. xneoVAas™ vocat Poeta quida apud Plutarch, 
lib. «£} i^f apyimat his verbis : ttSv taKsKmv Kti$ oV Aas-(S^> o7?o£« jera£ d%$ 
&f «iw»o^y vifio¥. Id eft, bubulcorum cera compacta fiftula,canora_., 

.fopori- 



De Musica Instrumentali. 



V9 



foporifcros modos edit. Paullo ante diccbamus fiftulam quandam 
arundiKaceamiTixyxh eorumqj nomine Tityrmum nominatann Eft 
& fiftula alia eburnea, qua m Tonation vocant,cujusfingularem quen- 
dam ufum mox fubjiciemus. Pana,quem inventorem dicebamus fi- 
ftulae,altcramanu feptem calamorum fiftulam,alterabaculumincur- 
vum geftare folitum fuifle dicit Lucianus in Baccho. Quf m ipfurru. 
cuftodem ovium poflfe gregis ubera implere exiftimarunt, duin fiftu- 
lam inflaret,ut fcripfit ibictts his verfibus : 

Pan pafcendis gregibm cuftediafidaj, 

lit Ubra auratis additafunt calamis. 
Fiftula dulccfonet, nivei quo murine laclis 
\^tdcljmeni portent ubtra plena cafu. 
Fiftulam quoqj ipfms feptem calamorum , modd ventorum varie- 
t2Ltem,moddh3irmoniamJcptemtonorum coeleftium fignificare tradit 
Njt. lib. j. cap.6. quia ad feptem planet arum imitationem feptem chor- 
daruminftrumentamuficapriusfueruntinventa-.. 

Imo Nymph* dicuntur a Poctis fiftula Panos dele&atae circa ilium 
tripudiare,Hydriadesfcilicet,fiveaquaticae,& Hamadryades , qucm- 
admodum conftatex his carminibus : 

Ccnticeant Pryadum colics font es£ perennes 
Ipjaq. conticeantpigntraparva gregis : 
Fiftula dttlce canit quia Panos , labra canorU 

Hum'tda ut illim additafunt calami/, 
Hunc circa flat uere chorum mollipede Nymph* 
Hydriades par iter Nymph a & Hamadryades. 
Fiftula autemolimuiipaftores,qui^r<MȤr>propofiti$ fiftul* flatu 
«rfcrr*confueverunt,de qua re alibi diximus. 
Theocrit.Idyll.14. 

Dulcis am em m'thi cantus>& ft fiftula cam , 

Etfi tibia loquor, tjrftcalamo, & ft fiftula compallaj. 

tfrgihZdog-h 

Camando tu ilium ? out unquam tibi fiftula cerk 

Vu luncia 






H° 



De Musica Instrumentali. 



Jn/tllafuit ? tioit tu in triv'tis indoelc fokbas 
. Stridenti miferumflipula dijperdtre carmen* f 
cJM/frjwaServiusinterpretatur, quale fiebatin tririjs & quadriviis a 
paftoribus in honorcm Diana, id cft,Proferpina, ad imitationcm Cc- 
rcris, cam inquircntis. 

Similis locu* eft apudTheocrit. Idyll.y. 
Twi micu trvg/yyctScc. 
Quamfiftulam ? tit enim quart de ferve Sybarite 
PcJJediftifi/iulam ? cptidnon adhuccum Ccrydoncj 
Suffitit tibi JiipuU foramen \fibilare habenti. 
Turn propter hanc cauflam Paftores fiftulac ibno ufi , quia Pecora^ 
&armenta,fiftularumfonoaudito,avidiusefcarn fumere atquecom- 
preffiuspafciinherbismcrnirut/ , 4*^i)/ < «-tfw»lib.5.c.37. Iraq; Pa- 
ftores, bicornib us fiftulis (Seckpipas feptentrionales vocant) ludunt. 

Mantuanus Tvmum fiftulicinem paganum,J*rtMw*/^ludentem-. 
inBucoliciseleganterhisverfibusdepingit: 
Et cumjnultiferi Totiius cat tibi a bttxo, 
Tandempojlepulas&poculamulti coltrem* 
Vcntriculttmfumftt, buccasfa inflare rttbemes 
Incipient, oculos Aperit : cilitify levatis 
KjUultoticsfy alt is flat u d pulmonibm hauflo 
Utrem impletycubitt vocem dat tibia prejfo. 
TiunchHcnnnciUttcdigitojalientevocavit 
Pinguibus A menfisjuvenes adcompita cantu 
SaltidicOidulcifydtem cert amine clauftt. 
Quam fupra diximus fiftulamTtf/w/aw,hujus cgregiam perfenfit 
utUitatemC.Gr*«^**,qui quoties apud populum concionem habuit, 
vel a tergo Servum Erycinum Mufices gnarum aftare juffit,qui occul- 
te ilia UttuliprMutfciath/iu formaret modos, aut nimis remiflbs con- 
citando,aut plus jufto concitatos revocando,ut fcriptumreliquk Fal. 
(JHax. lib.8. cap.io. 

Fiftularumquoqj quibusdafnpopulis in &&fuitufus , quemad- 

modum 



De Musica Instrumentali. 331 




modum Lydos Syringibus &alijsinftrumentis muficisinacieinflxui 
memorat Herodotm. Et Halyattcs Rex Lydorum in bello contra Mi- 
lefios fiftulatore* adhibuit,ut notat ex Thucyd. Gelltm lib.i.c.n. 

Caput IV. 

DE TIBIA. Ejmnotatione i defiriptionejn , ventione&origine 
AtiLfartibtUy variisfy ab Invcntoribw ftecitbus. 

IBIJE, inter Paftores poftfiftulam vetuftifsimx, 
hiftoria & confideratio locupletior, quam non absque ra- 
tioneavocisnotatione , quxfzpiilimenosin rei perce- 
ptionem deducit, exordimur. 
Stuckittf lib.deSzcris 8c Sacrificijsgentiliumfol.ni. TtbidmY^t- 
brake appellatam memorat vTichAlU, quam vocem LXX. interprc- 
tesa'j/Ao\tibiamverteruntutEp.y,n. & alibi. Quo loco Thargumj 
N2'3N x^ibbubA interpretatur,quod fiftuhe fit affinis. Rabbi Schelo- 
moh hoc Inftrumentum fie diftum vult a concavitAte-, quod fit conca- 
vum, NamVSnc&*///eftconcavus. Undcfl^xtftibiaaTibullo&| 
cava ab Ovidio appellatur. 
TibullusEleg. 1, 

obfirepit& PhrygiotibtA cur v a fen: 
Ovid. lib. 6. Faftorum_>. 

Qu ft it ur m fiend cava tibia, qutritur Ark, 
Pagninus '" Vl tibia,inquit,funt qui di&am putent, quafi propha- 
num inftrumentu,cujus fit ufus in publicis choreis & folemnitatibus. 
Graecis at/Ao? tibia appellatur "^mtiliUv), a flando , vel flatu, quippe 
defcribente Athenaco lib. ydeipnofbph.at/AtfffG^a^w^a J</*2*r<»W 
wi&fut) organum,quod flatus permeat. Apud Latinos porro tibiaj, 
a tibijs ferarum & maxime ofliculis cervorum nomen traxit,d quibus 
olim conficiebatur. 

Vu z Tufcc- 



5H 



De Musica Instrumentali. 



Tufcorum lingua Tibicines SubulonesvocataSubula,vel po- 
tius Subulonis cornu fimilitudinc. Eft autem 7/£w,eodem Stuckio 
definiente>InftrurnentumMuficum,oblongum, teres & foramino- 
fum,quod inflatu & digitis modd addu&is, modo redutflis , tempera- 
tum,noninjucundamredditharmoniam: Unde Cic.de claris Orat. 
Si,3.it,Tibi* infiata non refer ant jonum^abjiciendas fibi Tibiccn Mas putct. 

i^fpollinis quidam Tibiam ducunt efle inventum,cui rei argume- 
toeffe dicunt/&»«/dfr»willudDf//.,quodfupra attulimus. Puerum 
praeterea,quilaurumtempicam Delphosinferebat,Tibicen pondaf- 
feftabatur. Plut.de UWuf. 

Alij ma\\intPallaJis,3L qua Apollo fit edoctus jHanc enim tibia- 
rum ufumexcogita(lefcribit2\^r.CiPw. lib.4.c.j. Etlib.6. c.15. Non_> 
procul ab Apamea civitate juxta lacum,in quo ad ufum tibiarum opti- 
M/Af/i/fvigignuntur, tibiasaAf/wrz^ftufTeinventas , fama eft, quas 
cum ilia inflaret, feqi in lacu confpexiflet, onsqj turpitudinem vidif- 
fet^&tumoremjillas 4f^rr^,Secediteame,inquiens,malac corporis 
depravationes,ut eft apud oY/^/r.lib.14. 

Hastibias a Minerva abje&as CMarfyam accepifle ajunt > quibus 
inflandiscumfibijamperitior fadlus videretur Apollinem ad certa- 
«w»provocavit. Hinc quidam Marfyae tibiae inventionem afligna- 
runt,ut Dlodorus & Eufebiut & Mttrodorut in rebus Trojicis fiftulam & 
tibiam primum Marfyam fcribit invenifle in Celsius, cum prius uni- 
co calamouterentur. 

Alij putant Hyagmdem ante Apollinem tibia cecinifle. Hie enim, 
inquit Apulejus>primus in canendo manus difcapedixavit 3 primus tibi- 
as</tf^#jw^/ri/#animavit&levis foraminibus acutotinnitu & gra- 
vi bombo concentum Muficum mifcuit,ut annotat Calm lib.8.antiq. 
left.c.?. Alij aliter fentiunt. 

Omnino vero in Phrygia primas tibias agnofcunt. Adducunt 
pro fe Myforum gentcm^quae fuerit tibiarum peritiflima. Et Alcmana 
Poetam,qui tibicines barbaro,nec alio nomine defignavit,Sambas, A- 
don, Telus. Item Hipponatten , apud quem nomina ej usdem notx : 

Cion, 



DE MUSICA INSTRUMENTAL!. j» 



Cion,Codalus,S4^iw: Undeproverbium tuuv ^SdSvs dv\£. Scaliger 
lib.i.Poet.c.20. Julius Pollux tibiarum,inquit,/w/*.r funt,yA«7?a lin- 
gula,unde dicuntur > A<»t?<w efavXtiusvaj lingular cantu attritac. if vrr r 
ju-ogi foramina. Hinc «uAorif Jaw tibiarum perforator. Go/iGvttif , cA- 

Tu m eriam Qoptst a Tibicinibus conveniunt : Phorbion autcm di- 
cuntpellem oriTibicinis circumpofitam,ne rimamlabellum conci 
peret : fcholiaftcs Ariftophanis in vefpis fie fcripfit : <po^€u <u tin to ti$- 
fiam to ns£* to <pifict tvSv dv\tiTuv vtoarhcfjSlpoi/ipa.-, ot«c ax (rvftfutfer to insZ- 
pa. 7n/z7r6uSffiov, r^ntu tjJ» $uvn v -nfavh* iroifoti. Translate cnim dicitur 
de coriovelutcapiftro,quoTibicinesorafuamuniebant , autneni 
mio flatu labia fcinderentur,aut ut expiati aeris modcrationc inflatus 
lemore(Tet,fonusqjgratiorauribusaccideret. 

Plurima autem accepimus tibiarum genera 8c nomina. Abln- 
ventoribus vero nomina fere nulla,praetcr illam tibiam, cui Libyn co 
gnomen fecit Strifes, qui in Libya primus Tibicen fuit. \^4then. lib. 
14. Libyn,inquit,Tibiam Poetae appellant, uti fcribit Duris lib. 2. do 
reb.gcftisAgathoclis,quodSiritesprimnstibicinum artis inventor, 
£ gente Nomadum Liby coru fuerit , k Hffi xawiMn to finr^Za. *?<3t<^, 
primus ad matris Deorum facra tibiam adhibuit. Verum hie Strifes 
non tibias reperit,fed viam excogitavit inflandi arte tibias,ut notat Ca 
faubAib.14.in. Athen. cap.2, Alijs Z%>tibia, quxScmrtrea dicitur 
inventum Euterpes maxime : quamvis earn mttri Deorum quidam tri- 
buant. EteadecauiTaabsq; dubio Ovidius : 

K^dnte Be urn mat rem cornu tibicen 4 dunce, 
quod hoc tibiarum genere maxime mater ilia Deorum deledlaretur. 

Eft & Athena tibiae genus , quae forte PalUdis fuit , nomen enirrL, 
convenit,qua5^/<r^^/«r»Thebanum ad Minerva: hymnum inprimis 
ufumferunt: Cumq^diverfaeeflentobdiverfa modorum genera ti- 
biae,& rion ij fdem ommno Dorij, Lydij & Phrygij modi incinerentur, 
primus ejufmodi tibias excogitavit, qua; infl?.ne modos mnesczdem^ 
redderent,ut Faufanias memoriae tradidit in Boeoticis. 



Vu } Cap. 




De Musica Instrumentali. 

Caput V. 

Devarut Ttblarumgeneribus & ' appelLtionibus, a 
regionibtu & gent'tbm defitmptii. 



Ariaquoqjavarijs regionibus&gentibus memo- 
riae tradidcrunt fcriptorcs Tibiarum genera. Tyrrhenes non 
uno genere metnorant contentos. Singulari canebant 
in facris eaqj anea: tanto apud eos in honore,ut non folu m 
ad ejus fonum /«£//*/ certarent:verumetiamquum in fetvo%{lagrisz- 
nimadverteretur,tibiae fonum adjungerent. Quin etiam quod mi- 
rere magis,inquit Scaligcr,f^/ipfi ad ejus flatum epulas appararent: 
UndeEubulus apud A then. YA> f f).z\X.morisfuiJfe. t utJi quid fcccajfet co- 
quusjibicen vafularet. Altera fuit non fingularis,fed compojlta ex duo- 
ww/#£*/tf,quafiinverfa Syrinx. Namqj inferne tubus minor infla- 
batur bucca : unde fpiritus in majorem fubibat , movcbatq; aquam_, , 
quae intus erar,atq> ex ea multifonam cdebat harmonianvi. 

Julius Pttiuxlib.^,. Tyrrhena,ait,tibia, inverfie Syringi fimilis, 
cu jus quidem arundoferrca eft , qu x inferne inflatur, fpiritu quidenu 
minore, fed propter aquam ebullientem major fonoipfius fpiritus 
aura emittitur. OWtUi/onans haec tibia eft , & ferrum vocem reddit 
validiorenu. 

tkcenues ufos fuiffe Xenophon mdit fling ru, tibijs nempe" palmu 
longis,ftridulum fonum ac lugubrem cdentibus,quibus & Otres mor- 
tuos lugent,nifi fort£ Caria Phoenice vocata eft , ut apud Corinnamj 
& Bacchilidem legitur. Cinyris non Gingris quidam legendum pu» 
tarunt, quia tutv^t ix® 1 Hid £&&& Qpnm&nt fit. Eorum j udicio ad- 
verfantur citata poll autorum teftimonia. Hefychio ylyy g?s & yty- 
yyut cH/tacfof «wAdf c* a ireuntfjuitieuumy parva tibia, qua tyrones prima 
rudimenta canent. Illas autemtibias Phoenicum lingua Gingros 
vocariaflerit Athen. quod eas inflaremoris effetin^/7yj,inlu&u & 
threnis Adonidig: 

Adonim 



De Musica Instrumentali. 



m 

^idonim enim , vel Adonidcm , Gingrcn appellant. Alij s placet 
a fi&itia voce w/£ nominatas e(Te tibias gingrinas. Feflmt deducit 
agingrire, quod«5?*/^/v^propneufurpatur, & Arnobio anferutru 
clamorgingrituseftjUtnotatlfaacusGi/S^oaay inAthen.lib.4.c.2j. 

Julio Polluci quoq* Gingrat eftparva quaedam tibia , lamcntabilem 
emittens fonum,lib.4.c 10. Ubidicit ?/»/£•*« quidem earn eflcin- 
ventu,Caricarautem Mufa perfimilem,ubi&illud nobis in fuperio- 
rum fidcm fuggerit. SedPhoenicum, inquit , lingua Adonim Gin- 
gram vocat, &. ab hac tibia nomendefumpfit, in cujus lu&u illamad 
cantum accommodabant. Sicut affini voce apud affines Mzypt'ws 
Ginglarus habita eft,pufilla tibiola fono acutoad monodias. Gingra- 
rum meminit Antiphanes in Medico, Menader in Carina, & Amphis 
in Dithyrambo,his verbis ei Gracco in Latinum translatis : 

Habeo verb Gingr4m(4pientifinutm. Ecqutiijle Gingras eft f novum 
noflrum Invent urn quoddam thcttro nnnquam monflratum : ufutum ve- 
ra Atbettii in convivijs jucundifiimunu. 

Ab hocinftrumentodicuntur ylyy&vmpiXiJufttiofitcdrmna A- 
xionico in Phileuripide. Athen.lib.4. annotat ^Alexandtinos tibia- 
rum inflandarumartem, ^*/tf/V«jvocantGratci,pra:cipud callero, 
nonearumfolum,quas(<«wA«cmt^«w'« nm 9a ^*^)virginales & pue- 
riles nuncupant, fed illacum etiam quas (mSfiim) viri/es nominant, & 
Citharifterias,quod earum fonus citharae modis concineret, & dacty- 
licas : Viriliumautem/»fr/f5^alias,aliashis/?fr/f<5?/«'«,quod digitis 
multis opus eflet in moderandis fingendisqi fonis. At Etymos, quo- 
rum meminit Sophocles in Niobe &Tympaniftis,non alias rcmur ef- 
fe tibias,quam Pbrygiat , quarum ufum. i^s*/ex*ndrini quoq; non igno- 
rat,veluti & &oV»i»(a. duobm tanturn/0r<«»//w£«f , ,quibus pcrtufae funt , 
Has fie vocant) Sc funno-rm. Hejych, (ito-oKoiroh ait dv\o\ w yjnafarigt 
tbTv itAeicav nsvoi. 

AthenXcribitfi}ttoH0'ir}icquzriMuJisdfgn4t,eas fie appellat,autMu- 
fas defatigantes. Alias vizranf^Ttff nominat,fubtuspertulas foramine, 

prater! 



De Musica Instrumentali. 



prater ea,qux in media fiftulareitoordine patent, in ima parte obli 
qufiape/to, quod miniraodigito contegantur. Elymorum meminit 
quoqi oUUm in Vin&is. luba tradit a Phrygibus repertas fuiffcvoca- 
riqi Scytdiat ob earum craffitiem parem Scytalis Laconicis. Illos in 
ufu quoqi Cyprijs cue Cratinus Junior in Theramene fcribit. Ha- 
buere & Alexandrini cognitas,quas Hemiopes dicunt, ab Anacreonte-. 
fie memoratae:2«c syfrffUYi <r a $ig$nj/ &vfj,ov ia&n,Tt{sva>v r,(juG7ra>v vJzr' mjXuv 
dexti&ap VideturPoetaArtemonecompellareolimiervu,poftealu- 
xus & mollitiei perfeftum exemplum. In ilium aut alium fimilis 
conditionis,fimiliumqj mo rum invchens Poeta ; Quae, inquit , libi- 
do, 6 Serve te inrafit,faltandi adtencrat bcmiopat tibias,G*/i*£.lib.4.c. 
i4.inAthen. 

Minores hae flint quam perfediat, & fono minus claro tanquam., 
ex dimidio perforata:. Eadem itidem Htmiopts tibia eft cum puerili, 
adcanendicertaminaminimeidonea , proptereaque apta conyivijs, 
quamobremtencram vocat Anacreotu. 

Caput VJ. 

De varus TibUrumgenerihtts, a vxria apud 
variat gentes materia^* 

Ultiplex quoq; apud diverfas nationes olim ad ti- 
bias conficiendas quaefita materia. Scy thx anthropopha- 
gi & Melanchlacni item Arimafpi ex aquilarum ae vttltu- 
rumofitbus, ApudyEgyptios multifonans, m\v$()oyyos 
erat tibiz,0/iridis inventum, i calamo hordaceo. Theba- 

nis fuit ferina quacdam tibia,quam ex hmnstlimtmhris compcgerunt, 

fedhujus exterior parser* indutta erat. Unde a ferarum oflibus Qr,- 

%iov duXov nuncuparunt. 

Jubas quoqj autor eft e^rurum #?/£«* hinnuUorum & capreolcrunu 

tibias fieri folitas. 




De Musica Instrumentali. 



JEt 



Ex afininis offibus atqj argento confecerunt Thcatrales. Cicero 
facit mentionem eburnearum. ^dr undines accepimus ex Theophra- 
fto,& Plinio. Internodium radici proximum excidebant ad lxvam~> 
tibiamj quod fubeflet cacuminiad dextramj. 

Piinij locus eft lib. 16.cap.36. Sed cunc,inquic,ex fua tan turn ha~ 
r undine quamq j congruere perfuafum erac : & earn , quae radicem an- 
teceflerat, laevae tibiae convenire : quae cacumen dextrae. Antiquifli- 
raam Scaligere Sambuco emedulhcam fcribit. E^^xoprimiPhryges 
excavarunt eam,quae Berecynthia cognominzta. fuit antea di&a Eljmos. 
Cernu verd adje&um fuifle tibiae Phrygie. accepimus , de quo fie fcribit 
Ifaacus Cafaubonus lib.4. in Athen. c.ij. Cornu illud, quod adjici- 
tur,tibioe Phrygiae proportione refpondet codoni tubae, id eft, eandcra 
vim habet ad exacuendum gravem alias tibiae Phrygiae fonum , quairu 
intubacodon. Fuit eadem tubae Tyrrhenicae perquam fimilis, A 
buxa apud Poetas buxea dicitur tibia. Ovid.iz.Metam. 
TfoniUes cithara : non tilts carmina vocunu 
Longafemultifori deleft at tibia buxi. 
Et Mantuanus: 

Buxea quid I at os modulatur tibia cant us ? 
Eft & tibiaru fpecies latina,0&%#*,unde earn ir\<tyia,\w vel vX&yictvXov 
dixerunt.Ltbycoruminventum. Scaliger Afros primos inveniflo 
notat eam,cui Plagion & Plagialon fecere nomen,non quod eflet cur- 
va,ut quidam funt arbitrati : fed quia a latere inflabatur, quemadmo- 
dum & Germanica_i. 

Alij canuntinPhrygia a Mida primum excogitatam. Tale in- 
ftrumentummuficum eft, quod hodie cornuvocznt. Cornu etiam_. 
pro tibia Tyrrhenos & Cretas ufos accepimus : etiam Romanos olim 
adf>ralia,etizm Helvetios. Nunc Germani,inquit Scaliger, cornua 
e buxo effi&a multis foraminibus inflant magno fpiritu,non fine gra- 
tia & decore,praefertim in noclurnis feftivitatibus, voetmnam^ huma- 
namwprimtsjmitanturjantfrvehementer content aw, Adpraelia vero ti- 
bias cum tympanis. 

Xx Alexan- 



118 



De Musica Instrumental!. 

Alexandrini quoquc habuere e loto cxcnteratam tibiam>cujus 
meminic Euripides turn alibi, tumin Bacchis his verbis: 

Awns orav dCWAaJ^* 
ifff of U$cc 
"srauyfMxnc Qesiifi- 
Hanc illi patria voce Qu-nyyv. nominarunt. Grarci,ut eft na- 
tio fibi arrogans omnia , non Alexandrinis , fed Thebanis attribuunt. 
Fuit & tibia iarjre^o'ff^'diclia, quam Libyestuguria habitantes 
invenerunt jejufque materiafuit decor t teat a laurm. 

Cor ligni extra&um , acutillimum dac fonum, & equorum acri- 
moniae convenientem,hac enim apud equorum yafcua utebantur,ut 
eft apud Jui.Po/l lib.4-(MO. 

Ofiris ex cogitavit tibia m ex hedcraceis internodiis multiforem: 
quum ante id temporisquaterna tantiimhaberet foramina-,. 

Nonnulli caefera a Diodofo Thebano, qui obliquos fpiritui mea- 
tus aperuerit , addita prodid&rC-. 

Hacc omnes a fummo inflabantur dire&o flatu, practer illam^quam 
Plagion dixerunt, quae ut dicebatur, a latere inflabatur, 

./Egyptiorum ■n , o\u<p%yy>i tibia ex hordeaccis calamis confici- 
tur. 

F.Uphantinas apud Phoenicesprimurn fuifle per foratas reftatur 
Athm lib. 4. 

Diverfos quoque diverfarum'tibiarum tradiderunt fonos : Lava- 
rum namqj tibiarum veteres fonum agnovere gravem , dextrarumz- 
cutunu. 

LztmiJIniftras dicunt acutiorcs, aptafq \ rebusjudicris : Item Ser- 
rano* \ quibus ajunt foramina fuifle aequalia,velutifpondaicis. Non 
igitur conftant fibi. Spotidaiuemm rerum gravium affines fuere, qua- 
rum ufus ad hymnos Deorum. HacdecauflaPhrygiis/0tttt»Mwerant 
inxqualia, ficut dactylitis, propter inaequaliaintervalla : qualia funt in 
temporibus pedis xlz&y\\' t1 qux/udicris adhibebantur &ad hyporche- 
Jiiata. Dextras autem apud Romanos funeribut fuifle dicatas , alibi 

etiam 



De Musica Instrumentali. ^9 



etiam diximus , quum tamcn in funeribus Barbari acutiffimis uteren ■ 
tur. Dextras autem & finiftras appellarunt a latcribus, undeinfla- 
bantur. Hac Scaligen. 

Ilia autem tibia, quae Phrygia dicitur, I dcxtra unum,a finiftra duo 
habuit foramina_,. 

Reman* vero tibia* primiim quaternisforaminibusconftabant, 
poftca tot pertuGs excultae fuere,ut haudmultumabeuentatuba-,. 
Addamus & hoc, quod Syrucat audaciam atq,- impctum fpirare prodi- 
dcrunt. His fimilesfuntltow^w. 

Lacones fuas tibias iy^avit^at; appellabant,quibusad pugnas u- 
tebantur. Sonum ilium C4y?w*/« a Caftore, Leda: filio. Sic babes ti- 
biarum difcrimina ex fupradi&is a gentibus & regionibus atqj mate- 
ria. T^umerum quoq; Gemina enim,ut di&um, apud Tyrrhenos,quem 
numerum aMarfyainftitutu" prodidere,quumanteaefTent fingulares. 

Singular is autem tibia dicebaturcJKiwfcMr/w, quamquidemMer- 
curii', alii ./Egyptiorum inventum faciunt. Juba quoqj aflerit, JE-gy- 
ptiosMonauli inventionem OfiridiafTcribero* 

Singulares etiam dicebantur //*/><«■«, geminacautem^w?/. Ha- 
bes & figuram in magnitudine,inquit Scaliger. Nam Marfiae tibias 
aequales mine puto : in Tyrrhenis altera major. Praetcrea utre addito 
Afcaulon longe divcrfa figurafa&amj ApudMyfosacPannonasranta 
acritate,ut pend tubam fuperet: apud Gallos plenior,raucior, gravior, 
moilior,adeo ut in cubiculis quoqj fineaurium ofFenfione audiatur. 

Infuper Tibia Palaomagadis vel Magadis dicla,eodemfbramine_/ 
tumgraYem,tumacutum(onumederepoterat»i'7»uT»,fimul,utfcri- 
pfit Akxandrides in Hoplomacho., cujus fenariumita emendatCa- 
faubomis : 

Locjitar tecum ut Magadis alt} & rcmifil, 
AthtnM\> 14. dipnof.dubitataV£4r«/rf genus ut,4*//£/*.DeMagadi 
citharapoflea agemp Jon Chius verd in Omphale quafi dcTibia fie ait: 
Avoif -re fidyaSig dvKo( fiydSu j3oflf» 
Lydta Tibia Magadis vecipraeat. 

" ~ Xx * QH"n 



3 4Q De Musica Instrumental!. 

Quern Jambicumverfum cum interprctaretur Ariftarchusj tibiae 
genus cfledicit,contra judicium Ariftoxeni,inlib deTibicin. 

Didymus etiam exponit citharifticam . & cithara: modis conveni- 
cntem,memoratam abAriftoxenolib.i. detibiarumperforationo: 
quo loco tibiarum,^\t^t genera quin^nzXXzryxm^ntvoxui^^iiXx&ti- 
uicas,perfetras. DcefTeitaqj apud Jonem oportet jungenda voca- 
bula, Magadin tibiam vocari, qua etiam cum cithara canunt. Con- 
ftatautem LMagadia efle orgauum diQuvov, quod ks Tavtu fimul emittit 
vocem gravem & acutam harmonia,quae dicitur tyg. nao-wv. 

JonChiusinFhoenicealia tibiam vocat dMx.rc{t?.,\c\ gaUum,qux. 
dormientes cantu inftar gallorum expergefaciat,his verbis : 

Cane bat vero Ttbia G alius Lydias K>ichivorum laudes. 
Idem in cuftodibus : 

I'racurrit verb pftula idatts G 'alius. 
Buxeam innuit tibiam, ex khelignea materia confec\am->. 
Idemim.Phoenice: 

lnformemgeflabat, gravemfc tlbiammodis velut't curfu quodam accele- 
rate . Hosjctitcel modos Phrygtos innuit graves, quibtts tdeo accommodan- 
tur cornua, quorum/onus tubarum jlreptuipofortiene rcfloncUt. Qu id 
hiceft,quacritCafaub.lib.4.cap.zy. inAthen* cnwir^ d v\ot , An Ti- 
bia canora & bene refonans ? Sonus namque hm*©* n&clarut & per- 
fpicuus. Propria locu m habet in ij s , quae de alio fu nt om.^S,^ ex- 
prefla, &, ut Graeci loquuntur, cMfttfiayfilm. Et c*jjut^ i9 » 
eft exprefla alicujus rei tffigicu 




Cap, 




De Musica Instrumenta li. ~T4» 

Caput VII. 

De Multlplici tibiarum ufu atg 3 ab eo, ear undent ovoyL^c- 

ma.1 ; & itomimbw^tg fingularibtts quibtudammodts 

Cf cam u t'tbtcinum-D. 

Requentifsimusfuit veteribus tibiarum ufus in o- 
mnifere feftivitatc, unde &peculiares ipfae tibiae fortitas 
fuere denominationes. 

c/^wrfdicebanruraChorisjin quibusearum concen- 

tus adhibebatur, de qua re pleniiis alibi. Primum autem Sacadanu 
Argivum docuifie ferunt choros tnbus nwdti, Dorio , Phrygio, Ly dio , 
ita ut ne mifcerentur. Iccirco ca lex t?i/MeK> five Tgifjcs^t dicla. A- 
li) tlonam fcribunt. Horum tonorum quilibet communes tonos ve- 
teres kabebat, eww« S( ^tefialrnov. Olymptts addidit a/of/nomoy. 
Quemadmodum & ab tut/bus &/exuvzrh accepere nomina^. Di- 
vert enim xtatis diverfiq* fexusinchoris conftituebantur homines. 
Hi nc virgin ales tibiar quibus virgines : fueriles, quibus pueri : \sa$f -n- 
Xtiatftrfecitpm*, quibus aetatis perfe&e viri canerent. Idem Vo\- 

\\\x,^dP4rthenias,*\titibiMf4ltAbdntvirgwcs\Puertlibmver6piteri4C- 
ewebant; libit autem perfc&ifiwAvir or umchoris competcb*nt* 

Practerea apud Lacedzmonios primum fub Terpdndrth&os iru 
choris modps : in quibus faltata frntyjuvcTreuMct. Poftea fub lhaleta 
Gortynio,qu© feculo duo floruerunt, Polyntnejim Colophonius & Sa- 
cera'os Argivus, quiadTerpandi acmulationem non ytfacTOfSieu , fed 
contrariacanerentj quippe h^vfid-na. nonnudi,fed induti. SubTha. 
leta PjamS) fub Polymnefto Orthu,fub Sacada tltgias exercebant. 
ScaligMb.i. Feet. 20. Pratinas Phliafius (ref.Athen. lib.14.) fcribit y cura 
tibicines & qui choros conficiunt , mercenarij in orcheftram magno 
favore fpeftatorum prodirent sgrd nonnullos tulifle,qudd tibicines, 
ut cratpatriusmos, cum choris nonacciaerent, fedchoricantarent 
cum tibicinibus* 

Xx j Quaro 



" Di Musica Instrumentali. "™ 

Quam igitur adversiis illos, qui hxc committebant, ftomachatus 
fitPracinaj,hochyporchemate(/<*/wr/ carmine, quod faltantibusac- 
cinebatur) planum facit, crebris Pyrrhichijs refertum ob celerka- 

tcm-»: 

T»c oSopvG®' oh; 

fta.ru. ; tic vCg/f iuoXit 
e&i Atovvaid&ci 
TloAvTmrnya Su/xtAav; 

Id eft: 

QuUnam hie tumult us? qua injuria^ 

Brupitin DionyJidCdobJireperdfceudpulptttLt : 

U\tihifdvct> mikipropitius eft Bromius, 

\Mihi fremendum ac tumult uandum per montes 

Concitato & vdgo cum Naidibm : Cygnorum injldr 

far ij modi fit tit accineodi. 

Tibijs cantionespraire gdudet rex Dionyfius. 

PofiiUas cdnat&faltet tibicens: 

Ttbia taut urn commcffdtionum adminifira eft, 

Spcftaculu commoda , quibm pugnant ardent thus animis 

pugiles, 
Etut qudfitemulenti dfudjenoafint 
Jn confliftibus bellicorum agminum duces. 
Jam, 6 Bdccherex, Phrynichijiiium (Prdtwdm)vdrij cbm 

prdfidenL* 
Pulja & dccende : cdUmo fdcra i lie pr or fits 
Loquitur,vultu graviincedens verfm rhythmo 
Ctntinnosprofdtur : Adeftnunc tibi terebroformdtum corpus , 
K^irnndt dexter a, olimprdftans virgo : 
iMcam Doric dm Mufam audi o trmmphdtcr, 
Hedtra comdm viatic, duplicijdnud in lucem edited, 

~~~ AlH 



De Music a In stum ex t all 34} 



Aliaedictae fucruntab ufu Nuptiales tibiae: has monaulos fcribunc 
adHymenaeos,qui illis accinebantur: K^Anaxandrides inThcfauro. 
<*va\aGciv fjLomvAov mAxv vfitveucv fumpto Monaulo Hymenaeum accine- 
bam. Protagorld. vtJu riOti (icvavAu rac li&jttf apuoriaf eLntn<wvgji£&. Et 
jam Monaulo fuaviflimos concentus fummifla voce meditatur & 
Cantillat. ^Athen. lib. 4. ubi etiam Photingia & monaulia, Ku/iuf i 
asMuurbfyava, commeflationis non belli facit Inftrumcnta. %^ime- 
#/W/ingloffisfcribit,Tityrinon monaulon appellari. Quod vero 
nunc vocatur naKauavk^ arundinea tibia, monaulon quondam fuifle 
apertcdeclarat in Epigram. Hedylus. Alijbinas dicunt fuifle jun- 
&as,easqueimparcsjac placet omen, inquit Scaliger,conjugij fpe- 
cic. Sic cantus nupitalis(teftatur Pollux) duabustibijscanebatur, 
quarum altera major, abfolvebant Symphoniam. Paroenij & convi- 
vtalesm convivijs parvac erant utraeque & arquales j compotationi- 
bus enim convenitxqualitas. 

Ad bymnos idonear erant Spondaic* ; AdPaeanes Pithica, quas 
& perfectas nominabant , canebant verd ineptum illud carmen Py- 
thicum_,. 

CithariflerLts cognominamnt, quarum cantus cum cithara com- 
pararunt. Erant in exfequijs Funerales. Paratrcu etiam luclui con- 
veniebant, acute & lenteinflatsc, acutum & infra&um fpirantes. 
Bembycibus vero inflatus & furiofus cantus, reclis opus habet tibijs. 
Nonnulli etiam tibias gradar'uu vocarunt eas, quibus in itineribus 
utuntur,& Dactylicas ad faltationes. Ali] non tibiarum,fed modula- 
tionum & carminumhas fpecies cfleajunt. 

Tibizs/ubtheatricas ad modos Tibicinum retulerunt. Julius Pol- 
/*xlib.4.cap.io. 

Pbiloxentes autemintibijs ctrtos conftituit modas\ Primus : quos 
legem Lor team dixit a novo harmoniae genere , quod receptunu 
Pindari ac Simonidae tempore legimus inter leges Lyricorunu. 
Idque dicebatur agi Aoxg ^g. Dicebantur leg es *i(Mt , q uia^ 
____ . nefas 



*44 Di Musica Instrumentali. 

nefas eflet aliter faccre. Plutarchix, in opufculo de Mufica,putat hu- 
ic nomini data hanc fignificatione ob certa modulations lege,cui car 
mina adftri&a efle folebat. Arijioteles vero quaerens, cur vo/jmi vocen 
tur ac^tam, id inde efle dicit, quod antequam literas fcirent,canta- 

|rent/f£«,neeasoblivionitraderent: eumq$morcmapud K^igathyr- 
/*f manfifle. Alij Olymfum tibijs primum leges inftituifle memo- 
rant, idque in Apodinis honorcm,quam legem a numerorum frequen- 
tia ■m\vx.i<p«.\ov indigitavit. Alij Crateti ejus difcipulo hoc afTcribut. 
Olympiautem earn cxtitifle legem, quam dixit dfjuuhov. Unde & a- 
lia Kara&t'xwA®' nominata, frequens Stefichoro Himeraeo. Et O- 
lympi funt Epitymbij modi. Ifaacu* Ca'aubonus in Athen. lib.14. cap. 
i, dv\i<rus modos tibiales vertit potiu s, quam cantiones tibiales, etfi 
Latinis *uA«» diciturcaneretibijs,&a«A>r^{Coelio Aureliano cantio 
tibiarum. 

Sed eainterpretatio confundit difcrimen , quod eft inter ufo, fo- 
numhumanae vocis, & auAijoiY, quae tibiarum inflatu editur. Erant 
& alij tibiarum modi, pro diverfitate argumenti di verfi. Kau^ erat 
ille tibiarum innandarum modus, quo utebantur,quando ibant co- 
meflatum. Eodemdicebatur nomine faltatio, in comefl'ationibus 
ufitata, Feftumitem, quod magna cum hilaritate peragitur, tan- 
quamacomeflabundis,ut fcribit Dionyf. de fitu orbis: Kufiwaynmv 
iytfytfJiTU Atovvcu. 

Ku(t&> item vocabatur D E u s prafes come/fationttrnj. Hefiodus 
inafp. 

"Lv&ev $ avff krk^b't via KtofAafyv 

Innuit fab/tread 'tibia 'efle KUfzA&v ttrfdnetfii^ erat cantilena tibialis, 
adquayi/;T4/#exercebaturin#mw/tfvi&orishonore tanqua cJfa/tiucv. 
Hely chii verba funt : TST^Kuuat fiiXot; -new dewo-n immtn nm» > tit r,^.. 
xA*« ShuMm. Appallat piAou quam Athen. cLvAti&r: quia mifcebatur in 
tetra como cantus cum tibusMv*oi*o< quoqj Athenaco eft avAtxns : He- 

fychio 



345 



De Musica Instrumentali. 1 



fy chio y t»of von ir. dicacitatibus & lufibtu. Mothon irem modus tibia 
lis , cum faltaiione cani folitus. In Bacchanalibut 2dnq>a.7kov modunu 
habuere. In choris ^moc, qui apud Hcfych. x ^hw» avKnud n . In Pa 
nibut xa,#J?«», idem &faltaticHrisnomen:Jungebanturnempe tibiae 
cum fakatione, Fuit & Sicinnu genus cantionis & faltationis, atqj, ut 
putat Cafaub.etiamauAn««f,#rr£/^*affinis: miktumnempe&o-i,',. 
rev^i. Sicinno tjrbenon erat militaris dvAtioisfed in circulis & ftatio- 
nibus coaclae hominum turbx ufurpari folita&inridiculisfrequen- 
tata. Infuper fpecies eft aut pars comi tibialis ille modus, qui dicitur 
9u0H,omx.ov, Quo Amatores ante ofiium moram deprecabanturj hie Ele- 
giis conveniebat. Fuit namque una exlegibusca,quam£/^*appel- 
larunt. Idem modus conciutior,quum defperata omnia, tumforcs 
invadtbant 8c xpovaiSv^ nominabatur. Nam comeflTatores invere- 
cundi cum inealucrant vehementius , fores pulfabant, tibias fimul in- 
flames convenienter ei , quod agebant. Ej ufdem argument!, fed re- 
miffior modus eft, -ofyittevoHlugr. Kvurftk itidemHefychio^A^ft 
KHT**.m du\Mevn>mod\iS tibialis ad faltationem muwoi dictum. Pafio- 
res etiam fuum habuere, quern vocarunt,)3«KoA<rt<r^oV. 

Modus etiam eft Hieraxim unus. Eft & Cloca tibialis modus,(lc- 
uti^sra'Vocqux remitteret* Sunt & alianornina'jwtt^wf ,&<o(,%oh 
HuvtKnniwAb autoribus modorumvetuftiorum,additapofterius,qux 
mXvfudmt dicebancur. Erat quoqj odontifmut, modus quidam tibiis 
canendi. 

Modulatio etiam quxdam Caftoria eftj qua ut fxpius dictam,La 
cones mpugnis utuntur,fuo modo faltatorio. Theracia verd eft Argoli- 
caj quam in Profcrpw* feftis, AnthcfmophmU xftivo tempore tibiis fa 
ciebant. 

Pjthid \crdriftH\t\ modi, qui in PytbiU tibia canebatur, partes 
er ant quinq > : ratio ac traftus totus in AptUwis pugna_.. 

In prima fait a-^ct- in qua Deus catimilitisprxfefertprudenti- 
am, omnia turn circumfpicicns , turn defignans, quid pugnx conve- 
niens fit. 

Ti Secun- 



\ ±6 De Musica Ins trumentali. 

"" S(eundaKccreutt\tv<rfio(y in qua hoftem Draconcm provocat ad pu- 
gnam. 

Tertius adtus eft Jambicus in ipfa />#£#<<: Iambus enimprarliatorpes 
eft ac fanguinarius. Eo in a&u tibia faltandi numcros edit bellic? tub?: 
&dentibus frendentcm Python*, qui fagitta jamiftuseft,exprimit, 
quern odomifmttm&ixztunt, 

Quarta pars modi erat fpondaw, ubi erat vi&erU repraefentatio 
& cclebratio: quippe vi<ftis hoftibus vidlimas caedebant ac Diis liba- 
jant j hoc autetn eft; A«f3«r,& cnrk vlw. Poftrma x.uTuxo%ev<n(, oratio exul- 
tantis Dei ,'mquz tripudii certis legibusterramquatiebat, &ad vifto- 
rialia carmina faltabat. Lege Scalig. Mb.i.Vott.c.ii.BcJul.PoUucem 
lib.4c.10.Qui porr6 modos dv^atat vel cantus tibiarum dicit xfvpcn*> 
pulfationes . o-vg/ypaiu fibilationcs , -ngsTvr/JHtG vel •ttftmrfutttt fremitus i»<- 
yAopSc- 

Scholiafter Arifloph. in Acharn. ubi Poeta dicit : <w\u\> , vs\sv<wv y ny- 
\tteeov,crvg/yfid-mv dicit eflc rgwct & fis\(& ftxoiKOv «^»xfAet/?ixo». De 
communitate verd & confenfione tibiarum, qux Gracis a-wavMa dici- 
tur, apud Athtn. lib. 14. legimus, quae de eaEphippushiMercatore 
fcribit : KowavM $ « itH&tuw &c. Communis cFi,o adolcfcentuk , tibiarum 
Atfy lyra cantus muficus noflris lufibus". cum enim probe concordant^eum ft 
cjuis modum tnteUigat, volupnu tunc percipitur frocul aubio maxima^. 
ZuravAia igitur conttbicimum confo nans tibiae cantus cum alio quodam 
organo mufico,aut voceetiamvelrhvtrno,velquandoduotibicines 
idem canunt > vel cithara & tibia ovu,<Pwii. 

Scmut Debus lib. 5. Deliadis : vwavhia fo W *>«* ov/tQuviaf d/xo$cuos 
dukHH&pv&iiiizve/s^oytt «e?<r*MAo$JvT©-j concentus tibiarum certa- 
men fuit ac rhychmorum, abfq* illius fermonc, qui voce tibiae modos 
aemularetur. 

Antiphanes in Tibicine qualis efletflwawAMoitadeclaravit: 

A. quam quaefo noverat is fynauliam ? 

B.Illam enimvero fcit adhuc: fed praeterea cancbant tibia, fuorum 
doftl concentuumnumerosfimuljungerecum dulci tibiarum fono, 
abfq; fermone ingeniose ac jucundefacientesrdiqua, re&cindican- 
t es fingulanutu,quaecunq, proponcrentur. 

Jutint 



De Musica Instrumentali. 347 



Julius Pollux di&o loco, Athenis, inquit o-wat/Aiaquardam erat 
conccntus Tibicinum in Panathenais concinentium. Nonnuliivzxb 
fl-uKawAiewaccentus fpeciem efle putant, ficut & tibiae cantura... 

Teleftes in Afclepia inquit : Phrygum RexKctXKnrtow wnSv leniter 
perfonantium tibiarum facrzxum cantum primus mvenit,A«£4iJ@- «»&'- 
iroAwu»o?js,DoricaEmufaea£quiparandum:i'o^5a<oAov o^vau 7nsvnaj(^4 
svwn&* avyiv dtttynrhixuv KatMuuff vari£ raodulatam tenebrofi (tibiae 
obfairo tubulo abditi) fpiritusauramlevematqjpernicemarundine 
cii cumpleclens. Quidam Ar datum voce camere ad tibias inftkuifTo 
fcribunt, ap. Polyd. lib.i. c.iy. 

Alii ajunt Pronomum Thebanum primum tibia adharmoniam_. 
ceciMJje.Scdl.Xxb.i.Voiitx.io. 

Hue videntur poffe refcrri, quae Philochorus lib.j.Atthidis de Ly- 
fandrofcribit: Lyfandrum Sicyonium cithanew/tfwwjunxifle cum ti- 
bia, quo genere concentus, primus eft ufusEpigonus. AtbenMb.14. 

Caput VIII. 
DeHarmonlis tfModis Tibicinum Mujicif. 

Thenaeus lib, 14 Deipnofophift. fcribit; prioribus fae- 
culis in muficis quod eflet decorum &honeftum ob- 
fervatu m, itovrif ntra* » inqiiir, Uiot %aS shwpjv affiavicu dv- 
A:i,&c. quapropter cram fingulis harmoniis tibiae pe- 
culiares,& ludis publicist unicuiqj tibicinum, quae 
modis quadrarent. Tres namqj olim habutre ttarmo- 
fiias & tria genera //^wrxrwdiverfarum, quod difcrimen tibiarum pri- 
mus omnium Pronomut apud vetuftiores fuftulit, quod Cafattb. lib.14* 
c.". in Athen.exPaufaniainBoeoticis: tsuqfjSlp ys'dsas dukw t$ h? 6x- 
tuvid 01 duXnreu-Hm ™< [$> auktifia. «wA *y Job&wv-HdQopi &* <*vrtf tfjfyfto- 
vitwtriv Q>{vyiov simmtm o't d»\oi. ro$ixxAy/fysvAv6iov&dvAoisqv\(iTdA. 
hoitu;. Tlfovofi®* $• nv , ot ■ar{ur@> imotiotv doXs< it etvrcu Uffiovic^ ezovraf 
cEh'rota'tfff. n^urt^ h 2y.<$°& K io<r&Tv liihtf vr <*w*t n'vMn wiff 
ctuAoic* 

I Y y i Scaliger 




348 De Musica Instrumentali. 

Scaliger lib.Poet. c»io. Per initia Jtiiarumicmodorumd/tplicem fu- 
ifle fcr$D\irz\\ontm'.I)o!ric4m& Jonicam. Dnoenimfu£reliberi/fc/- 
lenislon 8c}£{vs, quorum utcrquc, acceptoa patre imperio, fuam utcr- 
que partem ac nationem a fefe denominavit. JEolenfes inde Dorien- 
fium coloni. Athen. quoque tres annotat Graecorum nationes,/£oA*f> 
Doras, Jwa*f,quarum ut ingeniorum & morum,itaveftium& fefti- 
vitatum &exercitiorum &artiumnonunus modus. QuareHarmo- 
niae modum, quern Dores ftatuerunt, Doricum nominant : quern Molts 
zecmerani, Molicum: /<ww«ww , vero tertium, qucm Jottum cantioni- 
bus audiverant. 

D^r/r^vetusratio^nqui^Scal.di^oloco^agnificajfublimis^ravis, 
contenta,nihil habuitfufum»nihilfolutu,nihil hilare, nihil moJle: Sed 
plenum > vehemens, paucis modicifq^ flexibus, bellicis conyeniem 
numeris & motibus. (Pannorum & £etarum Scytbarumfa, noftris et'tam 
ttmporibus talent audivimm in Dalmatta ac Tranjylvania 3" Mjfia/uperio- 
re)A thenxus >j (it ► it Atif/e( aquuvia. tiavlfttitc wQcuvh j 

JDorica Harmoma virilem pra fefert grav'ttatem &magnificcntiatm 
r,on diffufk , aut hilar ior, it on varia , aut multiplex fed*vehemens,fevera & 
tetrica. Moles exultationem addiderunt j tumidamque fecerunt atqj 
audacem : quanquam veterem fimplicitatem retinuere, ncc frcgere, 
ficut Jones, 

Talis esl (vztbzSciXxgeri^Germafiorum ,& betto apt a, wc inept a con 
viviisy necfue a conv'rviis alienor. Itaque Lafus Poeta vocavit eam_ 
dftaQetf vGgfxn.Molicusigitur modus ?£« myuvfo* ^ oyKuS$f,enit \sesi- 
xawov, fuperbus eft, tumidus,fubinanis& laxus. Hzc duo harmonia- 
rum&modorum genera comprchendit hjpodoriciconcentusviiuodvel 
lex, quae utriufquc affinis, Scquafi media effifta ab ambition's, di da- 
que iccirco xjaoluyos. Hanc quidam eandem cumJEolica exiftima- 
runt, cujus facit mentionem Lafus Hermionenfis hymnoin Hermio- 
nem & Cererenu : Permitte me, Ceres, pue&tm, ([*e? v, vox ilia Profer- 
pinxprivatim convenit)Plutonis uxor em UMelibaar* (cui dim fiiXtuva. &*( 

pud Of- 



De Musica Instrumentali. 



H? 



tmmoUbatur 4fudCyci^enos)hymnolaucUrc,adhtbita voci^adjunffaJEo- 
lide harmonia, qua cum gravitate fremiti 

Jomci modi fimilesfuntmoribusjonum autorum, molles, flu- 
xiquc numerorum ereberrimis conctfiunculis. Jones cnim pofterio 
resmollirtime,atqj ut jocaturScaligcr,ncpotiffim£ vixernnt, quorum 
hi moresj ra» nwdtut evt^ias Q^tv6vofjSfieu : eb fleniorem corf oris habit urn 
gloriofi,animoftores >& recontiliationes inexorabiles uonteMtoJi, null* co- 
mitate humanitatrvc adeuntes invitanttbus , merum ajperitate ,citra kl~ 
lum benevolent ia & amor is indicium rigiiTu 

Quapropter lonicorum tnodorum genus «i? avfao'v cam <A«tf w 3?t, 
minime floridum &laeturo eft, led aufterum& durum, in quo tamen 
deprehendas elatum quidpiam , generofi tatis non expers. Recentio- 
rttm ver6 lonum i%r^v0ipuitfa,morei deliciis corruptiorcs , eorum- 
que itidem cantus ab illo vetufto multum diverfus. 

Famaeft Pytbcrmum Tejum in eo modorumgenereinveni(Te& 
compofuiflfe meuei x»A«, unde abfque dubio fmiftrarum cibiarum ap 
pellatio, quarum lonica fit harmonia, quia Jonicus inventor. Vero 
igitur fimile eft Jonicum Pytbermum ,cantumfuum accommodaflo 
Jonicis moribus. 

gvartumhzrmonix genus extra Grxciam Pi&^/tfwaPhrygibus. 
Et fane hi , quum primi dicantur tibiarum autores, rem ipfam quoqj 
inftituifle videntur,nimirum wQfvytfiatftwiav. Unde apudGras- 
cos Phrygiafuere ufu recepta tibicinum nomina , Sambas, Aden, Te/ut, 
Cton , Codalus , Babys* Ariftoteles lib. 8. polit. c. 7. fcri bi t , Socratem in 
lib.de dep. rette adminiftranda,praeter Doriam Phrygian etiamrr//- 
quiffi-, idque earn ob cauffam , quia ex omnibus organis muficis tibiam 
improbarit & rejecerit: eandem cnim vim habet in harmomis Phrygia, 
tfuam in organis tibia , utrumque ad animos inftinftu divino conrkan- 
dos, & ad affe&us commovendos valet. Er omnis bacchario, omnif- 
que talis motus exomnibusorganisintibiiseftmaximd:exomnibus 
verd harmoniis & cantibus hare organa cantibus PhrygiU maxime funt 
decora... 



Yy 3 Phrjpi 



ko De Musica Instrumentali. 

Phryghtm itaque modum in orgijs Bacchi & Berecynthia adhibcbant. 
Et Dithyramb us ,cujus argumentumoriginemduxit a Baccho, 
ofioXoynfittas moa &km ■ppvyt l &>, line controverfia Phrygiut efle videtur. 
Unde p^x^wwcumT^wg^dharmoniaeDirhyrambum aptare ten- 
taftet, ab ejus natura raptum «'? -m tyvy*<amv irfooiKum* aepovlcu, in_» 
Phrygiam,convenienternharmoniam,prodidere. Itaque hanc har- 
moniam Phrygijs cantibus aptare maxime conveniens eft, ut eft apud 
Philof. ditto libj.Polit. cap.j. 

Quintam porro harmoniam , haud multum a Phrygia diftanteitij 
faciunt. Minus enim eft incitata. Nam in Phrygia excitabatur im- 
^/wadinlaniamufqj. QuodexhisctiamPhilofophilib.8.de Repub. 
cap.?, verbis de modorum muficorum affe&ionibus perfpicuum eft. 
a> ol toii fjbiXtmv duTDit c& (iifutfjuvm We ti&vv. Sec. Jn modts if (is & cantibus 
y&/tfimitationes morum. Tantum enim inter Jedift ant, harmoniarum 
natura,ut,qui audiunt, aliter atfealiter affiaantur } necfc eodem modo ad 
unamquamj^earum moveantur : fed ad has qui dam aliquant 6 majiim & 
contractus > ut ad eam,qua mixoly dia appe/latur : ad t lias mentibtts remolle- 
fcant, ut ad rtmijfat & mclles : ad aliam moderati fiant , maximetfjedati : 
cujusmodiquiddamefficerevidcturfola ex harmony's Doria. Phrygia au 
tern ad ment em inflinttudivinoconcitandam valet. Quibus confonant 
verba Popdonij Philofophi , fcripta a Galeno in quinto fententiarum., 
Hippocratis & Platonis. Damon, incjuit Milelius cum ad ttbictnanu 
acceftjftti qua Phrygi j s modis adolefcentes quosdam t emu lent os ad fur or em 
ufque incenderat :jufot ad doricas leges tonum demit t ere: quo iUi dtmulfi 
quie-vere. ^yfceepimu* & Teleftae Selimntijfuper harmonia Phrygia & 
Ly dia lepidiftmos verfm : 

TlgowH «^jJ xf jtfiff a$ i )kn von btdvkoiq 

~2.vvooa.Tmi wj'Ao7T(S^ nMtTf o{ ogeias 

Qqvyiov anmv vo/aov, 

To* b' ofcvQcvioif rniid&w •tyaKftole 

Kqixov Xvoiov v/juiov. 
E Gracu adpoculaprimi cantum Phrygiunu 
LMontana matris cec'merunt Pelopis comttes, 

"~ Cum 



De Musica Instrumental!. 351! 

Cum Peftidumfonis Ljdias hymn us ft rider et. 
Quidam siritcni Libya, tibijs canendi primum authorem cxtitiflc^ 
memorant* 

Alij zjunt Lydios modas a Caryo Lydo inventos,qui Jovis habitus eft 
filius & Torebiae. Quare Torebum quoq; legas horum modorum au- 
thorem. Carium igitur ilium five Torebum nactum puellas quas- 
dam prope paludem,quam de matris nomine dixit poftea,abilliscan- 
tionum modos didicifle,quos & coleret& doccrct.ScaUib.r.Poet.c.is* 

/fc/^r/z^/verdintertiadeMuficanegavitharmoniam ullam vel 
Phrygian vel Lydiam debere appellari, cum tamen etiam \szrt{<Ppvytov t 
fujroAv&iov & \sari{iAi%p\u$iov inveniamus. Ad illud Horat. Epodo IX. 
Sonant e mifium tibiis car nun lyraj 
Hac Dor turn illii Barbarunu* 
Sic fcribit Cafliodorus epift.lib.2. Phrygius, inquit, pugnas excitat & 
votum furoris inflammat. Quare cum hie Horatius non bellicos fu- 
rores ^dntoni) fed ejus fugam,trepidationemqj canere velit, nonpu- 
tarim -n barbarum hie appofiti exponi poflc Phrygium, neq j ob eande 
cauffafnl ydium, qui Bacchicus eft & mollis, contra q \ nimias animi 
curas tsdiaq; repertus j fed mixoly drum, qui auditores gravioreefficit 
animo,contractioreq j, ut dicebamus ex AriflottU; a quo difientit Plu- 
tarchus,quiMixolydium cocentum affectibus refertum&Tragoedi- 
is aptum facit. Reperifle eum primam Sappho Ariftoxenus autor eft, 
abipfaq* Tragicos didicifl*e,qui poftea conjunxere UWixo/ydios modos 
cum Dortitt quorum aheri majeftatc atq j aucloritatem , alteri affe&us 
afferrent. Damon vero Athenienfis,ejus offenfus gravitate adeo fle- 
xi{Teeamdicitur,utilli contrariam fecerit : quam iccirco Lydiam re- 
w^i/wdicivoluit. 

Z>ww* igkur(utpauci multi conneclamus) erataptaanimis com- 
ponendis, perturbationum fluctibus aeftuantibus 3 unde & Ariftoteles 
fanxit pueros docendos vpi ta^isiiquia mediant *$ «f oc w dvifUu fiaTkov. 
Hanc Plato in Lachete Harmonia vocat fiovtiv hfotivuui*' fola Graeca : Mo- 
/tea exultationibus;/<wwv* vetus afpera,nova mollis. Phrygia & Lydia 
proximg,utraq; acuta,hinc luctib. adhibitae, quemadmodum i. Olym- 

P*"»\ 



^2 De Musica Instrumental!. 



/ 



pam ferunt cecinifle Lydiu modis Epiccdia. Alii Mcnalippid* attribu- 
unt. Contra Niobes nuptiitfitvum aliorum more, Pindar urn accom- 
modate Zju&m modos fcripferunt. 

Lucianus in Harmonide. >&j hudm , ait , d^fio/iaf 2^p</ A«'tt«v •» 

j&oir.ii}c $f uy«9» to «»9«oi't W Av^/af Oeot^ieoV^c daf^jov r atuv ov. Athen.H.14. 
mcntionem inijcit a^uovios ^c Aojc^yi, quam animi affe&us & mores 
fcribit indicaro. 

Poftremo $a\\ger Ltg#m(vouuv)nfaJiMrum partes omnibus mo- 
dis communes facit has: f)«iv,foni demiflionem in bifyllabis^awin 
trifyllabis,j3*jiracquabilitatem eodem tenore procedentem in paeco- 
nibus & proceleumatibus. 

Zv&yia,* & htral'uu reipfa dicit idem. Sed inlongis pedibus hwoti* 
non dicitur : breves enim unico tantum metro comprehenduntur. 
era &yia autem timin tiurn/jtots & bifyllabis,quam rg^r^oif, trium tem- 
porum & polyfyllabis. Commune enim nomen ad utramque con- 
junttionem & longiornm & breviorum_». 

Plutarchus lib. de Mufica de tibicinum nomis fcribit. Tradi- 
tume(l.,inquit,0/;»/'*OT,cum effet tibicen, e /7jry£/</, tibicinum no- 
mum fecifle in Apoliinem. Hunc Olympum ajunt avum fuifle eorumj 
qui defcenderuntaprimo0/j«/w,^4>#*difcipiilo,qui nomosinDeos 
fecit. Is enim cum amafius eflet Marfir, & ab eo artem tibia canendi 
didiciffet, harmonicos nomos in Graciam intulit,quibusnuncGracci 
utunturinferiis Deorum_,. 

Voriim quia alibi plura fcripfimus de Harmoniisi hie 

calamum fcriptionemque fi« 

ftamus. 



Cap, 



\m. 



De MasicA Instumsntali. 



filio Theonem itivavkw appellat,qui monaulo fcirct canere,metri 
lex vctabat dicere jaorawAjjc 

Tsto $iuv o (io*av\&' \Jrtr jqiot oy Ai/xu? omS 
At/Ajj-njc fiifjuexw &vuiA>)<n%afji(> &c. 
Hos Graecosverfusinterprcs Athen.lib.4. fie vertit. 
Here Th eon M onavlu s fub tumulofeftivusjitus eft 

Tibicen \mimorum etiam'm pulpitis ipfa gratia^ : 
Caucus initio ftneftutis. On a turn ille Scirpalunu 
i^id hue infant em Scirpalum Eupalamunu, 
2(atalesfu$s can tans : ttt qui pot Merit (riper e. 

Velprimortbut inhac arte v'tru ejus *venujlatis gloriam pra- 
Clauces mufa ctnfuetoslufasille tibia perfonabat 

Et inter juvenes lepidum tompotorctnBattalunL* 
Ve I Cot alum etiam, vtl Pane alum ; at Theoni 
Calamavliu jam elicit e, vale Thcenj>. 
Ad quos verfus Hedyli, Ifaac.cafaub. in Athen.lib.4.c.!4.hxc annotat : 
EvmxXciftnf Graeci vocant homines manu folertes : Poeta ait : Scir- 
palumnomenbot filwfuo impofuifle,animo prafagientemfuturam illius rtii 
avX^Amsperitiam. Tibicinum enim &eorum omniu y qui tracJam organa 
c^m^^n^a^^eruditosdigitoseffesportet.Slc^zn^b^o^. ait Athen. 
Epigonum fuiflejwOTw&Sra'iBi' nam ^faga. SigniHcat&verfu6.can- 
tilenarum illius dulcedinem. Et poftea ait notnen Eupalami omen_» 
habuifle & evafnTe ilium tibicinum fuavifsimum. Ille enim tibia-, 
canebat mufto ebrialudicra deorum,v.7. Battalus,Catalus & Panca- 
lus nomina funt fodaliumTheenis,GveEupalami,qui foliti dies con- 
dere cum ipfo potantes, mcrito igitur Poeta illos teftes cict- dulcium.. 
Theonis modulaminunu. 

Nobilis arte inflandi tibias fuit Ce P H esi AS)CUJus,cum alrquando 
difcipulu cecidiflTet,qui contentius aequo inflaflet tibias, elogium hoc 
fane divinu; enc c* \saytkta •*> $vaXk.' c* TtStv^n /jJyat. i'f*/.lib.i.Poct.c.ig- 

Thebis Bocotijs pofita eft ftatua Pronomi tibicinis,qui unus maxiroe 
appofite omniu ad aurcs multitudinis per mulcendas tibijs-cecittit: & 
totius corporis motu mirifice fpeftatores in theatris deledavit. Huic 



viro 




Xte Musica Instrumentali. ^]" 

Caput IX. 

DEPERI TJS quibusdam Ttbicmibus & 
\^Auleticcs cult or thus, 

Uit olim apud Gr&cos omnes fummo in prctio 
Mufiea,ideoqj tibicinum artem,fummo Audio difce- 
rc cupiebant, eratdjauleticeipfa, ut loquitur K^dthen. 
lib. 14. ©0»w«&W(5K 

Itaqj Chamxleon Heracloctes in lib. qucm Exhor- 
tatorium infcripfit,traditLACEDEMONios ac The- 
b a n o s omnes huic arti operam navarc , praetereaqj fuo fcculo H e- 
R.ACLEOTAS,quiPontumincolunt& Atheniensium fplendi- 
diftimosutCALHAM Hipponici filium,&CRiTiAMCallacfchri. 
Teleftesenimin Argotanquam divinam,hanc artem extollit,TO»^, 

Hanc artem maximi divinom,Br0mic concept venerandardea ( Miner- 
va)fubitmis&elatusjpiritus^umeleganti& arguta vtlocumanut celeri- 
tate. Laudi namque eft tibicini dC^n^ce ^ gijju^w^tapta&velox 
matius motio vel agitatio. 

HincmultiquoqjPTTH agorici hancartem exercuerunt,ut 
Euphkano R,qui de tibijs librum confcripturn reliquifle memora- 
tur,& itidem Archttas. Ariftophanes in convivatoribusyquan- 
to ftudio huic arti quondam incubuerint,palamfacit,cum ait: o<ne $' 
rtvnj» ««/AoI{ i^ Au««c XMmTirfiufjutiJtff'lty®'' tint pu atdiilw xrAdC«f. 
Cum ejw gratia tiljjsljris£ traQatis mihi ebtriu manus Jint>f»derc nunc 

jubes. 

Tibiarumitcm Alex an Dm ni erantperitiflimi. Necearum 

folum,quacvirgineacpuerilesqivocabantur,fedearumetiam,quasvi- 
riles,perfe<ftas>citharifterias,daftylicas &c. dicebant , referente Phi- 
lib, earner, cent.i.oper.fubcif cap.ig. & i^Athcn. lib.4. 

Notatudigniffimumeft HedyliEpigramma deTheoneipfiusq} 

~~ Zz film. 



Ds Musica Instrum ent all 355 

viroThcbani & Fpaminond* Palymnidisjiiie in eodem loco ftacuas po- 
fu£re,Pau£ania teftc in Bceoticis. Unde diftichon illud : 

©5|£«m Tgyvofiov* iraudct rat imain. 

SACADAStibiceri,primusPythicu carmen Delphis cecinifle fcri- 
bitur,& Apollinem iratum tibicinibus>propter Marfy*. & JV&w certami- 
na,recon ciliafle , apud Pauf : in Corinth. Amtigonides Satyri F« 
ThebanustibicencalceamentisMilcfiis & lafcivioribus primum u- 
fus eft. Hujus meminit Plinius. Idem,ut eft apud Cic.in Bruto^difci- 
pulo frigenti apud populum dixit: Mihictne&MuJis. Dc eo vide non- 
nihilapudGcllium. 

I s m E n 1 a s Choraules peritiffimus, Antigemdis difcipulus, tefte 
Boerhio,multisxgritudinelaborantibusomnes animi moleftias ab- 
ftcrfit.(ut fupra c.i j.Membri \A\Qi\xxvi)Gr4vmestnimdnimimotmmu- 
(icoconctntudcmulccricomponid t ,ignor*tncm+. lUuftre& certu in Sau- 
le eft exemplum,omnibus Cnriftianis notum,ut alibi dictum. £t A- 
polloniusinhiftorijs mirabilibus fcribit ex Theophrafti fentenrja_,, 
jWHtnac v »ro>ka rav ib& tyv%ri» t(d) mjrHpa. yeyvoftimt xu&uv \cttfivtti.)areu j$ 
Qnsmii K<x,iav\ti<o( n&) !#<«&* ^0) cffaKijtytu. Et teftatur idem paulld p6ft, 
plurimos adhuc fuaxtatepraefertim Thebanos, cantionem tibialem ad 
morborum medelam adhibuifle. Galenox*5itM«» id torn eft fuper affe- 
fto loco tibia canere. Verum ut ad ifmettiam revertamur , folitus ille 
erat ftellis uti fulgentibus Sc preciofis,ureaars pluris aeftimaretur. 
Itaqj Smaragdu in qua fculpta fuerar Amymone , (ex aureis denarijs 
in Cypro judicata emit, Et cum duo relaticnent,imminutoprecio, 
mate curatii inquit jmultu n. detracTtum eft gemx dignitati. Hujus ae- 
qualis&acmulusfuitDiONTSio DORus,ut fcribit Plinius Iib.j7.c1. 

BATALusEphe(iustibicen,calceamentis foemineis primus omniu 
in fcenaufus eft,fra<ftisqj cantibus tVoxvnxdrtememotlivit, Hinc Batali 
vocantur homines mulierofty&t parum viri homines. Erafmus in Adag. 
Ag athon quoq j tibicen,alioqui cantilenarum fuavitatecommen- 
dabilis,fedmollitieinotafamofus. Abeo Agdthonia cantio dicitttr o- 
ratio bldtidamagis, quamfruflttofa. Suidas & Zenodotus. 
~~~ - - ■ Zz 2 Phi Li- 



$6 De Musica I nstrumentali. 



i 



Philistus Milefius Orator, muficx primu m opcram dedit, c- 
vafitqj clariflimus tibiccn. Ad oratoriam demum converiiis , audi- 
tor fuit Ifocratis,qui eum avXotfou^ vocabat. Sttidas* 

T e l l e n tibiccn & itoM melius,(cujus meminit Diarchies Mef- 
fenius)qui fuavitate cantus fequenti provcrbio locum fecit : a»ls m 
ftJ^vf^ht Cane ta^udfunt Telltnti : quod optima fuiflent, VoUicrran*. 
lib.zo . Anthropolog. 

Xekofhantus tibiccn in funerc regis Danetrij Potior vet is car- 
men facratiffimum accinuit: cui concinentercmigio, clangor cum mo- 
dulatione quadamvelut inplan&u refpondit carrainu ad tibias am- 
bitibus ; ut fcripfit Plutarchm in Demetrio. 

Fuit & alius Muficus, Xenophilus, patriaChalcidenfis, qui 
annosio7.vixit,citrauUum corporis incommodum, qux magna eft 
homini felicitas. Autor Plinius. 

Scofelinus tibiccn,/wjter Pirtdari, Lyricorum Principis ; apud 
Gyaldum de Poet. hift. 

Mimkermus Colophonius Poeta eliographus & tibicen clarif- 
fimus : apud Str dentin lib.14. & Volater. lib.17. 

E v 1 u s tibicen Hephaeftionis, tanta fuit m exiftimatione, ut ei se- 
des reftituerit,quas/wm£/w«w priores ceperant:apud PlutarjnEu- 
menc-j. 

Lamia, actateDemetri)formofameretrix,tibijs optime fertur 
cecini(Te,&canendi fuavitate magnam apud homines promeruiflo 
gratiam. Qua arte Demetrtum Poliorcetem inefcavit , ut ilia nihil 
haberet carius,quod majorc benevolentia profequeretur,autore Plu- 
urche. 

£ v c e R u s fuit tibicen,natione Alexandrinus, ut eft apud Cwnel. 
Tac. 

C anus fuit ehoravles& tibicen, qui multai pecunias accepita 

Galba,cumeurninC«nadeleftaflet. UW*r*.lib.io. Etconcupifcat 

efle Canus afcavles. Tranq. Cano autem choravlat mird placenti 

denariosquinqidonafleprolatosmanu fua peculiaribusloculis fiiis. 

—___» ,_. _ _ Tom- 



De Musica Instrumentali. 557 \ 



T o n 1 u s nomen fiftulicinis paganl apud Mantuanum fcribencem | 
in Bucolicis: 

Ft cummuttifori Tonius cuitibiabuxo. 
Tandem foli epulas & pecula multicolor em 
Ventriculumjumppt, buccaf^ infiare rubentes 
Jttcipiens oculos aperit, cilii/4, Irvatit 
tMttltotiejj altitjUtu a pulmonibm haujft 
Vtrtm impiety cubitovocemcUttibiapteflh. 
Nunc hue, nunc itluc digits [aliente vocavit 
Pinguibus k tnenfis luvenes adcompita CMtti 
Saltidico , dulci^ diem cert amine cUufit* 
Pronomus tibiceti fuit,qui barbautcbatufpromiflTa,&vcfti 
tu nimis accurato, aded ut mollitiei fufpeftus habcrctur. 

Macrob. fcribit, OctaviumHerenum fuiflfe quempiam pri- 
ma adolefcentia tibicinem,qui artis fux diffifus,rnercaturampoftea 
inftitucrit. 

Dealiii tibicinibus paffim &/parfimdi&um,h*cmcKbfcripfif- 
fe fufficiat. 



Caput X» 
Ve Impertius quibufdam Tibicinibus, deefc tib'tarum* 

ifoyaytt & contempt u. 

Ervulgato tritum eft fcrmonc veriverbium; 
Ars non habet eforem >nifi ignorant em •: quod ipfum in_» 
pratfenti negotio vcrum. Imd nulla res ad tantam_> 
pervenit perfe&ionem, adedut imperita? multitudinis 
morfus effugere poruerit viruIentos,dequavere illud 
di dum : *»vt& t£ x*A« ar^y^«x@- QctvA&> xgfnii o oxr 
A(^:llnde antiquitus ignorantias argumentum habebatur a vulgo 
probari : Cum itif zrozric afaken fitioTs m<Poi{ atm^inm. Vulgus 

Z z j namqi 




^8 Pe Musica Instrumentali. -"-— 

namq, dc illis rebus , quaelaude digna, imperite judicat, meritamque 
laudem detrahit , & contra laude indignis laudcm defers Unde di- 
fcipulo fuo frigeati apud populum dixit Antigenidcs, Mihi & Mttfis 
cane y ut citat Cic. in Buto : & cap. o.di&um eft. 

Propterea vulgi applaufus 8c fuffragia parvi fecerunt, quod ^Elia- 
nus memoriae traduitde/ft/^MM^Tibicine^quicum videret kplebe 
laudari difcipulum, quern tameninartepeccarecognofcebat,baculo 
ta&um defiftere , juflit maximum) inquiens, crroris Kg/rfg/ov 8c argu- 
mentum efle, qu6d ab ignara turba laudaretur. Cumqj Tibicini cui- 
dam applaufum fuiflet , c6morarcturc|j in profcenio adhuc Ajopodorus 
phiiaJiutiQmd hoc ? inquit , manifeftum certe eft, ingens aliquod malu 
accidme, quia non alio pa&o a pluribus probaretur : apud At he zr.lib.14. 
Et quod tmperites Tibicines fpe&at, & temerario quodam aufu ar- 
tem often tantes, non modo rcprehenfionis, fed poenae meritam quoqj 
incurrere notam certum eft. Hinc in facr ificio tibias infl attiro invi- 
to quodam Ttbicine, bona ominari me oportet, inquit Stratomm, libe- 
mus jam atqj Deos preccmur. 

Ritibus namq; facrorum receptum olim.ut cum facra facerent, 
abftinerent ab omnibus malis verbis: propterea, qui aderant, mone- 
bantur proctitis voce, \v§n\mv-> id eft, favere Unguis » 8c parcere verbis 
maleominatis,atteftanteetiam Ovidwlib.i.Faftorum j 
Projpera lux oritur, Unguis animijj,favtte. 
7{uncdicendabonojunt bona verba die. 
Lite vaunt aures, injana^protinm abfwt 
lurgia: differ opus luctda turba tuum. 

Id vero maxime defidcrabatur, cum diis vota facerent : Hinc jocus 
hie Stratonici. Nam cu inciperet tibias inflareTibicen indodus 8c ma- 
lus,homo facetus fignificans malum hujusfonum non minus, quam 
mala verba, a facris fummoveri debere ,quando ,inquit, tvQnpuct ad pre- 
ces necoffarid,pera£lis iftii, Diis vota nuncupabtmus-, hoc eft,poftquam ti- 
biccnifte inHarc tibias defierit: definebatautemlibatione&relLquis 
{acrorum ritibus peraefc. 

Telephanem'va&ztt tibiam aufpicatum,ut cantionis Cue, modos ac fo- 



num 



Pe Musica Instrumental!. ^ 9 

num. bene adaptarcc, id inepte facientem reprehcndit,& velut ruttare 
dixit idem Stratouictu. 

Idem Phaonem tibia Canere dicebat' non Harmoniam, fed CW- 
mum. Cadmi vita fuit calamitofiffima. Propterea , qui maid & mi- 
ferabiiiter canit , hCadmumcanit. Athen.lib.g. 

Etdignas fanefuae imperitiae &tcmeritatisdedifletpoenasft»^i 
frater Marfyae quando Afollinem ad canendi certamen provocavic, nifi 
Valtas interceflifTet, admonens , ilium ufqjaded infeliciter & indoct£ 
tibiis canere , uf omnind negligendus efle videretur ,xaWait,|3a|3i/f 
ouj\h. Quibusverbis comitiotus & pacatus A polio, Babyn adeo con- 
temfit,ut eum ne fupplicio quidemdignumexiftimaret,fedfuapo- 
tius infcitia facts graviter punitum crederet, unde proverb, natum. 
Babys multo deter im cant at, in fcribit Erafmut in Adag. 

Practerea in quibufdam male feriatis hominibus imperitia cum 
contemptu eft, unde ilia non hominis , fedbruti vox, Scytarum Regit 
t_/4fcequi ifmeniam (alii fcribunt Hifmeniam)Tibicinem juflit in con- 
vivio tibia canere. Stupentibus autem tibix modulamine, caeterifqj 
plaudentibus , ipfe Rex malle juravit fe hinnientem audire equum : Ufqj 
adeoaurcsaMufis remotas, animumc|;inprzfepibushabebat, nonad 
Mu(icam,fed ad Afinos &Equosaudiendosnatum>utautor eft Pt*t. 
orar. 1. de fort. Alex. 

hlunc Jfmenidm cumaudiiffetAntf/IbenesQnicuskqaadzm deprae- 
dicari,ut optim umTibicinem: At inquit,eft homo nequamjNon enim 
(i probus foret, Tibicen eflet. PUtt. in vita Peridis. 

Sic in contemptum tibicinutn^rtfxw'&fjaclatum fuit apud Prifcos, 
utlegitur apud <^4thenAib,%. Tibicinibmniil>i/eJ/ementu,hiiVCtRb\i&-. 

Xv8g) /J$p dvXtiriiy faoiroov ux.tr i(pv<rcu/, 

d?& oft,ct ru<pv<retv %'ob roof OKTnmra*. 

' Ideft: 
Dii TibumbtupuHqu/tmrnenteminfarmbrc^t 
StdfimuUcflarint > avolat illicd mens* 
De efutbm «ivr/#.If.Cafaub./» AtbenMb.s.(.^.Jicfiribit:Vion care fit dif- 
ficultAttjncfunjverficuli ltfeetifitmiqmb.negatur mens incite tibicinibus. 
Pofteriore iftorum verfuum dicunturTibicines,dumtibiasin- 



360 De Musica Instrumental! . 

flanc, mentem amittcre. Siamittunt,Ergohabent. Quarefalfum 
lllud in $xiorc t Stoirin cbimQveav. Aut igitur commoda interprc- 
tatione molliendum , quod dictum videtur duriufcule. £t accipien- 
dum quafi diccrct, Datatii quideni & Tibicinibus mcntem a Diis : 
fed non firman), ncc perpetuam : vcrumqux tuncillisadimatur, cum 
tibias inflate Autlegendumj. 

Jirfyi $> oc/Awf < $toi voo* « aniQvonv 

«'?&.' eifiet ra 0v<ra.¥ ■% a toot OKvimreu. 

Scant abhac emendatione particular ^&«^«t,fi volumus ca- 
rum vim rc&a rationeexpendero. 

Alcibiademzxoifant , quod tibias rejeeerit, earundemque ftudium 
improbarit , non tamen abfquc ratione, quia colloquia tolleret , & ori 
deformitatera affcrrct, adeo ut vixafarniliaribusagnoici poflitfacies. 
Turn etiam eo nomine vituperafle ajunt Alcibiadcm tibiarum artem, 
quod Numinumquoque judicium induceret: PalUdti inprimis, quz 
quum fe cerneret in Tritontde paludc facie deformari , quum buccas 
inflaret, tibias infregit. 

MeUnippides de Minerva tibias projiciente, & tibicinum artem vi- 
tuperante fcribit his verbis : ip'prn 'i%sa. ov/jutU hvpa. • fat J' e yd hclmt^U 
%$*fu; Abite in malum rem cor for it probra turp;a. Bgone ammum ap- . 
piicem ret turpi. HaKorwzpr*tt*trivrH^(m7r#cl%*fLO<rvvr t i,id erV,inde 
coram vultus compoiitionem tibias ioflantium. ai//<i.lib.6,Faft. 
An fifth non tanti eft, valeas mea tibi dixit. 

Apud Pint. zre^iritdofytKrias Satyrus ut tibias abjiciatficMiner- 
vammonet: $U *-§«T«»ait,« %ri(Kx:TOVsd.vAovifii&£f W Soirha.h.ci£tv> 
t$ yvd&ovs iv&tif*pvti> Clemens A lexandrinus lib. i. Pscdag. w( oreirreo* $1 fid- 

fjfyiw awnii ten duKunamppi^icwn c&Tnp7res>2t&TB aar^smtpn S$/su(* 
Tctejlts in Argo hae de re ita fenbit : 

In montittm nemortbm Arvannjtinerv*nt, 
Deformity: em oris vi/u tar pern expavefcentem, 
Injirutncntum ftattm e manibm dbjcctffL*. 
Athenis quoque fuitii/wrv^,^o^iw«Silenuracaedentis^»^, 

q*od\ 



| ~ De Musica Inst r umentali. tf\ 

quod abjettasa fe tibias fuftulifletj ut fcriptum rcliquit Paufanias. 

Lxfr^/f/wetiamlib.8. Polit.cap.6. potiflimum tibias dpuerorum 
inftitutioneabjiciendascenfet.tumquianon fitorganum nSothaXKa. 
(taTb. v Q$ytcmx.oV)ad mores mitiores cxprimendos & inferendos actum 
fedpotiusad animos furore quodam Baechico ftimulandos accom- 
modatum. His accedit tibiam hoc habere inftitutioni & dodhinse 
adverfarium,qudd tibiacantus prohibet ratione uti/w xa>At7«» -raf Ao'ya 
%iw& au -ni^auAnait. Qupdrca,ait, recl£ veteres ejus ufum in pueris ac 
liberis hominibus improbarunt,cum antea eo ufieflent: pofteriiis ve- 
ro fpreta eft atqi improbata tibia,cum jam melius, quidadvirtuterrL> 
facerer & valeret,quid non,judicare poflent. 

Turn vcro probabilius eft, propterquod tibiarum inflandarum.. 
difciplina nihil ad mentis agitationem conferat,SZ< «rf oc t^v tiuLv.ouu u$sv 
3hv i vauitia t^c auKnnos* Mwerv* autem fctent'tam & artemtribuammt 
banc dicit efle cauflam,quod tibias Minerva abjecerit, ut diximus. 



Caput XT. 

DE C rTHARM & L TRJE notations ln<ventione r 
fartibus,cbordarum numero & circa ilium LacetUmoniorum 
jcvtriute/nodis & cantu. 

X genere illorum Inftrumentorum Muficoru, 

quxo^jac* x.etiufjn'nv qusefidibus, nervis vel ehordis 
intenduntur,unde & x $w& w A*W i * m is vrK f&> Ka &*- 
TrJa&tl'iiAafpxTajquxfidibusintcnfa attrechntur vel 
digitis, aut ple&ro , five arcu ex pilo equino fides illi- 
dente. Et inter alia 4"9A*<J>«» Euftath. dicit efle mu- 
ficum vocabufum, propriety de chordarum conta&u dici. K^irift$t. 
lib.8-Pol. cap.6.haecinftrumenta vocat ofy&m hoptva vis xvpvpywn 
Sfadvm* id eft, quae fcientiam, in manuum opere munereqj pofitam-r, 
defiderant. Ex horum,inqnam, inftrumentorum genere prima oc- 




Aaa currit 



3<5z De Musica Instrumental!. 

currit Cithara, quam quidam a Lyra vel Teftudine feparant, atq ; illam 
Apollwi attribuut inventori^riverd Mer curio. Cui obftare videtur, 
quod fignum Apollinis, quod arcum dextra,laeva Charites habuit, qua- 
rum una lyram,non citharam : altera tibias : tertia fiftulam ori admo- 
veret. Quid quod tMercuriut primus commentus cfle fcribitur ex 
Teftudtm citharam. Lyram autem antea fuifle Chclyn, vel teftudine 
appeHatam memorat idem Euftathius. Poflet igitur hinc colligi ci- 
tharam eandemefle cum lyra. Interim tamen videtur infer hxcor- 
gana fuifle quoddam difcrimen. Nihil tamen cer ti de hac re ftatuere 
licet,cumpromifcuononraroufu accipiantur. 

Dicta autem fuifle putatur xifleegjt, quafi Ktraatt,vc\ x,<£8xca t»V f/>&>7«>» 
ut ex antiquis tradit Euftath. Vocatur item xita* k, quae vox ctiam_> 
pro c/tbar*ca»tu>at(\\\e interdumproipfacithariftica arte ufurpatur. 
Quod ex Homeroconftat, Odyfl! «,xt/fo£ l'z* x s ?<" xi&ag/iv tj§,y.i)iJv 
&nKs (Pn/utioi,frxco autem in manus citharam perpulchra pofuit Phe- 
mio. citharacaxturnfigmficatOdyffJAMi'rifMv 8cu< it <$»%) xiSapis -n 
^ofoiTiffemperauteinnobis conviviurnqj gratum,cithara!q;cantus, 
choriq;. Iliad, t. 

ijsfu Kidag/ivt(ffi do$nv, alij citharam & cantum,id eft mBa^/ 



ctjojx fcilicctir^»))» citharae artem alij Dcus f ribuit. Dicitur & cithara_. 
alio nomine <P i{wy£ , ut apud Homer.I iiad. <r. 

Tdlair $ or fiiosoun *»<{ Qofuyyt Myeiti l/jefitt* ki&dg/is. 
Hos autem inter medios,puercithara fonora fuaviter cithariza- 
bat. Euftatliiohec vox dedufta videtur «^j2 to <$g?^ioy,quodper fyn- 
copendichurpro^o»/i<«r,jPr<)<rw/*«rjquodcitharcedorumeft propri- 
um. Prius ertim,quJm cantiones inftituant , modos quosdam faci- 
unt,quibus introducat &attentos reddant auditores. Alij ita expli- 
cant, & di&am volunt «^ to 9tny**S , o4 r^tr otfun »q«afi *e.ool(tty£. Iru 
cdBvivijs namq, Deorum folitum fuifle Apollinem citharam pulfare , de- 
inde Mufarum cantum, feu carmina fuifle fubfecuta,prodidere. Hinc 
apudPindarum £ fecundo ««J« Olympiorum cwafyQfyfuyyes 5pm di- 
cuntur^r«»/*vel cantilen«,quae^//j&*r*»«&/canutur, vel ad quas , 



tan- 



De Musica Instrumentali. ^[ 



_^ — — — — ^— « ■ ' — »M^— I..— - ■ ■ . I. M . ■ ■ .1 — | ^ ^p— _,_ 

tanquamad rcgulam, »o'f4o<, yel leges citharaedicz accommodantur, 
Eurip.verdfcripfit iva-QoffMyytumvlxi&uohim calamitatem : quafi, 
<\x\x lament abili &c in fuavu/flfcwvefonofit decantanda_>. 

Quo modo Orphettm ad inferos, fumpta cithara,defcendi(Te, atque 
cum mil ificam quandam lamentationcm ob denatam Eurydtcen ceci- 
I niflet,lacrymasinferis excitaflfe memorant. 

Au'e^autem appellatatn notat Euftath.quafi Atlrf«,ut fcribit Nat: 
Com. lib /♦ LMytboLap.f. CMercuriutn,zit>primumfuij//e inqt/iunt,qxi ly- 
ram invtnerit, utfcriptuM reliquit Pattfanias in Eliacis prioribut , quanta 
etiam Apollini, citm pax inter ittospojffitrtMmerta efletylargitacft. Un- 
de Lyra quafi tytra dida fuit,praemium fcil.& compenfatio pro bobus. 

Et porro lyra inventionem ita defcribit : Erat auttm teftudo , qua 
X«Aw« a Gratis vocatur, in huncmodumformata, ut ait Lucianns in dialo- 
go Apoll. & Vulc. cum tejludinem mortuam ndripas Nili wveniflet, 
brachia adapt avit-, acjugtm induxit, calamosfapojlea agglutinans,& (un- 
do Juhjeclo quo dam, acnovem deinde chordasjuper calamis, tanquam anfulis 
wtendensijucundum quidmodulatm eft. Id cum in monte Cyttene pro- 
ximo feciflet, mons chelidorfa vocatus fait,tefte,P<M^WM /* t^drcadi- 
cis. Nat Com.Myth$Uib.f.cap.t. 

A\'i)dicutittetrachordumpriuunvcnlffc,zclinumpraderd(sinten- 
difcquh chordae nondum eflent invent*. Hznc/eptem chordarum fe- 
cit ^Apollo , accommodansadP-MMjfiftulam Jovis & Thymbris filij. 
Namhiclino foluto&ademptochordasintendit, undedi&useft //- 
numinvenife. JV>/. iib.j.cap.y. CujusreibrevitermerninitASf^Wfr 
inAlexipharmacis: 

jiudrieojcusQjKSvdiia.vSti'rcr tnpeiottt 
EmMJfC &C. 

Id eft: 
iMutapriusfueratfvocaUm reddidit iffanu 
uMercurius : dempta carneiteftudim-,fundo 
Brachiabina lecatjuper his chorda/fa tettndit. 
Idem Homerus teftatur hy mno in Mercuriumj : 



Aaa 2 iMercH- 



364 De Musica Instrumentali. 

tMercurituuti%primum tefiudincm fabricate esl caneranu. 
Poftea fyra vel tcftu dims fabricat/onem his verfibus dcfcribit : 

Id eft: 
Fixit uti£ in mcHJurUfeftis arundinibiu caUmi 
/ ''rotenfis per dor fain ft Item teftudinis. 
Circa autem pellem ext&ndit bonis conjilijsfuis : 
^ccubtios(wx"ty m ? {*'hj*g*m({vyn) *utem aft wit ambo- 
Septem autem concinnas ovium extendit chordas , (bus. 

Veriimpojiquam conftruxitferens amabile ludicrum , 
PleSiro commavebat partim, hjtc autem a manu, 
Graviterinfinuit t Deus autem pulchti canebat 
K^ib extemporaneo conatus* 
Ex quibus verfibus praeter alia lyra vel teftudinis partes percipero 
licet,quas has numerant. 

n>%uff dicitnr pars cithars,vel lyr^verticillos f««/7Mw,quibus fides 
intenduntur & laxanturj ipfi autem verticilti, quibus fides vertutur & 
intenduntur,dicuntur xo'AAojrec » item Ko7ke£ e«,Euftath. xi&c4>> ©^ t>7? 
v&ye» r.£&a€@hi it ' 5 Ttivomq a) %»(&a4. Quidam fcribunt ita dittos ab 
ipfa materia, ex qua fiunt. Eft autem tUfoefy cerium durius, in cervi- 
cibus & dorfis boumant ovium. Horn. OdyiT. <j>. 

uf c£ anf/> tylp\uyy%* jJ%ifUf*$poi t(g\ dotitju <Scc. 
Sicut quando virtitharaperitus tfr cantm 
Tactic extendit novo injinu {^i^oic^chovdam, 
Tan gens utrin^ bene ret or turn inteftinum ovis. 
EtrLucianus. ivei^ctq it tsvfat^it xoXkom ist%sfi$a4-> ifuAuitt anstaiv 71 t@j 
a»»JeV,quibu s verbis fignificat^i quis tangat &attretiet chordas, noru> 
prius jufta foni proportion vcrticilltsmenfas, abfonum& a muftca alie- 
num cone tt art ftrepitum^rtyxttwj item dicunturcortwacitbar*. Zvylt 
in cithara vel lyra diaxxxr jugu & pars illa,quam finiftra manus ample- 
clitur. Sic obfervat iheophraftm lib.y.de plantis, ilicem arborem eflo 
utilemnon(impliciteradlyram,venimad^t/>«tantummod6. 

__ IlAifXTfai' 



De Musica Instrumentali. $6} 



nAtrxffovin cithara,vcl lyradiciturid, quo fides ejus pulfantur. 
Pulfant enim radiolo, altera manu fides citharoedi, quod plectrum k 
percuflione appellarunt : altera manu premunt nervos certis interval- 
lis. Primus Demopaetui Sicyonius pieclri officium ad folam manum 
tranftulit. Quidam ab Epigono primum omiflum ple&ri ufum fcri- 
bunt. Sic unguibus & digitorum fummitate etiam nunc citharae 
nervos temperant. Cujus autem chordae ferreae, aut exorichalco 
funt,w»/»imodulantur. Etiam digitalia argentea induerunt, quo- 
rum extrema pennarum cufpidibus muniantur. 

Lyram autem non pleclri percuflione,fed/?/<*r*;»intentarum at- 
tritu tangunt, ut fcribit Scaliger lib.r. Poet. c.48. qui, quod fupra diceba- 
mus , de CMercurio Lyra inventore ita fcribit : Lyra invent urn CMercu- 
rio attribuunt : quum adaridam tejludinem cjfcndijfet pedem. Animad- 
verfi enim, quern exintentit nervii edideratjonojlineas chorda intendiffe. 
Deinde quumfratris Apollinis furto boves abegiffet t tram acfupplicium no- 
vo chelys invent o redemtffe: vicifim^abApoUinecaduceumaccepiJJe. Hu- 
jmhancvim fuiffe quidam (cribunt } ut facit'e pax inter quo/vis, eavirgain- 
terpofita , conciliaretur. Tjtu cum vellet experiment urn rei facer e Mtrcu- 
riu4,wter duosangues acerrime inter fe dimicantes,illamconjecit } qui re- 
pent e fail ifunt amicitunde virgaiUapofteageminis anguibus circumvolu- 
tis fuit infianitaiqu't concoraia ftcuritatemdenotabant,utmemoratNau 
com. lib. j. Mytk.ej.&Serviusin*. jtneid. fed ad lyram revertamur. 

Acceptam Apollo Lyram z&fiJluUy cujus effet author Pan, modu- 
les lineis exempHs chordis, atqj nervets intentis adaptaffe. Nervos 
feptem efle numero inftituit : quot ipfe menfes in utero fuiflet genitri- 
cis. Quam ob caufTam jbttoxtottcv vocat Lyram pindarus Pyth. !3. ejus 
interpreTi9n»ittiiBv. Nam eadem chorda feptem alioqui fonos edi- 
mus. Sunt autem j^rv;velrAWrf,fidesexintcftinocontorto&a- 
refafto, qua: mufico inftrumento intentae,pulfu melodicos fonos red- 
dunt. Dicitur & tivovlinum chorda citharae, qu6d olim ex lino fieri fo- 
lerent, quemadmodum & nitoh vel/fiWaPhiloftrato appellantur,unde 
Sf>awx*7K^i , ra<'Vocatadicebamusj fie Synefius hym. 8. v^ro Lu^ova.^- 

Aaa i /Myav 



i66 De Musica Instrumentali. 



uo 



ftoydv ikttyarm Utw ftirut Xupac Eraow Xtyj^av own i w« mt fteUet^Ex ferro 
ite* & chalybc,& orichalco fieri cSfucvere fides:^o^o»w>« dicitur chor- 
daru intent to inlyra&inftrumentu 30; 3orro»quo chordae intenduntur. 
Scd ut adchordasredeamus, oftavam additam fcripfit Ariftote- 
les, neque tameneam,quz media vocabaturante,nomen amifliflc--. 
Alii zbApollitie nov'ubordam fcribuntLyram editam,a Mufarum numero, 
ut ait interpres Arati. Tanietfi cum Decacberde etiam pingebatur : 
quippe cum Mufis eflct ipfedecimus. Per quern numerumFulgen- 
tius decern humanavocis modulamina denotari affirmat : ntmpe quatuor 
primorcsdcntes,fl««/i»£*4^r«f/M/; duolabra, qtufint veluticymba- 
Uvtrborum-, linguam, /i/fSrirzw, palatum, «y«rftf/rf4w/^ profet at fi- 
/wwwiafperam arteriam,^** eil meatttsjpiritatU:& pulmonem,^*/' vein- 
tifoUu conceptumJpiritKmreddat & rcvffcet.Argiviverbtttu/cJamdixl- 
re iis , qui pluribui jeptenis utcrentur. Neque enim jus erat, inquit 
Plutarch, lib. deMufica,quondamprofua cuiquelibidine, utnunc, fi- 
dibus canere, neque harmonias & numeros immutare. Siquidemj 
fingulis carminibus fuam retinebant intenfionem. Hinc cognomen 
apud Grzcos invenerunt, ut vouot dicerentur , quafi leges : quod cujuf- 
que intenfionis receptam formam violare nefasforet. Hinc glo- 
riari foliti Lacedamomi, fe rpts nfo mrwdveu 2^?fl«gy^'»jf ujV pamtw h. e. 
tera fe muficos efle coercitos,qui inemendandaveterismuficzhar- 
monia perverse fuerant ingeniofi. Redle fcriptum tjis confentien- 
tehiftoria,quz in tres Muficos Terpaadrum, Timet beumSc Vhrynidcm 
-fimilem ob caufam animadverfum teftatur Cafaub. lib.14.cAmA- 
then. Et quidem in fenatufconfulto Lacedzmoniorum, quo Timo- 
thewurbe peUitur,duznotanturcaufz,/>r/«wquddvcterem muficam 
novis corrupiffct inventis : </«W<rquodindecorisfigmentis fuisde Se- 
w*Aepartu juventutis animos corrumperet. Fecerat enim Semelem 
vnBacchi partu deformiter & indecore ejulantem, nulla habitaratio- 
ne majeftatis illius Dei : quem par erat minore matris cruciatu & aliis 
legib. veniffe in hanc lucem,quam e vili popejlo homunculu m aliquem 
C>/w^./«^.*".".DecretuilludLitiu$(7)irrfi^«ftr de Poe hift.dial.o.exBoe- 
tio his verbis rccitat, ann otanteGwwgr* in o p eris fubcefi vis cent.i.c. 18. 

uoni- 



De Music a Instrument all 367/ 

Qupniam 7/j»0/£a&Milefius,in noftram vcniens civitatem,antiquu j 
cantumnegiigit, & feptichordem cithararn averfatus,multarum vocu 
confonantiam > h,c.polyphoniam inducens,infecitauditus juvenu per 
chordarutn multiplicitatem, i. d polychordiam & recentiflimum melos 
induxJt^&i/rfrr^wpro firnplici& ordinata circuminduit modulations, 
in chromaticum conftituens melidiofin, pro «?<*; «?*/?/* faciens and Aro-/ 
phonalternam jaccitusveroinEleufiniae Cereris certamen,indecente 
difperfit fabularum fucceflionemyftwter n.dolores non fat jufte juve- 
nes docuit:Edoceridicimusdehis Reges&Ephoros,accufandu efleTi- 
motheum , reaflumendam veroundecimchordaruJyram excidentes 
fuperfluas , relicla feptichordi cithara , ut qui vis intuens urbis gravita- 
tem, caveat in Spartam inferre quidpiam inhoneftarum,indecenti- 
umqueconfuetudinum_>. 

Sic Marc.Tull z.de leg. fuccincle fcribit:Illa fcvera Lacedzmon nervos 
juflir,quodpluresquamfeptemhaberet in Timctbet fidibvs incidt. Nee 
tamendefuerunt,qui antores e(Tent,Timotheum cum invidiam novi- 
tatis a it depuliflet, producla inmedium vttxfclcffigic AfoUinti ,inipfa 
urbeLacedxmonioruminventa^yramtenentisjqu^wwwwrvwha- 
beret, fuifle abfolutum, ut notat Jj. CafaubAX. 

Porro ciihartfiguram ///wiGraecosprimum fuifle concinnatamCr- 
f'tonii tempore,qui Terpandri fuit difcipulus, fcribit Scaligenfukqi haec 
ipfa appellata Afias, propterea quod a Lesbiis /*#*## fueritimportata. 
Hanc Hieronynms autor eft effici foiitam in modum Miterae,cum_. 
chordis viginti quatuor, & per digitos variis vocibus tinnulifcj; i&ibus 
in diverfis modis concitari. , 

Cruquim ad Od.io.lib.i.Carm.Horat.inquicEx Idiomatis 7Ultce,A- 
Umanico, Gallico, Flaadrko lyra ad hue fuum nomen habet integrum.*, 
namq; & incurva eft & bkruTv figurant prae fe fert intuenti propius.Ci 
tharam efle volunt vulgonominatam^/W/wwa^wrftefta: ejus ani 
malis^'Aw Cifthre aut potius citherne,que, vox a cithara paucisimnm- 
tatisdedu&avidetur. 

Legem a t pulfandae citharae dedifle ferunt Olymfum Myfium,Poetam 
melicu& elegiarum. Ante Archilochu certos modos, vel ro/m<c cithara* 



dicos 



}68 De Music a Instrument all 



dicos 7tff4*<&rinftituit,quos afe 8c a difcipulo vocavit wxiav* &a-n^- 
'***&&•»' ' 

Aregitnibui doricis duos, Q oimnor & aiofao* : iccircoquiainBoeo- 
cia extitifle crcditns eft primtuenharxdut Amphio ft 3 ]osh & Antiopes H- 
lius quern in Muficorumbreviario,principemcitharac&citharKdicae 
Pocfeos archite&um appellat Heraclidts. 

A temptrnm autem celeriute duos tfoxcuov & o£uV qui multis con- 
ftabat pyrrhichiis , & feptimumTJT^w^quieratex horumquatuor 
compofitus,vEolio,Terpandrio,Cepione, Baeotio. Idem Ter pan- 
der primus adjecit ad Hcroicos verCmLydios modulos. UtTitnothetts 
Milefius Terpandri aut Neomyli filius citharaedus,Euripidj cozvus, 
fub Fhilippo Rege Macedonum, fcripfit prater alia Nomos citharx- 
dicos multis verfuum millibus. Scalig. 

Partes vero xi9«?» $mx vouui Terpandro dividente , hx funt, ut eft 
apud Pollucem. lmtex^P r£ ^ M » «**?;£«* ***"* ■> tiitufx* ' *<*i»Tg 07m fit- 
;4jwiiwufiai£0*» iaflexiones,otA$ct\oq medium, artpwy'ufigiUum, <&i\oy©.. 
h£tL»xt*v muficum verbum eft,& citharafonos & modosinchoanti pe- 
culiare,utody(T '.&. 

MoA^f i£*if£orac il'ntvotx.a1ff, f*s<r<rx<. 
(.Antuminctptentes faltabant in medium. 
HincStefichorus Mufamvocatrt^eojjuaAflrech.e cantiones incipi- 
entem. Pindarus autem prxfationes live proaemia, a^jd^og^, quod 
choris & faltanonibus prxeanc 

Is Cafaub. lib. 4. c 17. in Athen. manifefto effe falfum fcribit w *£• 
a*X eit w Qopittyy®' e ^ c '^ c '- Pcnti enim fermonis Grxci fciunt,ver- 
bum hoc dc omnibuspromifcue dici pofle, qui faciendi aut dicendi aut 
canendi cxemplum aihs prxbent, ut inchoro facit xof vQeuof . Solent 
etiam citharzdi 1 ut &aliiMufici, difcipulisfuisproponere, quas Ta- 
bula t u R A s vulgus nnncupat. Ex funt defcriptiones phthongo- 
runi/exquibuscompofitafueritalicujuscanticiharmonia. Res fane 
pukhcrrima & ingenioliilima:nameaeftquafifcripturatonorum& 
foni. 

Hujus praclari inventi au&orcm facit Erefiut PhAniat, nobilis pe- 



ripati- 



De Musica Instrumental!. j6p 



rwitcticwSyStratoftuum cioharcedum-& iijs x-d-t^ifjxjfc &_U««Ao»:qua 
do lib.i.de Pofet. Stratonkum Athenienfcm,fcribit,exiftimari primum 
omnium nudis cithara. fonis,qu6s vox noncomitaretur, mukas fidei 
adjeciire, primumqj docuiffe concentusmuficos ac(A«x < =W*«)nu- 
meros,varictatesqj<lefignaflc:4^0!»^/». 

Graccisautcm^ictj^a/ti/irtOTsafoafl^a/oft Phthongorum fyftemata, ut 
mufici appellant,/*/^*//* ^w^/r^acfpedanda oculis exhibere. Un 
de manavit/w verbium de eo,qui dicit idemfapiutjk ut Poeta ait, eadem 
oberrat chorda, *$' ««'f ^ut^anficfr^ atito cw-ri xbmKpixtt. Vehemen- 
ter namq j Muficis faedum efUn ijsdemfidibus faepius hacrerc. Undc 
Horatiu* mzrte Poeticainquit: 

Et citharxdut 

Ridetur, chorda qui femper oberrat eadeitu. 
Praeterea ad ilia Horat. lib.4.carm. Od. j. 
O tejtudims aurta 

Dulcem qua ftrepitum Fieri t empires, 
AnnotatCruquius. Hectpfumjiti^mt^slchordarumfeufidiumpro- 
priunL*. 

Nam 4^'& «M}u»d eft rdv xt&etfu iuv xvg/et(,d$i 70 tJix^u tttr icuttvKon 
■nSv xoqSatv dnliS^ ut ait Suidat, Id t^cithareedorumeilpr^prium, quiex- 
trtmit digitis chordas tangunt. Mufici enim dicuntur fuas x°^s $**>• 
A«» apud Ariftot. in probl. vcl fimpliciter fytiktir. ut eft apud Plutarch. 
in Peride nt6( r» yoV cQiwj x<3« 4"» Aetna, qui fuavitcr fidibus ta&is lufe- 
rat. Et chorda dicitu r <£at&j<$<w, quae tangitur, movetur & impelli- 
tur. Hinc opytv*. i£~\_x«e & cJfafa^rip** <l uac pulfantur a pfallente. 
Tandem ut de Cithara cantu aliquid dicamus, Ste/andrumSzmmm, 
fcribit Timomachus in Cypriacis , multum artem auxifle, primumdj 
Delphis cithara Homeripugnas cantaviffe. Alij Oempam ad citha- 
ram primum cantafle , eum poft imitatis Achivo Polluce & Cyne- 
thenfi Diocle. Citharac cantum innuit etiam Poeta Vtuufinus lib.i. 
Carm.Od.15. 

jmbelli cithara carmina divides* 

_*!__ Cithara , 



12 



De Musiga Instrumentali. 



Cithara,utnomm,/w/>^c(l rebus betiicu-, ut quae tubas & lituos 
requirun^fed4/>/*»«*/fradhilaritatem & ialtu». Unde Brifcis ad A- 
chillemfcribit epift. j.Heroid. molliciei ipfum incufansj 
Etji quis qHdratyCjMArcpugnart recufes : 
fttgna nocet : at hard , noxfc Ftntuajuvant. 
Dividere autera r^rw/«rf,c(Tevideturquibuulam, carminaper citharx 
nervosparthi>quodcitharoecufaciunt,cumrnodulantur, nunc enim 
hanc,nunc illam chordam carpunc , & de cantilena huic & illi chords 
aliquid impertiunt. Hoc modo per citharam carmina dividuntur : 
velpotiuscitharacarmmacanunturaudientibusqj dividuntur. 

Stuciius lib.}, antiq.conviv.c.zo. Apud Htbrsos Peretim dicit pro- 
priumefTefidicinu,qui minutatim fingula verba cantici inftrumen- 
to mufico accommodant&applicant,quod fere fit imminutionc/fa/ 
lice f tendons, German, imffln five risli, appellantur. Prarterea figilla- 
tim explorandae chorde. inftrumenti mulicis & ad concentum harmo- 
niamqj ejus quod canituraccommodandaefunt. Hoc verbum ufur- 
patur Amos 6. ubi Arias putat genus cantionis diatonkum fignificari , 
quodadvoluptatesmagis&adpermulccndasaurcs nacum efle vide- 
turquodminutistemporumfe&ionibus , & moduli* crebrioribus, 
prater vocumconforuntiam,cacterarfw/m£rfrr/7/*f imitetur. Nudos 
verd 8* fobs abstfc hominuvoce cithar* cat us, Menecharmus ait, primtim 
inveniffe Ariftonicum Argtvum,qui Corcyrcj habitavit faeculoAntiochi. 

Notatudeniq; digniflimumeft,quod fcribunt, Afpenditm Citha- 
racdum n» vum cithara ludendi medum inveniflfe, una tantumfiniftra ni- 
mirummanu , reliquis citharoedis utriusq, manus fungi folitis offi- 
cio,tenentibus dextra plectrum, id quod Fores canerb appeila- 
J buntifat/trif verd digitis chordas carpentibus,lN t uscanere voca- 
bant. Difficileigiturvifum cft,quod Afpendiuscitharcedus faciebat, 
qui nequaquam utraq; utebatur manu, fed totam cantionem intut dr 
fmiflra tanturn manu modulabatur : atqj ita tacita leniq j modulatio- 
ne (iniftra contacts chordis,cantilena peragebatur , ut vox ad citha- 
roedum duntaxat, aut proximo aflidentem perveniret. \^4jJ>tndiut 

. ' ' quoq> 



De Musica Instrumentali. yp\ 



quoq, eft civitas Pam phyliae tefte Stephano : Inde »_^«w^'diceban 
tur,apudquo$cithaioedihocartificio praccclluifle vidcntur,*/ rcfcrt 
Ertjmus. 

Tandem citharac fonum t^Ariftonkum Argivum introduxifie fcri- 
ptum reliquit Menecharmus* Coronidis loco huic capiti dc cirha- 
ra & lyra adjiciamus encomium lyr* t cui ob harmoniz & fonorum in ea 
perfedionemhominis vitam perfimilem afleruit Eurjphtmus Pytha- 
gorcus. Lyraenim his tribmeget^cenftruclioncyconcinnhate^ontrcila- 
tient: quibus respondent//* virofelici i fdeultasj)abitm&.atlioi quorum 
abfolutio fine internis extemisqj inftrumentis fervari non poteft. 
P icc9l.gr ddj . Phi/, mor. cap.10. 

Dc Lyra dpudfhiloftrdtum in Icombus hdclegdntur : 
Lyram pulcherrimum inventum geminis cornibus jugo, & Che- 
ly primus Mercuriuscompegifle , &poft Apollinemac Mufas Am- 
phioni Thebano dono dedifte pcrhibetur. Is autem Thcbas non- 
dum muris cinctas habitans, cantus mifit in lapides,& audientes lapi- 
des concurrunt. Harcenimpi&urx infunt. Primam igitur lyram 
defpice,an pro dignitatc pifta fit. Cornu nanq;, caprx efle petulcae 
Poets ajunt:ipfo autem cornu,muficusquidem ad lyram. Sagitta- 
rius vero ad fua utitur commoda. Lingua quibus lyra indiget,ex bu- 
xo,omnia validaaclevia, Ebur in nulla eft lyra; parte Hominibus e. 
lephantem adhuc,& ad quid ejus cornibus uterentur ignorantibus, & 
C helis nigra quidcm,fed adfabre, & ut rei natura exigit , perfecta eft > 
orbes fiavis inter fe umtiilicis adnexos circundata. Nervi autem_. 
partim quidem magadi appofiti funt j urnbilicisq ; occurrunt , partim 
verd fub jugocavi videntur. Hicutiqjipforum habitus aptiffimus, 
cum diretti in lyra reclinentur. Amphion autem quid ait? Quidnam 
aliud,quam canit,& altera manus,mentem ad lyram revocat , ipfeque 
tantumaperitdentium,quantumcanenti fiuis eft. Canita (puto) 
terram,quar curnomniu genetrix,ac mater fit, muros fponte pratbcat. 
Coma a. per fe quoq; jucunda,fronti quidem obcrrans,una vero cum 
lanugine (ecundu aure defcendes,auriqj nefcio quid prefercs, ac cum 



£bb z mitra 



(32 



De Musica Instrumentali. 



mitra multo fuavior, quam gratias elaborate Poetee fcrunc. Dul- 
ciffimumornamentum, & ad lyram poitremum Mcrcurius amoro 
captus,utroq; Amphioncm muncre mihi profecutus vidctur. C hla* 
mysprxtereaquamgeftat,iMercurio&ipfe : nequc enim unocon- 
ftat colore,fcd mutat,ac juxta irim variat. In editoautem fedct , pe- 
dc quidem terrain concinne pul(ans,dextcra vero nervos ple&ens. 
Canit & altera manus,in rectum promiflbs habet digitos,quod folam 
plafticen aufuram credercm. Eftd,qua: vero ad lapides pertinent , 
quomodohabent? Omnesadcantumconcurrunt,&audiunt,ac mu- 
rus fiunt: & hie quidem jam exaedifieatus eft, hie vero afcendit , illo 
nuper praevenit. Ambitiofijac fuaves funt lapides, muficaeq j obfe- 
quentes. At mums portis feptem,quot lyra tenoribus conftat. 



Caput XII. 

DE VAR IIS InJ?rumentis 3 Lyr£ & Cithartproxmis, 

deSdndA^HtlicoMe^Barivte^TrigenOySambkcaiPhanke, 
XfjtbhJ'AndurtLs. 

Slmilitudine affinia Lyracfuere pIuraaliaorganaMufi- 
ca. t.h'u$(v\/o< Scindapfut fuit inftrumentu m muficum T»if a'^of . 
iovj ejusqj chords ex aurubtlco feriri folitz, qno{ mttliercs praeci- 
pue*/* traduntur* Numerus chordarum Lyra inferior : ufus 
idem. Unde epitheton additum aTheopompo Colophonio : 

jLJtiv&tip®* hvp6evT<zyLeycLvyei(>6<r<ri Ttvd<r<rcov 

"O£rivovi TpofActAoio reroyfilvov ajgijevT®** 

Idefti 

Scindapfum mtgnutn lyre fimilem mdnibm pulfatts & extcuens 
( dcumremfitmm molten s) exviruti novella^ myruxfafoicaturru. 

"""*" ~~~ — — - -■■-■-■■ — 



De Musica Instrumentali. 



ml 



In fccundo vcrfu Cafaub. legit otwotfagineum. Nam o£v* Thco 
phrafti,quam fcifcimam indigitavit Theodoras Gaza, judicioerudi- 
toru mfagus ilia eft, operibus ligneis apta arbor. Ex hac arbore fa&um 
Scindapfum ait Poe"ta_«, 

Sed vidcntur ad fcindapfi fabricam non unius generis ligna defi- 

derata. Idco addit«cfjt4xAow tvmy fjSpot aJ^sur^, elaboratum e Ugno 

I promali grandts. mvyftyo* interpretatur Cafaubonus non de prarci- 

pua Scindapfi materia: fed dcligno ad quafdam partes neceflario. A- 

pudLaertium &7W4//Wfumiturpro viliflimoinftrumento. 

e \mov Helicon alteram inftrumentu m, a Mufarum monte nomen 
ducens, & chordarum numerum a nurture earundcm. Hm£xp$vi 
igiutr vel ncvem chordarum fv\\. of^aiwiquemadniodum fcripfit Ptoltm* 
lib. de Muf quarum chordarum tres funtStfj^WoBfawveiepitririitres 
autemaj^ «ii'Tiftuhemiolii&Tf«<2Jflt7ra<rw- Ab hocinftrumentoMu- 
fas dici i\mu»uHa( quidam putant,qudd hoc ipfo impcnsegaudeant. 

QJ{£ir&,vc)@Ji£t7oi,B/trfytus vel Bar by turn. Inftrurrientum fuit 
muficum,multisintentum chordis, unde & Theocritusj dixit PdqCmv 
if wbAi/'xop^W.N eanthes apudAthen. lib.*, to @o(&tw eflc tradit Anacreon- 
r/ifft^iua.inventum:hocmuItum eft ula Sappho '8c Alcorn. .Gravis ei To- 
nus extitit & aptus £<vw:qnocirca Pollux etiam (ia^vfum/ dictum pro- 
dit,quafiquodl3«tf«a#TvjV<$«r>J»vel ^5<>>/ovgravem fonum reddit./w'w 
etiam fuiife vocatasTOf c^atc alibi diximus, quoniam ante nervorum 
ufum lineii utebantur ftaminibus. 

Hujusmentionem facit Horat.lib.i.carm.Od.i« 

— — Si netLttbiAS 
Euterpe cehibet, nee Polymneitu 
Lesboum refugit tenderc barbiton 

EtOd.?i. 

- - age die Latinum 

Bar bite carmen 
Lesbio primum modulate civi. 
Significat primum ^/r<*» barbito ufum j unde Leiboumvocttab 

[ Bbb j infula 



$74 & E Musica Instaumentali. 






iafuU Lesbo, propter Alcaeum & Sappho cgregiosZ^rw/^.vwinfula^ 
©riundos. Tatdert autem>^yfrf«pertinet,quibusbarbitontenditur 
plcdrifqj five radiis percutitur. Undc Halyearn. lib, 7. Qctf&m yjfxw 
idem quod (3*fC^«i»barbiton pulfarc, quodapud Athen.cthm lib.4. 
eft o(y*tovamnv,i&) »Aw^^»,inftrumentis intenfum , & multarum 
chordarum & citharae genus graviusaliquantofonantis. 

Trigonon eB inftrumentum muficum, a triangular! figuranomen 
habens. J^lib.4.hift.theatr. a Syrisrcpertum fuifle tradidit. At hen, 
lib. ij. rflywor «7i»» fgvo'av) ifr' jf& w&sdu? ftt'A^ \uvmm1u Video lia- 
bentem Trigonum, quo numeros Jonicos modulatur. At hen, lib. 4. 
inquit: Alexander ingeniifui talequidam documentum publico AVw* 
przbuit in eo, quod Trigonon vocant, inftruracnto, ut ad infaniam ufq j 
Mufices Audio inflammavcrit Romanos > ^oc^a»»rdicitur) multiqj 
numeros ejus ac xf wfjutm pulfus eciamnum recordantur. Hujus Tri- 
goni inMufisJT^Wilr/mcminit. 

Griefippus Adulter is nofturnas cantiones eftcommentatus, quibus 
evocencfoeminas } /r/^/;0 & Sajttbuc4ludcntct.AtheaAib.14. Sambu- 
<ttmau£em,fiveSambicam,qiue triangularis citharae Ipecics eft , Lyto- 
fhmtticem appellant. Hujus inventorem fuifle jbycum Rheginum affir- 
mat, quemadmodum & Trigoni, #.»**/£« Cyzicenuslib.i.deHoris. 
Polyd. lib.l.CiJ.AbipfoIbyco inftrumentum ibycinum fuit didrum,quo 
Ga/li & Romani in militia ufi fucrunt. Apud Athen. lib. 14. dicitur 
o^y0%yfor titeu (lhoikov ofyauiav ttjV ettfiSvxtir j($$ TtTfdxsgSov, acutum ejus 
effe fonum , & quatuor fidibus tenfuru organurrL.. 

Sdtnbucam quoque ufitatamfcribit Parthit & Trogladytis Eupho- 
rion. Certum autcm eft, vetuifimos Orientis papuloses* organo fuif- 
fe ufos : indc tranfiit poftea ad Graccos res & nomen Daniel Prophet a 
cap. j. n dv upa auutnrn t?? m\'xi?f<&>,o-ve/yft&+, yj) Htfylqa;, aau^vurn tf, 
rum audieriiis voccm Sambucx. In chaldaico textu eft K3-0 sab- 
becaj). 

Semm Deltm libr. 1. Deliadisfcribit: Sambuca primamufam., 

_ __ __ ______ 



De Musica Instrumentali. 



J3 



f uifle SybiUm, nommatumque fie fuifle illud inftrumentum a Sambyte 
inventorc quodam^ 

Hieronymus ad DArdanum^ modum conficiendi Sambucanu 
oftendit quodammodo. SAmbuc* ( inquit Porphyria* in Vtolonuthar- 
monia} triangulum inftrumentum eft, quod ex inxqualibus longi- 
tudine, ficut & craflitudine nervis efficitur. Hmc SambuctjlrtA di- 
citur,qux hoc inftrumento ludit & utitur. Euphortonjcribtt Itb.dz^ 
Ifthmtis, apud Mytilenen ex Mufu uuam cum Sambuca videri,LeC- 
bothemidisopus. 

Thcenicem Ephorus &Scammon Hb.de Inventis, inftrumentum 
vocant, repertum a Phcemcibta a&coc^ fie appellaturaabinventoribus. 
Semus autem Delius lib. i. Deli ad is ita vocatum cenfet,quia ejus artifex 
cubicumepa]ma,quse Deli eft,fabricatu$ fit, 2^'toc*tSc* A>»A$i Qo'miioc 
ms ctyKairai curti irtyyoi vzL&eu- 

NabtumcucPfjcenicumf vel /fr£r^nw»inventum,ipfum nomen 
indicio eft, inquit Cajaubonus. De NabloaitSopateijJMvg. Sido*ii2{A- 
bli fides Junt corrupt*, in Portis : 

Intei pres fie vertit. Nee^ Sidonii TfabU ftrefttus I faucibut per- 
foruns fidibtts excitatur. Organi excavatam 8c carinatam partem al- 
veo fimilem ita vocat. Arx A then. \afvy)oQuv<&TV7ii(> inquit Ca- 
faub. periphrafis eft fidium ,per quas inttntxt [onus editur ,ut per guttur 
voxprcdit. cxyjffit&au dicuntrur abfque duhio fides y quando longo ufu 
ipfarum [onus minuitur & deficit. Idem Sopater in Myftaci fervulo 
(cribit : 

Id eft: 
Inter alia Muficorum inftrumentorum 7\£r£/<#fuavker canorus 
eft:cujus lateribus affixa lotus inanima,emittit fpirantem & anima- 
tam mufam voluptatemq ue affert, chorum verfus decanuntcm ex- 
hilarans ac Baccbico furore comraovens. 



ivd^t 



uv 



p6 De Musica Instrumentali. 



Evet&ifvox alludk adillud Firgilti, 

— — , Ev antes orgia arcum. 

Hincapparetin OrgnsRaccbi, animos coram, qui feftum celebra- 
rent , Nablu ad choreas 6c cripudia Patentees in<citarc folitos: Hinc di- 
tninutiva vox Nabliam , cujus fecic mentionem Ovid. 3. de arte aman- 
di: 

Difie etiam dttplici geniaiiamblizpa/ntaj 
Pertere, cenveniunt dulcibtu iUa modus. 

Pmagorides quoque lib.z. de fcftis conventibus, qui ad Daphnen 
fiunt, inftrumenti Mufici, quod Panduram vocant, meminit. 

Pythagoras , Trogloayta* yinquit , Panduran ex ea Lauro, quae in 
mari gignitur , fabricare. EMfhromnlib.de Ifthtnw fcribit quos nunc 
T^ablifias , Panduriflas 8c Sambucijtat vocant, nullis uti novitiis inftru- 
mentis,fidiumqj gra vi fono:Barbito» y cu j us meminere Sappho8c Anacre- 
on f Trigona 8c Sambucas efle procul dubio.Exquibus perfpicere licet,u- 
nam ac idetninftrumentum non rardpluribus vocari 8c ipdigitari no- 
minibus. 




Caput XIIJ. 

D E MA GADI, PeElideJfalterio , Ep'igo- 
jte»fTripade y drc. 
Upra de tibiis mentionem fccimusMagadis ut ti- 
biae & attigimus dubitationcm,4» tibU vel cither* genus 
Jit,ibidemquc, adduximus teftiraonia , quae (rant a tibiae 
parto. 
Dttrit Hb. de Tragcedia di&am iAfagadin vult a Magdo Thrace* 
Apud Athett. if. 4-numeratur interinftrumenta,quz tenfis fidibus fo* 
norafunt,/ui«£>*A> ol&ct HkoLug) uuiya&f <apyoumfi^i¥crmrr 1 na$alvtfi(£^tu- 
$»0«,Ai;'»a,j32(Cmr- Novi & inftrumentum Magadin , quod fidibus 
intenditur , quemadmodum cithara,Jyra, barbitos. Et alicubi dul- 
ciflunus Anacreon inquit :+<*&* J" «xooi;go{ <fcw<n fjajaiw !%<»». Maga- 
din habens, viginti fidibus cano. Notachordarttm rmmerttm. 

I ~ Idem 



Ds Music a Instrument all py 



Idem Anacreon Jtfrf£*<AV»,inquit,inftrumentum did, cantionibus 
aptumtyetKTixovogyavovjaLjdisrcpertum: quamobrem Lydtas mulie- 
res pfaltrias &cantatrices vocari Ion amor eS in Omphale: XA'aj Avieu 
^>AAtqt<u imAauQsru* ufuruv dot&oi i»V fcirnxotrfinomt. At VOS Lydiaepfal- 
tria: vetuftorum Hyranomm canta trices ornate holpitcnu. 

luphorion in lib.de tfthmijs fcribit, Magadm prifcum efle inftrumen- 
tum,feroq j admodum ejus mutatamelfe fabricam una cum nomine , 
vocatumqj fuUTe a pofteris Sambncam, frcquentiflimumid efle apud 
LMityleneos a Z«^^/w/^antiquoftamario*/ww/x^ij/{>fculptam_>, 
quae illud teneret,ut fupra c.n. etiam dicebamus. 

(JMenxrhmtuYibAe artificibus,ilfe£AlM»,ait,eandcni cfle cum Petti- 
dc & inventam a Sappho, ut mox dicemus. 

Telefles in Hy menaeo Dithy ramblco, Magadi qu'tn^ efle fides ait : A- 
Um alio ctangore e cor nit vociferans , Magadin irriubat (digit or am pulfu 
■velut titfffabjtjqamq) fidium virgisdiftwclam, manum verfans u/erifer, 
uncle cut/urn inih t eoranrrentent3. 

^yfrifioxenus (criyRt,Magadis &c /Vtf/<&absq; plettro ufum efle in_» 
canticis,ideoq; Pindarum in fuo ad Hierone Scolio , Magadin appel- 
laflet^aA/toV dtiipQoyyor, (redditum mutuis vicrbus:vel dcontrarijs 
vocibus,quales funt puerorum & v//wvw»,velut Temper concentus ad- 
eflet,nempe virorum & puerorum. 

Phry nidus in Pheenifiis ait : 4"*Ammw dttiarcts titihvnt (*t\n. Canti- 
ci modos perfonantes reciprocates. 

Sophocles iH iMvfis; 

noAus #<?/«>£&& % 
Phryge s multi Pecltidis trianguU 
Concensus rec'tfrocosvoce ynodnUbantnr. 

Eft autem hoc in quxftione etiam pofitum , cum inftrumenta w- 
Aw'xof^qua: multis fidibus tenduntur,in ufum tardius vcnerint,quo 
pa&o Anacreontis feculo Magadis nota fuit. 

Sed fciendum,M agadin efle antiquuminftrumentum,cum difer- 
tePindarusfcribat A Terpandro excogitatam fuifle Barbiton ,cujus fo- 

™* Ccc nusi 



»78 De Musica Instrumental!. 



nus Lydia /V«5to#xquiparandus fit: Barbtion (inqmt) Lesbius Terpan- 
der invenit primus : Cum in coenis audiviflet, fublimi* Lydiae pettidis 
canticum, fax Barbito parcm. Jam veroc^W^^weandemefic cum 
Peflide,conftatex<^dfr:fl0xe»o & Menxchmo Sicyonio in lib. de artifi- 
cibus,qui Sappho Anacreonte priorem,ante omnes Pcftide ufam fuifle 
fcribir. 

Muphoricn lib.de ifthmijs fcribit j mujica inftrumenta, efuibut mult* fi- 
des anne&untur, appeliatione tarn urn ejfe mutata£? anttqHtfimumfuijJe^j 
illorum u/utnsu 

3>hge»es vero Tragicus in Semele , PeEtidcm A <JMagade differre , 
fcribit. 

\strtemonlibj. deBacchicainteIligentia& ftudio, fcribit \ 7'tmo- 
theum Milefium opinione multorum UMagadidem in ufu habuiflc, au- 
clamfidiumnumeroxejus^uereicaufTa accufatum ilium ( ut cap. 11. 
pluribusannotavinTus)apudZ.^«<sif/«tfw»j , ,quod veterem Muficarn.. 
labefaclaretaccorrumperet,& aim fides fupervacuas pracidere jam 
effetparatus,quidam,oftendifleftantemapudipfos cxiguam \^4pclli- 
nis imaginem-, in cujus lyra tot eflent fides, ab eodem fitu & ordine per- 
fects, ideoqj abfolutum. Sophocles in Thamyra, facir mentioncm 
cantionHT*adPefl'tdem > tzs<\,\oczt Kyiy-m ,usA«,quxdigitopulfatisor- 
ganiS)autetiam qux tibijs c&nunxmyapttd Athen.lib.f. 

SophocllS verba : oi%uw 78 Kgpnrm irniiliiat ^tAif. Teleftes , to* <f 
%v Qurat wikIHuv $nt\ftci( xphoy Aviuv Sfjwe», cum pc&idum fonisacutis 
Lydius hymnus ftridcret. K^4thcn.Ub.i+. 

SopaterParodusverd PetlidemvocatMxop&rym qux duobusten- 
debatur nervis : Ptttis barbara mufa fuperbiens ( carica Mufa ) doabus 
attcrfisfidibus in manum quomodo tradka eft, 

Vocarunt 8c organa quxdam mufica Pariamb'tdatyt^aSx Jamborum 
affeclas 8c comites,quibus jambi accinebantur. 



Apollo- 



De Musica Instrumentali. p9 



Apollodorus autore Hefychio, «^ thc 'utfj&u v ovm; cj>n<n nurowjeSj-, 
<t'c otxtSxfu ioiaitmv 

Athen.Iib.4. citat Epicharmum,qui in Pcriallo fie illarum memi- 
nit: Zf.u/Aaof^ofdCft&c. SAltatSemeleadtibiam&adcitharam&VA- 
riambides, latatter ca,(onorumfrcqutntamcntacuinaudit, dumlevicele- 
r'tfy mAnuftibtus tangunt , argutofy pc&ine «rganaferiunt. Cafaub . lib. 
4.cap.2y.in Athen, 

K^Apottodorus (cribit Magadin olim fuifle, quod nunc vocamus Pfal- 
terium. Hoc organum, */***«■ efijubas, Alexander Citherius fidi- 
busreferfit,&cum tn£/>^?r*«civitateconfenuifTet, hocingenio- 
fiffimumartis fuannventuminf<»^/0Z>M/wdepofuit&dedicavit. A- 
then.lib. 4. Meminit Ariftoteles trigom P/altery, cujus chordae efient 
arqueintentae omnes. Sicut antem pleraq; alia mufica inftrumen- 
ta k Syr is mutuati fint Grtci, ita hujus & inventum & nomen Syrit im- 
putarunt. Ac miratus fum facpe (fcribit C*ufaub. lib.*, tnintddverf in* 
^Athen cap.2s.) jaminde a temporibus Tfabuchdonofori vetuftiflimi 
Regis Babylonij , Pfalteriorum nomen in ultimum fer£ orientem pe- 
netraflo. Nam apud Danielem pruOB p e fanterm y Gracca funt 

Videturautem A thenaeus Pfalterium diftinguere ab alio organo, 
quod vocat vJ/atAnfg/oi' ofiiotf quodq; proprio nomine Lyrophtenix dice- 
batur. DehocfortafledebentintelligiC^rj/^^w/x'^r^in protheo- 
rijs ad Pfalmos/J'<*A'n?£«¥ -raff crm-mSv fiiv nvirtijv og&wv, ng) at/y&iv «^« tzJv 

ja^mentionem quoq; fecit LyrophanicU JcEpigenei,quod nunc 
in re&um Pfalterium transmutatum ejus nomen fervat, qui in illo u- 
fus eft. 

Pfalterium idapudj^wW invocedi&eria, or thopfaUicum Varro 
nominat : Qui mobilis & Orthopfallua attulit Pfalteru, quibtufinant ins 
Gracid ditteriarfui fabularum collecant exordia^. 

Difterit, intelligitnon jocos & fales: fed 5? J«wn?g/eb to cvlom^a. 
t@) mi «'v«SoA«f,quiartisfuacfidicina!fpecime&experimentupracbet. 
Di&umputant , quod re<Jtumpuliaretur,vel quia fonaret intenfos 

£ cc t nume- 



}8o De Musjca Instrumental!. 



numeros,vehemcntes & <rcutos,quales cecinit Arion % cum eum Del- 
phinus cxtepit. Herodot.ltb.r. 

Epigenus autem conftruxit inftrumentu, in quo effcnt chord* qua- 
draginta: quod Epigpneum a fc appellavit. Hunc Epigonum,generc 
Ambraciotam,produar^i'/ 1 g r »*5'J civitate donatam,quod fucrit mufi- 
ces perititfunus>& cznensipnepeftine ntanu fides puUaret,juga?xa'&T@' 
<3 «?» nam X**Z$ r%iX& vAtiKlfH i$aXksv* 

Fuit& J/»icommentumilIud,quodabeo Simicum appellatum.- , 
quinfo &triginta conftabat chordis : a quibus eorum origo, quos nunc 
^Monochprdos(CUvichordid)vM\^x% vocat,in quibus ordrne digefta ple- 
ctra fubfi lien tia reddunt fono s. A dditx deinde pi eclris corvinarum 
pennaruw eufpides : ex aereis fills exprefliorem eliciunt harmoniam->. 
Mepuerojinquit Scaliger\\b.i Poet c.48. Clavicymtralum&c Harpichor- 
<z**»,nunc abillis mucronibusj^/ww» nominant : (dequo plurafc 
dilucidioranoninjucundat'inl I.£§etl TomiSecundilegenda) Ve- 
tus mtenoihordos unico nervo contentus erat,/4r*£/wwinventum. Tri- 
chordoszuttmA^riarumqaod Pan durum appellabant. 

Tent Achor das Seytarum fuif: ex cruftapellebubulaconfe&as chor- 
das puIfabant/'/^/rtf,quod ex ungula caprwao^umxi habebatur. Du- 
rat etiamnumjWV #mifus \nHiJj>aniacr Pfalterij: cujus fonum mifcent 
cum fono tibiae, loco tympani : quod iccirco tympanum chordatum\o~ 
cant. ltaliTabd/Jumj*. 

Euk&aHudadpfallenduminftrumentum>quodff*Xu£diceba- 
tur. 

Artemon, (ut/cribit Athen.Uh.j4.') de quodam inftrumento, quod 
Tripodem vocant,hxc refert : Exinfirumentis^aity muitane bos quidem* 
(emus, an unquamextiterint,velutiZdx^nt\i\) Pythagoratxiym, cujus tu- 
fas brevi tempore duravif fining, to kitm ipywfa Hvcukutk iqv zugpSsoicu, 
quodvidererur operofus effe trail at ur is man'dms yfive ob aliam quamvU 
caufjmJlattmdercliftuscsJ,ac iccirco muftis i mot us. Simile idfuit Del- 
phico tripodi,i qua efrnomtninditumrft: ufum a.prabuit cithara triplicu. 
Namjiantibus in fide verfatili(bajt)pedibus quomodofellarumquacircuma- 

guntur 



De Musica Instrumental!. ;8i 

gunturpofitus fiunt f pcr media jfatidtria,qua epede ad 'pedem pertinent, fi- 
des extendit > cubito unicui^fuper adjetfe, adapt am infer ne davit, quibus 
fides intenduntur , additofupra & communi pedibuss omnibus lebetk or nam 
rjr quorundam infuper aliorumappenforum, qua fane fait lepida& elegans 
bominis imaginatio ,pr*terquam quddpCentorcm & lucultmiorcm Jonum 
reddebat. Cuifc wtervaUffjuos modes ille dtfpertitut eraf y ut omnino tres 
^?»/,Dorii,Lydii,Phrygii '.fedensautem infetta,i tripode mtdice dip an- 
te, prolata finijira manu pulfandufidtbus , ejr altera pleifr urn incutiens , ifu 
quancum£ forte incidiffet,exiUis tribut modulationisfyeeiem,fedsmtnftru- 
mentipeae in orbem agebaty •volubilemipfam&admetumpromptam,tan- 
ta velocitatec&nfuetus tnanum huciUuc transferred fi cgii ejus indufiriam 
npn officer er, feci auribusjudicarct tantunt,facile credent cithariftasfe tres 
audire > dvverfos modes canentes. 

At verd inftrumentum illud ', quod in magna fuit admiratione, 
pott ejus obitum confeftint neglettum, exolevitj ut ett apud AthenJiiio 
tib.rj* 

Trtfut przbebat ufum trium cithararurrr,ut tres citharaedi Concor- 
des viderentur pulfare. Habebat enim triplicem harmoniam. . 



Caput XIV. 

J)E CARMINIBUS LTRICIS qu*Ljr& 
vei Cithara accinebantur. 

Trica carmina dicunttir, quar ofim in conviviis & 
aliis feftivitatibus , modulato cantuad lyrampronuncia- 
bantur. Unde & Z^r/V* appeHabantnr, quiejufmodican- 
tionesadinftrumenta-muficaexercebanr: Et nine appella- 
tiones, uo\in Ode &piX& adeadenTtraduAx. odasquoque a canen- 
do titulum fuorumlibrorum fecit Horatius. fttA&> item proprie dici- 
tur carmen lAtftskomintifyjov : ideft r incujuseompofaionehabita ratio 
harmonise ut cani poffit , quemadmodum Pindar/cos cantiones in fcri- 

| Ccc j p.s£r e 




Ml DE MUS1CA INSTRUMENTAL!. 

pseie tdk* Quanquara autcm (tfa& Lyricorum tan turn fuit: Mdodt/t 
tamen eft omnibus cantionum fonis attribute. Sic Chamseleon/r'w lib. 
quern deStejic hero jcf if fit ) psKtifoSiivcu nonfelum , ait, Lyrica, vcrumetiam 
Archilocht & Hefiodi&c Mimermni 8c Pbocylid*&Homerux\tkxMtScal. 
lib.i.PMt.c.4+. 

Varia autcm fuerunt Ljricdruntczntionum genera, Metos fives 
<fo/r,<inquit.ft*Zrf« r ) quibus amatorias curas decantant. Primumhoc 
excogitaflfe Alcmana tradunt,primumqiajuntdcdi{Te j taTfaj' axo\a.<w 
lafcivum. Aliis Ametor Eleuthernaut primus apud cives fuos amatori- 
as cecinifle cantilenas memoratur: cujuspofteri propterea Ametores 
dictifint* 

Inque hoc genere plurimam fuifle Sjppha , A/tdcreoMemvctb'm- 
tcrfperiifle mellis quandam dulcedinem memoriae tradidcrunr. 

De Alcmant item Archytas Harmoniacus fcribit ut ait Chamae- 
leon, amAtoriti verfibus condendis omnium principem & ducem Alana- 
W«»rui(re}*/i4)7JXWi'/e«A«i/ pytftava,)^ oxSuvau 7rc«r» (ttA(&> dxo\asw ovtg, 
Hg^-efirtajt yvvajKag >(gt) •nj» riawnp (iHtrav «c toj 3$gTy&<&<; erga mulieres pe- 
tulantiffimum,eum ante omnes in vulgus earn mufam &ea carmina- 
edidifle, quae inhominum congreflu & conventiculis cancrentur, cu* 
jus perpauxillae hx reliquiae, quovis ne&are fuaviores : 

tt/w f fjts $ awn Kth-g/S^h uti\iU yKuxvexaSfiSav xap&ctv sapa. 

Stejicbortu autcm amori non mediocriterdeditus,cumcantico- 
rummodum com pofuit, quae oUm7r«<&>ia&w<t/^i« vocarunt,«Ta»^c#(x- 
yuvtofv* n^7utfuUKcivpa.y(iarefa,ideAcertMimhoc de amore fcri- 
bendi negotium obibant, nee fuit turn aliquis, moleftos eflfe qui puta- 
retamoris Studiofos viros. 

Erat & od* jpecies apud Ldconas, qua, G quis in/£*£/>/0 deprehen- 
fus fuiffet, warn quandam obiexs, canebat fua probra... 

Aliae fufire , quas A^ioc a$ac nominabant quae nihil aliud quarru 
aduUtrU Sc/Iupra continerent. 

Clearchus in primo Amatoriorum , cantionem quandam No- 
midtn (id eft, metricis Iegibuscorapofitam)vocari tradit ab Eripha- 

nide 



Musica Instrumentali. 383 

Eriphanis , condendorum verfuum artifex per it a cum 
cam amartt , perefquendis quoqucfeferisexercebat*in- 
>alans, nempe errabunda buc& illuc proper arts, monti- 
wluflraret, ut Inus difcurfiones praillius erroribusfa- 
' non folim feri dtrify amoris expert es omninb bt mines, 
tifiima beftUcotlacrjmantcs , miferias ejus deptorarenr> 
nju t anger entur. Quamobrem cantionemilUmedidit 
es y ubi compojuit,per<vagatae8- quod ajunt vocifer arts 
am Nomion vocarunt : Ejus nac til portiuncultu : 

\KCt. 

genera inlaudibus Heroum,lccorum laudationibut, re- 
rationibut. His numeris ctiam Paaues folis Diisdi- 
n argumento, fed ftilo demifliore. Et Fpipompeuti- 
i accinebantur , cujufmodi feculare carmen Horatia- 
laud abfimiliaPaeanibus. Epinicia autem praecipue I 
aminibus vi&ori cancbatitur. Hymni, qui ad aras Diis 

is gratulabantur /)/tfJmmortalibus,prov/50«<*Mf 
iminibus. Peculiariter verd Paaues dicebantur hy- 
cs in laudem >^<?/fr/w(necnonZ>/4#*,fecunduma- 
tur ad amoliendum & propulfandumaliquodma- 
raefertim peftiferi, five belli, aut etiamparcai//<5fo- 

"><tanum rhythmm ille plerumque, qui a Sophocle ob 

Dde Tyranno hoc metro : 

'{is &ct\u wcuav. 

'eje'Detie Paatts. 

lpo//o difiusfuh Paau , ut teftatur Macrobius. Aliidi- 

S^h. e. a medendo, alii "a'xm ?lsvau. Alii inutrumque 

iellnde Jejm Apollo di&useft. 

ones ditto? efle ferunt &ra ttfrnivw quod eft plaea- 

cantilenx canebantur, ubi vel famem, vel peftem 

tur , vel aliquod imminent malum divertere^, 

~~~* — — — (oii^ 



|2l 



De Musica Instrumentali. 



tolli divino implorato auxilio. lnde AZfculapius F/tonA\(X\x%.Nat.lib.4. 
cap. to. 

QuidaTn>iwT53-aJ«»dcducunc, atquc hincnatum exiftimant: 
Cum Latonjt ex Chalcide Euboex civitatc, Dianam & ApelUnem in Del- 
phos tranfportaret.evenit forte fortuna.ut juxtafpecum,inquo rytho 
latitare dittus eft,prarteriret. Ubivero jam profiliens Pytho.impe- 
tu ferrctur in Ulos , Latona, mulierum more, territa, filii auxilium in- 
damavit his verbis , in v<u,jaculare flu Ibi ^tfpollo , qui turn forte ge- 
ftabat arcum , miflb telo Pythnem interemit. 

Scaligcr diclo loco, agnofcit duo Paanunt gencrz : Atterum, quo 
in vifforiis gratulabantur cum acclamatione : Alteram line exclamatio- 
ne, quo laudes celebrabant fine acclamatione, ut mox dicemus. 

Prior is generis itidem duo videntur fuiffe genera, quemadmodum 
fcriptum reliquit Scholiaftes Thucyd.lib.i.fcribit: Ave ■srvuava.s rjtiav 01 
i XMwc « &<:• Duos Pianos norunt Grxci : unnm ante prxlium, Marti; 
alterum pod praclium , ApoUini. Ulum priorem iu£a nig, n 'ura.iha. con- 
gre(kvum Parana dixit Plutarchjn Lycur^o-.hwnc alteram iJr.Sim.or ■srauoaa, 
viEtcrialtm , idem Plutarchusm Romuli rebus appellavit. Videntur 
aucem cum %hythmo & cantu quodain fuifle, atque ideo Paanes di&i. 
Manfitapudimoseriam(7r,e^inquitZr/>/5'«*,qui tamen utchrifiiani, 
Picit Crux pro Pxane habebant. Cedrcnm hoc tradidi t in Bafilio Im- 
peratore , pugna cum Manichxis : Voce magna Pxanem canentes, 
& illud (iQ.vzo(yti,i)ui*t)Crux'vicit condamantes,aggrediumurho- 
ftes. 

Taanfine acclamatione eftille ArtftotelU wflirrwM»Atcrnenfem, 
unde & fcias,quantus ille virfuerit in poefi : neque ipfoPindaro mi- 
nor. Scripfit etiam in Lyfandrum Lacedxmonium unum : qui ob di- 
gnitatem ;#3W«0olimpublicecanebatur:ut Delphis Paan alter inCra- 
/tftf;»Macedonern,admodulanre Lyra puelloimpuberc*. 

Dehoc Paane in Hermiam fie loquitur Democritus apud Athen. 
lib. i/. At enim auodab Arifiotele do ft ifiimo fcriptum leymus, non quidem 
facer eil hymnus, m caluntmatur Demophilus ,<jui Philofophum violate reli-. 

gionU 



De Musica Instrumentali. 



M 



gtor/n aiminatus eslytametfiqutdam ab Lurymedonte fcribant accufatutru, 
fuij]e,tanquum impium, & in convivipdc JJermejafacrum hytmtum quoti- 
dte canentem^. 

Olim eiiim apud Graccos rcligioni habitum , Taanem'm cujusqua 
mcrtalium honor em canere, fcribit ifaacus C^/W«»**inAthen.lib.6.c. 
14. VerummiraturilludScaligeiyjuod Atbenienfes judicio profecuti 
funt Arifiotelem . qnoniam in f/ermiam,qu\ eflet rnortalis,/*#^M» in* 
Deam,?zxna condidiflet : quum tamen viris fortibiu darctur id. Adu- 
lator es enim,ifto etiam gencre honoris ornandos viros principesy ccn- 
fuerunt : eratq; etiam hie tacita quacdam confecratio,&innumerum 
Deorum rcJario. Bejcnaunt qui dam Ariftotelem,^*/* nonfuerit Pa- 
antfuippc in eo acdamatto nulla Jed potim otdAigV p,iA@* t 

Alij hanc adduntrationem,qu6dipfe/fr^?^/«di/ertim fatcatur, 
eum,quem laudat,mortemobijfle : quod Deo nonconvenit,cui pro- 
prius Pxan. Hacc vero fcribunt defenfionis ^Arijlotelis verba : Herme- 
j a ,ut immortally cum ego [acrificare nen deliberaremfepulcbrum y ut mot ta- 
li, txt ruxi : immortalent'vcrdfdmxm ejus redder e cupiens ,funebri commen- 
datioMyaty-laudatioric ilium cohoneftavi. His argumentis refpondet, 
Sc prions quidem Scaltger^uod tiimirum in plerisqjcr confeflls & re- 
ceptisPzanibusnullaminveniamusacclamationem,\itmoxex fub- 
jefto Paeane patebit. Pojlerioremrztiontm refellit Cafaub. lib.15. in_. 
Athen.cap.16. quia etiam Caflori rjr Polluci canebatur P*an\ quos e ter- 
ris in calos ti anfeendifle & mortem obij fle, omnes fciunt. 

Jam ipfum <^iriflotelis Paavem fubjiciamus , qui fie habet, & toti- 
dem verbis defcriptus^ Atoen.lib.if. dipnofopb. 

rim Qgortiu 

Virtus taboricfagenerimortalium, indigo. v\u puUherrinut : Ob tuam, 
virgo,formam Gratis mors eft optabilU : tolerandid, gravijfimi labor u inde- 
feffa con {I ant ia : talijciluetfruclu mentes accendis , immortally aurt ,pra- 



z-\ 



3 3? De Musica Instrumental!. 

ft ant tore, anteponendo velparentlbus, ac lenient i dolor csjcmoo. Jua can- 
fa divus Hercules ,Ledafyfilij ,multa pcrpeft funt ^ geftis rebus potemianu 
tuamacvimpradicantcs. Tuidcfidcrio<^ichillcs& ^Ajax aefiendcrunt 
additis atria. Ob amabikm {or mam tuamfiprivavit luminefolis slum- 
nut Atcrned(Hermejas) quern aft is rebus darum & celebremjimpiterna 
lauda Mufa detorabunt^iMnemoJyncsacJovisfilia) majejlatem iovts hofti- 
talisextoUentes^firmd^amicitUpramiaj. 

Eft quoque line acclarnatione Paan illc Ariphronis Sicionij apudA- 
then. lib. is,. Dipnofoph. quem fecit in honor em bona valet udtnii , juoundif- 
fimum & pleniflimum gratiarum_> : 

Mtm crS vaiotfu 
To A.u7ro[j$lfjov KtoTag- Sec. 
Hoc eft: 

Sanitas ex omnibus beatis Dijs maximi veneranda, Tecum out 'warn de- 
gam quod vitafupereft: Benevola mihi contubernalis eflo. Nam ft qua vo- 
luptat exdivitijs atttprelepercipitur,autregiopri»cipatUj quod fmunatum 
dmunt homines; aut amoribusj quos occult is Veneru cafiibm venamur : Aut 
Ji quod alludes! mortalibus benignitate Deorum cblett amentum, Autfilabo- 
rum quiet em wtermiftonem^nantifcimur^ Tecum o diva jam t as yflorent o- 
mniatftcumren'tdetgr attar umVer: absq, tevero onemofelix„ 

Quod fupra dicebamus, adulatores t ifto genere honoris ornandos 
virosprtncipesyCtnfaiffc. Infigne extat publics Athenienjmm adula- 
tionis tnomrxxcntumiltyphaUicum fcilicetdidum Demetrtozb Atheni- 
eniibos^Corcyra&Leucadev-vertenti. HicesliUe Demetrius Poli- 
orcetes,Antigoni F.^«iDemetrium YhalercuCaJandri Macedonia Regis 
aujptcijsjubjpecie Oligarchic Athenis dominantem urbe expulit ■>& priftt- 
nam Ret pub. formam ob libertatcm rejlituit.-anno alter o Olymp.CXVJlJ, 
autore Diodoro lib.XX. 

Turn "\git\xr populus Athenknfis incredibili geftiens Iactitia,obrecu- 
peratam libemtem poft annorum XV. fervitutem , ut ornando De- 
metrio nihil reliqui fecit. 

FaftafuntdeilliushonoribusSenatusconfulta jEt refert Tlutar- 



De Musica Instrumentali. # 7 

chus inter alia decretum fuifle,ut,quotiescunqi in urbcm vcniret, De- 
metrius ijsdcm ritibus ac ceremonijs peregreadvenies exciperetur, qui- 
bus folerent Ceres & Bacchus. Demetrium, inquit, Athenas d Leucdde 
& Corcyrd redeuntem , Athenienfes nonjolumfuffitibusy corondmentis & li- 
bat iambus vi/ii exceperuntfedetidm chonprocefferunt ei obvidm,cum pro- 
[o&i]s&ix\\yyh*\\\s,fdltdmes&cdne>ites. 

Otimvtto omnia haccDy/erant propria,^ in illorum tantiim ho 
norem fieri folita,cum vel inpompa traduccrentur,vel alias loco mo- 
vcrentur Deorum fimulacra. Prima omnium autem Demetrio tribu- 
ta funt : ut ei obviam procederent cboriyprofodiaca & ithyphallica'm ejus 
gratiam compofita carminacancntes. Quemadmodum Pdda Apol* 
liniproprie facrura fuit carmen, fie IthyphdSuumSdccha: ncqiraigis fas 
fuit ifto,quam illo genere carminis,perfequi. 

Simile etiam Rom* factitatum legimus : ut eorum nomina, qujc 
eximio honore vellentdecorare^/w/-/ carmine canenda decernerent. 
Germanico merttto inter alios hie honor tributus, autore Tacito lib. 2. Et 
UW.(^/tftf»/»iwPhilof.niortuofilio/'ifrtf,jufrit,ut nomen ejusjd/iarj 
carmini infereretur. 

Vetus quoqj EccleJidCbri/?iattdhunc f \it videtur,morem ad pium_» 
ufutn traduxit : \n^.\tvito- > \xtnom\x\zfd»c7orummartyrum > &c.dltorum fi- 
de & meritis excellentium virorum,facris diptychis inferta inter hym- 
nodias recitarentur. Captub. lib.a. cdp.it Popdonius quoq*, in 2 j. me- 
moriae prodiditj (?*$«olimfummo in honore (ecum habuifle Po'etas 
convi&ores,a quibus laudarentur,quorum Poemata&w<sf<wappellata 
fcribk atq*, ab iflis cum cantu pronunciata. Contra prifci epici vo- 
cabant cosgrdjitores. Scdl.lib.iu.Poet. caps*. 

Erant&quacdam carmina, quaecanebantur Morgana mufica_» 
praecipue lyrdm , quae moba fii^n vocata funt : in quibus viro- 
xwxxl. fortium laudationes ccmcinebantur, nihil a ptdnibus differen- 
tia, nifi materia, five argumento. Canebantur Scotut in con- 

ndd z viva- 



\ 



21 



De Musica Instrumentali. 



vivalibus hilaritatibus, in quibm pocu&m circumlatum uios appella 
batur, quutnonlktret ab-sfyCAntu vdpropnareivelcxctpcrt, Scolion car 
men autem dici volunt a pedcSccf fay i*/(mphimaero : Alij ab obliquis tibi 
is: Aujabar^/jB^Mwqf^quocaneretur. Inir*/tfy/caruTolitumadif- 
cumbentibus^wrtfautwyr/flcoronatis. Eratdj mtoAjor ficut reptatn 
fcrpentuttt i &.<\\iz[\fcrr4.dentes. 

Stoliorummttm Argument* fueruntl3w<p*A*/wf^r4^/rfjquin et- 
iam exiftimat Crftf/W. inlib.iy. Athen. pleraqj illorum hdadzfeptem 
fopientumdiftis & refpoolis^o^a olim dida,quia moris ea erat con- 
ftare in tfMwn>jr>. 

TtmocreontU hoc tRfcoliott de contempt u elivitiarunu. 

ftJJT 6» y ,* /ttiV c# SaAa-rJtp 

21& n j& TOVT'c*aV£f07iwff juuu*. 

Fuit igitururdidtumargumenti genus KaxpfAjc. Nee enim car- 
minis W4/w*folumeratinlaudibusvirorum fort/urn, fed etiam in_> 
communibusylr^/^/jrV &cadagijs,lk quocunqjgenere<*<aW/rf/w/wad 
bene beateq } vivendum.*. 

P/rf/finGorgiafcribitScolio cani foliturru: v^aim ySfi ag/w 
is «« S&TngjrxaAovytvi&'ai. tf'mv i$ r wAi/thf daoAa>(' 

De Scolio carmine pluradiximus cap jj>. prior is MembriJcufuMufi- 
cesinconvivifs. 

Erantinfuper& zV^Bhhyrambic^lthyphaHica&i fimilia. Et Z>/- 
thyrambica quidemin Z/fo? Patris honorem canebantur, qui ipfe Z>/- 
thjr ambus didtus fuit: quippe bisnatus,bis exivite naturae principijs, 
tanquambinas fores transoufcrit, quad totSvpaf dfteiSm. %^drchtU>- 
chtu. 

Atovutra amitr®* na\dv e^ctp^oLj fie A©* 

Ai<hjpa/j,£ov otvq* <rvyKspotvva>S'€ig <Ppfods> 

Stilus 



De Music a Instrument all ~ jjjp 



Stilus erzttsmidus, atque utiUeair,pIenusDco,plenusnumero- 
rum,pIcnuscompofitarum vocum,quasampullas & tefquipedalia Ho- 
rat. dixit,qui idem Dithyrambos audaces vocatlib.4. earnwOd.z. ubi de 
Pindaro loquitur. 

Laurel donandm Afotlinari 
Sen /waudaces wv4 dithyrambos 
Verba develvh » numerifyfertur 
Legefilutis. 

Ubi Scholiaftes addit. Audaces vocari , quia fine ccrta pedum., 
lege, acquali vocis fono, & rhythmo cantabantur. Cruquius non tarn 
ad cantionem ipfam rhythmicam , quam zdchorum Bacchicum refert 
dithyrambos, qui ad numeros,nuncindextrum,nuncinfiniftrum_., 
magno & corporis & vocis motu&impctucontendebat:quodfatis 
indicat Alex, ab Alex. lib. 4 c.17. genial, dier. 

Hinc StJuyuiGiKaL ^imvu & ifaeap&omio), DithyrambiciVoctx, 
quosait Ariftophanis interpres utiA«'|*<n m\warA<>W»quodHoratius 
innuere videtur per nova verba. Athenienfes chores D'tonyfiacos 8c 
xolAw circulares omnibus praetulcrunt. Unde & KviAucftiKn exponunt, 
Dithyrambka & cantabantur a MKAia Cyclico quodam dicVo. Turneb. 
lib.\.c.4. adverf. Cum rhythmo decantu fuittc Dithyrambos pcrfpicuum 
etiam eft ex AriJtMb.de Poet.c.x. ^9w?«a*&"»wi»wc»} utitur pvUpu ^ fit Ah, w 
(s«Tf4»poefis Dithyrambica numero utitur concentu & metro* Hue 
referas quae de Phallopboris Mimis fcripfit Scaliger lib. r. Feet.cap. to. 
Pha/hphori i\\.>Mxmi non erant perfonati , fed fuligine obliti & agni- 
nis amicli pellibus,quae Pefcia dicla legimus in carmina Saliari. Ibant 
autem cumcaniftrix &herbis,Serpillo,Acantho,Violis,Hedcra,Co- 
rollis, faltabantque in numerum : atque in honorem Bacchi, cujus 
more viftores hedera coronabantur,qucmadmodum Semus Delius 
author eft, ita concinebant : 

To) "BcUxt iuvIb (tS<rcuay'\eu{o[j$f/> 
jivtrAiivj>v6(t6v ^Sfffnrs euokatiiihtt. 

KCUfACU a7r»{S»fd&75N 4T7T T MS TOf @^» 



3^o De Music a Instrumental!. 



Id eft: 
iKw tefpUndida not Mufit Bacchehonoramm 
Variofimplices numerosf undent es carmines t 
Intent At os fane aliis. Nm enim ufttatos priut 
Cant tu offer imut, fed Mtb At um 
Exordimur bymnum. 

Inde procurrentcs obvium quemque fubfannabant. Hoc cnim 
diffcrebantab Ithyphallis , eundo entm canebant: Ithyphatlijlantespro- 
nuntiabant , ebriorutn perfona & coronati. Hoc enim ebnorum rui r. 
Manuum quoque tegumenta gerebant ex floribus confecla, & tuni- 
cas albo ad medium diftin&as a cincl:ura,quam cogebat velum Taren- 
tinum ,ad talos demiffas. Silentio per oftiumingreffi ubi ad orche- 
ftrac medium evaferant , convertebant fefe ad theatrum, ac dice- 
bant: 

m&pimQaAitpv. &c. Abfieditedcvia: laxumlieojpdtiumftdbete: Ere- 
ftus Deut malieo duftus per medium Theatrum ambulate vult. 

IScaliger libr.7»Poct. cap. g.olim non foliim adlyram carmitta* 
accommodata fuiffe notat , fed & adBarbtton, & Scindapfum-, & Citha- 
ram, & fjalterium, & Fiftulam, & Phorminga^ imo afsa voce 
multa & maxima ex parte decaa- 
ttta_». 



Cap.| 




De Music a Instrumentali. 391I 

Caput XV. 

De Artis Cithar&dk&Jludw & digniute: De Teritit quibuf- 

dam Githaradis tor undent^ fad is diitify , & cumprimis Stra- 

tonicifalfis dicier its. 

Raeterquam quodalib^ubi decertaminibusqui- 
bufdam Muficis ('cap. nim.ii. Prioris membri>cgirans, 
honorum & prxmiocum quorundam,Muficxperitisex- 
hibitorum , meneionem fecimus \ quomodo Neroni 
Imperatori omnes vidteru m coronas ob prxftantiarn artis citharifticx 
Graccia obtulerit: fuit enim Nero fidibus ad infaniamufque delega- 
tus ■> & in thcatris Mufica decertavit, & nihil xque doluit,quam quum 
ci tharxdu m malum fe increpi turn fenfit j ut annotant Sahnuth.in lib.t. 
Panciroll. de reb. mentor. & Franc. Patritim. lib.*, de regno //>♦!/. Unde 
& Nummos Lyrx nota percuflit, & ftatuas fibi citharxdico habitu po- 
fuit. Pier. lib. 4.7* Hieroglyph. Qunmodo item E u N o m I O citharxdo 
Locris in Italia ftatua obvidoriamincertaminecumAciftoneinLu- 
dis-Py thicis habito , pofita fit, quo ipfo ab artis prxftantiam dignus ju- 
dicata eft, cujus memoria erefto monumento aifcqueretur perpetui- 
tatem* De his inq.uam &fimilibus licet alibi pluribusdidum: Hoc 
tamen prxterea loco de peritis quibufdam citharxdis, deque artis ci- 
tharifticx ftudiofis & fautoribus pauca dicemus De qua arte, in fuo 
Cortegiano vel vita aulica , prxclare fentitC^^w/^iUamq^eex- 
tollit tanquam rem nobili viro, Principec\ue dignam. Quod Alexan- 
der Hie UMagnus fuo teftatum fecit exemplo, qui pucr adhuc citharam 
pulfare didicit , qui magiftro jubente quandam chordam tangerc mo- 
duli! convenientem : Etquidmtercft) inqu\t,eriam/ibancputf*vero? Re- 
ipondit ille: Nihil intefeffe quaipfe Rex jplurimumverdyqnafuturiuci- 
tharadm\ ut memorixtradidit Mlranmlib:j.de^varia blftor. 

Muficen namqj in fuis Regibus Imperatoribufve Crvety valdg opta- 
runt.HincCiMON in convrvio themifiocli prxlatuseft\quod jucunde ad J 
lyram ceciniflet. Et inter £/>4/wi/wW<Thebanivirtutesinprimislau- / 
dant , quod prxclare ad citharam cantabat, in quo prxceptorem-. 
~~~~ ~ ~~~~" ~~" " habuit | 



301 



De Musica Instrumentali, 



habui t D i O N T s 1 u m citharsdum } ut [crip fit Francifats Pair it ins lib. 2. 
de Regno lib.15. Ubi vult Reges ac Principe s a Mufica non debere ejje a- 
lienos ,/ed inpueritia, ut in cAtrudtanturjtatuit , relaxandi anim/ gratia, 
tjuaji per tudum Acjocum y ut libemius alacriuj^ ad alias gravicresdifciplt- 
nas redcoat. Hinc Lyra & Ciduraolim tancam metuit laudem, ut 
plerofd^ue Poetasnon folumcommcndavcfit,verumifuoctiamno- 
m.nc infcrrpfcrit. Ab ea namquc funt LyriciilM Poe'tae, quorum pri- 
mum AtCiinM Mirylenacumfaciunt, qui4#rr^/rr/ropraecarminis 
fuavitatc ab Apolline donatus dicitur. Proptcrea Citharxdi olim apud 
Principcs viros & Heroes fummo habebanturinhonore. 

Quemadmodum Homerus Ody(T0.memorai. Alcwoum Regtm 
Pnaacum arum habuifle Demodocum citharzdum, eumque vo- 
calic S«o» iuiSov div'mum cantoremhiiverfibus'. 
— — T« jS pa, 5ioc "xipi $£mv oaiIw 
•n(irtiir,oTin$vnof smrfvvticnv a«<W 

Huic efuidem Detu cxcrlUnttr dedit cdntilenam 
Ad obletfandum , ejuocun^ animus impulcrit ipjum canerc^j. 
Eundemque Magnanimus illeHeros icmAvt^v^llly/fesm- 
nimo dilexiflc fctxm<iz*viflt>»i**t id eft, mente criftitix quadamnubc 
obdu&a,addko , divinohoc & aurco Muficorumelogio : 
tram $ eivipamiaw d^x^ x>¥i0imv doihoi 
tifjun ififxapoi dai tfjf ouStst, SvtA.' a$a c-Qsac 
difjutf fttic f&i$eth- Q>i\i9t$i QvAov dotivv. 

Id eft: 
Omnibus enim homimbus terrejlribus canter et 
Honor c dignifum& reverent ia, ed quod ip fas 
Cant ut Mu/a docuit , amat aut em genus cantor urn. 
Et Alexander ^Magnus Aristonico citharacdo ^flatuam scre- 
am in Apollinis Pythii templo poni praecepjt, cum cithara ScUncea 
practenta: non folum qudillihonorcmhaberct.verumctiamutMu- 
Gcam ornaret,tanquam fbrcitudinis incitatricem \ ut amor eii Plu- 
tarch, or at. 2. de fort. Alex. 

Sk Hermogenes citkaracdus Julio Cacfari fuavitatc cantus admo- 

dum 



DE M uSICA INSTRUMENTAL!. ty} \ 

dum placuit, & Diod o R us cithariftes tempore Fe/pAjZuu mA§no fuit 
in honor e,cuj us arte Princeps dele&atus,multiseu cumulavit donis. 

lifted Athcn.lit>M> dipnofoph. Amoebeus citharoedus(caftifli- 
mus,quiuxoxeranunquam attigit)\rocatur onp it^yi-n^ K*m vouHsiijs 
(tvmcK, muficorum numerorvm dr modorum artifex infignis* Quo loco 
convivasjfumpta cithara,fic cantu delinivifle fcribiuir , ut cuntti mi- 
rati fuerint,T>!? TfX&ctyunvfttmw rizmfcxipirSom' Kff) W Q&*ns i>>i> iu~ 
,ttfAM£w,ideft, velocitatem ejusincithar* ful{Anda i fitAvitAtemq J vocti ar- 
gutam dr moduUtants. 

Huncfcribit^r//?«Rf,(lib.dccitharoedis Athenis habiramibus )a- 
pud theatrum habitafle, eumq; ubi cantaturus exijflct, Atticum talen- 
turn (ingulti dtebitsAccepiJ/e^d eft fexcentos coronatos. 

Fuk&Theophilus quidamcitharoedus,cujushaec nonitlau- 
datadeMuficavox : (tMy^inquit,^<rat/^cclft>(^C*S<jt«@- j pgctutn amm 
we u*§8<n ,&c.Hoc eft: Magnus thefaurus acflabilis eft mufica cdoftis actn- 
ftitutu* Etenim mores ilia for mat, iracundos & mtnte difcordes Unit. 

Epicles citharifta magno fuit in pretioapud Athenienfes : que 
7^<r/w//?or/woravit,utapudfeartemexerceret. Volebatenimdomum 
fuaa multis nobilibus adolefcentibus frequetari,utfcribit Plutapchuu. 

Terpnum citharoedumJV5rr«»liberalifuilentatione& ftipendioa- 
lu it. Pint. Tranquillm fcribit : ftatim ut imperium adeptus eft 2\(ero , 
Terpnum citharoedum,vigentem tunc,praeter alios accer(it,diebusq' j 
continuispoftcoenam cancntiin multanoftemaffidenspaulatim & 
ipfe meditari exercitariq j coepit,nec eorum quicquam oraktere, quae 
generis ejus aitificcsyvel confervandae vocis caufa , vel augend* fadfci- 
tarenr. 

CoNNUs,(alijConus)MetrobijF.hacarteclarusfuit,quopracce- 
ptoreufuse(i.fr<T4/*/,&obid ipfum Connu pueri,«V '/f?ov% &}aoH*\ov, 
irridebant tefie Plat one in Euthydemo his verbis, llnum vert hoctantum 
vereor >nehit bojpitib$u dedecorijlm ^quemadmodumConno Met r obi/ filio cu- 
tharijlarfui me etiant nuncfidibus docet. Pueri igitar ovu^oithtou condtjei- 
puli met me quotidie rident & Connum ipfitm yt§ornh&ipx*AovJenunt Magi- 
fir urn nuocupAnt. * 

~ Eee ~~~~~ Jopas 



3.94 DeMusica Inst rumental!. 

J o v a s nomcn Citharoedi apud Virgil.lib.i. <£neid. 
— ., . — cithara crinitu* lopas 

Ptrjonat auratdidoouit qua maxima* Atlas. 
C H E t e a quendam-Lyricum idem lib. 9. memorat : 

Et Clytium JEolidcu dramicumCr ttez Mufis, 

CreteaMufarum comitem, cut carmina fempcr 

Et cut bar a cordi, numerosfa intendcre nervis. 
Japts nomcn auguns & Citharoedi apudeundem Poeta lib.iz. 

Jam^aderat Phcebo ante alios dileftus Japys. 

lafides, acri quondam cut caput amercj 

Iffcfuas arteSf/ua muneralatus K^ipolla 

K.Augurium citharam^dabaty cclcres^fagittas. 

ImpeT ante Othone Sylvio, cirharcedus quidam Ncronem Imperatore 
fe efle/fc»j«/,eoq j nomine maximos motus in Graecia atq-, Afia movit. 
A jebat enim,eum Neroni in facie & voce perfimiiis eflet,quo tempo- 
re Romz driTeminatum fuit,Neronem fibi vimintuliue,alium pro eo 
fuifle mortuum : ntferhfit Fulge ftu lib. 9. c:\0. 

Celebraruntvero olim mzTtimhCitbaramStlyram, propterea quod 
Stplc&ro chorda* pulfare 8cj7mal viva wee accinere pofTent. 

Quo nomineethm Alcibiades citharoedicae artis Lyrasq} ftu- 
dium comprobavit , quia pledtrum 8c lyra- nihil de ingenua forma di- 
minueret,& una eo,qui ei utkur,canente, fonum fuum ederet. 

Nan parva itaq> fuit ohm, ut diftum, cithartiticae artis peritorum 
Iaui,non parva*aeftimatioLyricort»mj quae vox exinde appellationenu 
duxit,quod metro Poetico fonum quoq j harmonicum vods viyae,or- 
ganive mufici cumprimis lyrae adhibebant. 

Pluribus igitur dePeritU cithatatdis & Lyricis hoc loco agemus, 
fumpro quad exordioabtpfo Apol lime, quern inDeorum convi- 
is& in Mufarumchoro cithara vel lyra ludere,ejusdemq , j fono acci- 
neretradiderunu Imo Ovidim fcripfit TVejana mania fuifle extruda 
per fonum lyrac Apollinis in epift. Paridis. Itaenimcanit; 
UUn ajpieie^firmatAfyturributaltu 

CMoenia 



De Musica Instrumentali. 




CMatnia ^ApoBmaftrHcla canon lyra. 
Saxum etiam oftenfum,/<y?rf/*r faujaniasin Atticis , fiiper quod ci- 
tharam depofueritP^r£*tf,cumeflet opus aggrefliirus: quodfaxunL; 
filapide percuteretur , citharae fonum emittere peraliquodtempus 
confuevifle diftum eft. Nat. lib.+.cdp.io. Alibi diximus illiipfi Apol- 
lini cithara inventionm tribui. Didtus enim eft ^ipolby cum boves 
Admeti cuftodiret, otij pertaefus citharam invenifie j ut ait Paufanias 
inEliacis. Ovid.i.Mct*m. 

Per me concordant Cdrmindntrvis, 

Quae nimirum citharay?/^w thordis prius muniebatur. Virgil* 
lib.6.y£neid. 

'Nee non trejeim longi cum vefle Sdcerios 
Obloquitur numerisjeptem dtferimina vocunu. 
Qui chordarum numerus Planet arum numero conveniebat. 7{at. 

lib.4 cap.8. Huncipfum^^w/wmemorant^*</Z)/«/»^«»inNy- 
fa civitate,tum ob inventam citharam & artem pulfandae citharae, ma- 
gno in honor e habitum. Ndt. lib.6. cap.16. 

In cujus honorem item tudt celcbrabantur,vere ineunte,ab omni- 
bus Cycladumincolu & ab alijs gentibus, 8c cdntus ad citharam fuit infti- 
tutus. 

De quo ApoWine illiusq; ad cithaTx fonum cantu ex hymno Apol- 
linis apud ffcmerumhxc legimus. 

toTo & Qo{uty% t 

Hum autem cithara ^iureo A plcftra fir epitumhabet araabilem. Etin 

fine fere. 

Dux autem trat iSis Sex Iovii fftius Apollo^ 
Citharam pra manibus habeas, mird rational 
Cithara ludens fulchri ac jublimiter. 

Idem Apollo certis quibusdam citharoedicis nomis a fe inventis, mul- 
tis vitam produxijfe fcribitur apud Ludov. Vtvem de Philof. laudibus. Ho- 
ratiusquoquecommendat /*//*<#*«« Apollinit \ib.i. Carm.Od.31.his 
verlibus : 

____ _ ~Ec~e~2 O decut 



396 DEMUSJCA INSTRUMENTAL!. 

O deem Phaebi , & dapibus fupremi 
Grata tefiudo lovis y o labor nut* 
Dulce lenimefu. 
Neq j hie (icco pede prxtercamus, de quo & cap.n, diximus, qucm 
idem /*r4/^lib.uCarm. Od.io. vocat: 

curvajj lyra parentem-» 
Callidttnu, 
Mercurium, quern cithara ludentem ita depingit Homer tu in-* 
ipfiushymnohis verbis: 

, , -Aa€ar t W dg/&pjji x H ? *C» & c « 

Capiens autemfimjlra man* 
Pleftro ten tab at cantumjbac autem a manic 
Hotrendefonuit, 
Etpaullopoft: 

Kvpjl 3" e<9f idY xtd«p<£«h &c. 

lyraautem amabile Ittdens 

Stabat uttfy confifus ademnam Maja filius 
Phcebi ApeliiftisyCeleriter autem acute cithara pulfans 
Canebat alternatim^tmabtits autem illamfecjuebatur vox 
LMiJcens immortalesq. Deos-,& tenant tencbrofam^ 
lit a principle fa3tfeer* } ejrutfortitus efl partem fingulus 
\J\tnemofynem qutdem in primis dear urn honor abat tantione^j 
LMatremCMufarurrui 
Idem Mercuriu4,cum teftudinem, £«Aw,invenifiTet, atq j confumta 
jam carne,fed fupcrftitibus nervis , & percuffione digitoru fonum ex- 
citaflet, ad exemplu illius Lyra copefuin ut fcripfit Pau/anias in Eliacis. 
PHiLAMMON(alij Philamon) Delphus, Apollinis filius arte ci- 
tharoedica fuitnobilis(quod exillo Ovidi] lib.n. Metam. conftat, ubi 
diciturj 

T^afiitur } Phoebo (nameueli enixagemellos) 
Carmine vocaliclarut atharatfr PhilammonJ) 
Latona?,Dianae & Apollinis ortum carminibus celebravit,ac pri- 
mus chores circa templum DelphicuminQituhwit annotat Plut.de Muf. 
_ _____ __ _ Linus 



D E MuSICA lNSTRUMENTALI. $97 

Linus item Apollmis & Uranix filius, lyricae mufse fui t peritif- 
fimus , in qna magni no minis habuit difciptdos, Orphea, Thamirarro : 
inter quos & Hercules, a quoipfumpledtrooccifumferunt,cumfidi- 
bus canentemnimis accrbecorripuiflet, ut fcripfityE//*/?** lib. $./>*#- 
faaias vero in Boeoticis K^imphimart Neptuni&UraniaeMufatfiliurrL. 
fuifle memorat, & ab Apolline de Mufices gloria contendentem, oc- 
cifum-.. 

Quidam hunc Litmm Apollinis & Terpfichores dicunt filium, qui 
ipfe etiam primus Lyricos & Doricos modos concinuerit. Lichanon me- 
diam citharae chordam appellavit , a Mufis inventam. Intemionemcx- 
tharaea patre ^^/wacccpi^quamilleobfcrvaratinarcuZJ/'rfw^foro- 
ris intenfo. Ejus mortem non Grarci tantum , fed & Barbari luxcrunt. 
Mgyptii enimab illius nomine carmen Lugubre tmanerumdxxkx^j, 
quod Gracci Li/turn, Pamphus Athenienfis Vo'ttzOetolinumi id eft, Fle- 
bilelinum appellavit. Hinc lugubria carmina atKnos dici coepere j ut 
in Priori membrocap.11. dicimm. Lini difcipulus fuit Thamtras 
Citharxdus Tracius, inter cujus virtutes alias commemoratur, quod 
carmen ejus adeo fonorum atque concinnum fueiit,ut ab ipfis Mufis 
compofitum viderctur. Vi&us autemaMufis, quzs in cert amen can- 
tus provocaverat, octtlis drfcientia cithara canendiprivatus eft, ut tefta- 
turHom.z. Iliad. 

A) Is •xfiXwmijSlpcu. 
Jratx UWttfacacum feme, fid Mum 
Et cant urn citbaram^ virorapuere fuperbo. 
Cum vtxblyraminfluvium proximum abjecinet, effecit, ut is fluvi- 
usajacienda iyra diceretur poftea Balyra: ut Jcripfit Nat. com Jtb. d* My- 
thol.cap.14. 

Amphionem quoqj Mufice. & citharaedicat artis peritia illuftrem 
reddidit Hie A mphion Thebanus Jovis & Antiopx fuit filius,quem 
Myron Byzantius primum omnium MercurioarandtdKatte,8ciccir- 
co lyram ab eodem accepifle. Epimemaes Corcyraeus Amphionem^ fcri- 
pfit,tradandis lyrae fidibus Mere/trie ufurnfuifle»M£J?/'0,acadedad- 

Eee j mirabi- 



- 39$ De Musica Instrumental!. < 

mirabilem fuifleillius canuim,\\tfer*&f4xj\\\um fequerencur j non_. 
minus , quam Qrphevm* A ntimenides tradidi t a Mufis lyra donacu m 
lib.i.hift. At Diofcorides Sicyonius ab ^yipollint Ampktoni lyram fuif- 
fedatam mcmorat. Hunc Heraclides inMuficorum breviario/w»- 
cipem (tth art & citharadicapoefeos architedum fuiflfe fcripfk. Cui rei 
fidem faciunt,quae Sicyeme fervantur a&a $ ex quibus faccrdotes Argivas 
Poetas & Muficas nuncupant, Plin ltb.7x.fa. Amphionem Lydws mo- 
dulos & cttharam inveniftetradit. Lapides awi/^citharajatq; ita mures 
Tbtbanos condidifle feruat,faxis in ftructuram concurrentibus, nume- 
ris muficis Ic&is , ut fcrip(it Herat, inarte Poet. 

DiHut tH Amphion, Tkebana conditor urbis, 
Saxa mover efono tejludinis, &prece Hand** 
Ducere, quo vtflet. 
Verum,*f Solinus am or e ft, Thebas condidit Amphion,non quod 
lyra faxa duxerit ( neqjenim par eft id itageftum viderij ) fed quod af- 
fztus fuavitate homines r upturn incolas & incultus moribus rudest 
obfequii civ'tlis pellexerit difciplinairu. 

Hanc autem nominis eelebritatem in Muficis confecutus eft, 
quddob affinitatem cum Tantalo modos,edoftus.ftiit aLydis, primufq; 
tres chirr das addidit tetradoordo, a fuperiori bus Muficis in vento jut ait 
lib.de Muf Arijiocles. Unde apud Thebas Bozoti&s/eptem port arum, por- 
tam unam Net/idem dixerunt: quod in cithara chordarumunam^cui 
j^/^nomen>Amphionan.tchancportaminvenerit. Hacc ipfa civitas, 
quoniam per eantum txtruBa , no-n poterat ni R per cant urn everti, diru 
ta eft ab AlexandroM. ijmenia, quodam flebiles numeros cum tibia ac 
cinente , utrelatum fuit aCalifthene NatMb.g.e.iff+ 

O R P h E 11 s , ex Libethris Thraciae oriundus, Apollinis & Callio- 
pes filius, cui^£ Apolhnclyram datam quidam aflferunt, quam novichor- 
dem primus inftituerit, cum Mercuriusfeptichordem tantujn habuiflet : 
Ante Trojana vixit temporaper XL ytvtcii f>ww/inrelligunt fpatium 
7. annorum^ipfc vixit novemgenerationesujTqj ad 63. annum, qui cli- 
ma&ericus eft. Ab eo lyra vocatur Hamonia, ThrejiaajOrpheayBi/lo- 
nia & Btfionis. Pythagoras in adytis Anaftoron Aaayptt fertur Orphei 

antiquam 



De Musica Instrumental!. jpp 

antiquam Sepracherdon lyram invenifle,ejufque propor t Jones obfer- 
vade,quam Terpander Lcsbius in JEjtyptum proficifcens ibiappende- 
rat,apudSacerdotes illos philofophatus La'ertiuf* Hunctantaca- 
nendiperitia & citharatadendiexceUui{Teferant,ut ejus cantu deli- 
nks arbores fuis fe locis exeruerent, fenfincatas eautes choros agercnt, 
fhtvii furfum cohiberent,4Wj advolarcnt,/<r*properarent, &exar- 
matae feritatem ponerent. Quod ided fi&um ; quoniam agreftes & 
bcluino prop£ ritu degentes homines ad mcliorenavitaecultum red©* 
gilTet. Unde Horat. in artt> : 

Sjlvejtrcs homina facet imerpref^Deerum 
Cadibus & fcedo vitludeterrutt Orpheus : 
Dill web hoc Itttire Tygres, rabtdofy Lcenes. 
Fingi turetiam hunc fumpta cirhara ad inferos defcendi(Te,& , pla- 
cards feverifliniis mortuorum regibus , canius citharatdici fuavitato 
non folum obtinuilTe, ut i pfe pod vifam Euridicen in lucem rediret, fed 
ipfam e tiarm Eurydicen Tecum abduceret. 

Cum Miny* perloca Sirenum navigarent, Ancaeo navem guber- 
nante,fecitharam fumfiffe fcribit OrjpA«*finArgonauticis,fuoq,'can- 
tu Sirenum cantum rerudifle: qui cum Deorum certamina cancret, 
minime audita: fuerunt Sirenum can tilenac, ut eft in his : 

Hie CAMtts dulci msdukantur vocepueOa, 
At£ ifiros mulcent,ratibusquimarmorafulcant. 
Caper at hie cant us Minyasntu/cere,mc ullm 
Prater it urut erat Sirenumtrifiiafata^. 
Sirenes pofteadefperatione captz , mutacqj facta: in mare raufica 
inftrumenta abjecerunt, ut teftaturidemPoetahis verfibus: 

Dun* citharampulfatfiopuloJubUntu in alto* 
Sirenes trepidacamum ttnuercfonorum : 
Altera deinde chelyn i mantbutjacit, alter a-lotot. 
Idem fcribit Apollon. lib. 4. Argon. Extremonamq; alias in peri- 
culo pofiti Minja pcriiflent, nifi moxThracius Or pheus: _ 

"""""" " ""' n " * ~ BtWW 



4oo De Musica Instrumental!. 

Rift on i am manibus cither am jam ffijjtt & aures 
Sublimi cantu, cantu revocajjet ab Mo : 
Virgineamjj chelys vocem jupcraffct acuta** 

7{at. row. lib. 7,0;. 

M u s r u s Orpheidifcipulus fuit Lini, aliis Orphei filius, poll cu- 
jus mortem lyram obtinuiflc dicitur : quam, quia ea indignus eflet, Ju- 
piter in caelum tranftulit, tefte inter frete Arati,qux a fingulis Mufis,qua- 
rum laudes eximi£ cecmerat,»^£jwinfignibus7?«&r intignita fcribitur, 
apud cundem Nat.comMb.y. c*i4.. 

Arion Methymnxus Lesbius,CycleiF. LyricusSe citharxdns 
Olymp. 38. Priandro CorinthiorumTyranno gratiffimus, fcripfit can- 
tilenarum procemia ad duo fere vemium millia. Hie eximtm oruni- 
no fuit citbaradm Arion ac Pacta mbilti Dithyrambicus, nemini morta- 
lium fccundus,co tempore , in arte rede pulfandx citharx,ac nequo 
Philoxeno quidem Cither fa, cujus nomen celeberrimum fuit obhanc 
ipfam artem , ulla re inferior, quern CycLcos c^wwprimum omnium., 
inveniue fcripfit HeUanicm in Cranaicts y & Dic*arcbut,Atfy Demarches 
in lib„dt Dionyjiacis certaminibm. Hie Arion omnibus mortalibus prior 
OrthiacarminainPalladem compofuit & cantavit , quoru is erat rhyth- 
mus,ut eo hominum animi mirum in modum in bellum inflamma- 1 
rentur, quibus poftea modulis uii funt in caftris Mctbymnai. Tfat. lib.4.. 
cap.f. 

Quidam eum chorum & Trapcum modum &Dithyrambum pri- 
mum conftituhTe volunt h. Satyr os induxifle, qui per metracanerent. 

Huic celibcrrimo Citharxdo erefta eft Statua , cum Grxco epi- 
grammatc, quod volaterranus. Latinum fecit hoc modo : 
Ctrnif amatorem qui vexit Ariona Dclphirts 

A Siculo fuhiem ponder a grata mart. Volat. 

De hoc etiam loquuntur Ovidjib.i. Faftoram : Gclhus lib.16.c19. 
& Herodotus in Clio. Detribus Citharxdis omnium prxftantifllmis 
meminit .Pacificus his verbis : 

Orpheus 



De Music a Instrumentali. 401 

Orpheus EvridiceHiitha.jtrevecavit *b orcv, 

E£ fitis mevit fax* nemusfajugis. 
Pifcefuit pelagut per kngunrueftus Arion_. 

Hacettam Amphion mania Jlruxit ope^j. 

Terpander Lcsbius ex Hefiodi, alij s> Homcri nepotibus, pri- 
mus/^/^r^^/^wconftituit^xtctrachordo heptachordum. Hue 
quadrare videntnr , quacMarfiliusFicinusinPlatonis Timatumcap, 
19. commentatur. Coaptations fidium dicuntur in muficisinftru- 
mentis>fivein*/w«wr*flW<&,quale&invenit Mercurius t 8c Orpheus 
confi rmavit, five in duobtts tetrachordis per chordas feptem una conjun- 
&is,qualia7*r/>*W<rrdicitureffecifle. Etcap.ji. InTerpandritetra- 
chordo quart a chorda his puliatur, ut quodammodo evadac oftochordu. 
Quam quidem conjugacionem propterea (ecucus eft Terpander,quia 
multiplicatio vocum manifefte inter fe difcrepantium ad lbnum ufq j 
feptimum augetur. O&avus enim jam fimilitudine quadam redit ad 
primum. Prirnum vero graviflimumque fonum Hyptten nominant. 
Sequcntem ?arh}p*ten: Tertiurn Lichanon-. Quartum fJKefen^ : 
Quintum Paramefen^\xt Triten : Sextum Paraneten: Septimum vero 
Net en. HAcMarfibus, 

Idem Terpander primus ctiam »o/»«Au^*vcinvenit:quamvis a- 
lij horum inventione PhiUmmoni tribuant. Invenit 8c Cepiotiem\i(im^ 
Boeotian, /Eolwm{froch*um.Oxyu 8c Terp4ndrion>ut alibi a nobis dictum 
ex Seal igero. Ab eodem Lesbij8c tones a plerisqj morbis fuerunt libe- 
rati cantus dulcedino. 

Floruit Olymp.jy. antiquior K^drchikcho & Anacreente : ita ut pri- 
mus omnium Gw/r/rfvicifle dicatur, quae Olymp.17. JLtceddmone'inM- 
tuta fuerunt. Modorum quoqj Scoliorvm, Terpander idem fiut in 
ventor, & chharadicas leges princeps omniumperveftigaflenarratur. 
Ludis Apollinaribus facies viBor fuit. Homeri verius imitatus eft, 
& in cithara Orphei modos. 

Cum LdcteUmoniormmxz% feditionibus tumultuarentur , conful- 
tum oraculum juffit , ut Lesbium ctnmem accerfercnt. Axcerfi tus 



(401 



DeMusica Instrumentali. 



itaq* Terpander ( Antiflaeus.) Is canendo illorum animos fie dclini- 
vit,utfedkionernornnemfedare« , rcdadlis ad concordiam civibus. 
Hinc Ldcedamovifs Lcsbijs cantmbm prima s in arte Muficapartestri- 
buerunt,utfi quern alium canentem audiffent,protinus dicerent,jt«$ 
XfffCtov d^oV' Zenodotus. 

Plu rarchus, cum ab Ephoris multatum aflerit^ejusq^ ci tharam af- 
fixam,quo antiquam immutaflct muficam, unum^mrvum fupcrfluo 
intendiflet. Solos namque (impliciores modos probabant , ut alibi 
pleniu-s. 

Timotheos Milefius,Thcrfandri aut Neomyfi F.Citharoedus, 
Euripidi coaevus,fub Philippo Rege. Hie antiquam & durioremj 
Muficaminmanfuctiorcm molliorcmqj convertit. 

Lyram,<\vxfepteto tantum fides ufqucad Terpandrum Antiflfaeum 
habucrat, inpltures chorda* difiecir. Decimam quoque & undetim^nu 
chordani addidit. Damnacus proindc e Laiedamonijs^ quod feptem-. 
antiqux cirharae chordis quatuor arididiflTet: & cithara ejus in Seiade^i 
poi tku fufpenfa eft. Paufan.in Lacon. (fupra cap* u.) 

Cum <^f/exa»dr<> artem oftentare vellet,perite adedOrthium.. 
Palladis carmen,feu Phrygium modulatus eft,u t ardore cantus ad arm a 
ftatim Alexander profilieritrrurfus eadem quafi receptui canente,de-l 
pofuerit. Scripfir nomas Cithtradtcos muhisvorfuum millibus. 

Hie Tmotheut, cum in arte mufica omnium prxftantiffimus eflet, 
^«/>//«wmr«^«»exigebatabillis,quosab alijs magijlris mate inflitu- 
Awacciperet: qu6dhipriusdedocendi,quamcrudiendi erant , aru- 
dioribus vero & ignaris fimplicem. i^dkxand. ab i^ilex. Ub.i>geaiaL 
dicr.cap.zf. 

P H R T u i s ( quidam habent Phyrnis) Citharoedus Mitylenxus , 
primus putarur zpudisftbtttienjes cithara cecini(Te& prim as tuliife in 
Fanatkenait callia prxtore, Ariftodidis di(cipulas,qui Ariftoclide s Ce- 
lebris cithari (la &ramilia Terpandri floruit inGrscia bello Medico. 
Phryau antiquam etiam Sc mafculam Muficam in novam traduxit. E- 

mereptt 



De Musica Instrumentali. 403 

merepes Ephorus Phrynidis Mufici duos ex novemfidibm atcia abfcidit, 
infufurrans )ii*ix.cM£$yu liiv iihoik^Nc Muficam depraves. 

Ctesiphon Athenienfis Lyricus Colabus. CoUbi autem di- 
cuntur a colabis citharae claviculis,quibus chord* intcnduntur. 

Thaletas Cretenfisante HomerumLyricosverfmfcripfittan- 
ta citharz fuavitate>ut morbos&peftiUntids curaret. 

Olt m bu s Myfms,Poeta melicus & elegiarum Marty* Satyr* di- 
fcipulus,pulfand* citharz /<g«»de(lit,aWtfjApulfandireperit& do- 
cuit. Floruit ante belkunTrojanum, a quo & mons in Myfia nornen 
acccpit. Suidas. 

Chiron pr*ter rcrum cocleftium herbanimcfccognitionerrL, 
mirificd fcrtur fuifle citharz pulfand* pcritus: qua ctiam rariono 
nonnullos«w£*r CcdzvityUtaitStaphjfa/ib.j. rer. Tberf. Ab hoc Chi- 
r***The(Tak)ipfiusavo^//7<tteruditus fuit, a quo prater alias artes 
citharam pulfandi artem edo&us eft. Nat. lib j. cap.12. vald& eni m A- 
chilles fortiftimus Grzcorum muficis cantibus oblettabatur y Sciebat 
enim, nihil effe utilius mortalium vit*,quarn remedium habere ad a- 
bigendas zgritudines mentis , meduUarum & omnis lxtitizpopula- 
tricw. Ideoqj harmoniam lyricam edooerivoluit,quaemergentes 
animi curas difcutere,& priftin* ferenitati reftituere fe fibi poflct. 
De Chirone & Achille, Horatius in Epodis : 
Tfobiltsut cec'mit grandi cent aurut alumni* 

Hue facit& illudovi^ /.de arte amandi: 

Philiyrides puerttmcitharaprafecit ^4chilUttL», 
^Atque Mtimoi molii contudit arte fens, 
gut miesfocios , Mies exterrmt heftes^ 

CrtdttwannofumttrtimuiflefeneHLx. 
Achillem imitatus Alexander tMacrdo citharz dedit operam , ut 

Ihaberet, unde ferias illas de Monarchia&principatu meditationes 
quandoqireprimcret,autexercitio majore fatigatum corpus fuble- 
varet. 



j4°4 De Musica Instrumsntali. 

Dokceus cantucitharxapudThraccsjfccundam/'^!? Orpheum 
meruit palmam. VaL FlacMj.Argptt. 

tMendndcr Rhetor in Epidi&icorum rationc, Lesbos 8t inprimis 
UM'ttylendos ckharoedica arte plurimum folitos glorian,eaqj re fibi in. 
prirnis phcuiftc/cribit CalitMltb.iff.capj. 

Ex Athen.lib.4. ?.ccepimus,nullas gentes Akxandrinu magis Mu- 
ficesdudiofas & peritas, prxcipu£ tS tuBa^uiieu in tra&anda cithara , 
quainreetiami///jyff«tj«^/if*f^^noftris popularibus , & quineqj lite- 
raruraelemcntaquidemdidicerit, ufqu&aded exercitatuseft,utce- 
lerrimd deprehendat& reprchendatTawifi^xf*<r«s«^at^'n/^etTO^~ 
yvofjSpa^Ci quidpeccaturineapulfanda. /tytarwMuficesquoq} funt 
peritiflGmi canunt enim turn voce turn fidibus eleganter/ed vehcme- 
tiquodam impetu; ficutadmirabile fit in tantavocislinguxq* » atque 
digitorum velocitate, pofle artis numeros fervari : id quod illi ad un- 
guem faciun t, ut refert BaUus Cent. 13. Briton. 

Jam porro deSTRATONico Citharado aliquid dicamus^dequo 
ejusdeminimperitosquosdamCitharcedos falitis falibus. HicStra- 
tonkus Athenienfis primus vl^ttur mnltas cherdas in tenuem citha- 
raiTLdetuIifle,primus4) Harmoniarumdifcipuloshabuit, formulasqj 
conftituit. Vi&is Sicjone^i adverfimllum certaverant, in AZfcuU- 
pi) idelnhrotrofhdttm erexit^infcriptione hacaddita: ztpatcCnikoz 
W tzIv Kctxus xtfaptgiinwj Str at emeus deiistfui citharam male pulf ant. 

Zr/A*/»Citharifricam de Mufica diuerentem,de arte ilia loqui 
maximededece>einquitStratonicus,nomcna Mufis alieniffimum., 
fibi quia delegifIet,quod Zr M«w fe,non ^w/^/(?/?4 voluiflet appellari. 
Amphioncmm Mufices gloria fuit clariffimus. Zethus vero ejus fra- 
ter,belJicofus quidem,fed Mufica penitusrudis Athen.Ub.g. 

Cumqidocererillecithariftas adolefcentes duos in ludo , ubte- 
rant Mufammnovem imagines,cum Apollinis ftatua 5 quodam fufcitan- 
te^w/haberet^/p/w,cumDijs,inquit,duodecimj. 

, Jocusl 



De Musica Instrumentali. 405 



Jocus eft in voce (rO^T* .-qui, cum praefationis loco, ad concili- 
andum vcl cxprimendum favorem divinumaticonlueverincGrzci, 
ipfe ad numerum denotandum jocos&tranftulit. 

Athea.)ab.% haccquoquc^f Stratonico re fert. Cantor malusw- 
cepit aliquando convivio Stratonicum, epularum magnificoapparatu& 
(piendido : artem£ inter potandum often tav it fuam : Aufc ul tans canen- 
tern Stratonicm y nec habeas ,cum quocoUoqueretur^alterum^exhauflopo- 
cu/o, majmpopofcit, cyathify tnultis accept is, foli calicesojfendit-, acfiatimpo- 
ttti obdorrnivtt , For tun a permit tens omnia. Adcommtffationem vero ac- 
cedentibus quibufdamaliis ca/u t at fit, familiar ibm , confeftim temetojacuit 
Stratonicm ebriut. lUts atttem excitantibm extemplo rejpondit : Hicinfi- 
diatorac execrandus cantor adceenam invitatummeocciditjUtadpra/epe 
bovem. 

Cafaub.vero//£. f. cap.p. Stratonicum non iu(cuhifie,JedoccaJtonem 
pot ids quofiviffe animum ab ejus cantu avocandi. It acute cum omnibus fi* 
lentibm,& ad cantor cm diligenter attenientibus , haberet neminem,qui 
cum coUoqueretur , 4ppo(itumftbi poculum fregit : quafict potto babiturm, 
qui ft cum prmanesjereret , & coUoquii vices exciperet. it Stratonicm Ci- 
tharadus imitatur Tragicos Poet as t apud quos qui [omnia •uideretfinemi- 
nemhabent, cuifuas calamities narrent JoliiUasrecitant: quiaut vereait 
fanflifiimm 2{arian7. ^d^euuv aKyUs in ksH *>{* f*5$w « wsr «». Sic Stra- 
tonicm, qui neminem habebat , cuiprabiberetyfoli calicem ojtendit propinan- 
tifim'Uis. 

Cum f/^^fineptus citharacdusdifcipulum quendam fuumamicis 
oftentaret : Stratonicus cafu intervenienstlixit : 05 avre'f «W» imSi.) aA- 
A« HtSa. N Jgui non potest /eip/um fitcere citbarxdumj alios facit. Vox 
tti&a lafcivia ingenii vel a Stratonico vel kMachone eftfida jocose, vel ab 
antiquiore Poeta, pro cithara obleftaro. 

Mirante quodam, qu6d univerfam Graciam peragraret, nee in ulla_. 
maneret civitate, v&p tt£v hhc-uv l<pjj eiAtiQheu itX.®- t*; iM.uwt$ eLirswrac, 
vae uv &&Tm&fiii&v» oL/uioizf, id eft , dixit Stratonicus , a-MufisJe acce- 
pijfe adveftigalomnes Gracos ■ a quibm mercedem exigat ipforum imperii is. 
Salfum & venuftum di&um. Refpicit Stratonicus admagnorum Prin~ 

~~~ "~ Fff } "~ cipum\ 

— *— — ' ' ■ ■ ■ — ' - — - — ■ - - - ■ - — 1 - - . - . » - 



40<S De Musica Instrumental!. 

ispum antiquam confuetudinem : qui Satrapis & dynaftis fuis, aliifquo, 
quibus cupicbant , cerras vel provincias , vel urbes aflTignabant, undo 
ve&igalia in ufus fuos exigercnt* Ed refpiciens Straconicus, homo 
<&4>e/>jc, Mufas quidem Monarchae alicui affimilat, cui omnes rnorta- 
les nooutfubditi,verum at«fc*<*>»&indofti,tributumteneanturpcn- 
dere. Ex omnibus porrd provinciis unam fibi conceflfam, Gracco- 
rum nempe , a quibus id tributum exigat. Cafaub aiilo loco. 

Cor in tbi, cum vetuia quxdam cum intentius afpiceret , cauffam 
rogavit. Et ilia demiror, inquit,matrcm decerns menftbut geftafic*: 
quern, per unumditm audi turn, urbs noftra faftidire incipic 

Superbiente Polyda , quod Philotas, difcipulus fuus, Timotheum 
cancu fuperaflet ; Miror, inquit Strawtictu, fi nefcis Timotheum npxs 
condere, Philotan verd tf»»$/<rp<*«. 

Noms ffepbiftnatelongefraftantior* 
Etlepide StratomcutinCithirxdumimperitum, ( cui nomenerat 
Cl E O N, fed vulgo dicebatur Bos ) jocatus eft : elm, inquiens, afinm ad 
lyramfroverbie dicebatur \nuncvero Bos ad tyram. Cum £«*«»/« citha- 
rxdus procemium bene cecinifTet, at inreliquis aberTafFet,a{Turgcns Stra- 
tonicus buccinam inflavit , pronunciavitque : Quifquit atharadum, 
quipreaamium cecinit, invenerit y mtlle drachmas accifito. 

Cumque vocatus fuiflet aliquando ad audiedum Cithar acdu, poftq; 
audi(Tet Homericum illud dixie: tbT^w to $toia>ko h s 6<r<u,uflM $'dvit£<rta, 
jUi concept Dens hoc, asiabnuit Mud. 

Malum effi Citbariftam dedit t bene autemczncrt*bx\mt>Athen.libj. 

Simili modoZ)r<sg«wCithara:duni quendam illufit, quern, quo- 
ties fidibus ludcret,& ab auditoribus defereretur,obviam ita falutavit: 
Salve Galle. Sguum iik offenfus falutationu twit ate diceret, ^uidita? 
Gfuoniam , inquit , cantu tuo excitas omnes. Salfiffimd autem jocuitu 
captavit ex ambiguitate verbi dvety ti^m, quod Grarcis efiStdtrmrn- 
tem h fomno excttare y quod Galli gallinacei canentesfacere folent: & 
apttfedentemexeitatjUt furgens abeat j utjeriptureliquit Lamias lib.ff c,2. 

Prefer has peritiffimos Citharzdosfuerunt & alii,qui nomen citha- 
radoru meracrunt f Ecbiott & Glapbyrut a pud Jurenakm Sat.6. ubi ait; 

Acctptt 



De Musica Instrumentali. 407 

Aecipit uxor em, de qua Citharadus Enchioru, 
x^Aut Glaphyrus fiat pater Ambrofiufft charades* 
Hie Choraules proprium eft nomen viri fiftulicmis* 
Hydimeles iaomen eft etia Citharxdi apud juvcnalem Saty.6.Scribente\ 
^uotener Hydimeles operant dedit,hunc tenet bocfi^t 
Solatia ■, gt at 0% indulgetbafiapUElro. 
Anaxenori Citharxdo M. Antonius tnbuta quatuor civiratum 
legenda conceffir, proprer ejus artis peritiam... 

Arijionus Citharxdus fuir, quiquumfexiesPythia vicifTet,utLy- 
fandri amickiam demereretur,pollicituseft fe fervura cjuspalam pro- 
clamaturum, (1 dcnuo vinceret. 

Hipparchionb. Ruffians prxcipuifuerunt apud Grxcos Citharxdi, 
qui cum folennibus ludis inter fecertaturie(Tent,contigk,utthcatri 
tumultu & ftrepitu commotus & attonkus Hipparchionobticuerit* 
Unde natuin prov erbium, MutusHipparchion.De his qui repentc (i- 
lem>aquibustaman grandealiquidexpeclatur* 

ctinias philofophus fuir fefta Py thagoreus, qui fi quando ad iram 
conckarctur,motus animi fumpta protinus cithara levabat, quod & 
AchillemfeckTe predicant. ^iwftrarus StLaodt^Chharxditucrunt, 
qui cum in certamen veni(rent,Nicoftratus,dixit,Laodocurn cffein_» 
magna arte paruum,fe vero in parua magnum. EpicUs fuit citharifta, 
magno quondam in pretio apud Athenienfes,queThemiftoclesoravit, 
ut apud fe artem exerceret. Volebat niomum fua mult is frequentari. 
Pylades fuit Ck4»r»dus,qui quofdam Timothei verfus, audiente 
Philopemene, cantavitadcitharam. Quorum fequensckatur a PIu- 
tarcho, Hocduce liber t as Cracas ornaverat urbes. 

Philomelm nomen eft Citharxdi apud Mart Jib,j. 
Plushabuit Didymtu jpittf Phiiomeluphabet. 
Fuit & Tarpeim Citharxdus Vcfpafiani tempore AutorTranq. 
Cameut fuit ckharifi.es, qui Terpandrum viciffe legitur.- 
Inter lmperatos verd Citharxdos numerantur ,c#/o/&«* ,qui 
citra refpirationem diu&inlongumproducebatvocem,neq;tamen 
fonabat aliquid , quod ad ftoma chum auditorum faceret. Hincada- 
•__ — — — ~gjum 






408 Da Musica Instrumental!. 

giutnnatum: Mo/chut cdnens Bsoticum : inmulti!oquos,&incempc- 
ftivoslocu tares. Btfcoticum,genuscratcantionis. Erdfmus. 

Afpendim fuit cithariftes, qui omnia fibi intus cecinifle dicitur. 

Conna fuit citharacdus feu lyrifta, extrcmac fords, qui devorato 
patrimonio fa&us eft pauperrimus, & homonihili. Hinc adagium 
natum , GenntadwUu ■ in hominem nuUiusmomenti, cujufquc opi- 
nio nihiliacftimatur. 

Jalemm , Calliopes fuit filius , muficus quidem , fed infelix , & i n 
cantu multum frigidus. Hinc laUna caatilettam , pro defpicabili & 
ahje fta pofuerunt. 

Verumhxc deCitharaedisperitis & imperitis dixiffe fufficiat. 




Caput XVI. 
De TUBA.£juf%materti,figura,generibus,ufi. 

E Tuba verba fadhuipraemittimus Varronis ety- 
mon, qui cam a tube, velcanalideducit,cujusfimilitu- 
dinem referebat. Tubae a Tubis inquic Varro, quod et- 
iam nunc ita appellant tubicinzfacrorum. Grxcis di- 
citur m.Asny £ qua voee fonus vclut quidaminnuitur. Imopro ipfo tu- 
bas fono quandoque fumitur. 

Tyrrhenorum quidam tradant i&zinvtntum. Hyginus fab.174. 
fcribit. Tyrrhenm Herculis filius tubam invenit , qui Concha pertufa_. 
buccinavit & pagum convocavit. Unde etiam Tub* Tyrrhenummelos 
dicitur* Alii Dirc&um Poetam>alii Afc/r/jrmfaciuntinventorern.Con- 
fule Muficam facramde Tuba. Plin.lib.6 cap. jb»Difeo Tyrrhenoat- 
tribuit. T*bdi ( inquit Stuckim loco facpius citato dc facris 8c facrifi- 
cisgenrilium)erat inftrumentum incurvum ex *re Argtntavc ,cujus 
fonitu non uxitum facrificdntts exeitabantur, fed milites cqutfy ad prz- 
lium inflammabantur, a /«£/', hoc eft, canalisconcavitatcnomen ha- 

bens. 

Tuba 



De Musica Instrumentali. 409 

Tuba vero are dircfto dufta eft,canali ad cxitum latiore. Dire fit, 
dico,quavoeecamdifcriminatOvidiusacornibus. 
Nontuba dircde,»tf*acris eornuaflcxi. 

Et Juvenalis : 

Cornicitriijtve hie recto cant aver it aero. 

Nefcio,inquit,cornicinem hunc,an tubicinemfuifle dicam. Ex 
are igitur fuit fabricata,& tali quidem figura. Julius Pollux lib.4. c. 
it. Tuba materiam dicit ds 8cferrum, lingulam£ xocztoffeant. Ex facri s 
accepimus etizmexargente a Mofefa&asjde quibus part e prima in The- 
oria organhesjeapa, 
Propertius : Etjlruxit querulas raucaperoffa tubas. 

In hoc verm mutarunt quidam offainara. Lipfius vero lib. 4. dc 
Militia Romana cuo. retinet offa, additq j pofiTe hxi & mm-muZs per tu- 
bam cornu intelligi: vcl poteft quis dictrc,primas tubas ab excmplo cor- 
nuurn ftru&as,potefldeniqj fimplicitercapi&afleri,inipfa tuba offe- 
um aliqutd fuifle,quod infitumautimpacTum ad fonoremu. 

iJfrtemidcruslibA. 58. de ijs, qui infommo tubatanere\\% id tale_> 
(omnium, inquit , agrot antes tc/lit, brcviq; illos vitamcummorte com- 
mutaturos portendit. <rvyKUTM ^8 n <j»A*»y£ *£ o&tt t@j £«Ax5 : com- 
pofitaeftenimtubaex^&rfrr. Subtilis interpretatio inquit Lipfi- 
us. Mortem tuba pnefignificat,quianam ? quod ex ofibus fa&a no- 
tat,incineres & offa te iturum. 

Potuiflet & alia addi ratio , qudd mmirumfuuera olim quaedamu 
chtz ad tubanu. 

Idem Lipfius genera & difcriminaTubarumtx Euftathio in Iliad, z. 
petita annotate qui fcribit, Homerum quidem cognitamhabuifleTu- 
bam , nusquam tamen Heroibus tribuifle , quia mndum tunc inufuGra- 
corunu. 

Facit autemykvejus genera : Primant quain Minerva invenit, qua: 
etiam Argivis colitur hoc cognomento,<w'Awiy£«$i»«e. 

^Alteram apud Mgyptios, quam Ofiris repperit, quae Chuove dicitur 
ipfis,utunmrq;ad/<m/&M. Tertiam, Galtkam, conflatilem,haudni- 
mis magnam,quae os habeat deformatu in beftias, & coenalcm ipfum., 



Ggg plumbtum 



[ 410 DeMusica Instrumentali. 

ptumbeum, inquem inipirant Tubicines: atqueefleeam acuafoni. 
Vocatur autem abipfis Gallis Carnyx. 

Quartan* Paphlagonicam , orjus os cffigie bovis, gravi mugitu fur- 
fum inflandam... 

Quintain 'JMedicam^ e calamo tubum habentem gravi fono. Sex- 
tarn lyrrbcnicam, cuj us inven tores Tyrrhem , quae fimilis tibu Phrygia , 
I habens orificiurn fciflum aut fra&um : Ea eft valde acuta. Mac illt~> 
Schotiaftes. Et notabis, addit Lipfms, de Tyrrhenica , quam volunt efle 
hunc no/lram & Romanam, atq; ab ijs traduclam : Volunt Gracci Lati- 
niqi mutuo confenfu. Ehdorusfibj.de Tyrrhenes viv $e cdK-myyu. Asyo- 
pfyw. Ettabam diftaminvenerunt ,utili/£ima»riidbclla,qua ab ijs Tyr- 
rhena appeliatur. 

^sithenatu cormattizm adjungititf.f.Z>yw/*/>£.Tyrrhenorum-i 
inventumfunt cornua & tubae. 

Addit &Suidx locum deTyrrhena tuba: Ka&w.inquit^rtAwT^ to 
wA<«to' <m.kmyy&\ &c. Hoc eft : Codon dicttur latiorpars, os & orifi- 
ciurn tuba. Sophocles in Ajace : Taaquam acrei C odoni s e Tyrrhenian. 
Sunt enimmulta genera tubaTum,iEgypriae,Libycac,Tyrrhenicae. Pri- 
mus perro Archondas {anno circ'tter o&ogefimopoji Irojam captam) Hera- 
ctidis commilitans, adduxit in G raeciarm Tyrrhenicam tubam, Ideo Sopho- 
cles dixit Tyrrhenicam. Totidem ifta in Scholiafte Sophoclis : & ob- 
ferves, monet LipCms,tempuj fignatum, quo adGracos deniq j hacc tuba. 
An ergd eadem Gracanica cum Roman* ? Siquidem ab eadem uterque 
populus. 2^on vult Liviuf) qui de capta per infidias Tarento lib. zj. 
(cribit: 

Terrorem (potius errorem ) & tuba audita ex theatro faciebat. 
Nam & towrf/werataproditoribusad hocipfum praparata,& infei- 
enter a Graculo inflata, q uis aut quibus lignum daret , incertum facie- 
bat. Etfandgrandioremfortiorisqi foruitoWi«Mff*fuiife,Fabiusau- 
tor eft. 

De varijs tttbarumgeneribut legimus apud Alex, lib.4. genial.dier. 
cap.z. Varia tuharum inquit, traduntur genera, t&zttxpracentori* e- 
rant, & Vafca, quibus in facris precinebant, & pueUatorUfono clariore, 

ac 



De Musica Instrumentali. 411 



ac Gingritu & Milvin* quae in acutos exeunt fonos, ficut a locis, Lydi* y 
CorintkteyjEgyptu, fonis diver(is& nominibus varijs. 

llftts tub arum varius. De Tuba infacrk loquitur Eeftus : ^rmilu- 
/?r/w»,feftum quo res divinas */■»«// faciebant, ac dumjacrificabafit,tu- 
bti canebant Ipfe etiam Varro : Tubilujirum appellatum, quod eo die 
facrorum Tubae luftrantur. 
Suidasfcribit; o»A5ny£; 

Tubayfacrum hoc inftrumefitum. Sacerdotes namque utebantur 
tuba. Unde qui in facris tuba canit 'isyonkmyK-riisfacro tubicen dicitur. 
Artemidorus item,fl»A:rj<f«K SoKti» mAmyyt t9 Ug a ; Videri (acra tuba ca- 
nere,fervos & omnes,qui in minifterio aliquo liberat & abfolvit, 
Yroprium emmliberorumhocimlrumentum. Difcis hinc& vile nihil 
in hac re fuifle. U t in Dione lib. 57. T^orbanm Ccn/uhubk canere fo- 
litus,&inearemultus,prodigiumtamenfecit, quod ipfis Kalendis 
anni cecinit , quafi belli fignum dediffet, Prcterea Rom* oli m mortui 
ad tubam efferebanturj fed mortuos intellige mbiliores : nequc enirn^ 
vulgo ea utebantur, fedin funeribw dubio procul IndicTtvis .- fcilicet ad 
populum clafiico convocandum. Quare Propertius amoliens illam 
pompam canit: 

2^c mihi tuncfulcro lettusfternatur ebttrno 
T^ec tuba fit fati vana ejuereU met. 
Quod ipfum in militibm decore fervatura , ut \)fipelirentur ad bel- 
licum hocinfti umentum. Tertullianus de corona militis: Yxmor tu- 
tu /^rfinquietabitur aeneatoris. Quodexemplum hodie Komamki- 
vant, & cum aliquis decedit, tubic'mes cantant , & amici convocantu r, 
teftandi gratia,eum neq, ferroperij (Te, Lipfius demilit.R0m.L4.DUUo. 
itu etiam babes ttfumfuneralem. Cape& militarents. 

CMilitaris autem Tubac has facit cantus partes Julius Pollux. 
Printo eft mcitatoria vox s£ofu.tmKov (puvtifut. Unde dixerunt , tubae 
frgnum daro. Tracones etiam tuba utebantur. Hefychio Prseco 
etiam dicitur myttiomAmyP, quod illius tub* /onus filentiunu* 
indicet. Secunda erat wfyuuktuaxov -ri k&tk ihi v-&xm ov(<t£o\rii> > 
— Ogg 1 \_Adkcr- 



WL 



DE MUSICA INSTRUMENTAL!. 



K^j&trtateria ad pugnaeconfli&um,absque dubio cum clafucum canc- 
retur, cui Suetonius folam Tubam deftinat in Jul. cap. ji. Rapta ab 
uno tuba,ingenti fpiritu clatficum exorfqs eft. Et in his talibos , in- 
qittt Lipfius, non eft aliud , quam ip nvteuMov,f\vc.n c^xAq-nxof atfuyvw 
bellicum & incitatorium canere, certis. videlicet modis. Quod in_, 
pugnaquidemlegitimafiebatetiamtubis. Fab.lib.2.cap.rf. Quida- 
liud in noftris legiombm cornua 8c, tubae faciunt ? quorum concentus 
quantoeftvehementior, tanto Romana in bellis gloria caeteris prae- 
ftat. Tenia aVaxAimxoV, Receptusfignum, quod e pugna revocat,dicitur- 
que receptui canere. Quarto mamv^^iov, fedateria caftra-metanti- 
um acclamario. 

Univerfi autem qui canebant,appellabantur;£»fttftfw, quia or- 
gana erant ex acre. ./Eneator die i tu r & an Km yx-nk. In Ammiano : 
JEntatorum oaeatu^Jigno datepregrediendi ad pugnanu*. 

Dionlib.47. DeindcTubicenunusutrinqneinfonuit, &moxalij 
pariterrefponderunt. Prioresquidemij, qui rotundiquodam loco 
conftiruti,tubis certum aliquod modulabantur; quo ut confifterent, 
&pr*liofepararentmilitesadmonebantur: tuncdeinde omnesre- 
liqui,qui animos irasqjmilitumacuebant&adpugnamexcitabant. 
Hie vides triplicem tub&fenum, ut obfervat Lipfius. Trmus eit ttnius 
& (ingularis tubicinis j quiprimopili foTtafs£, haud longe ab Imperato- 
re,ejusq; nutu incinuit : Secundus aliquot aliorum,qui mloco quodam 
orbicuUto & fbrtaflis edition ftabant,ad figna & aquilas: Tertim,omm- 
umalwrum per cohertes , turmas, qui pariter jam claflicum canebant. 
Nam duo priores foni non rrifi expedient* militi,paulatimq} ejus animi 
& irac motae. Facit enim profe&d hoc fonus , & magnam vim habet 
ad fpiritus & fanguinem evocandum. Ideo placent hie quoque Ro- 
ma»i, qui non in Equitibtu lblum Tubas , ut nos , fed & peditibm habe- 
bant. 

7"*&eautem Alius prima exemplum fortaffe in L^/w^deMun- 
do,in quo multi mores reconditi, paucis verbis advelati : Cum tub a* 

~ belkcum 



De Music a Instrument all 



4«J 



bellicum unci nit ,milites clangor e incenfi, alius atcingiturgladio, alius cly- 
peum capit , alius cquum /ranis temper at. Eft enim ad hue non vcrum.. 
damcum , fed pracparatorium illud ad pugnam. Tangitur & totus 
iftc mos ab Mir tie, hello Africano : Cum, inquk, Cafar dcliberarct et- 
iam de pugna j fubitd dcxtro cornu tubicina injuflli Carfariscanero 
coepit* Eccein cornibusetiam tubicines, & omnindfparfi permani- 
pulos : fed it lignum a Primopili Tubicine aut Imperaroris, exfpectare 
debebant turn fuccinere. Legimus & in Graecorum militia: Cen- 
turiam qttam^ habere Jupernumerarios aut extraordinarios quinque j u- 
num Jigniferum , Wr*£**«,Tubicinetti, miniftrum, Pr*contm ¥ 

Dio Caffius in pugna Pompeii nofturnacurnMithnkbte: wtt«»w 
A«iju> ait : Primum tubicines omnes ex compojitc-jimulbellxcum cecine- 
runt. Quemadmodum & Tubaadvigtlias fuit adhibita, Jofephus 
fcribiti.hift.iB5f 0vkeuieitiFigilias8c excitationesTubae pracfignificant. 
Quo referri pofle videtur, quod apud SophocleminLemniis, u<mA~ 
wiyxT@- »&. dicitur mediae nox, eo quod vejpere tantum & mane tub** 
canere fokrent, ut fcribit Hefychius. Idem teftatur Pelybius de Scipio- 
nis ftratagemate, quo caftra Syphacis incendit: 3$fi'i!l&pa>fiaioisi 
Bslenim Mos Romanti,fub tempus coenae buccinatores d* tubicines om- 
nes canere adPratorutabernaculum ut tunc vigiliae no&urnar conjlituan- 
tur. Alibi f nim. in Priori Mcmbro cii. ) plura annotavimus de ufu 
tubarum in bello. 

Eft & quidamufustuba wojttjnxof in Pompis & folennitatibus $ quem- 
admodum apud Romanos oUm etiam triumphanti, quilaureatuscur- 
ru vehebatur, tubis accinebatur : apud Livium lib. 6. dec. 3. 

Addere & hoc \ubet,<{\iodpace inter Alexandrum W.8c Friderkum 
Barbaroffam venetorum opera compofita, inter infignia, quibus in- 
ftrutta erat Veneti ducis majeftas , Tuba argentea adhibebatur, quod 
non minirmrm eft tubae dignitatis arguraentuui. Fide Egnatium ltb.2. 
c.i.Exemplerum. 

Poftremo attexamus quoq}<sfcquibufdam7ir&«»/£/whi(toriam_,. 
Dircaus Poeta & Tubicen primus tubae modules dediflc memoratur. 

Ggg j Polydo- 



414 & E Music a Instrument all 

Polydorus cum vocac Tyrtaum lib.i.cap.io^Cum Laced&monn \autore 
lufttnolib.i,,} bcllum adverfus LMeffinios gerercnt, diuque cxtraherent 
dubiuro Martis eventum, rcjponjumacccperunt ab ApoUm{,(ivtlUnt vin- 
cere , Athtnienfe duce uttrentur. 

A quibus rogati Athenienfes, contumelix caufaipfis Dlrcaum^ 
quendam claudumdufcum, omnique ex parte corporis deformem de- 
derunt. Ufi funt hujus auxilio Lacedxmonii, quibus ille canturru 
monftravit tubarum, quarum in audito x.zxx\\\finoMeJftniifugam fece- 
runt, adeptique funt vidoriam Lac ones. 

Homerus de Stentore tubicinc inbello2V^Mwfcribit>ciqucfer- 
ream tribuit vocem,adeo utquinquaginta alios voce fuavincerepo- 
tuerit* Unde & vexStaitoris proverbio locu m dedit. 

Jtfjf?»*jwjEoliden,Virg. ait,fuifle tubicinem#i«5kr*r;mortuo 
ver6 He&ore adhxfifife £nea comitem , & tandem a Triton* Deofub- 
inerfum, quod ad «>•/<«»«*/*£* Dcos marinosirritaflfet: 

Jjhto nenpraftantior alter, 
Mrtciereviros, Martemfr accendere catitu. 
Nota hie breviter ufitm lubarum agomfticumjixx quo,ut & in pompko, 
cxcclluifle fcribitur^&tfMegadri rilia,queTuba fatis valide utebaturj 
utnotat Pollux li. 4.x .n.Hujus Aglaidis mulieris,tuba canere dod?,me- 
minitctiam/E/zW^^jhis verbis, H^yjv^lt icdkmaw A.y\(t^nfityt.KXhi 
o» t5 ytfcirti dxSeirti fuyaXp ntfitift c# AKt%a»fyfia. to m/fMnxov. Cajaub.lxb.io, 
cap. j. Hermon erat comcedix adtor, inquit Pollux, qui cum poft mul- 
tosfortem agendi accepiflet,a theatre aberat , vocis experimentum 
fumens : cumque omne?,qui ante hunc erant,defeciflent, Hermonem 
prxcorevocavit, hicverd non obodiens, multafmul<fte)fcilicet hac 
perculfus , ut ctrtatorcs tuba revocarentur , autor fuit, & hoc in fingula 
transferre ftadia Tubiciaem, quinquaginta cum ipfa tuba ftadia tranfe- 
untem, quemadmodum & Hermolocrum de Philopatre duabus cecjnif- 
fe tubis, l/aus tradit. Cxterum Megarenfi Herodoro tubam inflanti,dif- 
ficile erat appropinquare wA^o^ski^^a^fl^TBWaaT^ob vo 
cis horrendx ftuporem. De hoc legimus apud AtbcnJtb.10. Demetrto 
i^frgos obfidente , cum ad trahendam h elepolin machinambellicam, 

robur 



DE MUSICA INSTRUMENTAL!. 4 $ 

robur mili tibus dee fTet,pcr Her odorum duabus fimul tubis canentem,re- 
diifle illis virrutem & praecordia, qui tanto milites anitni robore replc- 
vit, impetu forti & curfu ad machinam hanc ferrentur* Follxxlib.4. 
cap. j/.Et tantum di Tub<u. 

Tubicines* 
Mifcnum /Eolidem Virgilius ait fuifle tubicinemHe&oris: moT- 
tuodemum Heftore^dhadiflevEneaccomitem, & tandem a Tritone 
Deo fubmerrum,qu6dad ccrtamentubae Deps friarinos irritarct. Ver- 
ba Virgilii funt haec : 

At que tUi i&ifenum in litter e (tut 
Ut ventre, videntindignamorteperemptum, 
iiifinum JEoltdcm, qua nonpr aft amior alter 
jEn ciere virus, Martem^accenderecanm. 
Hector is hie magm fuer at comes >(frc. 
7W/0/»ferturefleDeus & tubicen marinus. Ovid. lib.x.Metatfh, 
Caruleos hahtunda Deos Tritona canorum. 

IStentor fuit tubicen in bello Trojano, cui Homerus ferreatn & in- 
vidiam tribim vocem. Juvenal»Saty. ij. 
Tumifir exclamas, ut St en tor 4 vwcere pffjSt, 
Homerus apud Erafmum : 

St en tar is injpecie validiyCuifcrrcavox,qui 
Gfoinqttaginta alios aquae clamor e Jono*. 
Clympim Pbrygim tubicen fuit aetate Midae regis. 
Aglais Megaclis filia tubiciniovitamfovir* 
Agyrtes nomen eft tubicinis apud Statium in Achil.lib.4*fcri- 
bentem: 

'Tecum lituo bonus adjtt Agyrtes, 

Occult anfy tubam t aches apportetiitufut. 



Cap. 




4\6 De Music a Instrument all 

Caput X V \L 
De Lituo, Cornibus & Bucc'ma-*. 

Itu't etymon Fcftus dick efle , quod litis fit tcftis. 
Lipfius lib.4. de milit.Rom» c.io.di&um putat zfimilitudine 
Auguralis littti, vel baculi qui in extremo incurvus. Con- 
tra Cicero lib. i»de divinat. fcribit. Quid, ait, Lituut illo 
vefter (quod clariflimum eftinfigneauguratus)undevobiseft tradi- 
tus ? Namque to Romulus regioncs dircxit, cum urbem condidit. Qui 
quidetn Litutu ab ejus litui, quocanitur,fimilitudm: nom£n habet* Eft- 
que lituus autore Feftoj^av/zxi^ww^incurvum^racilemedemfo- 
num , quo in^i? utebantur. 

Adunca illa,velincurva/fg/w4a vdoidijtinguitur. Seneca inOe- 
dipo: 

Sonuit reflexodaflicumcornu 
Lituufque adunco jlridulos cantut 
Eli fit aero. 
Et Lucanut lib.x.apert& fejungit a tuba... 

, Stridor lituum clangor^ tubarum. 

^fl»flw»lituusdatfonum,ut Ennuis prodit, Indt loci lit uuifinit tit 
effudit acutos : & Statius lib. cr. 

Et Ittuis aures c'trcumpulfamur acutis* 
Stridulum Seneca, i n verfibus datis & alibi idem : 
Jam t ace t murmur grave clap cor Mm 
Jam filet Stridor Lituijtrepentk. 
Equibus colligitur, grandem & patulum canalcmnonfuiflo. 
Ncc maid fortafle Charilius libj.Liticen a Lituo, quod est tuba genus mi- 
nor u. 

Font igitur medium aliquid inter tub am & cor nu, non rectum pror- 
fu$,ut ilia, nee totum incurvum.,utiftud. Qmnumcm onfundant 
interim fcriptores, non eft dubium; ut Immianus, vocumlituorum^ 
intonantefragorecoborruiti de claflicoipfo loquitur. 

Scholia- 



1 "* -!■■! I I . . II ,_ 

De Musica Instrum entali. 417 



1 



Scholiaites Horatij Lituum dicitequitum fuiffc,ut/»ft#&w» Tubam. 

Clajs'ico namq ; etiam additur,ut lib.i.Cann.Od.i. 
UMUltos cajlra juvant J & lituo tub* 
Pcrmiftusfenitus. 

Etlib.z-Od.i. 

Jam vuncminari murmur e cornuunu 
Perfiringis aures ;jamlituijlrepunt. 

He Cornibus hacc fcribit Lipfius di&o loco : Varro dc ijs : Cornua_» 
quod ea quae nunc funtexacre, tyincfitbzntexbt/bulocor/iu. 

Nihil verius& prima origo a bourn cornibus , & pajlorum inftituto. 
Nam ill! fie calabant pecus,aut boves. Propertius* 
Nuucuttramuros paftoris bucuna&ffft 
Cant at. 

Columefla\ib.$.Ad fonumbuccinae^«wrTepetere fepta confuefcat. 
Et in Diony fio funt xeg^m 6o«« cornua bubula,dt con vocindo pepu/o ad 
Buccinam,ut & apud Lucill. lib. 7, legitur, Kauco convent ionemjonitu & 
curvis cogant cornibus. Quidam dicunt,Cornu ell genus tub a obtoru , 
a quo carnitines dittij'unt. 

Ergo olim nihil difcriminis fuit inter Buccir.am & Cornu : poftea 
vtvbhihxmdif crimen, & eornuaifta ex acre fadta grandiora & magis 
reflexa. In lapidibus & raotmmentis apparent figura:. Diftinguit 
& Vegetius aperte,Tubicines,Cornicines,Buccinatores,qui vel tuba-., 
vcl arre recurvo,vel buccina committere folenr. 

Artemidorus de cornibus \rfoyyvkrt^$gvLhmyyiaa\m^m^'irov$^ov\ 
Infiexa tuba ,id eft, recurvo arre, cantre malum: non enimfacrum hoc orga- 
num/edbe/licum. Confundert etiam ^oSttzFegetius videtur : Buccina^, 
inquit, qua infemct areetirculorefleBttur. idem lib j. caps. Cornu et- 
iam facit,quod ex uric agreftibus argento nexum , temperato arte fpi- 
ritu auditur. Inconftans eft,& anteex acre recurvo id conftavit. 

Verier tamenfententiaBuccinamacornufejundamfuifTe & alijs, 
quod etiam Vtgilia oftendunt. Nemo illic cornu,aut tubam fonuif- 
fe dixerit,led Buccinam fignanter pleriq j omnes,utpoftea dicemus. 

~ " ~ JTnh Fiat 



4l8 PE MUSICA INSTRUMENTAL!. 

Fuit autem cornu baviilum .- unde nee maleabove derives>ut inftru- 
mentum,quod bitbut canit,aut quod boves canit & vocat. 

Varro j.de re Ruft. Primo cum incluferunt,cum buccinatum eft,a- 
periunt,ut cxire poflint. Varro tamen Buccinatorem a vocis fimili- 
tudine&cantudiftammavult,quia£**2>wcanit. Quod Ifidorus 
ine p te flcxi t } Scbucci»amk voce, q vaAxFocinam deducit , quod pagani ea 
vocabantur. Fortafle etiam a Graeco QvKeun. 

HabuitigiturBuccina fimilitudinem cornu eaq> retcnta & fono, 
ex acre fa&a fait. 

Buccinae iliius/%*r* apud Ovidium : 

cava bucana Jumitur iff/ 

Tor tilts in latum^u* turbine crejeitab imo. 
Buccrna-, qua medio come fit ubi air a font o, 
Lit or a voce reflet fub utt o^jacentia Phtrbo. 

Coecff am cmmilhm curiosecontemplantibus,figuraapparet tur- 
binatioro. 

Hifrca. ad Darium 2?*r/v*vocatur tubazyud Hcbraos, deinde per di- 
ininuiionem buccrna dicitur. Secundum zliquos faf oralis & cornu re- 
curvo efficitur. ColumeU. lib.7. Ad quern faturae pabulo libenter re- 
curmntjcumpajtoralifignorfua/ireceftuic&mmr. Nam id quoquc 
Temper crefu/culofieri debet,ut ad fonum buccinac,pecus Ci quod 'in fy 1- 
vis fubftiterk,fepta repetereconfuelcat. 

Apud/fcrriwwwvidetureneinftrumentum, quod inflari poffit, 
cuminquit: Or/>A«vocari,quicume6veniffct,ftola&cithara canta- 
re eflet juflus,buccinam infla vit. Tubam & buccinam diverfa e(Te o- 
ftenditApul.j.Florid.cumait( Siquidemvox hominis & tuba rudiore 
wv'w&lyracexteMuvariatiori&tibUqudftudeiettabiliordlrfJfuUfu-- 
furrojMCUitdier 1 & buccinaftgnificatu touginquior. Salmuth in Panciroll, 
hb.i.de rebus memorab. tit.de moribus. Exercitus,tradit, Inter claf- 
(kamftrurncntzmuiici Buccittant tenutfieprimas; quippequae infe- 

— 1 1 . ■- * aiMi_ . i_m_,jj_i_i ., 

met 



De Musica Instrumental!. 4I0 



metipfam arneo circulo reflexa , omarncntum erat totius Iegionis in- 
grefTu confli&us & ejus reditu : */ *tt Vegttms. 

Vrxcipuxxmfuittc Buccina u/um ad vigiltas fupra attigimus,cujus 
rei teftis eft Polyb. o ^8 wVpjf w^utf £@- W cB«**A««* mmra* xt/Kccni 
5>wA«*w Gxicavetv. I jus cent ur to cur am habet <»iquamque vigiliam buc- 
cina fignumdandi. Lipjttu lib.V. de miltt.Rom.Dial.I X. 

Livtm lib- 7. Ubi fecunda vigilia buccina fignum datum eflecldem 
lib.i6. Utz&tertiambucatiamyxv&o eflenc. 

frapertiuslib.^. 

Etjam quarta canit venturam bucc ina lucent*. 

i'tliui lib.7~r/nediamJomni cum buccina Interns, 
Divider ety'jantfy excubtasfortitut iniquas 
Tertius ab rupta vigil iret ad arm* quieten. 

Ubi attende, inquit Lip(ius,item de forte ad vigilias , & mediam_> 
nottem,id cftttrtiam wiquifimam habitam,quia turbaret totam quie- 
tem. Nam reliquis bonam partem primac,aut fequcntis notfis lice- 
bat dormiro. 

De Buccina item Fr*»//»wlib.i.cap ?. 

SulU bello fociali nocle profe&us , rcli&o buccinator^ qui vigilias 
ad fidem remanentium divideret , & quarta wf/ZwcommiflTa eum fc- 
queretur,incolumes fuos perduxit Idem aftus in Carfare, quern Va- 
rus inltituit contra Curionem , Buccinator e in caftris 8c paucis ad fpe- 
ciem tabemaculi reli&is > de tenia vigilia exercitum (ilentio in eppi- 
dumreduxit. 

Ad hunc morem CJc. refpexit orat. pro Mur TegaStrttm t illunu 
huccinarum cant us exfrfcitat. 

Vcgcttus: A tubicine,inquit^wf/;^rv/W//<fcommittuntur,&fini- 
tis horis aComicine revocanrur. Itaq > tubamadhibctad initial ccrnu, 
five buainantadfinew. Stilus lib.iy in ea re Buccinam nominat : 

. bit Uarum buiCtnafignum* 

PtattreageminoppatbatjunSamagiflra 
Cafiraregi. 

" Hhh t Ur. 



4io De Musica Instrumentali. 



UtfortaJTe advigilias ipfas haccfint referenda: & munis caftrisBuc- 
cinanrunam fonuifTe : nifi eum duo Pratoria 8c duo duces. 

IaZ«Y/oautemlib.if. Annal. quod legitur, inter folcnnes militia: 
ritus numerandum : Jnitia vtgiliarum per centurioaem denunciari , 
««i//i//««wbuccinadiaiitti. Hicmos&.fenfus. Ante coenam daffi- 1 
cum cccintfTe ; eo figno , Pratorem aliosq; ccenaiTe : turn cexturionenu 
nunciafle Ftgilias incipere : & mox ad pximam Buccinam convivium-j 
dimiflutn: utquisq; fcilicct adfeiret, necultradifcurfu ullo caftra in- 
quiet arentur. 

Poets buccinator em Neptuni nngunt Triton*, buccina a fe inventa_» 
canentem,&immani tuhxclangpre aquas increpantenu. 
Hinc Virg. in jEtna_. ; 

2(am veluti tefonante dm Tritono can or o 
Pel/it opes co/leclus aqua-, viftusefotnovetur 
Spirit us, ut tongas emugit buccina voces, 
Qupd&Ot'A&airnitatusita exprimit; 

Cteruleum Tritona vocat, concha^fananti 
injpirarc jubet,jlu8.usffo &fluminafigno 
j[am revocare data. 
Tiberu Principi nunciavh Olyfiiponenfium legatio,vifum auditumqj 
inquodam fpecu »/Ky&*canentem Zr//^rw,quanafciturforma,cujus 
Irons homiitemprafcrtjnprijlrin definit alvus. 

Romani, ( ut fcribk Pterins lib, 47. Hieroglyph. deTuba) at Saturnia 
edit faftigio Tfitonas tubicines imponebant, caudis abditis &abfcondi» 
tisj id fcilicct eohieroglyphico fignificadtes,quod ktfteria geftarunu 
rerum^i^wrw/commemorationead nollramufqj aetatem in obli- 
terandacelebritatep»W/r,clara &quafi vocalis eflet : quae verd ante Sa-, 
/«rr»*/iwgeftafuerint^ivWi«& incognita ir tenebris delitefcero. 

Idem icribere videcur Nat. Com. lib.8.Mythol. cap.j. his verbis. A- 
pud Romanos fuper ternplo Saturni Triton quidameximiae magnitu- 
des fuit collocatus,qui^*a->/»rfw/»/&r 1 (&/r/,quoties oriebaturventus , 
caudam£'mtra. ter ram occultabat. Per ilium fignifkare tradiderunt 

~~ nonnul- 



De Music a Instrument all 




normuWir os gej?4s ante Satumum Glentio fuifife involutas : ztpotf impe- 
rium Saturni clariflima hifroriographorum voce fuiflc celebratas. Na~ 
talis i/cra it a it yyXvQiniis expo/tit; occult At am fcilim •vtram rtligtenem 
ante Chriftum /*/#?•• dc^oiiO^iSdziwinxnmclarifmofanSorumA- 
poftolorum praconio omnibus gentibm veram^fanclam&falHberrmam do- 
ttrinam omnibus celebratummjchriftoaltifiitno Dei Filiocredentibus.Nim 
alioquin infulfum efle videbatur,utlapicntesantiquicaiJcUrosctiam 
Dcos habuerint, 




Caput XIIX. 

Be Inftrumtntist tinnitu quo dam obftrepent'tbus \ ut Siftro, 
Qrembaloy Cymbalo } Tintinnabulo, &c. 

Iftrum t {Gxx&s eodem nomine <r£<?pov dirorQ 
<r«W, quod eft comuure ,agitare) dictum fuitinftrumen- 
tum quoddam Mu&cum argutum Scfonorum dumpercu- 
terefur. 
Erat autem hoc orgamim Mgjptiis pecufiaree metallo arguto, ab 
agitatiorte nomen habens. Nam agitatum & concuflum tinnitus 
argutos edebat,quo nominc/onabileJj^rumk?QCtisdkit\xr,JMartialU 
dixit garrula fifha_, : 

Si auk pttratorceUotihitarnuldptndet, 
ffac quatut tenera garrula hftrzmartu. 
Poeta Sulmoncnfis lib. i.de Ponto Eiegj.//*#*/*$?r*appdlata. 
fono , quem agitata reddunt. 

Hujus jpecies oixalistmx &manubriatainora, undiquef/w//w*- 
bula habens, at agitatum tinniaim redderer maximum, & quae pulfa- 
rentur j ut defcribit Adrianm Turitebm lib.z6. Adverfc. 3 j. 

Etre&c dixit agitatum , quonwm nonjfriritujidmotu concuflum 
cneum illudcrepitaculum, five fiftrum., perfonabtt jutferibit^/r^ab 
Alex lib. 7.ge».dicr.cj.- 

1 1, 1 j _ - - - - 

Hhh j Non 



4ii De Musica Instrumentali. 

Non foliim ex*re, fed etiam *uro & or gent o con fici folita innuit 
Apuleius his verbis \Mr.k& aureU & drgenteufifiru argutum tinmtum 
conjlrcpentes. 

Mgyptii Siftris ufi itxfacrts lfidis\ undc TibuUm lib.i.Elcg. j. 

iJtefc/ ttununclfis tibi, &elU? qutdmtbiprtfunt 
III a tui Mies *ra repuljs mtnu f 
Ubi tamen mihi, non ribi,exvetcrifcripturalegendummonet 
Scaligcr. Nam liquet , Deli am Tibulli amicam in calto Ifidis fuiflfe ; 
dequo apud Prtpert.hb.i Eleg. 

Hinc //facts Sacerdttes Martialis vocat twbamjjftratM, a gefta- 
mine fiftroramlib.n. 

Ltrngertfugmntulvi, fiftrat^ turban 
Hoc idem inftruraenwm iifdem JBgjptiis tubs vicem cxbibebat, 
undeVirg. 

*— .— — pAtr'io vocat agminajiftre, 

Dicebatur & Kgjmlmcrepitaatfom, inftrumentum, quod manu 
pulfatum crepitabat>quemadmodum &.K%iu&a,\?v,crembalumyCrt$\- 
caculi genus erat,quod digiris agitatumedicftrepitum. Hacc& ejus 
generis alia organaMufica/tobfir. //£*/./. tW£tf t*b»ov <afyf<ne£/a*vuL><Lr$- 
pitu foliim obftrepentia: de quibus Dtcaarchm in lib.de Grarciarriti- 
bus aic,propularia, fupra quam credat aliquis,inftrumenta fuifTo, 
altatiombus & cantilena f seminar urn accommodata, quibus percuffis 
digiris fuavisederecur Crepitus, eaque fignificari in cantico Diane, ca- 
ncbac alius habens in manibus crembala *nea , dcaurata. Hermipput 
in divis dixie tf$i|t*CaAȣwir, crembala pul(ar<_j t 

Didymut fcribit, quofdam folitos j/jra vice ,eonchis& tt (lis c»m- 
p »fis ,numerofum fonum falnntibus excitarc, ( ut teftatur & in Ranis 
/Iri/tepb. ) Noftratibus ex teftis, vel oflibus, inter digitos infertis ; vel ex 
puiillis tintinnabulis alligatis j Hifpanis, exacneisduabusvclutexiguis 
lancibus colli fis ; ftrepitum ejufmodi illi vocant Caftagnetas. 

Grzci ctiara inllrumemum ejufmodi quoddam vrfafntyv dixc 

runt, 



De Ma sic a Instrumental!. 413 

runtjcrepitum quendam edens, cujus tnateriatn & pullum exprcfht 
ApollonMb* 1. Argon. 

#xAx«V v\umyjy mx'fri vudortn 

Hujus inftrumenti Crepitus traduclus ad hotninemgarrulunu, 
aures fermonc fuoobtundentem>inftarcrepitacuU,&^rwcr&0/*flww 
dcdit , ApxuTv whamtyritArchyu crepitaculum. 

Archytam namque crepicaculi genus arcum excogitaffe fcribunt, 
quod pueru lufttantibus daretur,ne quid interim ex vaGsdomefticis 
contingerent & confringerent' neceflTe enim eft, utpueri habeant, 
quod agant,* yaLg ovntieu r' vim i<rvx*&vittt loquitur Philo(Mh.%.Vo\\x.x. 5. 

Et confer) taneum eft, Tarentinum ilium Philofophum Arcbytam 
ejusorgani fuuTcopificem r utpotcquifcrturininechanicismir£prae- 
celluifle. Alii al urn putant $c faciurlt inventorem* Sed cujufcun- 
que ruerit inventum,verofimttceft,hujufmodiquoddamorganuiru 
fuifle, quoa fit a fpente fonaret. 

Quemadmodum & inrf<s^//confuetudinemabiit,Aa>3«vd5oi'^«A- 
xhoc, Dodonxum Cymbalum , aut tintinnabulum, de nomine improbac & 
importunx loquacitatis. Quod Zenoaotus dear, ex Ariphoro Me- 
nandri, 

Tradit axtent in Dodona duufuiffe/ubltmej columnas, in alter apo- 

fitam peivim tream, in altera penfile pueri y?«*/*o'*w,flagellumaere- 

um manu tollentis^quoties verovznimvehcmentiusjUverit,ficri,utfcu- 

tica impulfa ,ercbrim lebetemferiat ^ij^percuffui tinnitun$reddat i acmul' 

turn etiamtemporu rejonantem. 

Ad hoc Adagium allufifle videtur Juvenalis aim ait : 

Tot pariter pelves ytottintinnabula credo* 
Pulfari. 
nutliebrem garrulitatem taxans. 

Suidas aliam adagii affert interpret ationem ex Dacmonc. Scribit 
Jovis oraculum, quod olim erat inlpo&QX&Jebetibu* 8c tintinnabulis 
areis undique ctn&um fuiffe , ita ut invicem fefe contingerent. Itaque-J 

"** ' "™ " " ' *"""" * * ' "ncieffum 



414 Db Musica Instrumentali. 

necejfum erat fieri » ut , uno quopiampulfato , vicifim & omnes rejonarent, 
fonttu per coot aft urn *b aliis ad alios Juuedente. Durabatfa in longurn 
tempos tinnitus itte, videlicet in orbem redeuntejcne. 

Plutarchus verd mBni *i$flA*#"«j;indicat > in Olympia Porticumj 
quandam fuifTe ,ratione maihcmatica ica compofitam, ut pro una vo- 
ce multas rcdderct , atque 6b id sTnuQwov appellatam_r. 

Cajaub.hb.s.in At hen* deAntiocho fcribit, quomodo viliflimo- 
rum hominum conventus zAxcntcommeffabundus ^cctxxA^sc^mznu- 
Vim. concentus afpernarit, nee figlina vafajquibusfonorumedebant 
ftrepitum ex prifco more: fempcr enim,iaqim,«/&»^*WM tibias 
vel alii mufica organa deferebant. Antiochus ut magis fe dejiccrer, 
teftas circumferebat tibi/trumheo: pauperesineommatus i quifi&u , i- 
bus erepitaculis & vaforum figlinorurr eollifionefohtifeobledaro, 
inopia melioris Muficae. Quemadmodum ex Didymo recitat Athen. 
lib. 14. hifce verbis : A$v/u(&* Qqcnt eiufacu ncttf ou/ri i^f At/fee; xoy%v?uut(efi 
oryutet (rvyitfiJovTaG svfv&fiov m<t tix, av ^>^^v to7? ap%nuSpoi^. 

VidenturauBcm vetuftiores foliti in hanc rem acetabutis uti,quae 
fi&ilia crant, & ^w/Skpercufla fuavem quendam fonum edebant. Hacc 
eft, quam Graeci vocant ofyGdQav /wouuiv vel d$wna»- 

Cujus inventorem facit Suidas Dioclem, Poetam Comicum A- 
thenienfem aut Phliafium : Qdtriv, ait , AiokKsol v\ Afoaiov iv^m tjjf 6» rl{ 
o£vQa(Pois d{fMVia»,irpciiuvoK dyfeiois.,eL'7n£ fKpv<riy jfcvAttpia- 

Poftea cepcrunj Eabricari in ilium uCumacetabu/a-cwariis metal- 
Us. Sed & Suidas autoreft , quo magis fonora eflent ifta vafcula, foli- 
ta fuifle confici ex pluribut metalUs , in unum confufis. dXKut, inquit, 

yo€a<Pa (fiprA a£i£ctQ&i «iv%suriv ok 2Jg.<Pof« norm <nvCd£(wv\rifi'(veiTTi 
2faQo{tt^j£nti%fawTtij)deuoviaM'2lva>'Tshi<ro(riv. 

Capod.lib. 4. in erudit.ep. ad Symmachum, Quid acetabulorum 
tinnitus?Quid dulciffimi foni referam varia pcrcuffionc modulamen. 
Atque hacc funt, qua: vocantur in Muficorum organorum divifionc 
i»*x tt >fi' >er *4'o'Pufiowafyo)i6u$vtct. Hujus ctiam generis fuerunt& 
Scabiili & xffuCzAcc, quae line ulla operofiore harmonia ipfo delecla- 
■ t ' ' " ' ' ■ 11. 

bant 



Dt Musica Instrumenta l!. 425 

bant fono: ut hodic qu* vocantuc^^/Zw carcaveaux. quanquam his 
jam ars eft adhibita. Inde *{ t(j£etKui^m eft Hefych. interprcte , Koyx/uAia. 
»Ji e's» ctfia ffvynyriv&t cippv6t*w W nxfl" ^hAh* t« f o^nf*im(t Hac Ca- 
Uub.tib.s.in Kjithen.cap.+. 

Porrd^^jinvemtTe #*»&*/*« quidamtradiderunt : Zenodo- 
tusvcro alitor eftyLybieumqucndamquatuoreymta/a fabricatum fuif- 
fe,certis/wf0W«w*ntainterfcTelpondentia,ut primi fpiffirudo e- 
pitriti rationem haberet ad fccundum,ad tertium /ww/W/, ad quartum 
dupli, eaquepulfataharraoniam quandam Muficam reddidifle. 

Hocinftrumentum Muficumwc^r* effici fblitum,fbHorus, quem 
reddebat,fonitus arguercvidetur, quodcxipfo nomine quoqjconftat, 
quod tinnitu quodam pronunxiari ccrtum eft. Unde de \^4pionz_j 
Gramma tico Plinius in prxfatione ad hnperatore Vejpafianmm ipfum_i 
a Tiberio Caefare, cytribalum wwW/vocari folitum fcribit, ob nominis , 
ut opinantur, celebritatem. Is cnim ^Apion ajcbat eos a fe donari 
immortaUtate, ad quos aliqua componeret: Hue Tiberius altudens 
nominal at ilium cymbalummundi : quid homtnem honefiafama donarct, 
qua per univerjum mundum ( inflarfomri cymbali ) amabiliter rejona- 
ret. 

Vilnius vero ob arrogamiam re&ius ilium appellari cenfet,Tjrmpa- 
num, non cymbz\x\mpubltc*fam* y quodfamamdaretpetius, ejuamhene- 
ftamfamam, quemadmodum tympanum rejonat quidem,/ed iuameeno 
ftrepitu, 

EtallufifTevidetur Pliniusadillud,quod tympana fantcpeffe^ 
afmina , ut eft apud Erafmum in Adagijs. Ad cymbalorum pulfum_, 
Indt etiam legiones adversusho/lefcduxerunttubarum loco, tefte Alex. 
lib. j. cap.z. Eorundem zd/a/utmtemnfum aperit Lucianus de Salt. 

Practerea ut de Tmtinndbulit hxc fubjiciamus. Apud Euripidemj 
in Rhefo/onitus ex tintiuaabulis vocantur Kmim^Qfi xofimt. Equi 
quoq j tintmnabulerum fomtu explorabantur, an btllicas tumult us intrc- 

Iii pide 



\ 4i8 DeMusica Instrumentali. 

jpide ferre poflent. Undeabsqjdubio,qui fonitum ilium perferro 
non poterant, fed ad ilium trepidarent,cut«&N$vf di&i. Ncc de nihi- 
lo eft, quod Gnaw TintinnabuU ad excitandum at£ vigil/at fuifle adhi- 
bita accepimus,quemadmodum Thucydides lib. 4. tbTjS x»'Aw©',in- 
<^x\x. ) Tm%tytx^i^^s'Tmtinnabulo emm prolatg^priusquam rediret is, qui 
tradiderat,ita in vacuum locum fcalarum admot to facia eft, De Braji- 
da loquitur, qui /V/ft&tfm conatus capcre no<flu,dumis,qui circuit, 
tintinnabulum porrigit,atq j ita locum paulifper deferit. Et Dio Co/- 
fins lib. 54. Romanis Vtgilibus'm. urbe videtur ea tintinnabula dare , cum 
fcribit, Auguftum fomnio monitumjjtoiww Tenant em quafi ir&QvAa- 
xMproeubitoremJovuCapitolmi fecifle, eoq; tintinnabulum ei appendif- 
fe. « >S addit ids automat vitK-mp 4>uA*'arom? ; qui enim vicos noclu cufto- 
diunt, tintinnabulo vet campanula uiuntur, utftgnificate inter fe cunu 
voluerint,poJ&nt. 

Suidas deillorkn : <?< tS.mXoi it ^i(po\cuceiiisBtm\^titCiCircmto- 
re$,quj vigilias circumibant & explorabant, euntes ad vigi/es } tintinnabu- 
la babebant, atq ; ea concutiebant explorantes , fi quis dormiret, & ut 
vigilantes voce rcjpondercnt. N otatu dignu m eft, quod in Triumphan- 
tiseurru olim campanula vel tintinnabulum pendebat , ut meminiflet 
TriumphanspofTefcilicetfeineam calamitatem eaq* tempora inci- 
dere,quibus & ipfe flagellis cocdi,aut etiam capite pledi poffet. Qui 
emmdecapitandus crztycampanulamgerebs.t appenfam , ne tanquaiTL. 
facer & contaminatus a quoquam tangeretur. Paneirolljib. /. mentor. 
tit.de Triumph is* 

t^ihgelottuiCardinaJisS. Marci, cum ejus familia deducendi Domi- 
ni grzti%(iicuti mos e(k)adpul/ati tmtinnabuli fignum rara conveniret, 
negligent^ illorum per jocum coarguedz caufsa ad h or am menfa vuU 
pind caudA, ne fentiretur, ss percuti mandavit,ita ut pauci admodurru 
fort^pracfentes>tantumdi(cumberent. Foiat.lib.2f.<^fnthropol. Jam 
poftremo ufumti»ttnnabulorum& campanularum ad horologia fubj icia- 
mus,quorum ufum improbavit felse apud Plautum Paraf itus; ubi fto- 
machatur in cos, qui torologia commentifunt,cutnvvh!Kxfit optimum, 
horologium. Era/mm in Adag. 



Simon 



Ds Musica Jnstrumentali. 417 



Simon ^MsjoUu in diebus canicularibus colloq.2j.haec memorise 
tradidit. lnurbibtU)*tt, infignimbusjum Mali*, ut Venttijs&Bononix, 
turn Flandr'upUris^ cppidit horologiorum machinx adeo infigniter com- 
ponuntur,ut, ciiminftethora, ftatuaeameae libramentis ferrets ,Mut aneis 
commottt excurrant, cqutium, nutpeditum mpre, manibus ntaUeosferentes 
campanam magnis iilibns percuttani ,qu* her arum numerum prebri refe- 
rent, ac mexvijunturftatua redire tnjm* Utibul^nimirum munerefuoper- 
funBut. Etpaucisinterjcdtis. Acquodvireshumamuvideturexcede- 
re>(ijlattieris tertia aut quartaf/^//wexcitari,/rf*w artecomponuntur 
horo!ogia^/quavolucrishora,»^rf/r/^*^ptf/?/f *rU infolito fonitu 
excitabit, pert fide acfi fervuf teexcitet,totm bmcrei intentus. 

Et quibusdam inlocis confpiciuntur rari artifici) btrohgU^n qui- 
bus prater alia,tintinnabula &campanulx.prodiverfo temporis ftatu 
divtrfas c&ntilenarum imitantur& reprarfentant w/W/^jcujusmodi 
&,ut notum eft, Sou in Silelia, & in alijs urbibus confpiciuntur , mul- 
torum cum magna admirationo. 

De Ttntmnabnlt fonitu plura vide in Partis pint* 
Theoria organices cap. 12, 

Caput XDC. 
De Tympano* 

TTmpanum dicunt inftrumentum ex una parte planum , 
membranaclaufum, (noftravulgariahodieexutraq; parte) in- 
tusvacuum,quodbaculrepulfatur. ^/w^awknomenhabens, 
quia eo pulfato fonitus cietur. Dicitur Sc mmuo^ut apud Hom.hym. 
in matrem Deorum wmtw «<«£»), tympanorum Tonus, qui adjun&um 
quendam habet ftrepitum j unde apud Euripidcm in Cyclop, dicun- 
tuntur -mfimvov dtyyfimujtympdnorumftrepitw. Et Scaliger in Bac- 
chxxmG*\\&r&o-CrepericrepaptecriJp4nsc4VAtympM4digito. Abhoc 
inftrumento Tymptmjta & Tjmpaniflria , apud Plau turn in Truculento 

""" I iT7 ~eft 



1 4^ DeMusica Insthumentali. 

eft Tympano tuba, qui tympanum cient & pulfant. Modd dicebamus 
Plinium refpexiffe ad id,quod tympana fieri confuevere ex telle afrnina, 
eo ipfo,quod Appitmem dixerat tympanum mttndt.non vrnTtberim cymba- 
lum mundi. 

" Ltpjius lib. 4. dc Militia Romana dial.10. K^fpvd 'Romanes Tympana 
in ufufuiflrcncgat,.& locum ilium habet fufpe&um apud Dionyfium 
lib.4.inclaffibus.defcribendisfubSer. Tullio,duas centnrias Ttbici- 
mm&c TympaniftdTum ,&. qui alijsquibusdamorganis ad bellavoca- 
bant. Praeterhunc/«yw0 prater ea tympana Rtmanis affignavit. Imo 
in convicio apud illos^»/>rfw /*£<*, &G^*#matris Deum,id efteffae- 
minati puliabant. Quid quod ipfe Dionyfius non repugnat, qui di- 
fta fua re colligens c»Aais»c ngjfcvua vms nominat, nulla ty mpanorum 
fa&a mentiono. 

Idem lib. 7. facit, ubi de claflibus haec repetuntur. Vetera tamen 
"tympana, & ab ipfo Baccho,fed in eo fere choro relida & apud molles. 
rotyanus de Baccho ejusque rebus lib. 1. Straton. E t eymbalis & tym- 
panum dedit/oco tub*. Et ab eo fortaflis eft, quodinbella tympano nfi 
ctizm laJi. Curtius: Jndi Tympana fitomore put/antes, lterum;/^ 
eltpbantos Porutpeditempofuerat, ac fagittarm tympana puljarefolitos , id 
procantu tub arum Indu erat. Scriptor quifpiam apud Suidam : mhmy- 
£»>> iV^oi vjtfvvTMi Tubis indinonutuntttr-tfedpro ijsfuntflagelUyCjuaexcu* 
tiunt m air em :& tympana item borribilem queadam bembum emittentia^. 
Accepimus (^wror quaqj,gentembarbaram,alij Hunts vocant,ha- 
buifle Tympana. U tfcriptum reliquit Menander hiftoricus: oi Si a£a- 
gfixaid tj|v t* mXtpa mtmn Abari initio pralij (i at tier ant excitare mixtttm 
ependdm&ferumfonumifimulfycum barrituperfonare tympanit. 

CvjwmodinmenJtac Tympana facrintihzud prob& memoriae pro- 
ditunv.. 

K^tnoftrit vero diverja ilia htdorum tympana , quae fie confe#a-> 
crank 



De Musica Instrumental!. 429 ) 

In abjetis (Tip fio palm Karboris)ftipitemexcavatumw/^, five-. 
tint inn abttU ex orichalco inferebant, & os dcinde vafis taurine corto 
obtegebant : atque ita tympanum illudinaltumfercbantjconcutie-. 
bantque in acie. Turn , quae in eo erant, tintinnabula, & multa & ma- 
gna,atque incus in operto fonantia,obfcurum & inconditum cdcbant 
fonum , mugituinon abfimtlcm. 

Fuit ergo tympanumilludinfr Arotundum r fupra planum, atque ibi 
corto indu&um , quod bacillis pulfabatur : qualia funtjhodie tympana 
nop a eqaeflria, #ttrpaucfflU 

Quamquam etiam hgnovavo ex utraque parte pellem obduc"tam 
fuifle fcribitlfiodorus* idtamenInftrumentigenus,non tarn Tympa- 
num , quam Symphoniam appellans. Sdmuth. in Pancirol. lib* \.rer. me- 
ntor.. 

Plutarchus Parthos quoque facit non cornibus, autTubisinci- 
tare fe ad pugnam: £t&tt,inqa'u,ponTfa(}vp<mntyniSed ftipites quofdam 
corio reftos & concavos tintinnabulis Ttx€\scircumpofitUplurifariamji. 
mulpuljam. lUi vers abfcutum aliqui* & terrihtle rejonant , ex ululatu 
ferino & tonitr u commixtum^ 

In marmoribus,( inqutt Z/^Ji»,) Gr ^ /matr isDeumconfpiciun- 
tur , Tympanum manu tenentes rotundum infra, fupra planum : atque 
ibi corium indu&um, quod bacillis pulfant* Hare talia quoque de- 
(cribit Apollodorus fevultSa/moneum iis tonitruimitatum-.ngt (iv^a-ag 
fj$f> ffawfj&pvcq ,• Etpelles dctraSias, in cur auburn amis lebctibut jgitansji- 
ccbatfe tonare. 

Imo tales etiam pelles non in acre tantum,in ligno etiam ficcava- 
to & aptatOj apud Ifidor urn : Tympanum, inquit, eft pellis vel corium 
ligno ex una parte externum. Dimidiatum nojlratt Tympanum -jam 
plenum in eodem fed alio nomine* Nam Symphoniam vocat. Sympbo- 
nia inquit, vulgo appellator lignum cavum ex utraqj parte pelle exten- 
fa, quam virgulishinc & indeMufici fenunt. 

Illud verd non caretadmiratione > quod Salrmith annotat 5 fi ni- 

mirum alterapars tyrapani /W/tf/wjaltera Ovillapellc obdudta fuerit jtum 

pulfo Tympano ilico rumpitur ovilla: & quodmajuseft, Ci duo facr'mt 

_ — ^.. ^ tympa- 



4$o De Musica Instrumentali. 



tympana, alteram lupino corio,& alteram itidemw//frobte&um,/»- 
pitta illojepatatim percuffi , oviUum plane obmutefcerc, Alciatus putavit j 
uteleganti illo Emblcmatehisvcrfibus: 

Geterd mute/cent, corium%Jiilebit oviUum, 
Si con/eft* lupi Tympana pellejoncnt. 
Hancmcmbraifawwrnficexhorrefcit, ut hoflenty 

Exanimis, quamvk nonferat exanimem. 
Sic cute dctrattatifchat in Tympana vcrfus, 
Bohemos potuit vincere Pontifices. 
Tanta quippe inter utrumque iftud animal eft antipathia y \xt no 
morte quidem finiatur,fed vel turn quoque lupus ovi formidolofus 
exiftat. Alciatus quoque mentionem facit Ci/cha ( vel zifcac ) Hufita- 
rum Ducts invi&i, de quo memorant, quod moriens Thaboritasy*/'- 
ftrittpesl mortem (nam Hbi pelkm detrahere , in ufum Tympani quo im> 
acie uterentur adterrendpsftrepiru illiui ho/les, ut quifuerit vivui^ mortu- 
usetiamjoret terrort boflibut. Cum enim moriturus fogarctur,dc fuo 
corpore, quid fieri mandaret : Pellem, inquit, mcrtuodcmue, re//ffo£fc~ 
ris cadaver e, ex C4 tympammfacit<^>. 



Caput XX. 

De Hjdraulico Organo y ejufy invent ore # 

StruEiureu. 
Ancirollus lib. i. rcrum memorab. fcribit de cjua- 
dam CMufictsfpecie , quam veteres Mutam nGmimnmt: 
quod aqua fono Jolts manuum, vuliusypedumgejltbtuexerce- 

„„_ „ fttf»r.-iidemq; & intelligebanmr,& mirabihterpopulum 

obledtabant a&ibus in fcena intermediis. 

Qui vera hanc exercebant, Mimi & Pantomimi dicebantur: cui us 
rei prascipue Caffiodorum adducit ibidem loci teftem, qui lib. t. va- 
rior, ad Albinum fcribens,infineait: JjlamMuficapartemveteresap- 
peltarunt mutam- qua quibufdam ge/libut facit intclltgi ,quod lingua, am 

fcriptu- 




4? 1 De Musica Instrumentali. 

fi0cUlib.de cherts memoriae tradirum eft, his verbis: Hydrauluancxin- 
flrumentii-fit , qtt* /tnimtntur ,an exits, qutbtu fides ddaptantur^ambigi- 
tur. Certum ttmen inter orgMA btmm, qu* cbordu tutcnduntur , nonj> 
ptffhreferri. 

Quare fialterutrumdieendum, inter 2juardC>«*, quae fpiritu inflan 
tur,erat numerandum* In quam fententiam etiam Ariftecles incum- 
bif,qu6dejus^*/^-<W»»^^*''accipiant.xa'i»rp)rju^iJyoi jS tiw okui- 
Ao) tis ii vh*( \§lufAhydr*ulis *qu* ittapf* jptritum Accipityfiflulii in aquam 
nbverjis , & aquamjuvene quodam agiuntc, axtbrnfyfrtteredinjlrumen- 
tum pcrvAdctitibut* Sic en'mffiMlis mmittiturfliritttt , lenem^fomm 
ill* reddunt. 

Erdt igitur hydrattlicttm inftrumentum ArAmttitdaJimi/e, & cana- 
lcs, five fiftulas inaquatenebat:quaperpuerummota,illaeanima,feu 
vita replebantur, nervulorum quorundam,(eu lingularum inclufarum 
medio: atqueita fuavrnlmumedebamfonum:*/.vW//y*/£r». //£.*. 

Tertullianuslib* deaniraac.y..ait,/*T;r/»/*r^»hujusorganifui(ro 
Architncdem Syracufanirai , fummum Mathematicum : & addit, Orga- 
num iRudmUitas habuijfe tibUrttm acies ,&per earumunamjp.ruumrecc 
piffe , adinftar Organorum noftratium. 

Qui hoc utebantur, tf^Mr/tfnominabantur, (nx. in 1 hydraulae 4. 
C. de excufat. mun.) ubi Grxci Hydraulas interprctantur Mu ficos, qui 
cantabant organis , a folliculis quidem inflatis, fedab aqua tamen atti- 
ficiose motafonoris. liburti, tnquit Pancirollus,quod prope Rom am 
eft) itidem fens confpkitur , fimili cum arte fonum movens : led haud 
credo , cum ita fuavem cfle,utde veteri illo hydraulico inftrumento 
memoriae eftproditom_i. 

Praeterea Vttrnvim lib. 10 cap.i3.deHydraulicismachinis,quibus 
organa pcrficiuntur,haecordinc refcrtjverumnon omnibus (utipfe 
in cake cap. fubdit ) expedita adintelligendum, prxter eos, qui in his 
generibus habent exercitationem. Quod fiquiparum intellexerint 
efcriptis ,cum ipfam rem cognofcent, invenicntj euriosd&lubtilitcr 
omnia e/Te ordinata_>. 

" — -_ 



1 De Musica Instrumentali. 



4*» 



(fcriptura melisis exprimibaudpojfet. Hate verd arsiyitinfumum, & nee 
ulla m ejus extat veftigium. Eodcm loco fcribit de Organo Hydraulico, 
quod a Grzco defcendit. Grzcis enim <^o>£ aqua eft, Sc duXia>,/ent. 

Hujus inftrumenti Mydraulici, cui kut s£cxn» quidam organi ap- 
pcllationcm tribui volunt, unde & in veteri gloflario ZfyauMs Organa- 
rius dicatur, hujus,inquam inventorem faciunt c/io^nQas fcriptores Ctc- 
fibium, qui vixerit tempore Ptolomai, cognomento £vergetis.,in Alexan- 
dria ./Egypti, ubi organum illud ex aqua cemmetione tonum edens repe- 
nt. Hie Ctcfibitts paffim laudatur ab hiftoricis, pneumatica rationed 
& hydraulicis organis repertis. Furuviuslib. 9. cap. 9. DeOeJIbiorefert-, 
cum animadvertijpt ex taclu cceli & expreponibus Jpiritus vocefy najci, 
cents principiis ujus, hydraulic** machinal primus infiituity atque jpiritus 
naturalesjpneumaticaj^ resinvenit : quod dicit etiam Plinius lib.7^7. 

Pneumatica autcm organa,( quad dicas , fpiritaliaj funt machinz, 
quibus vi aeris conceptiq ue fpiritus aqua extollitur. Quxcunquo 
igitur nulla manifefta caufsa, fed vi aeris autfiunt,aut movent ur,ea_» 
certe pneumaticis organis fieri intelligimus : Sicut quzaquarumex- 
pretfionibus fiunt, hydraulicis, quafi fiftulis contenta aqua j utannth 
tat Philander in Vitruvium. 

Etlib. 10. cap. 12, ab eodem,fcribit, conftru&asmachinas hydrau- 
licas, Hernias ditfas, quibus reddebantur vices humanarum imitati ices > 
& cantus avium effe&rices. 

De Hydrauli porro haec accepimus exlib.4. Atben. Dipnojopb. Hu- 
Jufmodi , ait, multa cenvivis ultro citro confab ulantibus, auditu* eft £ 
propinquo hydraulis y5>/»«* quidam, jucundus& fuavis admodum, qui 
nos modis ifiisdelectatos, omnes in fe convertit. 

Turn Ulpianus Muficum Alcidm aim afpexifTet, Audis, inquit, 
mufices omnium peritiflime , elegantem hanc vocis gratiam, quae 
nosomnes adfe traxit alle&os Mufices voluptate- Tum^f/«</«,Hoc 
tu, inquit , muficum inftrumenturo, five reponas inter ea, quae fidi- 
bus tenduntur , five inter ea, quz inflantur, inventum certe eft noftra- 
tis Alexandrini ton/or is arte , cui Ctefibim nomen fuit, quod ab Ari- 






fiocle 



De Musica Instrumentali. 4.™ 



De materia, inquit, compatta baft, area in ea ex are fabricata alloca- 
tur fup a bafim eriguntur regula etextradc fintflrafcalari forma compacla , 
quibus includuntur arei moaioli fundulisambulatilibus , ex tor no jubt titter 
Jubaclisjjabenttbusfixos in medioftrrxosdntones 1 /&*vcrticulU cum vettibus 
conjunclos, pefltbustL Ian at n involutos. 

Item in fummaplanitia foramina cir titer digit or um ternum , quibus 
foraminibm proxime inverticulis collocati arei Delphtm,pcndcntia haben- 
tes cjmbala ex ore, infraferamina modiobrum chalata intra stream, quo loci 
aquafuflinetur. 

Inefl in id genu* uti infundibulum inverfum,quod(ubter taxiUi alti cir- 
c'tter digit or um ternum fuppofiti librantjpatium imum, ima inter labra phi- 
gaos & arcafundum. Supra a. cervicula ejus, coagmtntata arculafujlinet 
caput machina,qua Grace Kcwciv fiuovtos appellatur : in cuius logitudine cand- 
les, Jitctrachordos eil,fiunt quatuor ,ft hexachordos fex.fi ottocbordos, otto. 
Singulis a. canalib.fingulaepiflomiafuntinclu.fa-, manubrijs ferrets collocate 
qua manubrta cum torquetur, exarcapatefaciut nares in canales. Excana- 
libus a.Canonhabet ordinataitt transverfoforamina } reJfonaentia innarL 
bus, qua fun t in Tabulafumma, qua tabula Grac} ipxo.1^ dicitur. inter ta- 
bulam&canonaregula funtinterpofita,ad eundem modum for at a &0U0 
fubatljt>utfacititcrimpellantur,Grrurfw introrfusreducantur ,qua obtu- 
rant ea foramina, pleuritides£ appehantur: quarumitas & reditu* ilia's ob- 
tur at, alias aperit ttnebrationes. Ha regula habentferrea cboragiafixa dr 
j unci a cumpinnis, quarumpimtarum tail us mo ti ones efficit regularity Con • 
tinenturfupra tabulam foramina, qua excanalibus habent egrejjum Jpiri- 
tus. Regulisfunt annuls agglutinati , quibus ligula omnium includuntur 
organorum. E modiolis autem ffiulafunt continent er conjuncla ligneis 
cervicibut,pertinentesfc ad nares, qua {funt in arcula, in quibus axesfunt ex 
tornofubaili &ibicollocati,quicum recipit arcula animam ,Jpiritum noru> 
patient ur, obtur antes foramina, rurfus re dire. It a cum veiles extoUuntur, 
ancones deducuntfundos modiobrum admtum , Delphini^ quijunt in ver- 
ticulis imlufi,chalantes in os,cymabala replentjfatia modiobrum, at^ an- 
cones extollentesfundos intra modiolos vehement i pul/us crebritate, & obtu- 

Kkk r antes 



434 De Musica Instrumentali. 



rantes foramina cymbalit fuper tor a aera, quieSlibiclaufut^prepombm coa- 
cJum, infifiulas coguntfcrquas in Itgnea concurrit, &per ejm cerviccm in* 
arcam : mot tone verb veclium vehementiore yjpiritusfrcqucns comprejjut e • 
pijlomiorum aperturis infiuit,& replet dnima canales. Itafe cum pinna ma- 
nibtu facta propellunt &reducunt<or*inentes regular ^alternU obturandofo- 
ramina>a!tcrnis apcrtundo ex ntuficii Arttbusj multiplied us modular um va- 
rictatibui [onantes excitant voces. 

Ex his procul dubio Hydraulut valdefimilis fuifle colligitur ei, 
quod nunc cotnmum omnium inftrumentorum genere , Organum & 
kat tfyxiiv appellamus,nifi quod in noftro nullius eft aquae ufus. 
Dequovideplurain i. Exercitatione Sethi Caivifij 
pag.t15.n6. 117. 

Caput XXI. 
EVifiAtyut. vel CorollariutiL* 

De Inftrumentorum Mupcorum^nofiro tempore ufitatorum*, 
dejmptione& fclsmoti dijlribuiicttz~>. 

nPOAT^A'ON. 

Ervulgataeft philolbphorum diftin&io, cjui res o- 
mnes innaturales & artificiales difpefcuntur: illaer^ quia con- 
ftantcm naturx ordinem fequuntur,fub certam feientiac for- 
mamredigipofluntjhaE vero,ut mukiplici varietatixibnoxiaej accura- 
tam tradtationem nonadmittuntrquippe cum contingentium fit ars, 
& circa accidentia effbrmanda in fubje&o, vel materia naturali occu- 
petur> mau $ "nx l 'l *'**«"' otx tme qy*$eTebk dXKci m 12& t*v xoiav, Nulla ars 
fabricatfubjiantiamjedqu* circa fubfiantia. Hoc ipfurn videre eft in /»- 
flrumentorum Muficorum effectionef.Mechanicus e~nim inillispraepa- 
randis.materiam fumita Natura,provida illarerum Architedrice,il 
lamqidebitomodoexpoliendo,artificialifigurivelutelegantiinduit 
vefte, {^frsnam^adJMvat Nat uram,&tn quo hoc deficit ,boc ilk per frit ) 
i dqs quisqj pro ingeni) ad*mine,& fagaci inventions Hinc vari a il- 
ia in 




De Musica Instrumentali. 



lainhgnisfuavitatis proclierunt<Ar//nw»Mr/,* Mujica, quae quia accura- 
tiflGiaa pcrtraclari nequcunt Mcthodo,( noitn* enim de omnibus 
rebus vcl fcientia,vel ars,cft tanquam umbra in Sole,& quemadmodu 
olim,vulpeculaelufaaciconia, vitreumvaslambimus., pultemhaud 
attingirnus ) levi hoc penicillo ac umbratili hac & informi formaad- 
umbrare operac precium duximus,confideraturi. J. inftrumentorunLa 
Muficorum wgenere defer iptionem , idq; curfim & fuccin&e pro inftituti 
ratione: //. nquantum fieri $ox.t<Mnobi$, accuratiorcm&vlcwerern 
MrHndemMjtrik*tfOQemiw$K\%zx.\ir\, 

t. M E MB RUM. 
Hiftorica^vel Definitive gentr alts lnfirumentorum Mttficorunu. 

INomnidubia&flu&uanti re eft omnium firmitfima anchoradefi 
nitio,aqua in rei perceptionem deducimur, qoare & nos quodam- 
modo in cognitionem Muficorum Inftrumentorum deduce t } haec 
quamponimus, quali&cunq? eorundem defcriptio, qua Infirumtnta^ 
^Mufiua definiuntur, fabric* >ingenioforunt &prafiant:itm Mechanicorum 
fludb& apcr£wvenu,ex idexeaniateria,debitafigMri & convenient pro- 
ttrtione efformaufionum harmonicum efficiendi & adjuvandi apt*, ut DF.1 
glorU infer viAtttihomimtmjfc animus ntira voluptatjtpercellant & afficiant. 
Qua defcriptione omnes cauflae Muficorum Inftrumentorum obo 
culos ponuntur. 

Caujja efficient^ locum tenent Mechanic! artifices , qui per cudio- 
raprincipia,afliduisanimilaboribus & ftudijs ejusmodi invenerunt 
inftrumenta, inventa alij excoluerunt,exculta alij perfecerunt. In- 
ventis namqj altcrius laboribus alter femper aliquidnovi addere ftu- 
duit, atq; aemula manu perfe&ius ederc opus fategit} Eftq * hare hone- 
ftailla&laude digna armulatio,aquaproximus ad virtu tis aedes gra 
dus. De his artificibus alio loco. CMateriam& Formam quod atti* 
net,generalihac defcriptione nonexplicantur, fed incujusqj fpeciali 
& propria definitioneveldelxneatione manifeftari&notari neceflt/ 

eft. 

Kkk z CauJJd 



\4\6 De Musica Instrumentali. 






Caujajnalis additux in defcri ptione duplex : Unaprimaria , gloria-. 
Dej>quacomniumnoftrarum a&ionum menfura, cenfura & cynofura 
merko judicature altera fe(u/idaria*voluptas hominum, quia fuavi ti- 
tillatione aures afficit,ebullientes tumultuantium affeftuum fluftus 
fedat & componit,& ad graviora mentem ferenat atq j allicit. 

2. Ml. MB RUM. 
tJAerifiicAiVeldifiributivA traftatio Muftcorum InJlrMmcntorunu. 

QUi apte& commode rem dividerepoffit,hujus fe veftigia fecutu- 
,rum affirm at Plato* »fJ^i«t 5*5 j utveftigiaDei,adjicimiis& nos 
album calculumPlatonisfententix, &libenter, fi noftris fcirernus 
propitium votis-numefyoptaremus (abfit Ethnicifmi dictis fufpicio) 
cumvirguladivinaEvodiumDeum, quidexrredivifioneseruat, vel 
HegemonamDeam,quaeexhislabyrinthisad optatum finem dedu- 
cat,ac dedelaea manu nos vindicet in libertatem. Interim (alvo poli- 
tioris & acu tioris judicij \\xrt-,Inftrumentorum LMuficorum aggredimur 
eHJlinilioncm\8i.<\\x7iVc\v'\& accuratadivifionein fpeciesdiftribufneque- 
antj necimateria diferimen fumi poffit,qu£ difFerrenon facit wfuTut 
primarid,fed&tm{«ffecundarid,imdpluribuspoteftefle communis: 
in quo autem quxq; res cum alia convenit, in 1II0 non difFert ab ea re: 
Practereaqj differentiae a formis fumendxvenianrjquia tamen lnftru- 
mentorumMuficorum format ( quaeproprie figuraedicuntur)ftri&as 
artis leges nonadmittunt, qualicunq j modo ilia diftinguemus, confi- 
derandoeadem, \z\quoadjom, quern habent, ejttalitattvamgoterath- 
ncm, vel quoad ejusdemfoni quantitattvam menjurationem ,diftinclis 
fequentibus paragraphis. 

I. 

Quodad Ibni qttalttdtivamgenerattenem attinet, caulfatur vel pro- 
creatur fonus ille vel ab aere,non tameiufolo, fed alijs requifitis adhi- 
bitis,& hinc quxdam ]HfttumcntavQ&TL\.\iripm£j<&jinfiata: vel fonus 
ille oritur apercuflione, quae xj»s» Pul/ata, dicuntur. 



De Musica Instrumentali. 

_ _ __ 

enTviSC^t , vel Infiata ln/lrumentafitm, quae idonea figura ex apta_> 
materia ab artificibus prxparata,peraerem fufceptum fonora reddun- 
tur, &, vento per cannot & tubulos-tranfmifloj concitantur. 

HL 

Quae iterum funt induplici differentia : Quaedam enim fonora 
evadunt, quando aer, follibus attra&us, immittitur, tubulis,artificio- 
se conttruclis adjundta cIavium,digitorumq\ue motione & officio: 
Quxdam fpiritu vel flatu humano inflantur. IUius generis funt ; Or- 
ganum, Vneumatuum xcct' c^o^V di&um, Vofttivumflrganuntfortatik-j) 

Quae fpiritu humano inflata harmonicum fonum cdunt,illa_. 

velfolius oris officio indigent) ubifolumartificisosadmotum&in« 

fpirans regitur , abfque Inftrumenti motione feu duclu j cujufmodi eft 

Tuba, Vel oris & manuum feu digitorum motione fimul opushabent. 

I £t hxc vel nulla, habent foramina) ubi adfoniprodudionem rcquiri- 

J tur etiam Inftrumenti, feucannarum ductus & reductusjut£*«7P<o, 

I kwtrombone, (£in pefaunc. 

Quae dam vero habent foramina : eaque uvel in anteriori parto 
tantum. z. vel in anteriori & pofteriori. j. vel in parte anteriori, pofte- 
rion & laterali fimul, quae fingula adhibita digitorum agilitate circa_. 
cannarum foramina varium fonum reddunr,ut funt Auloedorum & 
Tibicinum Inftrumenta pleraqj omnia... 

V. 
Primi generis iterum funt duplicia : i. aut enim annexum habent 
utriculum,ut tibia utricu/aris,&cfi<lfpt$(lttott&d)tf<tpf<iff(.i.wt 
carentutriculo, utfunt : Tibiatranfvcrjk) velTraverja,jQxitxfl&Ul Lita- 

usy piffari, Ftfari t (Sdjaltwpw / UttUmn/ Utim alt V&ombanu* 

VL 
Secundi generis funt hujufmodi inftrumenta: 

cornu , contetto, <ZotM / (in fcfcroarfctt f rummer Jintf « 

Corna muti&in flf Ifrtt gttafrtt gitltf* 

__ Kkk } Cerna 



4$8 De Musica Instrumental!. 

Corn* mufe,8mm$mtt. 

TthLty Fiji k la, FUuti, (gin 3 W«/ OtW 55lO(fpf<iffp t 

Fagotti, Dotyine, <£m £)uWait/$a0i>ft. 

Bombyces , @roflf« 3>afj wtD anow pommttu 

Bafaneili. Caeterx Tifoe utricukres , ale S5ocf / /?l«ttlW fcfcm / 

VII. 
Tcrtii generis funt : Kachtti, Sorduni, Dopftoni, Schriori. Et hzc 
funtlnftrumenta,quat vocantur iinrv&vty vel lnflata:fequuntur axrdC- 
?«» qu* a modo tra&andi xf *«w appellantur. 

IIX. 
Kfufu.vel Pulfata dicuntur omnia ilia Jnjirumenta^nx refonant 
adhibita pulfationo. 

Et hacc iterum commoda diftinftionepo(Tuntdividi,quodaIia_, 
fint a^of^*, nullas vel chordas, velnervos habentia, alia vcro fint eyx°t 
ia, chordas vel nervos habentia--. 

IX. 
Axofia, qua nullas chordas babent, tantumpulfando concitantur ad 
fonum: Idquevel 

i. Per bacilla ; qualia funt : 

tympanum, ©rtPauerV/£rltmmck 
Crepitaculum , <£tn£jrtangc(. 

Item tit <£>ft©ff<&cin/quae Clavi ympanavocuri poflenc. 
i. Vel piftillis feu malleoli* & globulis fonora redduncur,hujulmo. 
difunt: 

Campana,®lotim. 
Tintinnabula, ©Ifcffa'tt 
CymbaU, Qtymbtln, 
Siftra,%mfyn. 

X. 

lnfirumtnta iyxofia funt,qu* vel chordis ex are diductts, vel ner- 

vis ex 



De Musica Instrumentali. 439 

vis ex inceftims animalium , imprimis ovium> fa<ftis, intenduntur, 
harmonicumqj concentumedunt. 

XL 
Qua nervk iMcnduntmr, fonora evadunt t 
t. aur digitorum tantum moderaminetacla^ ut, 
tefittao , Chctyjy 1<MU* 

7*wr^,tfltricctn3roffc^apIautt/CujusInfl:rumcnfidefcriptio 
ex 1. parte TomifecundiSyntagmatisMuGcipetenda_* 
QHinlerna, ArpA, Pfitlterwm, ©II S)OX^U 
1. Aut fimul nervorum tenfione, per arcum & hinc inde du&um_> 
pectinem pilofum,fonumreddunt. Ejufmodifunt; 
Lyra>Ljrom: ^ftaUotllfty tyflfC. 
ArcivioUtt Lyrcy @roff< Itytt. 
Vtolede ^waj, 
Fiolino Rt&echwo , Fides, fidiculA , $X(im ®ti$tn/fal$vM-dt6r4' 

FtalSaftardAj* 

Chorus feu Tympjtni fchiza, ©n£l1itttFd>ribt/ Inftrumentum eft, 
inftar trabis oblongurn,cujusquatuornervifutvielle)arcurotantur, 

rim mittin&ttaimwmtx. 

3* Aut clavium tattu & fimul rota agitatione, ut 

Lyrafagana^ feu Rujlica, ©n gfemtriz otor pmun ly<tu 

XII. 
Et haec funt lnftrumentA 'iyx<>$«» nervos ex inteftinis fa &os haben- 
tia : fequuntur, quAchoretis xreis & ex metallis dudtisintendnotur & fo- 
nora efBciuntur: 

1* Vel digitis extremis foltem ta&a, ut : Pander a, Fcnomn, Orphcor- 
con,HArpA IrUnaka-*. 

1* Vel pie clro, five calarno : uttithAra^* 
j. Vel mediantibus ligneis lamellis, iifdemqj infertis calamistan- 
guntUr, ut VirgnAlcrSfwcttA, cUvu^nbalum, ClAvicjthctium, Arpichtr- 
dittm y cUvicbordium. 
- r Vel J 



44° De Music a Instrument alj. 

4. Vcl ligneo deniq; ple&ro feu bacillo : ut 
Sa/nbuca , Barbytm, <£m-£acf f&Kf . 
XUI, 
Hucuique a nobis pertrattata & enarrata Inflrumenta^ reipe&u fe- 
quentium,alicujus diftindtionis gratia, poflunt indigitari Prima, fe- 
quentia verd, ^Primis Orta, quia ex fuperioribus quafi compofita& 
mixta videntur j nimirum partim ex ipm-v<C<&H;&. iy^o'f &<*, Quale In- 
ftrumentum eft Claviorganum, in quo tarn fiftulac per folles , quanu 
chorda: a:reae per calamos , clavium impulfu moventur, & muficum-. 
concentum cdunt : Partim vero ficuts^i-NS&sBfpirituhumanoadju- 
vantur , fimulque tanquam >cf u sa digitis pulfantur : ut 

acmbalumy <£m <2>mmetfm otxt 2w»iJtrumjwJ. 

XIV. 
Ha<ftenusInftrumentoruru Muficorum fonum confideravimus, 
quoad illiusqualitativamgenerationem,&indequalefi:unqjdeprom- 
plimus diftin&iones : reliquum eft, ut eodemitilo & filo fonum per- 
pendamus, quoad alias affedliones, velquanmativamvtenfurationem, 
quae &ipfa con(ideratio,non inutiles nobis fuppeditabitobfervacio- 
nes, fecundum quas etiam aliquamlnftrumentorum Muficorum pof- 
fumusinftituere diviGonem,quatenusnempeilk>rum/0»«tf eft quan- 
titative menfurabilis , 1. xam n (ivkoc, fecundum longitudinem. 2, -nam to 
arAa'r^, fecundum iatitudinemj & 3. x*to to |3*0@K fccundiim frofua- 
ditatem. 

Ratione & refpe&u fa»gitudinis,vcl*ctmv)tuli)cos,'lnftrumema]is 

Mufics fonum confiderando : 

1. Quardam Inftrumenta eundem tdxxM.fenum^firmKmacftabUemJ&i. li - 
cct frequentiflimd afliduo ufuadhibcantur,uniformem tamenuf- 
queretinent , ut funt prater x/>«s»fcre omnia, pleraque etiam iff 
TridC^qux humano flatureguntur,& ex illis,quacfollibus moven- 
tur, Otganum & Pofitivum. 

z, Quzdam contra fonum habent mobilem& inconftantem, qui facilli- 

me& 



De Musica Instrumental!. 441 



me & IkpifTime alteratur 5 Ejusmodi eft inter ^ot^jk, Tibia tttricula- 
ris, una cum iyx°^ ot i reliquis ferd fingulis,cum aereas chordas haben- 
tibus, ut Cithara^Pandora-, Penorcon, Orpheorcon, & Arpa Hybernica : turn 
& potifllmu m nervis > ex inteftinis fa&is , intenlis : ut Arpa commu- 
nis, Tejludo, Thcorba, Violin'u, Vtole, Lyre, ^rceviolate lyres. 

3. Qnadam medio modo fehabent , nee adeo labilem aut mobi- 
lem&inconftantem,nec adeo immobilem &conftantem: quale eft 
inter ffi-7n><C&i, Regale: inter K^ari cixop^%,7ynipani(; inter Kpvsu tyxpfa, 
cUvkhordium-t Clavicymbalum, Spinet t a. 

xvr. 

Quoad Utitudinem vel nam to TfAar©- fi Muficum fonum confi- 
deres, (fi modo eft aliqua foni latitudo, falvo tamen acutiorum judi- 
cio fie loqui liceat,qui has affe&iones quantitati adjudicant,unde im- 
propriefono,utqualitati,tribuuntur, interim poflumus fano fenfu> 
fono has ipfas voces accommodare) injlrumenta quaedam : 

1. Erunt irdtnva, omnifont , vel Omnivoca, qua: omnes vel plures 
fimul figuralis cantus voces exprimere poflunt : ut Organum,^*/*, 
ClavkymbalHtn, Virginale, TeJlxdo y <^rpa } Cithara doppia i©opp<lStrj)<m/ 
Pandora j Penorcon, Arceviolate lyres. 

i. Quaedam woAtwa, {Multifont, vel multivoca,qux quidem mul- 
tas,non tamen omnes imitari &repraefentare poflunt Muficae figura- 
tae voces : ut Cithara parva, Ljraparva,de bracu & Lyra de gambaj. 

3. Quaedam funt fievotem, Unit/oca, vel Unijona, & non nifi unius 
vocis modulationiinferviunt: utfuntomnia«iu7fvdG<7»,quae fpiritu hu- 
mano agitantur : & aliquot Enchordae Inftrumenta, utpote Fidicubu, 
Vtole, & quae funt hujus generis alia... 

XVII. 

" LTl RelpT- 



44i De Music a Instrument ali. 

Refpe&u frofunditdtis , & x«w» »* j3a£(gK autx«T'ifw^ dln^fe* 
cundii m dcuationtm & defteftontm y fi denique fonorum diver fuatc m 
confideravcris: 

I. M ufica quacdam Inftrumenta fingulari & certa Iimitatione 
fonum tcrminanc, & ultra foramina, quae habent, fonus nee elevari, 
nee deprimi poteft : Ut funt tu xf *?» omnia.tam u%o{&ai quam iyxofia » 
cum quibusdam qwrn cfenCf ut funt Sorduni, Racketti, Schriari, Bom- 
bardi, Bafianelli, Lituus Cornamufe : Et illis, quae fuos habent folks, 
nirnirum0r£*/w& Pofttiti: 

t. Quacdam ultra naturalem fonum a perito art tfke & Magi- 
ftrOjbeneficiolabiorumcompreflbrum&immilTi fpiritu9,cogi& e- 
levaripofl*unt,utinlequentiTomofecundopatebit, ubi omni- 
um iftorum Inftrumentorum natura & figura 
plenius&planius demonftrabitur. 




L STTNO- 



44$ 



J. SYNOP'SIS, fettTabellalnftrumenuIis. 

' * f Orgtmtm tmmmmiam, 
1 * J '* f " 



(i'fimttttm 
tm, vtljUtm.' 



S 



4 



t 

1 



„ <S. i. «X 



tftdtilt. 



tTH 



S. wm Muf- 
ti fini 
gtntrAti* 



«. 



JUtutfibmrntdim 

f 

I Prsintitul. J 



futftt'UliI 



It 

-5S-C 






1 CrtfitAcumm. 
J CUvitjmfa. 



tgtlltttt 
tin* t *i>- 
Htrtmft 
jtmiat/mt 



fUliiifihmmtJimttiij&>fH Injhuminti duOamt Tut*. 
't«M itut&itM. ir rtmHiMHjm 
But. mm, 

'tint ndhmntt 
mrimb,ut Tu 
'\.mf*rtt iutmtriculHrfi. 
MttruriJ fTrs- 

r—tum, thfutj vtrfi 
& vt mri- 1 £#«. 

<!■/• W (^tM. 
(Cmttti. 
CtrtiAmmtt. 
I. iifrnu Cmummfi, 
< Mnttrifri (r) FUnti. 
ffttmi, FtfitiDtt- 
«* mi'v*. 

Btmtj'tJ. 
\l*gk*ai. 
|. infrntttih ClUtkttti. 
tiruh,fflri-J Strdmni. 

fn*l);m yftkruri. 



(Camfn* 
itttaUl, \ TuuiordUt. 
it J Cymishm, 

I SlpiUM^ 

fTtfim* 
fi.Smtd$x$t>. | TVwfa 
I - dm wafer*- < $Hi»t*n* 



1 



t 



g f CUvivgttmm ftr 



1 



tnr 



^rirpM*, 



1, Simuiiriu ru mmftr 



fVU!im,*tUM*»*dVM 
I itkrmii*, 

J Pittdtftmh*. 



1 Ljrt.Ljrtni. 



tfutmlit*- 

j /««!««»< 

j mfittmi, ^ 

\-/rit.f»*d 

finiiUifci 



f L»«git«dinim, CSttttluk 

dividmtm ^ W«<;/(4 f w- -"■»» 
laftmmifj* [.rum atudtm J/<Mi (r 

{Omi,ii*<* l.f*/i 

Mmllnftd. 



*drci*i*l*ti Lin. 
^ CiwrtM.* 
j.CUvmmtdhbrXf qu*tmi<*,Ljr*Xi!flk; 

{ttmdw*. 
Ptnmn. 
Qrfhtntm, 
v*-/* Hjttmit*. 
Chtrdk tnh. ir\ LCthmut f c **"« /*"*• 
mtvnturftr. < M \citb*r*dtffi*, 

<«<• i,HtBrkf*S»mbucs. 

'NMimm. 
CUw L trdinm. 
4, CltvAm,) VirfitMtfliuittt*, 
ut \ CUvicjmlntmm. 

Cltvitjthmmm. 



>■ 



■ Crtfitudinttm fiun-J 

{.dam fumfimtvtl j T rAi-JftiHt 



tutitid. 



Lit t 



II. St NO. 



(utyimtun 

1 demfyfo- 

num\ut 






Infiru- 

menra 

Mtifua 

edunt 

vtl 



H4 

II. SYNOPSIS. 

Campaml ,. . 
Cymbala P m P l,ct4 ' 
Tympanummilitart'l . 
Triangulum pompofttA. 

I f (Organ* in ttmplU 

foUium [ Po fi tivum 

ut: [Regdt&c* 

(Tibia 
'dettminatos Cornud 
fonos exfora- t VtricuU 
minibus emit- TifiuU 
tunt,ut Tibia 



pntumattca 
vtl 

& h<tc in a- 
ttumprodu- 
{unturjvel 
fiatu 



bum*-, 
no,ut- 
pote in 
Infflru- 
mentw 
qua vtl 



divtrfosfinos,tafo < 



ore humane 



nguntur, 
[td% vtl 



lAtUW&t, 

absfelnftrtmeti mo- 
tujtt Buccinamilita- 
ris&mttltt. 

lnftrumentidtiHa,ut 
Tnbadttctilis tyO' 
faun 



'CldVlS 

omnts ut< 



Chords tefa, 



Infirumenta fpecialiter 
ficdUla,ut' 
Clavicymbalum : 
Spinttu: 
Clavidwdium, &c. 



in ait nm pro-] paucas claves-ut Lyra pagana. 
\dumitur, *\ (fimul chordat mo- 



\ytlptr 



abf^ctavibus 
manmmbt- 
nefkio tra- « 
tiantur: qua 
vtl 



ventMBarbiM, 
ILirpa. 

altera manucbor- 
dasadfonorudi- 
menfiones per di 
gitos premtnte; 
altera ibordat 
movet,vel 



digit'u, ut 

mTefiudi- 

nt: 

ptctincnt 

inCithara: 

arcufetif 

equinit te- 

foiutViola 



ill. stno. 



Ill, Stnopsis. 



'Sonan. 
tia 



U 



forma 






4 

f 

M 
.fe* * 

JO 



r&/» 



o 

I) 



vl 



Organum pneumatkum I+ y 

(" pw /eAj Pofttibum 
Its | Organum portatili 

KRtgale 
tx orthumano-Tuba. 
DutHbw Buccina 

fcum utrt, Tibia utricular*. 
'in unaftrit\ Sintu S Tr ** tr f*' 
\, trt iLituiu. 

Cornet I i. 
Cornamuti. 
Cornamuft. 
Flauti. 
Fagotti. 
Dolzaim. 
Bombyces, 
Bajj'anelli. 
ante- f Racket ti. 
riori f'fi*-J Sorduni. 
riori ($ la- | Dappioni, 
ttrali. KSbriari. 

' Attingunfur tan turn , ut ClaU(bordiu"t 
f Pandora. 
;2 j Peuorcon. 
•SO Orpbeorcon, 
^ \.Arpa Hybtrnica. 
'ligne-fsambuca. 



forami- 
nibtu 
txiflin* 
tibus 

M 



in pluri. 
btupar- 
tibm : 
ut 



Duab'14 : 
anterior/ 
ffpo/Htrio. 
ri. 



Tribus -. 






5- 



Fidei , qua fu- 
per a'era con 
clufum tonft. 
fonum tdunt 

, motu. Sunt 






e 

■i. 



■a 



3? 



T* J 



AuidentU 



i 



1* 



Ex inteftinie> < 
tnoienturM 
Stabilia 
Mobilia 
UmScca 
Mult Hoc a 

{Conforms*} 
Trarijporatbili* (5 c. 

..Compofita.Tugwiw tibia UJidts concurruut 15 compommtur. Ciafhrganum, 
' Campana. 
Tmtinnabulum. 
Tinnientia -^ Cyvsbalum. 
Siftrum. 
Ma. Ill s VI. ST NO- 



iBarbytui, SpadtbtA. 
'Manibut \Cithara. 
fiatim ipf*l cithara dopfia. 
f Hablium 
Vtrginalt 
Spinet ta 
>§ j CUtUymbalum 
Q I Claficttberiua* 
yArpichordtum 
fTeftudo. 
Solitdi-1 Ibeorba. 
gitit I Suinttrna, 

VArpa, P/alterium. 
' Violino, (kldtbrach. 
Vhl dtgamb*. 
Violba}arda. 
l.yra> lyroni. 
ArcfiMateljre. 
Chorus. 
Lyra ruff tea. 



Rota: 



* 



Prim « 



44<* 
IV. SYNOPSIS, feu 

rOrgamtm pneumaticum. 
ftUidia, m< Pofittiwn. 
3 1 (.Regale. 

\^ ( [olitHTM >TubA. 

Ubiali* 



JcamtrutjUtBuecmd. 
4 f antic* mb- (cum \utrit 
.g*"8 turn & qui- < f la 



tMgiiili4 



(Vnictdaru 

, „ , «fw«-J fitat. 

^/&««* • .S*"8 f«w^«»-< f fo "Slitutts.tra- 
i| «<imivr/ l/«« J ( wr/Sr.. 

g ** \ antic* &poftica[tmut. 
/£, [otitic*, poftica& Uttutk 
'$&but dtfiitat* , tan-jtwitlos. 
gemtaptr ImxHtoht. 

(Ttftttdo.TbtorU. 
"trnme£*ti<^untema. Pfalte 
cxmti^ifM \ mm. 

tanguntur* farcum: 

digixU J ctavium numbi- 

i fidihm \mtdi*tepcr \ urn: 

cmjlirn. ' hot* factum, ut 

I U,ftt [ Lyra rujtica. 

[immediate. 
(trtU , qua tanguntur (uUmum 

digit* 



mtdiati 



plectrum, 
clavium 
manubri- 
um. 



\jm 



fCUturgtnm. 
Lcrtmbalum* 



PRJE- 



447 ,| 

PR&TERMISSA. 

Quia in primi Tomi parte prima, membri primi capife quarto pag. 
t?. Johannis V Valtheri mentio fafta, & jpfius conatus & induftria 
in vitiofitate cantus choralis emendanda commendata fuit, aptutru 
tunc fuiffet ftarifn verba ipfareverendi iftius Senis fubjicerc, & ex iis 
de mehteejuscognofcere -at cum prxrermifTa ibidem fuerunt, potius 
quam plane omitterentur hie in cake appcndicisquafilocoeaanne- 
derc placuit, quorum le&ionem bencvolus lector facile cum loco fu- 
pra allegato conjungere poteft. 




De vitiis quihufdam Muficis t qu£inantiquu cantwmbm 
Chor*libus occurruntjfr tor undent per Walt he- 
rum corre&hncj. 
Quingentifr etiam , & quod excedit, annis, vctcrcs 
quidam Mufici, inter quos Berno&Gvido,decorruptio- 
ne & vitiontatePfalmodixEcclefiaftic3tconqueftifunt:& 
* inde ufq$ fereinunaquaqjEcclefia/cioli dicam,an artifices? 
inventi funt,qui cantionesillas,utvocamus, Chorales, utplurimum 
a praccellentifEmis » & artis MuGcx peritiffimis viris , & Patribus., D. 
Gregorio, Ambrofio,& AuguftinQ,artificios£ & exaftd obfervata pro- 
fodia,& genuina Latinxlignaepronunciatione, compofitasCquafiil- 
lis volupe eflent cornicutn oculos configere)mutare&corrigereco- 
nati funt. 

Quod omnino puritati & finceritati Pfalmodias antiquae corrum- 
pendac & adulterandae fuit: illiqjmeritd corruptela ilia, quaranimad- 
vertitur, acceptoferendacft.Eaver6,quae difficultatemliabent,& ani- 
madverfionem cenforiamdefiderant/defiderant vcro non paucaj fa- 
cile ad horum referasaliqood. 

Nam aliquando confute, & traje&x funt notulae, nee hifce textus 
apte fubjun&us*Idquodlibrariis(chalcographiaenim necduminven 
ta erat ) tribuendum, quoru partim focordia,partim tumultuaria fcri 
ptio, & quod charafte res fitu vetuftatis pend deletes oculis no fatisadl 

~ " ~~~ ~~" ~~~ '" feque-t 



H8 

fequebantur,talia a-Qdhftafa peperic & reliquit. Aliquando pronun- 
ciarionis proprietas fufqj deqj habica eft. Videlicet fyllab? fub gravi to- 
no fupprimendae quandoqj exacuunrur & cxtolluntur j quandoqj plu- 
rium notarum tra&u quafi circumflectuntur & extenduntur. 

Etfi verd hujufmodi tarn frcquentia occurrant,utillis omnibus 
medicinam adhibere , atq, hoc Augia: ftabulum perpurgare, impofli- 
bilc pene fit , & non unum Herculem rcquirat : tamen nonnihil tenta- 
vit ante annos plus minus o&oginta Johannes V Valtherus , Elec'toris 
Saxonici turn temporis chori Mufici Magifter. Is diftindispiimo ac- 
curate notis , quae quibus deinde verbis conjungenda eflent demon- 
ftravit, nee non potiffima in pronunciationem Latinam commiffa^ 
vitia , Barbariimos infuper etiam , quibus fcatebant Pfalmodiaevetu- 
ftiores, quantum ejus fieri potuit , correxit & fuftulit. Quod vero re- 
ftare videbatur , in quantitatis fyllabarum ratione exac"ti fubducenda, 
neceflarid fibirelinquendumputavit: ne antiquae & confuets claufu- 
lae , diruptX; plane novum quid&peregrinumfonarenr,aurefqueof- 
fendcrent. Quod faciendum fuifle ipfi quoque Luthero vifum fuir : 
cujus verba, ex praefatione libelli Cantionum funebrium > haec funt : 
&$ ift mcljt mtfcri meinung/Dafj Wefc Noten fo tbm muffc n in alien &trc£cn 
jjefungen twrtau <£in jcjjltcfje Ritfyt §at jfyc Noten wtf> Sjucfjnacljf (jrem 
btamfy&mnid)f(lbftni<f}t$txmtyxt/wQintmm Refponforio et>er ©c* 
fan^c W« Noten twrtofct/artf* ra gt fungrn Mxbmjmixt icfj in mctna %\v 
gcn& $«fun$<n t>nt> $m>o$ncf bin/u. 

Et fand optandum fui(Tet,illosVValtherilabores, turn plus fuc- 
cefllis habuifTe , turn lucem adfpexifle publtcam. Vertim tamen earn 
lampada, quam inextinctam ad metam ufq; optatam perferre non po- 
tuit VValtherus , fufcepit Lucas Loflius. Ejus Pfalmodiae,non minus 
correclae & emaculatae, paulo poll in publicum prodierunt, & incredi- 
bili applaufu exceptae funt. Quippequooperenontantumiis, qui in 
fcholis & templis Muficac facrae vacant, quosplurimisfaftidiofifquo 
tranficriptionum laboribus fublevavit j fed omnibus limul piis,quibus 
culms divini curae cordiquefunt, fuccurfum eft. Maxims igitur jure 

merito ( 



De Musica Instrumentali. 44p 



merito eo nomine Deo debentur gratiae. Mihi equidem tantopere 
placuitille liber, uteumtotum,Deibeneficio& auxilio, harmonicis 
numeris includere in animum induxerim. Prarterquam enim quod 
a primis unguiculis incredibili & fingulari ftudio hujusmodi cantile- 
narum ductus fimjrationibusetiam&argumentis turn alijs,tum ijs 
praefertim,quacin manufcriptopraedicliDn.JoHANNis Waltheri, 
viri pij & fuaviflimi Mufici habentur,induclus j& in eo propofito ma- 
gis magisqj confirmatus fum. Etcur minus ipfa Wal th e r i verba 
vulgari lingua referam cauflaenihil video. 

VERBA 

3< #rfacf>cti/ nxtrumb tdj t>en Choral ©efattfl 

(wtUfytimXqt mtw / in tonJlotcn afar fc§r wrfHfdjrt) 

corrigirct/ftyn&Mcjc; 

Jtonn t. erfllid?/ fyfotn mtdj batftt bm<&t wfettt SQotf 

fagrat/wr tmferer tft/ti6tn (Sfyiftm »nt> .Qriftgat/fctdne / 
NfHicftc/ ©nffrcic&c ftlnfllfc^c (afcthffty Mm* frrotfcfa ©<fan# / an* tor 
'Prepgam wtf> 3pofMn ©cfcrifftm gejogen/ twlcfcc fie Sgriflo $tt egrm a^ 
macgcf /mft m / wr @5*meitic/®ott ju lofce/3efim$m. 2fn rocldjm ©cfdrn 
gmnianfpflrct/ vnnt> aue&c nftffatyn SKdiotyaiffdrIt$ jicgcf /Mc groffc 
$rcwDe tmt> 95runp jree gkifto/tfcr tan@rftt(tcfcm/«ne rforfcfcticfcem §& 
gem 'SBertf Der Ottenfcfcipertoma, £grt (ft wtf wifer Srtffiiftg / £>erer i$ tu 
Itc&c *r jcglcn muj; : 2tte Da ifl/Oae 

Verb am Carofdftumesl. 

Ftter natus eft nobis. 

Grates nunc omnes reddamus Domino Deo. 

Natus antefecula Dei Film. 

AfoUs ortut carding. 

Corde natus ex parentis ante mundi exordiums. 

Dies eft latitu. 

OH mm Qin 




4<JQ 

<£iti£inteltinfbMbclic$* 

llUtminare HierufalcnL* 

thrift us refurgens. 
yiftim* Pafchali lattdts* 
Salve fejla dies. 
Rejurrexit Dominut. 
x^fdcanam Agmprovidi. 
Taxvobis ego jum^Il alleluia, 

i^Sfcendoad patrenu. 
Summi triumphant regis. 
Iteinurbem umverfunis. 

Cgrififufrgftt fyimmiU 

KApparuefunt ^pofiolis. 
Venif antic Spirit '/#,& emitte ccelittu* 
San fit Spirit Us adjit nobis gratia*. 
Vent creator Spirit us. 

9%m Wamtefr ten §«%jt ©rift 
$cnt>cr$ei(idctt ©rct)faWgfctt. 

SummaTrinitati. 
BencdiSa femper fit Trimtas* 
O adoranda Trinitas, 
O veneranda Unit as t &C* 
luxbeatd Trinitast 



~&nt> 



4_> 

&nbfolc^beraJcic$en@ef4na,efemb wefmefin vonwdfytntyttlu 
cfcen ® efangf n oUe Gffinflen bcfennen muiffm/bap fle fyfym tticfyn wrftanb 
ber fcaltgen @ef/rifft m fid? §atctt/ >J3nb warm fie mit antxic^f mid aitffmer/ 
ef ting gefungen roerben/bte Jfrerfcen ber $^f<$mfapigltd? ju ©off awe* 
ef en/ »nt> $u fetnem lot* m$em 

9Gtab wtewol man leutefwbec/twfdjeattem bte bruffc^earfe <£§ri|fc 
hcfje XieDer fur gut acljten vn& lofcen /Die iatetntfcbe erjejjlete ©cfdnge a&er 
P«p^rc^5ei(^rt/Bolc^e6flc^tmic^ttKntj)art. jOenn/fogebaefctefafeimV 
jtfje @cf<Jri_e J»j?5<»K)«n pdpfh'fty fan folten/ t>a(5 fte wn Dm papiflen in f (v 
ren <St#*n gefunge n werben / fo mfiffrn bie Dewfc&e Sfinfwcfce altt litixv 
unci} P«p#& fem tmD &ei|Ten/ roeil fte Die papijfcn e fan fo nxd ale wit in 
ftrmtfirdjenftngen* 

x* gumanbern/fD^ic^/@o«juIo6(t)nl>})reiWfnnbt<mrictm 
GJoangelto <£firijh jtt efcren? $u folc&em QEBeref e/auff tot t e wtb anftaltimg et * 
ucfjer jVommer £fttt(ten/mtc& wrntigm laffen/ wtb Dae empfangene Pfwb/ 
wn ©oft/ntcf^t pergratonwoUen. 

j. gnm)>ri«en/fo tret* wib jeuge <dj ttwrfcaffirtg/ Da^ ber fcetltge SDtonn 
©orff*Lutherus,tt>cldjerbetttfc(}er Nation propget Wlb3fpo(Mgeweff / 
}U Der Muficaim Choral MtDFigural ©efonge groffefeft {jaffe/mtf tt>ek 
cljem tdj gat manege Itefre @tunbe ge fungen/ imb offtmafib gejefien/ mfe ber 
t§etrre Sftaroi wm fmgen fo lufhg wtb frdltcb; tm ©ri|l toarb/Dajj er bee fin/ 
gene fester mcljt fcmbf e mtibe »nD fate me rDe n / »nD wm Der M u (ka fo fterr/ 
lK^jurcbentt>u(l«. £>ennDaert>erwer$ig pofimt Dte Deutfefce SJKeReju 
<ji3rttent>erg anrtctyfen rootte/ hater Durcfcfeine<5cl?riflf<anDen QfhurfiJr* 
(ten ju <5ac(jfen / Mb J;>er$og ^oftanfen/ fodjldbhdjer geb4eb>«fj/ feiner 
<£&wftirfWidjen ©naben bit jett alten ©angmetflcr G'fim Conrad DJupfjf/ 
wD3i)M)gcn^itfem&crgerforDernlaf|m / bafumafclenixto ben Choral 
Noten»n&2UtDerac#Toni>MerreDuna, mift>n*ge(jalfen/*nb befdjltep* 
ltcbftat*rw>njftm(etyft We Choral Noteno&avi Toni ber Sptflel juge^ 
etgwf/ t)nnbSextumTonumbem^wngeIiogeorbnet/onnb fpracftatfo: 
ifcrifhw tfl em freunbltcfter ^> S Oi 0?/ t>nb Jane Of ebe ftnb hebli^/ barumb 
tooOen wit Sextum Tonum \\m (£t»angeliDne§men/t>nb trett «3. pmilwe 

""" ^™"^ """"^ ~^~^ S92mm t; " em 



45* __' 

<m entficr Qtpoff d tft / trcQm it>ir OftavumTonum jur (Jpiflcl ortnm: 
S)c& ami? WeNotenubertie £pifiefo/(!frangelia/tmtDbertie'&ort ter 
(Smfe&ungte* warren Xe»be$ vnn6^lufe^M(Iifclb|l a«nac^t/m<rwr^ 
gefungen/tmt man bctencfmtariiberjtfrentwUem ©r fcatmicfctiefeit 

lidje €*uigdta t>nnt (Jpifltln ortentlicjj ju fcfyrciben / bip tic cr(lc tf utfdje 

SDfaf; in ter Pfarftrcfjm gefungrn wart /to muff eicJjjuljltott/tmt folcljcr 

crjlcn tcutfcfccn SRtfit Slbfdjrifft mit mirgen2*rganmfoncn/imfcliocl};< 

gctaefcfen <S£urfiirfien jfircr ££urf. ©«♦ a«« bcfefcl te* #errn Doftoris 

lelbflpberanttwrtcn. ®enn er aucljtieVefper, fo tie jeit an mefot ;Ow 

ten gefatten/mit fur&en reinen Choral ©efdngen/ flirtie ©cljulcr wiD 3"' 

gent nntcrumb an jurist en/befoMen : £c£ glcicljen/ tafj tie acme <ccr?uV 

ler/fo nactySrot lauffen/filr Dm xguren lateinifcfcc ®ef4ngc/Antiphonas 

wtt Refponforia,nac^ gelegen^cit ter jeit / ftngen folten : 2)nt §a«e few 

nengefaOentaran / Ufibit&diMnf&ttenXfy&xmmditebmnUMkty 

litbtt fungcn* £a£er feint tie f croge n aucfc nictyt $u lobcn/ tfcun aucfc niefct 

wdjt/tieatte-Cateirofdjc dfcriftticfa ©cfange auatcrtftrcfjen ftoflen/ laffat 

flcfc WlncFen r* fep ntc^t (&>ange lifcfc oter gut i«f frerifdj/wctm fie einen ^a> 

teinifefcen Choral@e|ang in tc r £»rcr>en fingen oter $tm feltm : SBicfcc* 

rumb ijfc auc£ pnrecfjt/wo man niefcts tenn lateinifc&c ©cfange fur ter ®v 

meine fingct/taraue tae gemcine S2ScIef nic^fe gebefjert ttirt. £)« rotrcgen 

feint tie teutfclje ©ciftf tefce/ reine/ alte »nt 6tt jjcr ifcfyt £ ictcr wit Pfafmcn 

ffir ten a/mrinm (wuffen am ntt8lic{#m : tie lateinifcfcen aber jur t>bung 

ter3«gfnti?ntf«rtie ©eldrcen 

VGntfi&ct/(#rct imntgreiffet manaugmfcf?eim'tcr;/it>tc ter fceiligc 
@ei(*/fo n>ol in tenen A utoribus,n>elcfcc tie lat einifdjcn/aleaudj imlperrn 
Xuf&ero/ welder je$o tie tewfefcen Choral@cfdnge meifteffceil* getidjtet/ 
»nt jut GJMotcpbrae&t/felbfi mif gewiref et : ®<c tenn tmter antern au* 
tern tew fefjen Santf us c^fefaia tern prop^efen ta* gefefcafc/wo $uerfc§cn / 
wie er alle Noten aufftcn Xyt nacfc tern rectye" accent »«" con cent fomei> 
ffcrlicl? tmt ml gcricljtce §at/ v39nt icl? au$ tie|eit feine ^m>iirten ju fro/ 
genwrwrfaefcetroart/ woraueoterwo^er fie toe^ tip <5t&(feoter \Gnt<u 

tify 



45? 

tidft £rttm : Steranff txt tfywtt CDtomt twtoer ©nfalt factor/ wmb 
fpradj : &ct Poet Virgilius^at ttiir folcfcee 9tIf$w/tw<»IfofemeCar- 
mina t>n& <5!Bort miff Die ©cf4ic^/J>« rr tofambtt/fa WnfHicfcappli- 
cimfan : 2Ufo fol awefc Die Muiica all* j&reNoten wiD@rf4ngc<»«|fl»rtt 
Text rtcfjtm. 

Synopfin ctiam totius Lekurgodiae feu Cantionum choralium, 
quarum rccenfitioncm & explicationem in membro fecundo infti- 
tuimus, imrofpicere dignetur benignus lector. 




Mmm i 



SYNO- 



454 

S Y N O P S I S feu 

TAB ELLA/ 
VHntrfioptrit LEITVRGODIAXVH 
SIOH I A RVM partitimtmtxpU- 
(ani&txbibtm. 



rlngrejfu 



1. irfmrnluu '• per quam m 1 

borufeu precibus Matu-^ Pregrtffu . 
tinu ianmtur,in 



't. «£««},& Speciali- 
or: « ttrtit Eccle- 
fidftitit aRibtu &* 
ftmtntibus ujita 
U-.dividttur^in 



LE1TVJLG0' 
DiA SIOKIA 
eil'mmyerfHtn,* 
Tri 



35 

O | 

*^ 



Egrejfn : - 

jt/«^JAi»3*o»: per (lngrejfu : 
quam ante vtrbi 
Evangebcipr*dica-\ Vr ogreffu , 
tiontm cantantur, 
in -& 

quam area Can* Clngrejfu : 
Dominica aimmi-< Progrejfu , 
„ ftrat. cantantur jn(.Egrejfu : 
Ingrejfum: - - 
Progrejfum : - . 



j. i$AHtfi£uui ; per 
quaminboriiftuyxt- 
cibus Vefpcrtinis' 

, canmtur.fub 



effum 



1 2. joint, & contmtmtorftu Generator : in omnibus promifcuiaftilus 
^ &co»grepibusEcc{efiafticisufurpanda:vfltanquam - - « » 

PfaLfj;. verf.19. ho-iritaf 1&4 rtmnfi (tt<ry!iG{las>veJp'erc&mjn!& Mcridieperftre* 
pant,(mHebr<tot)t,iftt.g ^'V^afibichah.bAii^ fo&td :<tftftin jtilke/DnbmK 
€«H^eb<l<fKtf <Sftm(«'it/»on touftradjflcn/ feiiffijai/flcfjtn wibftogwt jitge. 
rt*tct/n>ie toe getoicffc@ftmmcn \ntoxbT$t{iqu4unftlenuo&jp°e,c*Ttf(n- 

yiv g<fct)liig<n toitb) meditator & anntmciabo : & exaudiet vocem meam. 



I 



455. 

{Vehifancle Spiritus, reple tuorum,&c 
InviUtorium : Venitc cxultemus. 
"Antiphonx cum Plalmis& Refponfo- 
rii s , «? Vejpertmarum prtcum officio mu- 
tuofttttin. 
'Spnbokm Ambrof.& AuguJTmi : Te Deum 
laudatnus. 
— Canticum ZacbarU : Bcncd. Dom.Deus. 

f Iritroitus. 

i Kyrie,Gloria,& in terra* 
Gradualia, vet Halleluid, 



Vacatur aliif 
OF FI CI KM 



htATVTtUVH. 



-i 



Vacatur alias, 

OfTlClVM. SVMHVU: & compre- 

bendmtur b* Contiom ornnts m met MIS- 

SODIA, 



X 



IC1US. J 

5*1 ) 

[NODI A. ]Vc 

galtwodiaXo 



Vocotur alias, 
FFICIPM 



VESPERTl- 



Sctjufentiat, velProfa. 

^f SymModta , in qua Sjmbolum Ween: 
I Credo inumm Deum, Pattern. 

— Prarfatione? 5r Sandtus. 

— Benedi&us & Agnus Dei. 

— Retbonforiuni Difcubuirjefiis. 

— Anciphoni cum Pfahribdti 
Rcfponforia,owMHTM 
Parchcnodia, five MEG 

in qua Magnificat, JiuCanticumVtrgi- 
C nii UAXUi 

' U Uvqnxpfu^ia. \qm tit EccUfiafla ad at am, & Cantorit in Chore, devotioni mutual, 

Verfibus , Colle&is, Prxfationibus & Euchariftiat benedi&ioni alter* 

natim rejpondens Cantio : & repetitur Miflbdiac,/w# Kjrit & Glorui* ttrris, 

inftrta. 

2. HvXoyudict: utfitnt, Benedicamui , & oda CompletoriicorrectayqMfeorfim 

txcufefunt inEVLOGODlA. 
J. EffiAoypidue: ad quam pertinent diverfa Gloria & Amen, qutinCoUettarum & 
quurundam LHturgodiarum Cwlufionc promtfeue adbtbentur : & mtniuntur 
Mittodixm fine annexa. 



Nepi- 



V 6 

Nc pigeat cciam benignum lettorem audire verba Pon tificis Max. 
Johannis XXII. in extravag. com. Dc vita & honcft. clericquibus me- 
lodiae antiquitus in choris ufurpatx fimplicitatem commendat, & ni 
mium novandi ftudium improbat & punit. 

DoEla fanElorum pat rum decrevit aucJoritaSfUt in divinalaudis offi- 
cii*, qu<t debitajervitutu obfequio exhibentur, cuncjorummens vigilet,(er- 
mo non cejpitet , & modefiapjallentium gravitas placida modulation decan 
tet. 2\(am in ere eorum dulcit rejonabatfonus. Dulcis quippe onrnino jo- 
nut in orepfallentium refonat, cum Deum corde fufcipiunt , dum loquuntur 
verbis , in ipfum queque cant ib us devotionem attendant* Inde etenim ins 
ecclejiis Dei Pjalmedia cantanda pracipitur ,ut fidelium devotioexcitetur 
in hoc noelurnum diurnum/%. officium y & msffarumceUbritates aftiduecle- 
ro ac populofiib maturo tcnore,diflinfta£gradatione cant ant ur,ut eadem 
dtjlintlione collibeant, & mat ur it ate deleclent. Sed nonnulli novella fcho- 
la difcipulijdum temporibus menfurandis invigtlant- novis Notisinten- 
dunt , finger e fuas , quam antiquas cant are maluntj infernibreves & mini- 
mas Ecclefiajlicacantantur>notulispercuttuntun nammelodias boquetis in- 
ter fecant , dijeantibus lubricant ,tr if IU & motet if vulgar ibtts nonnunquam 
inculcant ,adeo ut inter dumantiphonarii& graduate fundament a defpici- 
ant j ignorentfuptr quoadtficant, tonos ttc/aant, quosnon dijeernunt, immo 
confundunt ; cum ex ear urn multitudine no tar urn ajcenfionespudica, defcen- 
fionefy temper dt a , plant cantsu , quibus toniipfijecernumur adinuicem ob- 
fufcentur: cur runt «nim y & non quiefcunt ; auresinebr'tant^&nenmcden- 
tur ■• gejlibus fimulant quoddepromunt , quibus. devotio quarenda contemni- 
tur, vitanda lafiivia propalatur. Non enim inquit fruflra ipfe Boetius, 
lajcivus animus vel lajcnrioribus dele Hi at ur modis y vet eojdem jape audiens 
emoUitur &frangitur. Hoc ideo dudum nos drfratres noftri corrections 
indigere percepimus, hoc relegare immo prorjitsabjicere&ab eadem Ecclejia 
Det profligate ef fie adds properamus. Ghtocirca de ipforumfratrum confi- 
lio difiricle pracipimus , ut nuttus deinceps talia, velhisfimilia in dicl 'is offi- 
cii* ypra/erttm horis canonicis y vel<um Miffarum jolemnia celebrant ur, at- 
tentate prafumat. Si quis veto contra fecerit ,per ordinarios locorumubt 

ifia 



457 



iflACommiffafuerint/ueldcputAndosAb en in non exempt is; inexemptisvero 

perpr*pofitosfeupr*Utosfuos>MdquosAliAscorre8io&p$tmtfoculp*riim& 

exceffuum hujusmodi vel (imilium pert were dinofcitur, vd deputandos ab e- 

tfdemperjujptnftoncm ub officio per off dies tuttoriute httjuf cAnonispu- 

nuttttr. Per hocautem non intendimus prohibere, auin intcrdttm , diebtts 

feflisprxcipueifivefolemmbutMMifa&jrtfdtisdt'uiiiu offices Aliqu* con- 

fottAntU, qu* melodiam fapiuntyputA o&AVAy quint* , qutrt* & hujmmodt 

fupracantum Eccle(iAflicum(imflicemproferAntur v fie t amen ut ipfiusctn- 

tusintegrit4tillibAtapermAneAt,& nihil exhocdebenimorAtAmuficuim- 

mutetur : maxime cum hujusmodi confonantu Audit urn demulceAnt , 

devotionemprovocent , &pfdlkntium Deo Animos 

tcrpere nonfinant. 

Atquehic, infertis etiam his preterm ifsis, Primus 
Tomus ad fuumumbilicumdedu&us cfto. 

M. P. C. 




Nnn DEDI- 



45S 

DKDICATIO Prims Partis harvimuif ita habet : 



InEc. 



concto 



jun-< 
xit 



lejtai * \xk 
J I. tanttOf I 



San- 
Sion'n 
digni- 
tat ex 



(fine bo» [Veritdtis eognu 
mink j tto,btc Conch 
qui du- 1 Virtutis eleHw, 
flex \ htcCantto 



sdduplicem 

>buntfimm ' 

homo eff * 



Conditut 

repMTMut 

refufca*ndut 



'Scientix hie faucet, 
{ cult us Pdradijjactin , Coneionu 

^u... . ^s yittbic *f ££<( Cm- 

tionk, 



myfie- 
\rijs 



arbtrcjt. 



'Ur'mhicConcio. 



(I 
ritutLeyttictl 

in ~* \Tbumim hie Cantto, 



inten- 




tipnk 




utili- 




ty 


mtefta- 




tncnto 


fun- 
Rio- 


• ■ 


nitfe- 


1 


duU- ) 


tat, - 





fColumnu. 
i vijitt Propbetici , \ Cone iciln 1.4 Cherubim. 
^ adumbr*tA-» \Canti9\ \Tubk. 

(Levitai ubi Conch Sdcrificiorum. 
'Vtteriper\ 

{.Cantoret ubi Cantto Pfalmorum, 



\m6c\ 
\d€p* 



f f ApcJloU* "j 

iprimif J rumdiB* \e° n J un 
j tivd~» 1 Imperdto- ] gunt 
' \ru exepla) 



' Coneio- 
nenui. 
Cantio- 
nem->. 



fObjeaionit dtfeuflio. 
derivative uti< Dedicdtionktxe- 
^ emit. 



>ccun- 



45P 



Secundiparas Dcdicatio harvirixMQ 

itaJubet, 



'ntdUta lujtititM 



*Explic4tio ^ 
ftr 



emorit4iVUtt*u. 
LsimilitudoDomw, 
'Sdlom.pro- 



mtnttat 



Difti P4U- 
tint i 



Applitttit utwnt 



tuenuoitjQHCW 
rnXvirfafiMTvlw 



mam qut 



•i 



LutbtriinHurgine, 
muficus 
aulkta 

tlttna curet. Vontgt. 



tventm. Cslum- 

nia,cum tmm 

f * 

mAvirfay- 



propria nt- 
gligat. 
N«i ego: 
tejlatur 
Syntagma' 
quod dt- 
dicatur ut 
fit vtlu- 

{ptati 



"noniUkk* 






'Eccltftafika'm 
pietatit mo~ 
tibus citttdit. 



Politic* in la- 
borum molt- 
ftiit faperan- 
dit. 



I N I S. 




INDEX 



TOMI PRIMI 

Syntagmatis Musici 

M. P. G 



A. 

A Litem quomodo efferent*. /pi 
Acetabulum inflrumentumMuJicum 

Acetxbuhrum inventor. ibid. 

Arcentm Mufici. i/o 

Eorundem vfficiunvj. ibid. 

AcccntutEbraorumquot invemanturin^ 

Biblijs. -""" ibid. 

AcbivinnflaMuficainbcUUuJi. i/o 

Aventiu Cbrifli in quotum annum Jubi~ 

Uum incident. nf 

Allinum quid & unde dtc7um-». Jit 

ASmulatro qaetuplex. ip6 

AZgyptij quasnam Cantione* in Cotsvrvijs 

cccinerint. 169 

Aglait exceUuit tubals. 414.415 

Agnus Dei quando tantatunu>. <jS 

Agnus Dei in Etdefiam introduttio. ibid. 
Agnus Dei cur inftitutut. ibid. 



Agyrtet Tubicetut. 41 j 

Alcaus aureapleSropro carmnis fiavim- 

tetb Apeiline donatus. yp j 

Alipiut Baptifinilavacro Ecclefla mfitut, 

& bymnU fyirittultbw exciutiu. x6 
AUegoria Tubarum quatrupltx. m 
AUegoria Pfabni6S. ti6 

Alcibiades tibias cur rejecerit. %6o 

Akman Princeps in amatorqs verfibut 

tondendh. j$j 

Alexander Magnus putr adbuc Cytbara 

ftuduit. {9/ 

Alexandrmi Cytbara ftudiofi. 40^ 

Ambo in Templit quid. 44 

Amabtum Carmen ubi decantntum-i. rjx 
Amen quid fignifictt. 42 

Ampbian primus Cytbarvdus. S*%'i97 
Ampbion Cytbara lapides movit , qui in 
ftrufturam Jponteaflilientes mures The 

bantm confiimerunt. 21/ 



0* 



Amtebus. 



r 



INDEX 



Amabem Citbaradu*. j^j 

Ampbimqmmodo Tbebat ctndiderit. jp8 
AngtliQttoUHB-at. 17 

Angtlm qmbut vtrbit imagintm Maria 
auditut eft attoqut. ig 

Idem mucrmem drift um rtcenitrt vi- 
Jiu in mole Hadriani. ibid. 

Ahgeleitiu Cardinalu S. Marci. 4.16 
Arini crvili* milium apudjudxos, no 
Annuel 1 ). quid jignificct. 8? 

Anm JubtLi cldtigore Tubarum denuncta- 
tto. 125 

Anntu JubiUtu Evangelif. ibid. 

Amtijubilaicelebratio. no 

Anntu JubiUtu utide ditttu. ibid. 

Annus qu-nquagenariui quid notet. 90 
Anttpbons quid ? 65 

Antiphona cum pfalmodijs commifiio , fa- 
cia a Siricio. 66 
Antipbonaderivatio. 6} 
Ubiprimum ctrperint. 66 
Eddcm quando in Ecclefia latin* capt 
rint. 40.&V5 
Ant'tquitat cur in o*ic lid. tteurm cmfiflen* 
dum duxcrit. fJ5 
Attack ti inept urn inftitutum , de non , nip 
coram duobm Jkcrificondo. 44 
Anima partes quot ? 199 
Animantia quomodo Mufti* vi ad variat 
attione* ajfuefatlafint. 240.241 
AmmaUfacUm imperandumquam bomi- 
ni. 243 
Anaxtnon Citbarcedm. 407 
Apoftoli qua bird a SS.funt dffldti. $1 
Apofiolorum pr incept, tai 
ApollinUfignuminDeb. 321 



Apollo tn convai/t Dtorum Citharampul- 

fdvit. 362 

AtoUo Mufagttes ditlut. 2^3-319 

Aquind diclum,de tjs, qui fine prxmijja 0- 

ratione demenfa recedunt. 29 

Arcade 1 cmnem feri vitam arti cancndi 

impendvrunt. ,76 

Arcbytscrepimcul'um-t- 41) 

Anon circa tempora Jofepbi & Nobuch- 

donoforitvixit. 170.400 

Ars non babet oforem nifiignomntenu. 

zu 
Armiluftrium quid? 247 

Armituflrium fefttint-3* 41/ 

Argivimulctarunt eoi,quipluribus, quam 

ftptem chorda in lyntutebantur. }66 
Jlnfiem Citbaradus ■fhtgulu diebm fexcen- 

tcs coronates accept. ]fi 3 

Ariflomct*,primu4>foloscdntttt abfq. ho 

mmitvoctinvenit. 370.37 J 

Arijiomco Citharcedoflatua pojita-*. 392 
Ariftoxenui diverfum floruit a Pytbagom 

in Muficu. 1 73 

Arion-*. 400 

Arifionut Citbartrdut, 407 

Artentonit bar efts. 25 

Afipb, Neman if Ethan refonarunt Cym' 

balu Cbalybau. 9/ 

Ajbendtiu novum wtodum Fork Canendi 

invenit. 370 

Ajhenditujivita VamphiUa. yji 

Afironomia quid profit? 201 

Avicularum lam if de Deo eelebratio. ji 
AuiJores return noxwum in Muficu inter 
Chrifitanos, 145 

Auditores diSi TertuBanOyCtlebmntes S. 

Eucbari/iiam-j* }6 



Auguflu 



T O M I P R I M I. 



AugaftiTHH Afjmcbxw. x6 

Auguftirm Mufica c en/or rigidut. ibid. 



& 



BAbylamartyrium-i. ji 

BaftGaAifavquid? 191 

Barbiton quidjo multum ufk Sappho. 373 
Barbitt inventor, ibid. 

Bar bit tu aptut Dorijs. ibid* 

Bar bit multum ufiu Aleut*. ibid. 

Bardi, qualiapoemato-». }gj 

Bards ttiam gntjfiuores dttli. ibid. 

Baraf <£«»•» J 91 

BtntdiSiotibi & potut. *8 

BenediQto Sacerdotu pofi communionem-* 

quid? 59 

Benedicamtu Domino &c. Unde defunu 

tum~>. 74 

Bernardi Mufici praftantifiimi invent urn. 

19 

3$«ff3(ocf<n/ ttxitf ftc<rinnmt. iji 

55ct t a(ocf <n im Q3tip|l{>um&/ nwwm& (U 

ft<f>altcit. 16 

S8«m>oct)c. 79 

Barton Cantio. 314 

Boetb'u martyr it taut infignu. 145 

Bou,Bou,buccinatoris vox. an/ 

Bucca, Ebrau tub*-*. 418 

Buccinator es in Vtttri Teflamento qui' 
namfeerint. 112 

Buccind Sacerdotu ojficium fignijuatur 

16 
Buccinator vel tubs tH > $""& fideUt. 

u6 
Buccina quid} ug 

Buccina clangor in promulgation! legit 



quidfigmficartt. 123 

Buccina quafiVocma Ifdoro inipti. 41; 
Buccina babuit fimttitudinem cornu. 

41S 
Buccinantes feptem Sacer dotes in Jeri- 
cbuntts ru;na,quidfignificent. 125 

Buccina & tuba diver fa fun t. 418 

Buccina ufiu advigiliat. 419 

Budiffcnfis reipub. Confulit morituri me- 
moranda pietat. 53 

CAmpanarum inventor. 130 

earundemufu* quo tempore inva- 
luit. ib;d.ip 

Campanoareufiprimum Veneti. yi 
Campana Burdigalenf. rebtUantibm ab 

Henrico II. rege Fran.erepta. i\\ 
Campanarum ufiu tinnitus jj Sxcommuni- 

catit inter dtSut. ibid. 

Campana ad tonfeclionm Sucbariftia ad- 

btbita. ibid. 

Campanula aneain monafierio Budmenfi 

mortem monialu cujiudtm finitu pra- 

dicit. ibid. 

Campanula cur olim in Triumphant 'a cur- 

rupendebat, 4/16 

Campanula ufiu. 426 

Campanas unde Gratis acceptrit. 132 
Campana elm bapttfata eufa cert* nmi- 

na impofta. /$} 

Campanarum Ufiu Idolotatricut a Maxi- 

mil. Imp. about us, ib> d. 

Campana Erfurdtenfis magnitudo. 13 4 
Campaia maxima in Prg.i regno Orient*. 

Hi India. itf 



0«o 2 



Campa- _ 



INDEX 



Campana in AEtbiopia ex lapidibut tonfe* 
8s. . ibid. 

Campanarumvu temprre tonitrui. ij4 

Campana in Gallia abUa , fimtum ton- 
fuetttmamipt & recepit. iy 

Cantores pneera pronunciation} ftudeattt. 

CantutdfieRusvariosexprmk. 198 

Cantilena genus quodvitloribus eanebatur 

! v6 

Cant ores feu Melodi unde diffl. iz 

Cantor es Plagij quinam ditli . 14, 

CantusinGaBamquU attulerit. ibid. 

Cantieum Mops quando conferiptunt-t. j j 

Cantieum Canticorum Salmamonk fua~ 

ve & fanflam-t. zi 

"' Idem artifieijftmum. xoi 

Cantieum pofi Commumonem ufurpaium 

S9 

Cantieum Mops moriturL 11 

Cantieum quid? iff 

Cantkamemoriainfernunt. vj 

Cantica eompofuit Stepbanm Laodicenf. 

Epiftopm. 70 

Cantores a Davide primum ordinati. 1.94 
Cantores ex qua trif/uoriundi. ibid* 

Cant ores Davidu quibut inflntmntufu- 

erintup. 11; 

Cantorum (iCantatrkum a reditu ex Ba~ 

bylone numerut. 9J (154 

Cantilena upmta in per agendo ritiu fieri. 
Cantionibu*adaratpnttit,quk/dcmclau- 

feritfS quo voeabulo mdtgiatiu. 149 

Cantionibutmatutinit Gentiles Deosfuot 

faluturunt, 2/o 

Cmtwnes de (ken* inftitutione ad quid 



propnt. ft 

Cantilena Pbilofipbiea vel Aflrcnomica , 

ab AntiquU in convivijs uptnta. 1 61 

Cantio Archilocbiubi decantam. 270 

Cantin Convivialis qutnam ceteberrima. 

ibid. 

Cantorumveflitut. 101 

Cantus Admyma^t. ;/; 

Cantio manerot. ibid. 

Cantio Pbileliat unde ditl*-*. ibid. 

Cantio |3*xaA/«w;tes TnuifisyiKck au-jrlr 

Xictcrviutict. 116 

Cantio quanam folia, decantxri tempore^ 

Vindemi*. ibid. 

Cantilena nutricit. jiy 

Cantorum & Cantilenarum autores. yp 

Cantiones apudve teres variaCf innume- 

nthites. Jti 

Carmen Embaterium quodnam dieitur. 

in 
Carmina afcenponum feu graduum quid 
pnt. 6 

Carminum differentia. ij6 

Carminum genera cur in Pfalmlt Davidu 
variant. 86 

Carmina crnatit jympofia-*. 147 

Carmtnapiaubieananda, ji 

Carminibut & Cantionibut virtutesbomi- 
nuresijpraelarigeftaeelebmtafunt. 161 
Carmen in nuptijs Cadmia Mups decantu- 
turn. zy\ 

Carmenfaliartjm Sfa-S+i 

Carmina divider e quid pt* jjo 

Carmina Lyrka quid? #/ 

EorumgeneroLtt $82 

Carneut Citbareedut* 407 

Carnyx 



T O M I P RIM I. 






Corny x tuba Gallic*-*. 409 

Cafi.ani fortuna-*. 37 

tafiiani monument* ubi inoenitnda. $9 
CatechumtKorum dim if to quo tempore* 

duraverit. j6 

Ei r undent elf communicatio. ibid. 

Cajlagneras quid? 4x1 

Celebtnt'w Dtt a mulicr.but. 7 4 

Cbanttlcres qnosdam Mufuos Damafce- 

nui excogiavit. 1 1 

Certnmtna Mufica a quibut habit <L->. )Oi 
Cbanaan terra pejfeffires primi. no 

Charitat Dei & char it as proximi in qui. 

bus confijlat. hj 

Chitcriniinfirumentt Mufici inventor quit 

'4/ 



Chiron. ^03 

Cbnovt tubas. 409 

Cbordarum ufut. u o 

Cbori defcriptio (fdivijto. j 

Chori mufici quamdiuduraverint. ibid. 
Cborut undt ditlus. ibid. 

Choralk mufica erroribui quomodo adver- 

fetur. zj 

Cbomlit melodia encomium. n 

Cbordu' Ca/arienfis conftantifimi Confef 

fork encomium. ja 

Cbori fignificatio^edullio^c definitio, 1. 

Cbori Mufici quid? 077 

Cborerumpnmi infi'ttutores. 290 

Cbori Mufici conditio variant. %j 

I Cbori partes quot. 294 

Cbori Comici per/on* quot, ibid, 

Cbomgium. ifif 

Cbordarum numtrut ocutut, tfadfajid 
ttitcrm apud veteres,bodie plus ultra_> 



confittutut. 178 

Cbori SalomonUconflitutio. 96 

Cbororum modi fub quo facli. J4I 

Chord* ferrca aut ex Qritbako penna cit- 
fi>ide temperantur. iff 

Chorda quid? ibid. 

X*$o£o\/ia. quid? y56 

Chorda eaiem dbcrnrre. 3 6p 

Cicada cur ApoUini fac rata fir t. IJ9 

Cuuon Tbemiftocli prafatut, quodjucundi 
adLyram ceciniffet. 391 

Cithara Lutheran* conditvr. ij 

Cithara apud Ebrtas quot ibordat babue- 
rit. w 

Cithara defcriptio J ofepbita\j>. ibid. 
Cithara alkgorta-j. ibid. 

Cuban fit" Camus entomion-*. tf9 

Cithara Chrifti Evangelicals. 109 

Gtbant & Lyra inqutbusdamdiflinSa^>, 

Cithara inventor Apollo. 362 

Citbantunde dicatur. ibid. 

Cithara O" (pip fuy^dtffa. ibid. 

Cithara figur a apud quos & quomodo con- 
(innata. $£7 

Ea*)Afias ditfa-j. ibid. 

Cithara inventor Apollo. 170. \6% 

Cithara Dstvidis pulfanda Baviduplcilro. 

Cithara pulfanda legem quit dedtrit. \6-j 
Cithara modi vartja regionibtv a tempo- 
rumcelerinttL*. 368 

Cithara partes qua ibid. 

Cithara inepm btUk^iptnmenfis. 370 
Cithara ftudioferum Catalogue. 391 

Citboraedm quidam.Jue cantu RegemDq. 



Oo 1 



ma 



INDEX 



nia ad amentiam & latitUm pertraxit 

106.107 
Citbaradusquidamfi Neronem profeffiu. 

Ctfiba ex peBe tympanum faSum^. 4/0 
Cl*vicbordtd-j>. )go 

C/ap:cymbjlu»Lj. ibid. 

Clares Pfalmorum quidjint fTieronymo. 

102 

Clinias Pbilofopbus. 407 

Cloaca quid. 34/ 

Colletlarum ufiu,deJcriptio. 41 

car undem amor. 43 

Colleclaquando inftituU. 46 

ConmeJfatiogfxtiofa&jucuniU, 20 
CommumocurMffaduatur. \S 

Concha fono Gigantes infugam converfi 
funt. 113 

Concilium CUremtntanum. Si 

Concentusinftrumenmliis dhet$o(o(. 147 
Conflamius quando impenrverit. 3 

Confiantinihbertasin alendis Mufcis . 17 
Conftitutiopia Eccltparum Brunfvuenf. de 
campanx pulfupro pact-*. X31.13Z. 
Convivta Cbrifiianorum facta. 51 

Convivalium carmintm ma genera-* 

166 
Conviva eof, quibtupropinaturi crtnt, no- 
mmatimprovocarunt. z66 

Convivys latitiam Deiu non in r idet. 146 
Conviviorum requlfita. 274; 

Confecmtio Cccna quid ft. 53 

Conn us Citbaraedus. ^j 

Connus Socrntem fenem fdibus ludere de- 
ath, ibid, 
CormaLyriftd. 408 
Conn* calculus, proverb. ibid. 



Corybameus furor. 208 

Corolhriitm in Ecclefia quid? j 5; 

CoroUanum cttr infiuutum. €o.<i 

Corporis vis a f o. anno decrefcert incipit. 

9*- 
Comix liter m tultt quocun^jufpt. 2 41 
Cornufeftum fabulofunt-t. 120 

Cornu abubul*-*. 417 

Cor nu ohm quid. 337 

Corvut Cdfarfm Augufium faluture didt- 
cit. 241 

Cos Haleel Judaorum. 29 

Cofmus Majumenfs Epfcoput melodut. 1 2 
Crembalum,(i eim inventor. 412.411 
Creteut Cttbaradus. 394 

Cbrifii confuetudo in cibi benedicJiontL*. 

Crotnlon inflrumentum->. 422 

Cbrifttanorum nomrn ubi primum prouir 

erit. i ( 

Cbrtfut quota anno atatis docere catperit. 

9° 
Cbryfoflomi practptum de vent pftllendi 

ratione. 9 

Cttbifm Hydntulicorum inventor. 431 
Ctefipbon Lyricus. 40$ 

Cycni nautit periclimntibus gntt'tfmt. \iz 
Cymbalorum Tymp/tnarumdj ftrepitu Ju- 
piter dicitur funefiut. 250.1/1 
Cymbalorum & Tympanorumpulfu Indi in 
boftesirruunt. 2/0 
Cymbalum Dodonaum proverb. 423 
Cymbali inventor ($ tnventrix, zzj. & 

4»J 

Cymbalum mundi Vefp'tfunus. ibid. 

Cynetbenfibus Arcadia populis negleSofu- 

dioMufices interitfs infecutus. 220 



DAmei 



T O M I PRIME 



D. 

DAnieJ quoties fmgulii diebmpreca- 
tut\ %i 

Danielis Prophet* loctu de Sdmbuca-*. 

174 
Derstbordon detiout , 10, humans vocu 

nfodulamino—i. $66 

Dccalogivox cur quabbet duphci decent* 

ftgnatur. 14 

As tj<r8cn 1. Tim.i. Augujlino quid fignifi- 

cent ? 60 

Decretum quoTmotbem Ldcedtmont pel- 

blur. \fj 

A , litem, in modum CitbarafaSd eff , au- 

thore Hleronymo. ibid. 

Dew tnutuauomodofit phcandus. /c.gi 
DetresslU epi/fola de p fallens turn mode* 

fti&-*. 10 

Diatonkum Cdntionis genus. $70 

DeiuinadjutoriumbymnusDavidu. 83 
Diapafon quid vocent Mujici. pj 

Dtflerij. $79 

Dies quomodoinchoandus. 31 

Differentia inter Pfalmos & Odds jpmtu- 

ties. 68 

Digiaiid argent td pennis mumm ad fy- 
ram pulfancLam. 3^5 

Aia^etufiet quid. $69 

Dionyjij ttjimonium de Lttturgia parti- 
bus. 60 

Dircaus, Porta & Tubicen-t. 413 

Difcubuitrefp'onfirium-qudnd* etntdtttm. 

Difcantut ut exprimaturquidrequiratur, 

DitoniCTSemidhoni inventor. 174 

Ditbynmbicd Libera pdtrj ftcnu jgg 



Ditbyntmbuu Liber. tfid. 

Ditbyrmtbormi flilttt. 389 

Ditbymmbi Horatio cur dudtcet din tabid. 
Diodorut Citbdriftes. 4.04 

D vinitas Cbrijit Pfalmii vmdiidt*. t6 
Dorua Harmonica quid? j^g.^t. 

Derceiu. 404 

Deliores Muficorum DavidUorum quot 
fuerint. <jj 

&a£o\oyia.qudndou/urpdtdij. 6] 

Eddem promulgdtd ejusdemdutborit.tf, 

ibid. 
Item quid /it. 41 

Domintu vobifium &c, S alum to Angeli- 
ca. 42 
Ejus explicdtio. ibid. 

E. 

E Litem quoirodo promtnddndd. 191 
Ecclefiaorimitiv* Cbomlu Cantmfiu- 
dioftfun*. if 

Echiron—i. 406 

Encomion Tbeodojlj fmpenttorit. jji 
Encwnia Cbriftianormn. 10 

Epic/es Cithdrtftd. )9*«f O) 

Epigonus,epigoneum. jgo 

Elegorum inventor & etymon, definitio. 

307 
Elegorum ufiu tddlu poftmodo tnmslatus 

308 
Ekgosquisprtmum efuderit, 307 

cm fyxutvoi qui fine. jiS 

Engddddborti. xi 

Epilendd quid& otundofaBd. ajf 

Epbod Pontifieitfummi imV.T. 19 

Epilogue tn Ecclefit quidl. $ 

EpbntmipuriormTheologi ferwr. 19 



I N 



p fe r 

Feftd Anciliorum quo mtnft itlebrAtx, yj\ 
Ftdibut prdfidtitiflime quit cetinit. i}4 
Fiftularum fono audit pet or d & armen- 

a dvidiiu eftdtn futnunt \ 2$? 

FiftuU ex onmibui mftrumenlu prims » t- 

/sudeme:ymon,mdterid. \t6.&feqq 
Fiftula quotuplex,ejus inventor, jig j>i<j 
Ftftulamqm primitm ufurfarit. j/9 

FiftuU cur ddb'.bim. ijo 

Fiftulaqudliter ufut Gr&cthttl. J}4 

D.FrJHcifci v'trtui^ddcujuijujfum avicuU 

garritumcsmumdj camprej/irant. 140 
Frendemy GdUicdvox eft ftdtcinibut. yjo 
Fuldenfit Abbdtu & Epiftopi Hildeftenfis 

Ltniena. 48 

Fummlufkfeftofycantu ctUbntM.\*..yo% 
Funera eUta dd Tubanu*. 409.411 

G. 

GiUorum Cantut quaks. 187 

Sebenndunde ditla-3. ug 

Genedlogia Cdntorum Ddvidicorum itL-> 

domojebovd Veterk Teftdmenti, 94 
Genuddius Hymnogrupbiu. 71 

Gideonu pugndtnyfticutintellefttti. MJ./27 
Gilberti Potrtif. drtificiunt in tonftcitndis 

Orgmis. 1 4$ 

Gittitb Pfabmrum trium titului quid 

notet? 106 

Gittbim cithdra Gdttfenfts. toy 

Cingrdt quid & GingrU. jjj 

Gaudium undediftum. jjy 

GLpbyrtu. 406 

Gloria Tibi Domine , qudndo diMijfas 

tdntdtum-i. 48 ()t 

Gordiut centurioy marty r Conft dntiftimtu 4 

Gradud- 



dhypayn Cdntieorumgrddiiumpitriiut 

quidfigntfktt. 6 

Eptnicid. . jt\ 

Epipomptutied carmina quid ? ibid, 

Epiftolarum & Evdttgcliorum in MiJfa-» 

cdnmrifilitorum dutor. 44 

Epictdid quid ? 307 

Evdngeliumcdnaeuit , Conftdnt'u, &gif- 

numdvu Imp. in templo. Aft 

EvdngelijprdU3io,Jtdndoutin templttdb 

Andftaftoinftitutum-,. ibid. 

EvdngeltumquidlmiffdCdput. 48 

Evdngelij verbum Tub* covtpumtur. ltd, 
Epietpbias* 307 

EertmitdAlgyptij. 29 

Evovsquid. 6f 

Ejiuduior. 66 

<£j&ctvaoia. vers. 3J 

<£><Pvla.inMi/ficu. 16 7 

£>\oyo$iciquid,& curinftitutd. 7/ 

Edjfj decit inprimis Cbrift'umum bomi- 
nem. y6 

Eunomiut Citbdrddut. tfi 

Ezttbuu Muftcdmfdtr/tminftituU. 98 



F. 



FAbuld Juddorum it Abyjfo. 7 

Feftum Tubdrum quomodo ttlebrtn- 
dum. ti? 

Feftum expiationitmdgnd m Novo Tefta- 
memo. 124 

Yideifumntdin Symbol* comprebenditur, 
qut olim Tmditio vocdta. jq 

Feftum Tabennculorum quando ttlebm- 
turn. 119 



T O M I P R I M I. 



Gradmltum dttttres, ejut ufut. 46 

Grtct *dole]cente$fuot m Muficit primum 
i*>forw*rsmt. 120 

Gr*ci optnrunt Mufc*m infuu regibut.yi 

H. 

HAHehj*h milium P/klmorum quo- 
rund*m tempore Pa fib* uftmorum 

HaMu)*h& ejus Jem vocis noauio. +j 
Harm* encomium. 7) 

QoxfttrfSStm. 109 

H*rmcnurumgener*tri*_*. 179 

Htrmoni* nuiontm quitprirmu invenerit 

180 

Harmtni* quit. $47 

Harmonia Doric* quid. ]4l«3f [ 

Harmaninrum genera.*. J47 

Harmoni<tfuavit*s Gffinu, 147. l*% 

Harmonitii Syrusybdrctkiu. ti 

HtrpubordurrLj. j#o 

Hire fit Bar dc fan* Syri. 19 

Hurefis Artemonis. if 

Helicon tnftr*mtntumMuficunu». 37/ 
Helicon quotcbtrdit ten/let. ibid. 

J)ttxbau<ttn. 419 

Herman Commdut. 4,14. 
Hermoloter diubut ttcinit tubit. ibid. 
Herodorm Meg&renfu tubieen-i. ibid. 
Hermogenet Guturukujuli* Cdfiri pi* 
tu.it. Y)i 
Hexametrum carmen Mofts fecit. 70 
Hilarodi vox quid? if* 
Hieronymiftntenti* de Cttb*r* forms. 9 
Hilsriui prtmw bymnogmpbui, 6$ 



Hifhria mtrabilu dc Tbeodorojurent. j\ 
HifioriadeJulia.no. ibid. 

HtpparchionCitbaradm. 407 

^\inverfumEbr*isi^efl. 105 

Holocaufium que tempore obUtum. «?8 
Homines nobttes iffortunati cum tub* e- 

Ltifunt. $06 

Hot* qu* Apoftoli SS.funt afflatt. gi 

Her* Canonic* &e*rum4utor. ibid. 

tarundemprafano Q bymnut. %\ 

Horctogiorum tnfignu compofitw & ftru- 

Hunt. 417 

Horolcgiumbor* in Si Iff* memorabiles 

ibid. 
Horologio Cbrifiianorum Gr*corum quid 

contineatur. 4; 

Hugo Capetiu S*xonic* Jomw,GaBiarum 

rexprimut. *\j 

Hopanna Angelorum continet Trinitatu 

myfterium-i. ff 

Hrfanna bominum , defgnat ufritatfj na- 

tur* in Cbrifto Sacmmentum. ibid. 
Hyberni Mufices periti. 404 

Hyberni Mupciperitijfmi acelegantijftmi. 

Hydimeles Citbargdae. 407 

Hydraulicum org*non quid fuerit. 144.4 ^1 
Hymta C*ntio * qutbut decanam & unde 
di3d->. fit 

Hymnut Cbalcidetifis puhtrr'mut. ijz 
Hymni quibmnant De*but decanmrifoliti. 

Hymnu,inm,Deum,& homines placarcj 

poffumui. 17 

Hymni* vet era pot urn exceperunt. it 

Hymnm Angt Item cum SofrAoyi* Tmi- 

ats*. 4/ 



Ppp 



Hyrnnt 



I- 



INDEX 



i 



Hymni cpiftoltci. 44 

Hymni Evangeliei. 4/ 

Hymni Sanftys autor. /j 

Hymnut Angelictu qtud. 56 

Hymnut qutpofi refionfirium cantnri folet 
quid. 6y 

Hymn tit quid,ata. itlerum requifitaut.U>id. 

/•<*8 
Hymni Ambro ft aniquinam-j. - ibd. 
Ifjtmnod a quando & a quibtu babia & 

adaufto-*. 69 

Hymnorum Lyricorum autor David, 70 
Hymni quiferus Jobannis Bapttfi* decan- 

mtfolet^ibufus. 71 

Hymni Ad Ctbarx modos canat't. \6z 
Hymni Synefij deem prafiantijfimi. 70 
Hymni. tfl 

Hymni conviva let hfybaymi- 18 



IAlemtu Mufictu. faf 

J demon qutd, 309 

Jaltmi cantilena,proverb. 408 

Japys augur & Citbareedut. 394 

t)U§ unde dicatur. 38) 

JUtx arbor ad ' £vyd fyr* utjlis. $64 

Jedutbum quit fit.. 9 6 

Jejunum triduanum. y% 

Jeritbunturuinacujuttypus. uj 

Intut canere quid. 37a 
Infantes nuperedttosFettres deplorarunt. 

Intro'ttut in Dtmum Domini. 40 

Introitiu infiitutor. ibtd. 

Infirumentorum Muficorum iiflinftio & 
diftributio. 314.^10^ 



Inftrumena pneumatic a. ioj- 

Infirumentorum Muficorum generate defi- 

nitio,ejiug, caujft. 45/ 

Infirumentorum Muficorum+lia. e/jLTrvdj- 

ftt^tIiaK£V?a> 436-4i7 

Eorundemalia ey%ogoa,a%cp6ct' 43% 
Inflrumemorumvari* Jpectts ex Pfalmo- 

rum infiriptionibtu . 103 

Infirumentit Muficis Jultantu in umplu 

gentilium ufm. u8 

Infirumentorum Mufieoruinventores . 310 
Infirumentu in facris quana adhibit a. I4.6 
Infirumena Mujica a Cbrifiianii circa an- 
num Cbrifii 200. ufurpatn. 137 
Infirumena Vatrumnobtsignota. $7 
Infirumentorum querundam ufiu in £ulc- 

fia tollitur. i;g 

Infirumena Mujica omnia,duobut nomini- 

btuMofes cemprebendit. 85 

InfirumentalU Mujica ignarju quomodo 

pfallat. 146 

Imiatorium inEcctefia quid & quare u- 

furpatum-i. 64 

Jobannis XXII. Pont ificu vet eru melodta 

Chontlu eommendat'o. 4.^6 

Johannes Damafcenut Theol. mtlodut. 12 
Jobannis Waltheri fiudium in Chorali. 15. 

449.07^. 
Jofias rex Mujicam in Pajcbate magno ad- 

bibuit. 98 

Ejus obitttm deflent Contorts. 33. 9J 
Jojapbat in btUo Muftsas adbibuit. p-j 
JobelAabicumquidfignifictt. \xx 

Job, tuba duQilis fuit. \»j 

i%vo$mua. quid. 1 91 

IJaae qua die ab imolatione Hbenttus. no 
Itbypballictim carmen Baccbojacratu. $%? 



Jufiuia 



T O M I f RIMI 
jnflitiaumverfali« defimtio if dectamtto. 



*99 
Jubal. f{ 

Judai dtverfi dtverfa ututur Pfalmodta. 14 

Judai quomedo olim ad Concioncm convo- 

cati. tyf 

Jutiani Tymnnit. 32, 

Jufttnimartyru tejlimonium dt partibut 

L&turgi*. 60 

K. 

KT?pit ikinq-ov mutatis & tutor ejuf- 
dem-,. 40 

Idem quando in Anglia ufurpatum~>. 41 
Idem cur novies itenttunu. ibid. 

KofvTtjtivquid} 10/ 

Kofootyquid? 304 

K&oieof. 344 

L. 

LAmech primus Mufictu. 14} 

Lacedamonij ttr animadverterunt in 
emendatores vttcris Mufica. j64 

Lacryma* quitinttrdixerit. 310 

Laadociu Cirbarcedut. 407 

Aet^vyyi^av quid. ig6 

Laudamuste#V.^o£eAoywt additaoUm 
Hymno Angelica 41 

Lamnaztacb Ebraorum varU-mttrprem- 
tionit. loz 

idem quot & quibtu p/abnis prafixum. 

ioj 

Laut vcterum dt Pfalmodiarum obferva- 
tione. 1 o 

LtoX. quota anno twit Cardtnalu ttm- 
fiituttu, ft 

Leviu apuerofuerunt Catecbumeni. 89 

Levtta/ervitrunt tzbernaeuh. 90 

Levitarum qmnquagenariorum muntu.it. 



Lewarumnumer taper familial. 93 

Levitxrumofficiatripluia-*. 94 

Levitarum it* cumdwerf* fttppuattionk 
coRutione(S anagoge^*. 88 

Leyuarum ceremoni* jam abrogata funt. 

H7 

Levi quod fi/ios babuerit. 94 

£<«ff Uinftve rulipropriuntjidicinum-j. 

Liberalisms exercenda erg* Muftcot. 10/ 
Lex miltmrit. $1 

Leg um Muficarum partes. }fJ 

Linus Lyruutt 397 

Litre en a lituo. 416 

Litui etymon-*. ibid. 

Lttuut figurMtftintlui a, Tubaui. ibid. 
Liturgiafimmafeu Mifodia~». 35 

A.ttTX$y&vquid. j8 

Lydia Harmonica-*. 350 

Liturgiacurinfiitua fuerit. 40 

Liturgiarum toftes. 6\ 

Liturgia Saanas offenditur. 48. 77 

Litunijs nudispedtbm Stepbanut 1 1 1. PP. 

incefit. %i 

Liania unde ditto- & quamobrem invito- 

to-,. 77 

Litaniarum differentia & autor. 7 $ 

Lmniacontroverfia inter Pot ifiiios fC. 81 

tetania minor ei per unrverfam Ecclefiam 

ftabi/ita. 7$. 7 9 

Locus ubi cantmrifblitaprafationes, 5S 

Ladovicm I.tmf.a filtocapttv- 47 

LudiPytbqincujut howrtmxtmftitutitf 

quando celebmti. 253 

Lupmetiipttfimorttoviformidulofm. n% 

Lufcinia circa Orpbei ftpulcrum mdtfica/- 

fcdtcAMiur. ip7 



\ 



°fP 



Lufcinia- 



INDEX 



LujiintarumUnguk Hiliogabali epul* in- 

firuuntur, tyj 

Lujiini** qui pen alcndas effe putxrmt. 

'97 

Lujcinias Gr*c**tOj latin* lingu* ptritar 

qui babutait. ibid. 

Lufcini* immenfi olimpretio vetidita.ibtd. 

Lufcini* cantu vcbemtntifitmi qui font de- 

lettati. ibid. 

Lutberui tain Cbonlit quamfigumlis,Mu- 

fie* in f gnu amator. 451 

Idem trtbuit fix turn tomum Evangelic, 

otlavum vera epiftolis Pauli. 4/2 

Idem compofuit netaffuper verb* Can* 

Dominic*. ibid. 

Lyra ApeBineafono mania Trojan* extru- 

#*_#. */t 

Lyra tnvtntorjtymologia, fabric at to, qua 

fanes. j6i.$6a, 

Lym oclotborda i mv!cborda,dtcat.bordon > 

&cur? JS4 

Lyr* quafilytra dicl*. 363 

Lyraencomtum-t. yjl 

Lyr* Apollo ad penes fiftulaadapuvit. 36 J 

LyntmfeptiibordinTerpandtrfrimui con- 

It it uit. 401 

Lytitrfts quid I nj 

M. 

MAgaiuunde ditto-*, %fS 

Magadit qnotcbardif cmfict. ihd* 
Magadmqnkmvtnit , tj.ni ?«*& fd»- 

Ml 
Magadkqncmodo AnaxrtontU ficulo no- 
un* ibid. 
M*gidU,idem,quo4 nuw Pfalterium 379 



Magadin Alexandtr Gtbcrcjut fidibm re- 

ferfit. * ibid. 

Magodia-i. )(?} 

Magna Comicua omnium animantium^ 

voces imimtut til. 196 

Magnificat explicate. 71 

Magnificat undo babcat ienominationtm 

& otiginem. 71 

Quando & cur in Ecclefia ufiatu. j 1 

Idem a Lutbtro votamr (in Sftcifttf 

Qcfong. Hid. 

Mabalatb infirvmentum Mafic urn. 1 r 

Maris magnificat condurtx atOjjprattn- 

trix. 7i 74 

Mai gntnatn in Pcntifi.it fummi pallia 

quid denote t. 130 

Martyrum confolatioin fuppliiijs. \% 

Mtlodiano invent ores qutnnmfuirt*. \$\ 

'84 
Metodiaapudfeteresquot. igj 

Melodiaapudjudaos obfirvath. 1/0 
Melodi drverfifg vary. u 

Melodiarumdiverfiu afiftHm,effettiu,di. 

firctutdj uftu. \%hfiq- 

Menatztchim qui dicuntur. 103 

Mettg accentm quid notet. 150 

Mehpairtrum & vtrborum diverfiauem 

attendant. u 

Mifiricordi* Dei. ijj> 

Miff* quatt nplex apud vet tret fignifitatio. 

Ejus derhatio & definitio. jf./g 

Mimtim cither* \ Alemannorum. no 

Miff* form* cui tnbuatur. 35 

Miffapro oblation tj>. 3 7 

Mijfamftcere quid fit, 36 

Miff* quo tempore capita 39 



Mtfennt 



TOMI PRIMI. 



I 



Mijcnta tubuen Hettoris. 41a. 

MiffeniAiolidis pr&fiantiain infianda tu- 
ba. 114 
Miff* & Miffedia ritut tarn apud vttttcs , 

quamaptidnos reerpti. 40 

Mtjfionis verb* apud Pont ificios pofi Con. 

tientnus. jo 

Mijfio Ecclefi* primitive i Pontific.btu 

tmnfpofit a-3. ibid. 

Mercuriat primus fyntm conmentut. \(i 
Meruit ma binabydmuUca. 431 

MimiP baler pboru 420 

Mimi qui. j89 

Mod 1 lomcot finifiros quit wftituerit. 184 
Moderum centrum qui autorts. tbtd. 
Mvdorum dotlrin*m quisfrtmum edocw 

it. i$;.tSf 

Modijonici*c Lydij que loco prohibit i, & 

quiijsufi/unt. 1/7 

Modi Pytbici partes quot. 34 J 

Modtjomci quales. 349- 

ModorumLydiorum inventor, jfl 

Molecb Idoll dejertptio. 1/7 

Monocbordi Arabes inventores. 3/0 
Adonodi* quid. 307 

Mtnaulostibiarum genus. S+j 

Morbus. D. Vat quomod* cunmitu. u€. 

feq. 
Mortuosqui iefient yobulis ubi conduit i. 

itS 
Mofebut Citba'iedui. 407 

Mofchut canens Bitot i turn proverb. 408 
Muren*p:fci» tgnovitvoctm Crap. 24 
Mufarumncmme quid tnteUigat Fulgtn- 

tiui. 314 

MufkamtumdutprifeuTbeoicgu. 322 
Mufiea ex aracnl.it* voctiufu vel jviunu* 



tmiationeortumtntxit. 166 

Mujiea reliquis artibut prjtferenda, 19 
Mufiea artit quatuor genera-*. $.166 
Mujiea unde d)8a-». 38 

Mufici Dcdores/ultcres ,firiptores iifci 

pulidf eximy. 174 

Muficaperiti Sophifl* vocatifunt. 2 ji 
Mufcxputn exomndoDeo. 97 

Mufidinfignes etiam quidam Impemtofes 

& Duces fuere. tyj 

Mufiea facta, i reditu ex Baby lone reftau- 

tut*. 93 

Mufiea antiqua limites^ui tnmsgrefiiftte- 

re txplofifunt. 1 yp 

Mufices ccgnat'io cum Etbic* >vbyjk* & 

Matbtmatica. 199 

Muficvs Pbyfiea ufitt. too 

Mufiea abqua ex parte judicijs cognata. lot 
Mufictcuinamrei respondeat. ibid. 

Mufiea vu *t% efficacia & ufmpatbet'uut. 

Mujiea aihib'm in lonfecmtione templt 
Hierofilymitmi. 97 

Mufices ufitt in pompit & fiUmnimibus 
triumpbatibus. nj 

Muftcorum bonorum mtmm informatrix 
(fdltrix. 2/7 

MuficorumTrincept. ' 141 

Mufiea meiicinapulcberrima virtutum--. 

tadem pirtutes acquiruntur. 2/9 

Mufii a cur iirvena. ibid. 

Mufices in rufticie muberibus efficacia-*. 

220.121 
Muficum doQum decent conc'mni mores. 

221 

Mufiea eafiiatit. »« 



p PP i 



Mufiea 



I N D E X 

Mufices ufus in funerum & exequiarum-t 

dedutlrontbus. 304 

Mufica Cborali* inventor. Undedicla. i 
Mufica CbaraiU infervit cicndis ajfetlib. n 
Modus c Attend: a quo nam wftitutsu. z 
Muficorumveterum cbamStercs & inter- 

valid-*. u 

Mufici modi feu Tropi quo*. 14 

Mufica corrupt* emendatio. 1 J 

Mufica dtgnitas ^praftantia-a. i6feq. 97 
Mufica in Ecclefia rttinenda. z6 

Mufica idem quodEbraoru Maafcbtb. 38 
Muficorum numerut. ? 1 

Mufici A/apbi pofieri anuutncmntur cen- 
tum vigintioBo. pj 
Mufici pleriajfloruerunt circa feculum Ge- 

deonit. 170 

Mufici cognomen primus adept 'its Arifio- 

xenus. i?\ 

Muficorum V. T. funtlio difimclo-t. 94. 
Muficorum Villus & amitlus. 1 00 

Mufici Infirumtnmlts a Lutbero dtth 

(SpiliCUf. 103.JO4 

Muficorum perfamiliat difiinSorum, di- 

fHncla,variaa) funtlio. fi 4 

Mufica qua extra Ecclefiam. 165 

Mufica inventor es, 169 

Mufica efficacsa attfj ufy chilis £jT militarit 
Mufaquot izz. (109 

Mufica turn vocalic turn genernlis cognitio. 
Mufica fuavitas commendaturabid, (16 j 
Mufices tria genera. 166 

Mufica unde ortum tmxerit. ibid. 

Mufices,t;ia principta^a 167 

Muficorum intervatta-». 171. 

Muficorum diver fa fc8a, Canonici & 'Har- 

monici. 17s 



Mufica temperantesejficit. z*j 

Mufica cos bonefiatu &ft rtitudinis. ibid, 

Eadem morjbi corporis leniuntur & cu- 

nsntur. ZZ4 

Muficapeflilentiam fugat,furibudos com- 

primit , mmtuntulaL iclus & Aranca 

Appulamorfumfanat. xij 

Mufica confolaturjugentes. {4 

Muficafiudiumjucundumjbonefium & Is- 

bentleeil. z l ll V- 

Mufica adokfcentes alacriores reSdit , ad 

omniadj utilis. ibid. 

Mufici modi nonmutantur. ty 

Mufica mutata mcommoda-*. ibid. 

Muficis difiiplinis inter prima* artes Ju- 

ventu* informari debet. i\a\ 

Mufica infineclute addidicit Socrates. 2.54 
Mufica Ducibus & militibus quandofit u- 

tenda-*. 235 

MuficamquitmSaverint. ibid. 

Mufica vis,motus, at que eftdlus in brut is , 

cum per natura inclinationem tamper 

infiitutionit ajJiefacJionenut. 236 
Muftcts ufus infacrificijs Etbnicorum. 14 3 
Mufica organisaob qua* caujfas ueceffaria 

til. ibtd. 

Mufices beneficio Cafiores Corollas reporot- 

runt. 2$/ 

Mufa Ammo infimclu concuat Pottos & 
Muficos. tfi 

Mufices ufus in convhaUbus bilarieattb. 258 
Mufica quotupltx. 2# .324(^1 

Mufica cur Convivijsadhiberidebeat. 160, 
Mufica contumtlta immodefiiadj medela. 
Mufica ufiafalmtor'm. 275 (tbid. 

Mufices ufus in ludis fcenick & Theatrics* 
Mufices ufus in Certaminibus.itf, {it 9 



Eorun- 



INDEX. 



0rg*naexAUbdjindef4tld-t. i*J 

Orpheus. S9% 

Ofaatione Romdnorum multitude mgens 

mortuM-*. to 

Ofiiantes curjigmtm crusts ddmntsnt.xS 

OfculumpAtis. ff.tf 

OfiulumpAcis inter SdcerJotet mutuida- 

tur,tjus autor. 17 

Ofcularifolitut arnicas fervAtor. 17 

Ofculum cur datum-,. Hid. 

Ofculi cbaritasis commtndAtio t tircaufum 

Eucbartfiit. ibid. 

Ofculum fimttiatu. 16 

Qetup* *d Ctthdr am primus Cdntmrit.369 

d£va quid. 37* 

ihmquid& undt derivAtum-*. jxj 



P. 



PJEaha mints tmmuni voce tdntn- 
runt. z6t 

Points. %8i 

Planum rytbmxs. ibid. 

PAAnes undt dictntur. ibid. 

PtAnum generAUs. $4 

Paoji Apolhn Jkcrum->, i%j 

PAnciroUus. 416 

Pandaraundefabricctur. y?6 

P*rismbidts. J78 

PatIUa quo die cekbnta. xyj 

pAter nofiros ManAchorum quit invent- 

rit. S\ 

PeBwuuftUAb/gfpletlrti in Canticu.jjj 
Pernor urn CtrvinArum cufp'idts pUtJrie 

ddditA. |8° 

Pefttsqnid. ftp 



t'eftilenti* dim Rom Am AJflixit. 79J0 
Pbilofipborum princeps quit. 1 4.1 

Pbrenetiei vocum eoncentu mtximi ft- 

ntntur. xio 

Pbsntx & ejus mventores. yjt 

PbiUmmo* Citbtrtedus. ft 6 

Pbitomelut Citbtradus. 407 

Ph:L>flnOTudcLym. 171 

Qi{ury£ Citbsnt di&Ajindt disttur.ySi 
Pborbtou quid. jy 

PbrygU HtrmonuLj. %6o 

Pbrymis Cttborctdus. 402 

Pit a cujusvis tantus & vtcis wmtAtrix.t\x 
Pipinusquis. 14 

PbyftcorumdeCamptnU Judicium. 134 
Pthongorumfyfitmata~». j5p 

Plant us Pauhmimi, 40 

T\.\tiKtf ov quid. $6f 

Pleiiri officiitm qui primus Ad msnum.* 

tmnftula. ibid. 

Pleiiri ufiem Epigonut primus omifit. ibid. 
Plinius. 42/ 

Pneumatica Organt-*. 431 

Poloni fub Ittliont • Evangelism ttmplisgU- 

dtum ftrtngunt. 4} 

Po'emrum Utmorum princeps. 14 ; 

Peretim afud Ebrtot proprtum fidicinum. 

i7° 
Portieusl%lti0a)'.ot in CljmptA-». 414 
PrAcent rqumtm, joj 

PrAnujs pnpoju isprifii certurunt, 297 
Prsfttimesdhte confitmtiooem quotobm 

fuerunt. jj 

PnfeBut bsjuhntium (S cadmium t 

Levitts conftituti. 103 

Prophetic Mufcorum DAvidis,quales. 96 
Prdfetlus quid. 10} 



Price- 



TOMI PRIME 



Eorundem litem compofutt, Claudim 
PtofomautPtlu/itu. ibid. 

Mujaut. 400 Mutroftuueir, 374. 

Myflocbordia quid, fa 

N. 

N Allium quid (f ejtu AppeU4ti0ncs.no 
Nabli defcriptiojoftpbica. m 

Nablij tnventoret. 375 

Naula quid fit. 114. 

Nama Admeti quadiita. 317 

Nania quid,bu/ut inventor. \p6.\oj 
Ntniafunebris quid not et, J43 

Ntni* in Imperatorum (f Ducumfuneri- 
but frequent iff 1 via. 3 o 9 

Necbiloth qualtafint infirumcntorum M.u- 
ficorum genera. ior 

Nechinoth injlrumentum. Muficum. 10 3 
Nero Dnperatorad tnfaniam tuque fidibut 
delegatus- 200.101 

Kfero Citharamultumftudiofiu. 39 

Nervi quid. j5j 

Nervi & limtm & fita diili. j<5 j 

Niiojlratut, 407 

Not* unde dicantur . 149-130 

Nomton carmen Lyricum. 3^2 

Nuptiarum ceremonialiu genera quot. vji 
Norbanut ConfuL 411 

Nummi Neronit Lyra noapercujji. ipi 
Humeri definition zoi 

Ston f«tt>& twfylitbm tytifitn <}«mcm / 

GfcjotumerituCbrifti cQjprehend.it. ty 
O. 

O Liter a qui efferenda. 191 

Oblatio triplicu ufut cum Cantilenit 
fir 'colleiJu* |i 

Oculiquamobremhonumhutdati. 301 
Odarumiriagenem. ld8 



Odeum quid* 198 

Ode Davidittjucundifiimiu vita human* 

comet. j4 

OdetvelCanticidefinitio&'diviJio. f.\\6 
Ode kmulieribus pmgentibut cantari foli* 

t»t qua indigimtm. }ii 

Ode erraticd Ebraorum. pf. Ode. 381 
Ojjicium Diaconi in Etclefta. 4j 

Offertorium quid fit. ji 

Ojjicium fummunt-j. 37 

Olympicus Melicut Po'etin 403 

Olympius Pbrygjm Tubicen-*. 415 

Olypbyrmtu,poemattmgenut. 307 

0««« Domin.ca. /j 

Omtione Dominicam & vtr'ba Cant Pan- 

tificipjimpHtiter necejfaria vocant. ibid. 
Orgiatn quern finem injiitum & qua ra- 

tione celcbran. if 4 

Organwn quid & undedic/tur. 108.109 
Organa Devidu anoftrit nhena. 108 
OrganaMuftca in V. Ecclefta uftmm. 135 
Organa. 107 

Organa futilia in Ecilejia abrogaa. 13^ 
Organa El clefiafttca MJlrificuti. 139 

Organi organicon lam.. ibid. 

Organa quotuplicia. 32/ 

Organon organorum omnium infirumen- 

forum/onosrefert. 14.0 

Orgammvtlut rex omnium inflrumento 

rum. 141.141 

Organorum ufut in Etclefijt > <i£ u\tdtmj ] 

quandortseptut. 14X 

Organa quo teporc introdutlafiutrut. 744 
Organa Venetq't ex vitro confeSa. 145 
Organa Ecclejijs nonextrudenda. 146. 147 
Organoru Muficorumftudtuprimariu. 188 
Organorum {pedes a Jojepho rntdita. 119 



Organa 



TOMI F R I M I. 



Pracepm Legit decern^, m 

Prdpamtio Sdcramenttrid-t. j6 

prdcefiianesquidfint. 77 

Prdcones verbtfrufira bacchantes quomo- 
dofiefiolentur. 1*4 

Procemtum Citbarct Jorum proprium. 361 
Profiodaicaprimum a Demetr.e compofiitd. 

JS7 

Profit autor rex GdUia. 48 

Profit quid. 4^ 

Profit Pentectjles. 47 

Vrojperitasterrenaquid. 1/2 

ProceJJionumantiquitat. 7S 

Proclmquk. JS 

Prtpbtatrumprinceps. 141 

Preces Diaconi in Ecclefia^t. it 



Pfialmorum ij. a up. ordine fiequentium^ \ 

demtatio. 

P/dlmodtdrufiruilutJu/linutp. numem.S 
Pfidllendi modtu periu Deodjgmtut. 9 
Pfalmi quamplurimi InftrumenalemMu 

ftcam Deogratnm djferentet. \ 4,7 

Pfitlmodid fitdvitas &" gravitat. 10.11 
Pfialmodid fruilut & efficdria multiplex. 

if 

Pfitlmodtdm Deemones averfiantur. ibid. 
Pfitlmodid ufiiu in officink opificunt & alibi 

16 

'9 

to 



Pfialmodidrum ofir. 
Pfidlmodidufiu Scclefidflicut. 
Pfidlmi qua verborum forma CQttcepti 2 SS. 

n 



Prects publitat centra Turcam inHituit Pfitlmodid fink , ufiiu & ejpeacia in sulk 



CaUtfttu III. '3* 

Preces communes Deo inprimk acttpta.7% 
Precis arma Ecclefid. 101 

Presbyter quota annjdtntk fiicrk debtdt 

initiari. Si 

Pfialmos Davidicos Flavianus Epificopus I. 

canariinftituit. z 

PfiilmodU mftitutio. } 

Ejuddem autcr Leo II. Pontifex. 70 
Pfidllendi diver/a ratio ab Ammhenain-* 

Algypto. J 

Pfalmttt quid fit Vttnibut. i\6 

Pfalmiu Cantici. 137 



Imper. „ 

Pfitlmodid ufiu in Convivijs. 19.1*8 

ffitlmut quia Cbrifto in ultima Ccena du 

tint. ibid. 

Pfidlmi confiuetudindrijdb Er emit it cbfier- 

vdti. JO 

Pfitlmodid ufiu pro vcfreri cubitum cumi- 

but & /urgent but. ibid. 

Pfitlmodid in anguftijs £T contra rnetum^ 

mort'u ufiiu. j 

P/almodtd Cygndut Qflngubrk ufiu. }) 

Pjdlmcdid fid(,it agonizantes tranquillos, 

ibid. 
Pfialmi defiiriptit. r Pfialmorum per Cboros canendi confiuetu- 

Pfalmodiarum noffu ufimtarum apud Cle- do a Ddvide invent a. 

ricos ufiu. 4 Pfialmi $6. cotnmendatio. 6f 

Pfidlntididrum veterum modulatio, finit & Pfidlmi 0* mdjores (fminoresquid £f quo- 

canendigenut. j modo intonentur. gj 

Pfialmodiarum a Vettribiu diftincla fieri- Pfidllendi ratio per Amipbonam vel dhcr- 

ts. ibid. natinLj. 66 

Stqq Pfalmi 



INDEX. 



P/almt & Hymni quo tempore decamti. 6f 
Vfalmicur ligaaomtione confiripti. $6 
P/alteriuDavidis in quot partes dtvifitm. g{ 
P/alteri/ B. Virginia Mart* inventor, ibid. 
^aXb-tsv Citbarecdorum propriunun, jrfp 
P falter turn infirumtnt urn Muficum-,. jjy 

tf/ijAavpflTO infirumenta Mufcorum qua- 

lia-3. 100 

Pftatiiloqucla quinam l.btratusftt. 242 

Pfutacus Leonis Imp: fly Domini fin no- 

ntenit.vocat. .242 

publia Diacontffa Antiocbena. 19 

Publia famina fortitude. 24 

Pylades Cttbareedus. 407 

Pythagoras Muftces inventor per malleo- 

rum ferientutm inaqualia pondera-t. 

171.171 

QVtnquennale cerumen quit infiitue- 
rit Gf 'quotuplex. 301 



RAtio diver fa in Pfitlmis canendit apud 
•fudaos. *4 

Raucedinu curafuperftitiojd-j. 15 

Ratbboldut cantuum variorum outer. 70 
Rejf on forium quid , ejus autor , ejus tropi 

undtpetcndi. 66 67 

Ritui fymnorum,& Cantiltnatumin aliu 

fucrificiorunui. 2+8 

Robertas Carnoanus Epifiopus melodist. 14. 
RujpHtu Cttbarmdua. 407 

Rytbmorumvaria genent. 1&6 



S. 



SLitera quomodo eff t rri dtbeat. ipi.ipy 
Sabbat hum aternumcrit fcfittm Tuba- 
rum. 1 zi 
Sabaotb quid in divitta ejfentiafignifcet. 

/4 
Sacerdos in V. T.finejacerdotali vefie ii.ce- 

dent^nortuuscsl. ijo 

Saitrdotit & populi pcrpiccs caft'to. ^j 
Sacrificare patribtu quid fit. 37 

Saccrdotium ad quod non nifi gmdatinu, 

Antiftitiadfiendendum->. 91 

Saxrificantes ab omnibus dirts verbis abfii- 

nereoportutt. j;8 

SacrificiumJugeKT. quando oblatum.61 
Sacnficium fault Samofateni. ip 

SalariaMuficorumfacrorum in V.Tefi. et- 

iam temporibus dtffictltoribut. joo 
SaliariaCarmina-i. 387 

Salmtionum pracipuarum ffecits , earun- 

demefj ufiu (f inventrix. 27; 

Saltan quid. X76 

Salmtiontt undeoriginem duxerint. 177 
Salationis definitio. 278 

Salationes qunnamufurpata). ibid. 

fjiudem Commendatio. ijy 

Salatttontbtu omniafermefaerapcrattas. 

2S0 
Salationis Hyoorrbematicaautores, *gi 
Sa/atioTricboriaLj. ibid, 

Salationes ubi& quando adhibit a. 2I4 
Salmi onum ufiu miltaris. 285 

Salatio Pyrrbua quanam indigitnm. ig6 
Salatio Tbeatmlis quotuplex. 287. *88 
SambttcAy ejus inventor , apudquot in- ufu 

374 
Sambucifirias. 37^ 

Saniius cur dicatnr P. F. & SS. 74 

_ _ _ ___ Sappho 



T O M I PRIML 



Sappho multum ufa Barbyto. }jf 

Schrmnitbqu'd fignificet. 104 

Seditio Antiocbem populi. 27 

Semi-Cborue. zjy 

Sents nonfunt removendi ab officio. $ 2 
Sequent iarum autor Notgernu , in feflo 
Palmarum. 47 

Sequent ia quid (f unit diiJa. 40' 

Serpent urn ingtns copia Roma invadit. 79 
Simcum inflrumentum-». $80 

Stjiro ufi ljidit facerdotu. 412 

Siflrumquid& qmbut pecntiare. 421 

Siftro & cornu bora profictfiendi quibmfit 
fignificaa. 2d 

Siticmcs quinam & unde dicantur. 306 
Solymannut qualiter MuficosdRege Galil- 
eo mijjos exceperit. 221 
Scalt Mufica autor Guide Aretiniu. if 
Scindapfus quid. 272 
Sctndapfi mulieres ufit. ibid. 
Scindapft 'materia-*. 373 
Scindapfiu La'ertio vitijlimttm injlrumen- 
tuttu,. ibid. 
Scoliorum mtle quid. ffi 
Scotij etymologi*-t. $%! 
Scoliorum argument* qua. ibid. 
St oii a qua nun cup at a^ . 2 66 
Scoliorum recitandorum modi quttt. 26$ 
Spirit us S. Medico eamparatur 17 
Sponfa dedutiio a Roman <u qui celebmtaus 

Spondatu cur in diHus. 2 4$ 

Sttntor Tubicenin bello Trojano 414. 4 (/ 
Stentor vocefua a/us $ o.pin :erepo.'tit.t<)} 
Stentorea vocis facet a reprebnifii. ibid. 
Stentor it vox proverb. 4 1 4 

Sttfnndcr femi'us Homeri pugu.u Cithara 



ejnavtt. $72 

Stmtohici Citbarcedi'tn imperitos quosdam 
falcs. 404 

Sternutntione Romanorumultimortui. %o 
Sternuantibus cur falutemprecemur. ibid. 
Studijs bominumadmixtafuerur.tfalatio 
& rytbmtu. 233 

Supplxatio OfciutionU & ftcrnuMionis 
curfac7a-t. gi 

Supernumerary in militia Gracorum. 4I3 
Supplicatienum Ctbnicarum excmpla. 78 
Surfum cordd, quid, & antecotna sdmini- 
firarionem, pronunciatum. 51.51 

Symbolum Pytbagora. 20* 

SymbolumApoftoticum nonfemperadMif 
fat canmtum-j. 49 

Symbolum Nicanum quando promulga- 
tumfuit,idemvocaturmajut ,ejut au- 
tor., idem vttiatur. ibid. 
Symbolum Fidei autor. 5/ 
Symbdum fidet communicaturi tantbdrit. 

SO 

Sympboniaquid. 419 

Syr if, die RtfurretTtontt Dominica , a/usgj 

fefik nobiltbui fakaffe dtcuntur. i%t 
Syri Trigomn invenerc. jya 

Syrititu ipifiopm Anupbonat Pfolmkmi- 

fiuit. 66 

T. 

r* Jfrarlarum quid noter, 29 

Tabula Synepticajconmtns tnftrumenta\-i 

tamiiMirvsuittqudm ayrvsvftt. i*\ 

(ffeq. 
Tabula Synopt.ra tmherfioperk Lutuxgo- 
diarum Sitniarum parttt'wntm expli- 
cit) s 0' txb bens, 4/4 



SLS1 



Talu- 



f 



INDEX 



Tabulatura quid. $'< 8 

TabuUtura autor. ibid.]6(t 

Tbalctas verfibat tarn fuavibus merbos cu- 

nivit. 40$ 

Tfutmyas Lytil difcipulut, Mufas incerta- 

men voi 4vit, vtclus auttm 4b eis, oculis 

(ffeiet. tta canendt tit bar a privattu eft. 

i97 
Tbamyrar Citbarcedut* 107 

Tarantula itlut cantu tibicitium cnmntur. 

"7 
Tarantula venenatiffimum ammakulunu* 

11S 
Tarpeiiu Citbarcedut, 47 

Tc DsuMlaudamusM Scilefiaquidfjut 

tutor. 67 

Templaingratiam Cboralis tfalmodu ex- 

firulia-*. i 

Tbeologiatf Mufica idem ejfeilue. 19 
Templorum defiriptio. ) 

Telefies hbiarum (acrarum Cdntum primtu 

invtnit. J47 

Templum Salomon!* babuit tintinnabulum 

no 

TtmpU tea uno rfaxo ccncavaa ubi rtpe- 

riantur. lyt 

Temporaomndiqutnamconfiitut*. it 
Tempomquo Cbrtfiiu minifteriumdoctndi 

fufiepit. go 

Tbeopbilus Citharcedus, ejtudcm de Mujica 

dtftuti-i. /9} 

Terr* mcttu frequtntifimi & periculofifii* 

mi. J07 

Tbrtnos quit primim infiituerit, 307 

Tbrenorum autor. $07 

Tbeodittpbi int qtiomodo mitigata. 17 

ejiudem praceptum de Tgiouyiti. ft 



ejusdem pittas in bymnu canendie. 69 ' 
Tetpandtr Efa a tempore vixit. 170.40/ 
Ter putts Citbaradiu. w j 

Tffludmu inventor Mercuriiu. 169.170 
Ti'fliyfe.quinam numupati. ifi 

Tricbordi aflyrij invcntores. jgo 

Tetratbordon-,. j/Sj 

Tttmcbordi difiofitio (f celebratio (f in- 

ventio. 170.& 178 

Tetmcbordum Mercury pluribus fubinde^» 

chorda adautlumfnit. 179 

Tmnfitio ad Mu fie am inftrumentalem,qua 

inN.T.apatrtbiucft ajferta-jt, IJJ 

TfaiMoVflf. l)i 

Trigonon quid, ejtu inventor. $74 

Trigomfiudio Alexander Romanos nimis 

infiammavit. ibid. 

Tripits inftrumentum Muficum-t, jSo 
T party in Efiia declaratio. J4 

Tf uruy'ta docetur Adolcfccns divina vir- 

lute in a'erem fublatut Confiantinop li. 

Tbeodulpbi cap t hi tat Cf Libemtio. 47 
Theoria Organices Sin a. 8/ 

Tbempeuta qui dic.wtur. 70 

Thomas de Aquino quo tempore mc-rtuut. 

Thomas Mortu uxor em fuam Uteris & 0- 

nnium Muficx gentrcinflituendam cu- 

navit. 211 

Tubicinum quorundam biftorio-t. 4 1 3 

TritoH—i. 414 

Triton buccinator Neptuni. 420 

Tibia pacts infigne^. 216 

T.b.aviperurummorfibittmedetur.115.126 

Tibiarum concent u* injhcrificando ufitztif. 

fimus. 2^5 



Tibias 



T O M I 



P R I M I. 

Tibid Firginales, pueri/es, Nupiiales, ea- 
rundtm im>emercs,funtraks,gntddrid. 

Tibidrum certi&varij moiijum nonrinm 

ibid.&fiq 
Tibiarum genem diver/a, nitwquoq } du- 

Tibicinum arsfummo in pretio habit a ,e- 
ami h q*ipr* uteris maxime didkerint 

Tibicinum digiti quale s effe debt ant. 3/9 
Tibicints ncbtlijjimi (f excellent iflimi. j/^t 
Tibitines imperiti , dttfa tor urn comemtut. 

iS7-M 
Tibicinum ad antiquorum funeta ingens 

multitude. jof 

Timotbeut Lacedamont pulfiu <w ? $66 
TimocrtontU fiction. }88 

Timotbeut Citbarcedtu. 402 

Tintinndbulis Bafilua Petri ernatx. l\i 
Tmtinnabula qua £? ad quid u/urpata\j>. 

129 42s 111 
TinttnnabulofurtumretcClum-,. ij\ 
Tintmnabulorum ufiufitcnttifiimiu in Ve- 

teri Teftdmento. ujj.ijo 

Tintimabulum tphod Pontifieis Jummi 

quid notet. ibid. 

Tiwli Pfilmit pltrisdjprdfixi quid indicent 

102 
Tttzrimenfis apudJuddosfeptimus y qua m- 

tione nobilior reliquu. \zo 

Topbet qualisftt locus. 1 17 

Torcul.iri/t Cbrifii qudfint. n5 

Trtcenarius numerus quidfignifcet. 90 
Tropi Pjalmorum & Intreituum unde fit- 

mendi. 6<j 67 

Tropi to/tor urn duplets. ibid. 



Tibids,a Pall tde propter deformiatem orit 

dbjecl/u,Mar]yas accepit. 35* 

Tb-.d ddh bitd cum in fcrvos flagrit ant- 

madvertereiur. j/4 

ddcjiuflatum ecquiepulas appttrarunt. 

ibid. 

Tibit pares, & impjres quaffs, yp 

Tibid /aerified C facrd dicla. 1 4 5 

Tibicimbm baft id immolatd* ibid. 

Tibicinum or do. z * 6 

Tibkines magno in pretio habiti. 247 

Tibicines qua mtione a Romanes depulfi,ab 

ijsdcmq.qui denuovocati. 14% 

Tibicinum vcfiitus. ibid. 

Tibid in tonvivijs adhibit d quomodo voca- 

td. 160. 

Tibias cur Alcib'ddcs rejecerit. \6 o 

Tibia til it cuhaymy'ia. removenda,ejue 

ufum Veterts in liberis bomtmbus inu 

probarnnt. 361 

Tibid noatio, derivatio, definitio, invtnto- 

> es. partes quot. Jjr 

Tibiarum varid genem & nomina,varia-a 

materidyVarid it idem appellation's, jjj 

& fiqq. 
Tibia obi qua,r jus invtntores. ijj 

Tibia Romand quit fommma bdbutrmt. 

W 
Tibias apuerorum infiitutione Ariftoteles 

abjicienddicenfet. 16 1 

Tibia Cantu quid Cbrifius notet. 124 

Tibid Laconum qua appellate. jfO 

Tibia fingttlar is quid. ibid. 

Tibia paUomagadif. ibid. 

Tibia gallia . j/40 

TiHaBuxttL-t. j/7 

Tibia Chor'ud. \a\ 






£jt"i ? 



Tuba 



TO M I 



formatio. 19 

Voces fexmupcalesunde defumU. ij 
Fee is human* definitio. 1 %S 

Vocis modulatio, impediment a\j>. ibid. 
Voxnatura quidinferviat. 189 

Vocis quodnam injlrumentumproprium-,. 

ibid. 
Voce bona qui pradrti. 19}. if? 

Voce maxima finantifimaij Stent or. 194. 
VtcifentntescUttdisoimpamatur. 194 
Vocis magnitudine Thrafibulus omnes A- 

themenfesfupemvit. ibid. 

Vocicuiltbet quoddam inefi medium, ipy 
Vox utobtineatur quid utile,q*idpermcio- 

fum-i. && 

Vocis vclocit as laudator. 196 



P R I M I. I 

Voces avium quifunt miati. ibid. 

Vocis mode ratio quanda exert ends , f «*& 
adeamrequirantur. \p% 

Voces in Canttlenis quafint prscipua. 199 
Vocis patronus Joannes Bapttftas. 71 
Vocumtnum inventor. 170 

Vox/unveil tfffH BuMquid. )4j> 

Ulyjfes dilexit Demedocum Citbstrcedum. 

z. 

HT Ethos Ampbionis fntrer Mufica peni- 
£-J tusrudis. 404 

Zifcha HtiJttarumDuxjufitpoft mor 
tern expetie fit* Tympanum facere. 41; 



FINIS. 




Tuba ad vigiltat adb'bita-t. 4.17 

Tuba argentea inttrinfignia Duett Veneti. 

tuba cantre infomnio. 409 

Tub*uftu-m(/,inKOQ. 4/j 

Tuba dutltles argentea quiAjignifi 'cent. n-> 
Tuba tlangentts myflerium in legit pro* 

mulgatione. izi 

Tuba inventor. 408 

TubamateritSydifiriminafex. 4*9 

TubafUxanimitas. i\\ 

Tuba anta inventor. ai] 

Tubajpecies. a 47 

Tuba forma in calo aiiquaudo apparuit. 

ii$.iip 
Tub Arum ufu Agonafiiem. 41 4 

Tubarum atlegoriaquatruplex. 6% 

Tubarum ufu variiu vartafa genera. 410 

411 
Tubarum ufu in populo If aelitico. up 
Tubarum Humerus, dcfiauio, etymobgio-j. 

11g.119.4cg 
Tubarumy. Apot.%. accommodatioadba- 

refspngulas. si 6 

Tubicines^aneatores dicli. 411 

Tubicinesminiftrifuerefacrerunta. 20.6 
Tubiluftrium-t. 4,1 

Tubiluftrij dies. 147 

Tubmnes alias qui appellati. ibid, 

Tubit quomodo foUtfacerdotibut clangen- 

dumfuit. $6i 

Tuba & Tbia in N.T. adbibitifuerunt.12% 
Tuba ultimafonante quidfuturunu>. ibid. 
Tuifiorum pater. no 

Tuifiones quomodo Judait diSi. ibid. 
Tympani ufa,abufu ac definitio. 1/4 
Tympana quo tempore ohm adhibit q_». hj 



I N D E X 

Tympana apud Romanes non mufti fuere 

41$ 
Tympana Indorum a no/Iris diver fa. 1 1% 
Tympani aliorumtj. inflrumentorum abu- 

fut ex Biblijf monflratur , 1 id 

Tympani ufiu Idololatricut (S plane Dti' 

boliciu. 117 

Tympani Idololatrici prava amulatio Ju- 

Itani. n% 

Tympani inventrix. nj 

Tympanum Chor datum Hifpanirum. \8o 
Tympanum quale inftrumentum. 417 
Tympanum mundi Vejpafanut. A2% 

Tympana tuba. ibid. 

Tympano obduRuro in una p*rte t peUe 0- 

villa y in ahem lupina ptrcujfo , rumpitur 

tur (nulla. 4.29.430 

Tynbtni tuba invent cres. 408 

Tyrrhenaruminvcmum,cornua & tuba. 

410 
V. 

VAfa Taberntculiquiddefignarint.yo 
Vcretundia patrum fub Pfalmodia 

cantu. 9 

Verbum Evangetijyinflartuba. 114 

V8ut muficorum quattt. 100 

V clores quali corona donati. 300 

Vit* Chrifitanorum militia fub vtxillo 

Chrifti' 116 

Vim noftm Lyra perf milts. 37 1 

Veflitiu Mufuorum-y. 101 

Fires corporis humani quato dsno decre- 

fcereimipiant. 91 

Fitulliani modus bymnos tanenii decent tf 

fimm. 6\ 

Virginum ad Pfalmodias addifiendas in- 

format 10 




Nomina Autorum. 



JCLtanus. 
*"- 'Almylius. 
Mneas Syhitts. 
AdrUntts Turnebus. 
Alcidtus. 
Aimonius. 

Alexdder db AlexSdro 
^Alexdndrmus. 
Ambrofius. 
Amos. 
Andcreon. 
Antiphdnes. 
ApoUodorus. 
Apollonius* 
^Afulejus. 
*^A<jvinas. 
^Arifton. 
Arifiephanes. 
i^iriftoteles. 
^Arnobius. 
^Artemidorus* 
Artemon. 
Athandfim. 
Athtn<Ht. 



^uguftinus. 
An/emus 

B. 

D Aldus* 

*^Bdfilius UWdgnus, 

BenediSius^iretius. 

Bcroftts. 

Berno. 

Beucerus. 

Bids. 

Bito. 

Bodinus. 

Boethius. 

c. 

CAllids. 
Gamer aruu. 
Cdfdubonus. 
CdfitdBtts. 
Cafiiodorut. 
Cajlilidneus. 
Ccdremts. 

Ctnforinus. 

Rrr 



ChdMdleofu. 

Chdrifius. 

Chryfologus. 

Chryfoftomus. 

Cicero. 

CUdrchus. 

Clemens Alexdndrinus 

Clemttinm Pdddgogus 

Columella. 

Confldtinus Theodofim 

Cornelius Tacitus. 

Crdnftus. 

Cr annus Junior* 

Cromerus. 

Cruqviut. 

Curtius. 

Cujpinidnus. 

Cyprianus. 

CyriUus. 

D. 

T\AmeL 

*~* Demetrius Bjzdn- 

tius. 
Domocritus. 



iDioCaJiJus. 
Dicaarehus. 
Didymm. 
Diodorus Siculus. 
Dion. 
Dionyjius Iambus. 
DionyJipHalycarnaJfep 
Dionyfius*. 

Diofcorides Sicyonim. 
G. Durandus. 
Durif. 

E. 



"CGnatius* 

*-* Ennius* 

Epkorus*. 

Ephrem. 

Era/mm, 

Erefius Phaniat, 

Eubulus. 

Euphorion. 

Euphronon. 

Eurtpides. 

Euryphanp Pythagorcp 

Eujebius. 

F. 

"CAbius. 

*■ Fortunm Presbyter 

Francifcus Patritim 

Frontinut. 



Fulgentius. 
Fulgofus. 

G. 

^-*Galenus* 
GtUim. 
Gilbertus. 
Gobilknus per font. 
Gratianus. 
Gregorius. 
Gregorius Magnus. 
Gyraldut. 

H. 

\JLAdrianus. 

* ^Halycarnaffeus. 

Htdylus. 

Htrmippus. 

Herodotus. 

Hefiodus. 

ffefychius. 

Hieronymus. 

Homcrus. 

Horatii Scholiafies. 

ffjginus. 



TAmblithm. 

^■lbicus, 

lmmianus. 



JtnChius. 

lohann. Damafcenus. 

Joach. Gar cans. 

Johan. Francifcus, 

Johan.^Magirus. 

Joban. Gar^ias. 

Jfo/epbus. 

Jjfaus. 

lfidorm. 

3*ba. 

Julius poffux. 

Julius Solinus, 

Junius. 

luftinus. 

luvenalis. 



K. 



K 



Tberus. 



L. 



T Aertius. 

•*-■ 'Lampridius 

La/us. 

Lipfius. 

Livius. 

Lucanus. 

Lucianus. 

LuciUiut. 

Ludovicus fives, 

Lutherus. 

Lylius Gyr ddus. 



UWacro- 



M. 

\KAcrobiut. 

■■*UMantuanus. 

Marfilius F tonus, 

LMartialts. 

LMarulus. 

uMenander. 

Menechinos Sicyonius. 

Menecharmus. 

Muretus. 

N. 

\TAtalis comes. 
•*-^ fancier us. 
Na^ianzenus. 
Neanthes. 
Nicephorus. 

o. 

f~\ LaUS. 

^^ Origenes. 
Ovidius. 

P. 

ViAcificus. 
*- Pagninus. 
Pamphus. 
Panctrollus. 
Papa. Job. 
Paulas Diaconus. 
Paulus Fagius. 



Paufanias. 

Petronim ^Arbiter. 

Philander. 

Philip. LMelanchthon. 

Philip earner arm. 

Philochorus. 

phibjlratus. 

Phrynicbut. 

Phyllis* 

Piccolmineus t 

Pterins. 

Platina. 

Plato. 

Plinius. 

Plutarcbui. 

Poggius. 

Pollux. 

Polyanut. 

Polydorus. 

Polymneftus. 

Polybitts. 

Pontianus. 

Pofiidoniut. 

Procopius. 

Properties. 

Protagorides. 

Ptolemtus. 



CL 



o: 



Vintilidnus. 



Rrr 2 



R. 

n Ennemarinus. 
^•Reuchlinus. 
Robert us Epijcoput. 
Ruffinus. 

s. 

SAbeBicus. 
Sacadtu. 
Salmuth. 
Saxo. 
Scabilti. 
Scaliger* 
Scammon. 
SchindUrus. 
Semus Delius. 
Seneca.,. 
Serviutt. 
SethusCalvipua. 
Sidonius. 
fiigebertus, 
St ft us. 

Simon (JWajolus. 
Socrates. 
Sopater. 
So^omenus. 
Staphylus. 
Stephanus. 
Steficborus Hinicraus. 
Strabo. 
Stuckius. 
Suidas. 

Suetonius. \ 

~ Synefius\ 



Synefius. 


Tbucydidct. 


Viclorius. 


Szegedinus. 


libuUm. 


Virgilhts 


■ 


Timomachut, 


Vitruvtus. 


T. 


Tremel&us. 


Wilhelmus Canterut. 




Trithtmus. 


Volaterranus* 


1 tHeflcs. 


Turnebm. 


Vopifcus 


TertuUianus. 


V. 


z. 


Thcodorctus. 






Theodoras Ga%4. 


"XTJleritts Flacau. 
* Valerius Probtu. 


r 7Acharias. 
^ Zarltntts. 


Theognis. 


Theocritus. 


Varro. 


Zen ode tut. 


Theophrafttts. 


Vatablus. 


Zonoras. 


TheopompmColophonip 


Fegetius. 


Zvtngerut. 




"ra 



or 




Le&or Amice. 

En tibifarraginem ErratommTypographicorum-, 
qua nobis-negtigentia , (fprope dixerim^fomnolentia co- 
rum peperit 3 quorum erat ifia velpracavere vtl tollere. 
Nam in prima parte tot a (qua Vrtfljferbytiimprejjh eft) 
a if tis Correct ioniipfi adeffepotui 3 vix tot inveniuntur 
<r<Qd,h(JL(LTGt,,c[uot in alt ertns partis (quam UDitteber- 
g& excudere curavi ) <velunico ternione y velfaltemfila 
Dedication* Habeto ita<fc me excufatum , & ficubi 
alia adhuc reflent mends, 3 qua* noftra transcurfiria 
nondum attendifleBio, easpro, tua benevolent ia emen- 
dato. 



Rrr 3 



'roin- 




Proinde legendunu 
In Epift: Dedicatoria 



b. 
A. 

JA. 



a. 4. fac. 2. tin. $. Adamas. 
1. ip.fangvincus. 

f.r.Lix. i. Reg. 7. 2.Paralip.j. 
f, 2.1. 10. folvant 

b. i.f.i.1. 15. Regionis, 
1 19. intelligo, 

f. 1. 1. 2. Depofiti^ 
4. f. 1.1. 11. Atcjue. 
f. 1. J. 12. congruis L17.IC- ponumqV 

f. 1. Lio. dilucidarcmurq; ; 
t.f.i.Li. Qsvpia. 

1. 11. impudenter. 
l.ig.Thcodoro. 
f. 1. 1.). QiXoftStmv, 
j. f.i.1.7. Antiftites. 

f. 2.1. ii. Liberalitacis. 
4. f. 1. 1. 7. 8- fuperftitione ac errore 
Cantionibus. 
f.i.l.tf.deftru&orw. 
In forte prima.,. 
pag. 40.1. 17. communicandum. 
p. g/.l.i9, jufottm. 
p. 88* I- antep. intclligimus. 
p. ito.l.9. Judatos. 
p. 146.1.4. Exhortatorius. 
In altera fortes, 
p. 1/5. 1, to. perampla, multa font, 



p.i;6". l.ult. quandovita 



J/7- 



In. 



imps$yw 



p. 1/8.I.17.&DUCC, 
p. if 9.I. 6. cxpcditiui 

1. 12. offerenda: 

1. 18. nihilominus 

1. lo. aJlaborari 
p. 160. 1.14.1;. Philologotum 

1. 2;. ut debui , ita v.olui 

1. 26.VV. MM. 
p, itfi. 1. 4. Arcadici ? Jin. 8. 9. Veftrtm 

1. 17. gaudijs. Xerxes, 
p. I<5r. 1 17. operac 
p. \6f.\. 16. extra fepta EcclejGae ab in-, 

tiquis decantatam & excultam, 

viae ac Mcthodi , &c. 
p. 177. 1.2j.Tranfpadana. 
p. r82.1.2j}. & in clave I 
p. 195. 1. 4. ur, pro, 6c 
p. 129. 1. 14. remedio 
p. ij6. 1. 4. molos.l. /.Priamifilius, 
p. 254. I.19. Bagoas 
p. 321. 1. 15. eivarratoris 
p. J22. 1. 1. Terpsichore Jovis; 

I.7. annum, 
p. 325. 1. 23. litui , tubae, 
p. 327. 1. 23. inter nodos, 

- M*9 





p. 3x9. I.24. ftamere 


p. 383. 1. z. perfeqaendis 


p. 333. 1. €. <pof£<*<z Tibicinibus 


p. 391. L 1 5. Quomodo, 


p. 336. 1. 27. hinnuleorum 


p. 392. 1. 8. pro 


p 3*7. 1- 8. emedullatam 


p. 394. 1. 8* Poctam 


p. 341. 1 13. Terpandri 


1. 28. 29. Convivij*. 


p. 343. l.n. nuptialis 


p. 399. 1. 1. antiquam 


p. 344. 1, penult. Appellat 


p. 400. 1. 16. celeberrimo 


p. 349. 1. 7. ad reconciliatkmcs 


p. 403. 1. 7. Olympus 


1. 8'invitantibus. 


p. 407. 1. antep. imperitos 


p. 351. 1. 28. paucis multa 


p. 4c 0. 1. 11. abijs 


p. 352. 1. 10. ii. Pzonibus & proedcot 


p. 419. 1. 13. vigilaret 


matibus. 


p. 429. 1. 23. in curru 


p. \S9- !• penult, lepidifsimi 


p. 432.I.22. artificiosc 


p. 16 j. 1. 24. exemptis 


p. 435. 1. 14. Dxdalea 


p. 367. 1. 8. Semeles 


p. 438. 1. 4. pommecn 


p. 359. l.i. citharcedum 


p. 43?-I*j« ©«mme 


p. 370. 1. 2. Brifcij 


p. 441. 1. 24. eptTrvsvitt 


p. 372. l.i. Gratias 


p. 443. 1. 4. Organum 


1. ult. mollien* 


1. 21. 22. Fagotti Dolzaine 


p. 374. 1. 25. vetuftifsimos 


I. 27. & fimul laterali ;ut 


p. ij6A.xj. Maga do Thrace , 




FINIS.